wcześnie

wcześnie (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈft͡ʃɛɕɲɛ], AS: [fčeśńe], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• -ni… ​^?/i

​^?/i

znaczenia:

przysłówek

(1.1) rano, w pierwszych godzinach po świcie

(1.2) podczas początkowego etapu trwania czegoś

(1.3) w stopniu wyższym i najwyższym — przed nastąpieniem czegoś

(1.4) przed właściwą porą

(1.5) daw. wygodnie^[1]

(1.6) st.pol. w odpowiednim czasie

odmiana:

(1.3) st. wyższy wcześniej; st. najwyższy najwcześniej

przykłady:

(1.1) Wstaliśmy dzisiaj wcześnie, o piątej.

(1.2) Wcześnie zorientowałem się, że mi ta praca nie odpowiada i z niej zrezygnowałem.

(1.3) Chodź na obiad! Ale wcześniej umyj ręce.

(1.4) Jest jeszcze wcześnie, zdążysz dokończyć raport.

(1.5) Osobliwa to każdego gospodarza czułość i ozdoba, kiedy kto przy swym skromnym według kondycji życiu pięknie, dobrze i wcześnie mieszka.^[2]

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

(1.1-4) późno

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. wczesność ż, wcześniactwo n, wcześniak m

przym. wczesny, wcześniaczy

przysł. wcześniej

związki frazeologiczne:

nie dawaj za późno, nie dziękuj za wcześnie

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) early; (1.2) early
• arabski: (1.2) باكرا, مبكرا, egip. arab. بدري
• baskijski: (1.1) goiz
• białoruski: (1.2) рана; (1.3) раней
• czeski: (1.3) dřív; (1.4) dřív
• dolnołużycki: (1.2) jěsno
• duński: (1.1) tidligt; (1.2) tidligt
• esperanto: (1.2) frue
• estoński: (1.1) vara; (1.2) vara
• francuski: (1.1) tôt; (1.2) tôt
• hiszpański: (1.2) temprano
• interlingua: anteriormente
• kataloński: (1.2) aviat
• liwski: (1.1) aigstiz; (1.2) aigstiz
• łaciński: (1.1) mane
• niemiecki: (1.2) früh
• portugalski: (1.2) cedo
• rosyjski: (1.2) рано
• szwedzki: (1.2) tidigt
• ukraiński: (1.1) рано; (1.2) рано
• węgierski: (1.2) korán
• wilamowski: (1.2) ryś, cȧjtłiḱ
• włoski: (1.2) presto

źródła:

1.  Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, Warszawa 1900–1927.
2. Jakub Kazimierz Haur, O budynkach w: Oekonomika ziemiańska generalna, Kraków 1675, s. 3