życie

życie (język polski)

wymowa:

^ⓘ, IPA: [ˈʒɨt͡ɕɛ], AS: [žyće], zjawiska fonetyczne: zmięk.

^ⓘ

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) biol. zespół procesów zachodzących w organizmie żywym lub jego poszczególnych częściach; zob. też życie w Wikipedii

(1.2) utrzymanie, wyżywienie

(1.3) czas życia (1.1)

(1.4) w grach komputerowych: punkt na liczniku, odejmowany, gdy gracz popełni duży błąd, przy czym utrata wszystkich punktów powoduje zakończenie gry

(1.5) przen. przebieg i sposób bytowania, istnienia

rzeczownik, forma fleksyjna

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	życie	życia
dopełniacz	życia	żyć
celownik	życiu	życiom
biernik	życie	życia
narzędnik	życiem	życiami
miejscownik	życiu	życiach
wołacz	życie	życia

(2.1) Ms. lp od: żyto

(2.2) Ms. i W. lp od: żyt

odmiana:

(1.1-5)

 

przykłady:

(1.1) Na tym polega gra aktorki. Nosisz w sobie swoje życie, ale też wszystkie życia postaci, w które się wcieliłaś^[1].

(1.2) Żądam podwyżki! Ta głodowa pensja nie starcza mi na życie!

(1.4) Gracz ma na początku pięć żyć, może zdobywać nowe, zbierając bonusy.

(1.5) Przeorysza uwielbia opowiadać o życiu klasztoru.

składnia:

kolokacje:

ujść z życiem • zachować przy życiu • sytuacja wzięta z życia • kochać nad życie

synonimy:

(1.1) egzystencja, wegetacja, żywot, byt, istnienie; gw. (Śląsk Cieszyński) żywobyci

(1.2) utrzymanie

antonimy:

(1.1) śmierć

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

przym. życiowy, żywy, żyw

przysł. życiowo

czas. przeżyć, żyć, odżywać ndk., odżyć dk., ożywiać ndk., ożywić dk., ożywać ndk., ożyć dk.

rzecz. życiówka ż, żyt mrz

związki frazeologiczne:

dać znak życia • jesień życia • nad życie • obrzydzać życie / zatruwać życie • pan życia i śmierci • pieskie życie • rozstać się z życiem • takie jest życie • trup za życia • wchodzić w życie • zarabiać na życie • życie wieczne • życie pozagrobowe • życie przyszłe • życie polityczne • życie kulturalne • życie seksualne • życie na kocią łapę • życie nie głaszcze kogoś po głowie

etymologia:

pol. żyć + -cie < prasł. *žitьje < prasł. *žiti + *-t- + *-ьje^[2]

uwagi:

tłumaczenia:

• afrykanerski: (1.1) lewe
• angielski: (1.1) life
• arabski: (1.1) حياة, وجود, عيش
• baskijski: (1.1) bizi; (1.3) bizitza
• białoruski: (1.1) жыццё n
• birmański: (1.1) ဇီဝ (ziwa)
• bułgarski: (1.1) живот m
• cerkiewnosłowiański: (1.1) жизнь ż, животъ m
• chorwacki: (1.1) život m
• czeski: (1.1) život
• dolnołużycki: (1.1) žywjenje n
• duński: (1.1) liv n; (1.5) liv n
• esperanto: (1.1) vivo
• farerski: (1.1) lív n
• francuski: (1.1) vie ż
• franko-prowansalski: (1.1) via ż
• górnołużycki: (1.1) žiwjenje n; (1.2) žiwjenje n
• grenlandzki: (1.1) inuuneq
• gudźarati: (1.1) જિંદગાની ż (jindagānī), જિંદગી ż (jindagī)
• hawajski: (1.1) ola
• hebrajski: (1.1) חיים (chajim)
• hindi: (1.1) जीवन
• hiszpański: (1.1) vida ż; (1.2) existencia ż, sustento m, vida ż
• islandzki: (1.1) líf n, æfi ż
• jidysz: (1.1) לעבן n (lebn)
• kaszubski: (1.1) żëcé n
• kataloński: (1.1) vida ż; (1.3) vida ż
• kazachski: (1.1) өмір
• łaciński: (1.1) vita ż
• marathi: (1.1) जीवन n
• niderlandzki: (1.1) leven n
• niemiecki: (1.1) Leben n; (1.2) Unterhalt, Lebensunterhalt m, Leben n
• norweski (bokmål): (1.1) liv n
• nowogrecki: (1.1) ζωή ż, βίος m; (1.2) ζην n; (1.3) ζωή ż, βίος m; (1.4) ζωή
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1) ,    
• portugalski: (1.1) vida ż
• rosyjski: (1.1) жизнь ż; (1.2) существование n
• rumuński: (1.1) viață ż
• sanskryt: (1.1) आयु, आयुस्, जीवन
• slovio: (1.1) zxizn (жизн)
• staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) животъ m
• staroegipski: (1.3) , (ꜥnḫ)
• suahili: (1.1) maisha; (1.3) maisha
• szwedzki: (1.1) liv n; (1.3) levnad w
• tagalski: (1.1) bie
• tok pisin: (1.1) laip
• tswana: (1.1) botshelo
• tybetański: (1.1) ཚེ་སྲོག
• ukraiński: (1.1) життя n
• węgierski: (1.1) élet
• wietnamski: (1.1) sinh
• wilamowski: (1.1) ława n, łāva n, łaowa n; (1.2) ława n, łāva n, łaowa n
• włoski: (1.1) vita ż

źródła:

1. Jeanne Moreau, wywiad w filmie dokumentalnym „Jeanne Moreau, wyzwolona”
2. Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 342.