Loading AI tools
wojskowy, jeden z dowódców i marszałek konfederacji barskiej, generał wojny o niepodległość USA, wolnomularz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Pułaski, właściwie Kazimierz Michał Władysław Wiktor Pułaski herbu Ślepowron (ur. 4 marca[1] lub 6 marca[2] 1745[3][4] w Warszawie, zm. 11 października 1779 pod Savannah) – bohater walk o wolność dwóch narodów, polskiego i amerykańskiego[5], jeden z dowódców i marszałek konfederacji barskiej, generał i bohater wojny o niepodległość USA, wolnomularz. Nazywany „ojcem amerykańskiej kawalerii”. W 2009 roku amerykański kongres przyznał mu honorowe obywatelstwo USA.
 | |
| konfederat – dowódca (Konfederacja barska) generał brygady (U.S. Army) | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 lub 6 marca 1745 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 października 1779 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1768–1779 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
konfederacja barska, |
 | |
 Ślepowron | |
| Rodzina |
Pułascy |
|---|---|
| Ojciec | |
| Matka |
Marianna Zielińska |
| Dzieci |
brak |
| Rodzeństwo |
Anna, Wiktoria, Franciszek, Antoni, Józefa, Paulina, Małgorzata, Monika, Joanna, Teresa, Maciej |
Urodził się 4 lub 6 marca 1745[3] w nieistniejącym dziś dworku Pułaskich w Warszawie (w pobliżu dzisiejszego adresu ul. Nowy Świat 53 róg ul. Wareckiej)[6]. Był synem starosty wareckiego Józefa Pułaskiego i Marianny z Zielińskich, bratem Antoniego i Franciszka Ksawerego z Pułaskich, wywodzących się ze wsi Pułazie.
W opracowaniach podawane są różne daty i miejsce urodzenia. W 1911 Kazimierz Ferdynand Pułaski – historyk i prawnuk Antoniego Pułaskiego, brata Kazimierza, podał datę urodzenia Kazimierza Pułaskiego 4 marca 1747 i miejsce: Warka – Winiary[7]. Data ta i miejsce urodzenia Warka – zostały powtórzone przez Władysława Konopczyńskiego w biografii z 1931[8]. Polski Słownik Biograficzny podał datę 4 marca 1746[9]. Według odnalezionego w latach 80. XX w. zapisu metrykalnego w księdze chrztu kościoła Świętego Krzyża w Warszawie data i miejsce urodzenia to 6 marca 1745, Warszawa[4][10][11][12]. Muzeum Kazimierza Pułaskiego w Warce w biogramie swojego patrona z roku 2015 podaje „4 lub 6 marca 1745”[3].
W Warce w dworze w Winiarach spędził dzieciństwo. Uczył się w szkole parafialnej w Warce, a następnie w szkole księży teatynów w Warszawie[13]. W 1762 został paziem księcia kurlandzkiego Karola Krystiana Wettyna. W Mitawie przeżył wyrzucenie księcia ze swojej stolicy przez wojska rosyjskie (1763). Po powrocie do domu otrzymał od ojca królewską wieś Zezulińce na Podolu i odtąd używał tytułu starosty zezulinieckiego[9]. W 1764 podpisał elekcję Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Wtajemniczony w przygotowania do konfederacji barskiej, zbroił oddziały na Podolu i Wołyniu. 29 lutego 1768 podpisał akt założenia konfederacji barskiej.
W latach 1768–1772 był jednym z dowódców konfederacji barskiej, został marszałkiem ziemi łomżyńskiej. Przez dwa tygodnie w 1768 bronił się w warownym klasztorze w Berdyczowie przed atakami armii rosyjskiej. Skapitulował, został wypuszczony po przyrzeczeniu porzucenia konfederacji. Już niedługo jednak ogłosił, że został do tego zmuszony siłą i będzie walczyć do ostatniej kropli krwi. Dowodził z Józefem Pułaskim w bitwie pod Orzechowem stoczonej 3 listopada 1768 roku przeciw armii rosyjskiej pod dowództwem Aleksandra Suworowa.
W 1769 bronił Okopów Świętej Trójcy przed przeważającą armią rosyjską, następnie przeszedł do Turcji, a potem na Podole. Gdy przybył z Podola pod Barwinek, 7 kwietnia 1769 roku, skoncentrowały się tam siły konfederackie ks. Jerzego Marcina Lubomirskiego, niefortunnego obrońcy Krakowa. Kazimierz Pułaski, mimo młodego wieku (24 lata), był czołowym dowódcą wojskowym konfederacji. Prowadził zaciągi i zorganizował pod Barwinkiem jeden z największych obozów konfederackich. Lubomirski powierzył Pułaskiemu funkcję regimentarza krakowsko-sanockiego i sandomierskiego. W Barwinku sygnowany był uniwersał nazwany imieniem Pułaskiego, wzywający pod broń szlachtę Podkarpacia. Stąd też w kwietniu 1769 r. wybrał się przeciw rosyjskim oddziałom Jelczaninowa do bitwy pod Iwlą. Pułaski z tego miejsca wyruszył w wielki rajd kawaleryjski na Podlasie i Litwę, w czasie którego w bitwie pod Łomazami poległ jego brat Franciszek Ksawery Pułaski, idący z odsieczą od Włodawy.
6 kwietnia 1769 na polach między Miejscem (dziś: Miejscem Piastowym) a Rogami, koło Krosna, miała miejsce bitwa konfederatów barskich z Rosjanami, w której Pułaski został ranny. Wkrótce przebił się ze swoim oddziałem na Litwę i Ruś, wzniecając tam powstanie antyrosyjskie. Wsławił się między innymi brawurową obroną Jasnej Góry przed wojskami rosyjskimi gen. Iwana Drewicza i królewskimi (od 31 grudnia 1770 do 14 stycznia 1771).
Mniej szczęśliwe były wystąpienia Pułaskiego w polityce: ulegając wpływom Wessla i jego otoczenia, podjął się na rozkaz Generalności zorganizowania porwania króla, Stanisława Augusta Poniatowskiego 3 listopada 1771. Przywódcy konfederacji chcieli w ten sposób urzeczywistnić ogłoszone bezkrólewie. Z projektem porwania króla zgłosił się do Pułaskiego w lipcu konfederat litewski Stanisław Strawiński. W październiku u Franciszki Krasińskiej na Śląsku spotkał się z Józefem Zarembą, gdzie przyjęto ułożony przez barona Vioménila plan ofensywy na Warszawę. Pułaski wyruszył z Częstochowy 20 października 1771 r., ale na skutek braku współdziałania z Zarembą został pobity przez wojska podpułkownika Langa pod Skaryszewem. Po niepowodzeniu zamachu spadła na niego główna odpowiedzialność; wypierał się swego udziału, ale wobec oczywistych dowodów władze austriackie zakazały mu pobytu na swym terytorium[9].
Po upadku konfederacji w 1772, zaocznie skazany w sierpniu 1773 r. na śmierć za próbę królobójstwa, musiał emigrować z Polski[9]. Władze żadnego kraju europejskiego nie chciały go jednak przyjąć. Początkowo przebywał na Śląsku, w Dreźnie i we Francji. Po wydaniu wyroku udał się do Turcji, skąd jednak po interwencji dyplomatycznej go wydalono, a następnie znów nielegalnie przebywał we Francji, skąd w połowie 1777 r. wyjechał na zaproszenie generała Lafayette’a do powstających właśnie Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Hrabia Pułaski z Polski, oficer znany w całej Europie z odwagi i walki o wolność swojego kraju z przeważającymi siłami Rosji, Austrii i Prus, może być bardzo użyteczny w naszej służbie
W latach 1777–1779 walczył w szeregach armii Jerzego Waszyngtona w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych, będąc w randze generała brygady Armii Kontynentalnej. 11 września 1777 w bitwie nad Brandywine dzięki swojej odwadze uratował życie Jerzego Waszyngtona, za co ten 15 września 1777 roku promował Pułaskiego na stopień generała brygady amerykańskiej kawalerii. W 1778 utworzył legion kawalerii, na którego czele odniósł zwycięstwo nad Anglikami w bitwie pod Charleston (10 maja 1779).
Choć według wielu publikacji nie wiadomo, czy Kazimierz Pułaski i Tadeusz Kościuszko się spotkali w Ameryce, Janusz Wesołowski twierdzi, że do takiego spotkania doszło, nie uzasadnia jednak swojej tezy[15].
19 czerwca 1779 roku nadano mu stopień mistrza w amerykańskiej wojskowej loży wolnomularskiej[16].
Zmarł 11 października 1779 od ran odniesionych w czasie oblężenia Savannah. Początkowa hipoteza zakładała, że ciała nie zdołano przetransportować do brzegu z powodu upałów i został oddany morzu ze statku „Wasp”. 21 października 1779 po przycumowaniu statku do lądu odbył się symboliczny pogrzeb Kazimierza Pułaskiego. Generał został pochowany na plantacji w Savannah, na co wskazują badania archeologiczne z 1996 r., podczas których odkryto trumnę z napisem „Brygadier general Casimir Pulaski”. Uroczysty pogrzeb odbył się 9 października 2005 roku[17].
Na wieść o śmierci Pułaskiego generał Jerzy Waszyngton (stacjonujący wówczas ze sztabem w swojej głównej kwaterze w Moore House, w West Point) zadecydował, aby w dniu, w którym przyszła ta wiadomość (17 listopada 1779 r.), hasłem w wojsku stał się „Pułaski”, a odzewem „Polska”[18].
Charles François Dumouriez, jeden z dowódców konfederacji barskiej, tak go scharakteryzował:
Młodzieniec popędliwy, dumny, bardziej jeszcze dumny niż ambitny, bardzo przywiązany do księcia kurlandzkiego, wielki wróg rodziny Potockich, nadzwyczaj dzielny i dość szczery w postępowaniu.
Zaś Jędrzej Kitowicz opisał go po latach:
Był statury niskiej, chuderlawy, szczupły w sobie, mowy prędkiej i chodu takiego. Był wielce wstrzemięźliwy tak od pijaństwa jak od kobiet. Zabawy jego najmilsze były w czasie od nieprzyjaciela wolnym ćwiczyć się w strzelaniu z ręcznej broni, pasować się z kim tęgim, na koniu różnych sztuk dokazywać, a w karty grać po całych nocach. Nic go bardziej nie bawiło jak utarczki z Moskalami.
Szkielet pochowany w pobliżu pomnika Kazimierza Pułaskiego w Savannah, który miał do niego należeć, badano w 1996, kiedy stwierdzono, że mógł należeć do Pułaskiego; pojawiły się też hipotezy, że mógł należeć do kobiety. Do badań powróciły w 2015 dr Virginia Estabrook z Georgia Southern University, dr Megan Moore z Eastern Michigan University i Lisa Powell. Na podstawie nieopublikowanych w recenzowanym czasopiśmie naukowym analiz DNA stwierdzono, że szkielet mógł należeć do Pułaskiego. W oparciu o badania szkieletu zasugerowano, że osoba ta cierpiała na wrodzony przerost nadnerczy (co wiązało się hiperandrogenizmem i wirylizacją), genetycznie zaś mogła być „osobą interpłciową z biologicznymi cechami kobiety ”[19][20][21][22][23][24].
W Stanach Zjednoczonych jest uważany za twórcę kawalerii amerykańskiej. Jest bohaterem narodowym USA. W 1929 Senat amerykański ustanowił 11 października Dniem Pamięci Generała Pułaskiego (General Pulaski Memorial Day). W pierwszą niedzielę października odbywa się największa w USA parada Pułaskiego (Pulaski Parade) na 5. alei w Nowym Jorku. Stan Illinois obchodzi Dzień Kazimierza Pułaskiego (Casimir Pulaski Day) w każdy pierwszy poniedziałek marca. W stanach Arkansas, Georgia, Illinois, Indiana, Kentucky, Missouri i Virginia istnieją hrabstwa Pulaski (Pulaski County).
Wybitny poeta Henry Wadsworth Longfellow napisał wiersz Hymn Of The Moravian Nuns Of Bethlehem At The Consecration Of Pulaski’s Banner (Hymn sióstr morawskich[uwaga 1] z Bethlehem na poświęcenie sztandaru Pułaskiego lub Na poświęcenie chorągwi[uwaga 2] Pułaskiego[34]) (1854).
19 marca 2007 Senat amerykański jednomyślnie zagłosował za nadaniem mu honorowego obywatelstwa Stanów Zjednoczonych[35]. 8 października 2009 decyzja została jednomyślnie poparta przez obie izby amerykańskiego Kongresu[36]. Rezolucję wspierało 23 kongresmenów i senatorów z obu partii. 6 listopada 2009 Prezydent Barack Obama podpisał rezolucję nadającą pośmiertnie honorowe obywatelstwo USA Kazimierzowi Pułaskiemu[37]. Kazimierz Pułaski stał się 7. osobą w historii Stanów Zjednoczonych uhonorowaną w ten sposób, obok m.in. Marii Józefa La Fayette, Winstona Churchilla i Matki Teresy z Kalkuty.
Prezydent USA Donald Trump 11 października 2020 wydał proklamację ogłaszającą ten dzień Dniem Pamięci gen. Kazimierza Pułaskiego (jest to jednorazowe upamiętnienie tylko i wyłącznie w tym konkretnym dniu w roku 2020)[38].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
