Nobelprys vir fisika

Die Nobelprys vir fisika (Sweeds: Nobelpriset i fysik) is ’n jaarlikse prys wat deur die Koninklike Sweedse Akademie vir Wetenskappe toegeken word aan mense wat wêreldwyd die uitmuntendste bydraes op die gebied van fisika gelewer het. Dit is een van vyf pryse waarvoor Alfred Nobel in sy testament voorsiening gemaak en sedert 1901 toegeken word; die ander is die Nobelpryse vir chemie, fisiologie of geneeskunde, letterkunde en vrede.

Hoofgebou van die Koninklike Sweedse Akademie vir Wetenskappe

Nobelprys vir fisika
Die Sweedse chemikus Alfred Nobel, wat in sy testament voorsiening vir die Nobelprys gemaak het.
Toegeken vir	Uitstaande bydraes vir die mensdom in fisika
Borg	Koninklike Sweedse Akademie vir Wetenskappe
Land	Swede
Datum	10 Desember
Eerste toekenning	10 Desember 1901 (1901-12-10) (123 jaar oud)
Webtuiste	nobelprize.org

Die akademie kondig die naam van die Nobelpryswenners jaarliks vroeg in Oktober aan,^[1] met die Nobelprys vir fisika tradisioneel tweede en op 'n Dinsdag. Die prys word jaarliks in Stockholm, Swede, toegeken op 10 Desember, die herdenking van Nobel se dood. Tot en met 2024 is die prys aan altesaam 226 individue toegeken.^[2] Nog net vyf vroue het dit gekry: Marie Curie in 1903, Maria Goeppert-Mayer in 1963, Donna Strickland in 2018, Andrea M. Ghez in 2020 en Anne L’Huillier in 2023.^[3]

John Bardeen is een van twee bekroondes wat twee keer die Nobelprys in dieselfde vak toegeken is, in 1956 en 1972. Frederick Sanger is die ander en is twee keer met die Nobelprys vir Chemie bekroon, in 1956 en 1972. Twee ander het Nobelpryse twee keer gewen, een in chemie en een in 'n ander vak: Maria Skłodowska-Curie (fisika in 1903 en chemie in 1911) en Linus Pauling (chemie in 1954 en vrede in 1962).^[4]

Die 2024-Nobelprys vir fisika is toegeken aan John Hopfield en Geoffrey Hinton "vir fundamentele ontdekkings en uitvindings wat masjienleer moontlik maak met kunsmatige neurale netwerke".^[5]

Die pryse, wat 'n bedrag geld (SEK9 miljoen, omtrent VSA$1 miljoen per pryskategorie, wat dan gelykop onder die Bekroondes verdeel word),^[6] 'n goue medalje en 'n diploma insluit, word op 10 Desember, die herdenking van Nobel se sterfdag in 1896, tydens 'n seremonie deur die Sweedse koning, tans Carl XVI Gustaf van Swede, in die Stockholmse Konsertsaal uitgedeel.

Hieronder volg 'n lys van die ontvangers van die Nobelprys vir fisika vanaf 1901 tot op hede. In 1916, 1931, 1934 en 1940–1942 is die prys nie toegeken nie; die toekenning van 1921 is in die volgende jaar toegeken, toe Albert Einstein die Nobelprys vir fisika ontvang het.

1900's – 1910's – 1920's – 1930's – 1940's – 1950's – 1960's – 1970's – 1980's – 1990's – 2000's – 2010's – 2020's

1900's

Nobelprys vir fisika, 1900's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1901[7]		Wilhelm Röntgen	Duitse Keiserryk	"ter erkenning van die buitengewone dienste wat hy gelewer het deur die ontdekking van die merkwaardige X-strale wat later na hom genoem is"
1902[8]		Hendrik Lorentz	Nederland	"ter erkenning van die buitengewone diens wat hulle deur hul ondersoeke op die invloed van magnetisme op stralingverskynsels gelewer het"
		Pieter Zeeman
1903[9]		Henri Becquerel	Frankryk	"vir sy ontdekking van spontane radioaktiwiteit"
		Pierre Curie		"vir hul gesamentlike ondersoeke na die stralingverskynsels wat deur professor Henri Becquerel ontdek is"
		Marie Curie	Pole  Frankryk
1904[10]		John William Strutt	Verenigde Koninkryk	"vir sy ondersoek na die digtheid van die belangrikste gasse en vir sy ontdekking van argon in verband met hierdie studies"
1905[11]		Philipp Lenard	Oostenryk-Hongarye  Duitse Keiserryk	"vir sy werk op katodestrale"
1906[12]		J.J. Thomson	Verenigde Koninkryk	"vir sy teoretiese en eksperimentele ondersoeke op die geleiding van elektrisiteit deur gasse"
1907[13]		Albert A. Michelson	Verenigde State  Pole	"vir sy optiese presisie instrumente en die spektroskopiese en metrologiese ondersoeke wat uitgevoer is met hul hulp"
1908[14]		Gabriel Lippmann	Frankryk	"vir sy metode om kleure te fotografeer gebaseer op die verskynsel van inmenging"
1909[15]		Guglielmo Marconi	Italië	"vir hul bydraes tot die ontwikkeling van draadlose telegrafie"
		Karl Ferdinand Braun	Duitse Keiserryk

1910's

Nobelprys vir fisika, 1910's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1910[16]		Johannes Diderik van der Waals	Nederland	"vir sy werk op die toestandsvergelyking vir gasse en vloeistowwe"
1911[17]		Wilhelm Wien	Duitse Keiserryk	"vir sy ontdekkings rakende die wette wat die straling van hitte bepaal"
1912[18]		Gustaf Dalén	Swede	"vir sy uitvinding van outomatiese kleppe ontwerp om gebruik te word in kombinasie met gasakkumulators in vuurtorings en boeie"
1913[19]		Heike Kamerlingh Onnes	Nederland	"vir sy ondersoek op die eienskappe van materie by lae temperature wat onder meer tot die produksie van vloeibare helium gelei het"
1914[20]		Max von Laue	Duitse Keiserryk	"Vir sy ontdekking van die diffraksie van X-strale deur kristalle", 'n belangrike stap in die ontwikkeling van X-straal-spektroskopie
1915[21]		William Henry Bragg	Verenigde Koninkryk	"Vir hul dienste in die analise van kristalstruktuur deur middel van X-strale", 'n belangrike stap in die ontwikkeling van X-straal-kristallografie
		William Lawrence Bragg	Australië  Verenigde Koninkryk
1917[22]		Charles Glover Barkla	Verenigde Koninkryk	"Vir sy ontdekking van die kenmerkende Röntgen-straling van die elemente", 'n ander belangrike stap in die ontwikkeling van X-straal-spektroskopie
1918[23]		Max Planck	Duitse Keiserryk	"vir die dienste wat hy gelewer het aan die bevordering van fisika deur sy ontdekking van kwantumenergie"
1919[24]		Johannes Stark	Republiek van Weimar	"vir sy ontdekking van die Doppler-effek in kanaalstrale en die splitsing van spektraallyne in elektriese velde"

1920's

Nobelprys vir fisika, 1920's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1920[25]		Charles Édouard Guillaume	Switserland	"vir die diens wat hy gelewer het aan presisiemetings in fisika deur sy ontdekking van afwykings in nikkel-staallegerings"
1921[26]		Albert Einstein	Republiek van Weimar  Switserland	"vir sy dienste aan teoretiese fisika, en veral vir sy ontdekking van die wet van die foto-elektriese effek"
1922[27]		Niels Bohr	Denemarke	"vir sy dienste in die ondersoek op die struktuur van atome en van die straling wat daaruit voortspruit"
1923[28]		Robert Andrews Millikan	Verenigde State	"vir sy werk op die elementêre lading van elektrisiteit en op die foto-elektriese effek"
1924[29]		Manne Siegbahn	Swede	"vir sy ontdekkings en navorsing op die gebied van X-straal-spektroskopie"
1925[30]		James Franck	Republiek van Weimar	"vir hul ontdekking van die wette wat die impak van 'n elektron op 'n atoom beheer"
		Gustav Ludwig Hertz
1926[31]		Jean Baptiste Perrin	Frankryk	"vir sy werk op die diskontinue struktuur van materie, en veral vir sy ontdekking van sedimentasie-ewewig"
1927[32]		Arthur Compton	Verenigde State	"vir sy ontdekking van die effek wat na hom genoem is"
		Charles Thomson Rees Wilson	Verenigde Koninkryk	"vir sy metode om die paaie van elektries gelaaide deeltjies sigbaar te maak deur kondensasie van damp"
1928[33]		Owen Willans Richardson		"vir sy werk op die termiese verskynsel, en veral vir die ontdekking van die wet wat na hom genoem is"
1929[34]		Louis de Broglie	Frankryk	"vir sy ontdekking van die golfgeaardheid van elektrone"

1930's

Nobelprys vir fisika, 1930's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1930[35]		C.V. Raman	Brits-Indië	"vir sy werk op die verstrooiing van die lig en vir die ontdekking van die uitwerking wat na hom genoem is"
1932[36]		Werner Heisenberg	Republiek van Weimar	"vir die skepping van kwantummeganika, waarvan die toepassing onder andere tot die ontdekking van die allotropiese vorme van waterstof gelei het"
1933[37]		Erwin Schrödinger	Oostenryk	"vir die ontdekking van nuwe produktiewe vorme van atoomteorie"
		Paul Dirac	Verenigde Koninkryk
1935[38]		James Chadwick		"vir die ontdekking van die neutron"
1936[39]		Victor Francis Hess	Oostenryk	"vir sy ontdekking van kosmiese straling"
		Carl David Anderson	Verenigde State	"vir sy ontdekking van die positron"
1937[40]		Clinton Davisson		"vir hul eksperimentele ontdekking van die diffraksie van elektrone deur kristalle"
		George Paget Thomson	Verenigde Koninkryk
1938[41]		Enrico Fermi	Italië	"vir sy demonstrasies oor die bestaan van nuwe radioaktiewe elemente wat deur neutronstraling geproduseer word en vir sy verwante ontdekking van kernreaksies wat veroorsaak word deur stadige neutrone"
1939[42]		Ernest Lawrence	Verenigde State	"vir die uitvinding en ontwikkeling van die siklotron en vir die resultate wat daarmee verkry word, veral ten opsigte van kunsmatige radioaktiewe elemente"

1940's

Nobelprys vir fisika, 1940's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1943[43]		Otto Stern	Verenigde State	"vir sy bydrae tot die ontwikkeling van die molekulêre straalmetode en sy ontdekking van die magnetiese momentum van die proton"
1944[44]		Isidor Isaac Rabi	Verenigde State  Pole	"vir sy resonansie metode vir die opname van die magnetiese eienskappe van atoomkerne"
1945[45]		Wolfgang Pauli	Oostenryk	"vir die ontdekking van die uitsluitingsbeginsel, ook die Pauli-beginsel genoem"
1946[46]		Percy Williams Bridgman	Verenigde State	"vir die uitvinding van 'n apparaat om uiters hoë druk te produseer, en vir die ontdekkings wat hy daardeur op die gebied van hoëdrukfisika gemaak het"
1947[47]		Edward Victor Appleton	Verenigde Koninkryk	"vir sy ondersoek op die fisika van die boonste atmosfeer, veral vir die ontdekking van die sogenaamde Appleton-laag"
1948[48]		Patrick Blackett		"vir sy ontwikkeling van die Wilson-wolkkamermetode, en sy ontdekkings daarmee op die gebied van kernfisika en kosmiese straling"
1949[49]		Hideki Yukawa	Japan	"vir sy voorspelling van die bestaan van mesone op grond van teoretiese werk op kernkragte"

1950's

Nobelprys vir fisika, 1950's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1950[50]		C.F. Powell	Verenigde Koninkryk	"vir sy ontwikkeling van die fotografiese metode om kernprosesse te bestudeer en sy ontdekkings rakende mesone wat met hierdie metode gemaak is"
1951[51]		John Cockcroft		"vir hul baanbrekende werk oor die transmutasie van atoomkerne deur kunsmatig versnelde atoomdeeltjies"
		Ernest Walton	Ierland
1952[52]		Felix Bloch	Switserland  Verenigde State	"vir hul ontwikkeling van nuwe metodes vir kernmagnetiese presisiemetings en ontdekkings in verband daarmee"
		Edward Mills Purcell	Verenigde State
1953[53]		Frits Zernike	Nederland	"vir sy demonstrasie van die fase-kontrasmetode, veral vir sy uitvinding van die fase-kontrasmikroskoop"
1954[54]		Max Born	Wes-Duitsland	"vir sy fundamentele navorsing op kwantummeganika, veral vir sy statistiese interpretasie van die golffunksie"
		Walther Bothe		"vir die toevalmetode en sy ontdekkings wat daarmee gepaard gaan"
1955[55]		Willis Lamb	Verenigde State	"vir sy ontdekkings rakende die fynstruktuur van die waterstofspektrum"
		Polykarp Kusch	Verenigde State  Wes-Duitsland	"vir sy presiese bepaling van die magnetiese momentum van die elektron"
1956[56]		John Bardeen	Verenigde State	"vir hul navorsing oor halfgeleiers en hul ontdekking van die transistoreffek"
		Walter Houser Brattain
		William Shockley
1957[57]		Tsung-Dao Lee	Volksrepubliek China  Verenigde State	"vir hul deurdringende ondersoek na die sogenaamde pariteitswette wat tot belangrike ontdekkings met betrekking tot die elementêre deeltjies gelei het"
		Chen-Ning Yang
1958[58]		Pawel Cherenkof	Sowjetunie	"vir die ontdekking en interpretasie van die Cherenkof-effek"
		Ilja Frank
		Igor Tamm
1959[59]		Emilio Segrè	Italië	"vir hul ontdekking van die antiproton"
		Owen Chamberlain	Verenigde State

1960's

Nobelprys vir fisika, 1960's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1960[60]		Donald A. Glaser	Verenigde State	"vir die uitvinding van die borrelkamer"
1961[61]		Robert Hofstadter		"vir sy baanbrekende studie van elektronverspreiding in atoomkerne en vir sy daardeur moontlike ontdekkings rakende die struktuur van die nukleone"
		Rudolf Mössbauer	Wes-Duitsland	"vir sy navorsing oor die resonansie-absorpsie van gammastraling en sy ontdekking van die effek in hierdie verband wat sy naam dra"
1962[62]		Lef Landau	Sowjetunie	"vir sy baanbrekende teorieë op gekondenseerde materie, veral vloeibare helium"
1963[63]		Eugene Wigner	Hongarye  Verenigde State	"vir sy bydraes tot die teorie van die atoomkern en die elementêre deeltjies, veral deur die ontdekking en toepassing van fundamentele simmetrie beginsels"
		Maria Goeppert-Mayer	Verenigde State	"vir hul ontdekkings rakende kernskulpstruktuur"
		J. Hans D. Jensen	Wes-Duitsland
1964[64]		Nikolai Basof	Sowjetunie	"vir fundamentele werk op die gebied van kwantumelektronika, wat gelei het tot die konstruksie van ossillators en versterkers gebaseer op die maser-laser-beginsel"
		Alexander Prokhorof
		Charles H. Townes	Verenigde State
1965[65]		Richard Feynman		"vir hul fundamentele werk in kwantumelektrodinamika (QED), met diepploegende gevolge vir die fisika van elementêre deeltjies"
		Julian Schwinger
		Shin'ichirō Tomonaga	Japan
1966[66]		Alfred Kastler	Frankryk	"vir die ontdekking en ontwikkeling van optiese metodes om Hertziese resonansies in atome te bestudeer"
1967[67]		Hans Bethe	Verenigde State	"vir sy bydraes tot die teorie van kernreaksies, veral sy ontdekkings rakende die energieproduksie in sterre"
1968[68]		Luis Walter Alvarez		"vir sy beslissende bydraes tot elementêre deeltjiefisika, veral die ontdekking van 'n groot aantal resonansietoestande, moontlik gemaak deur sy ontwikkeling van die tegniek van die gebruik van waterstofbubbelkamer en data-analise"
1969[69]		Murray Gell-Mann		"vir sy bydraes en ontdekkings rakende die klassifikasie van elementêre deeltjies en hul interaksies"

1970's

Nobelprys vir fisika, 1970's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1970[70]		Hannes Alfvén	Swede	"vir fundamentele werk en ontdekkings in magnetohidrodinamika met vrugbare toepassings in verskillende dele van plasmafisika"
		Louis Néel	Frankryk	"vir fundamentele werk en ontdekkings rakende antiferromagnetisme en ferriagnetisme wat tot belangrike toepassings in vaste-stoffisika gelei het"
1971[71]		Dennis Gabor	Hongarye  Verenigde Koninkryk	"vir sy uitvinding en ontwikkeling van die holografiese metode"
1972[72]		John Bardeen	Verenigde State	"vir hul gesamentlik ontwikkelde teorie van supergeleiding, wat gewoonlik die BCS-teorie genoem word"
		Leon Cooper
		John Robert Schrieffer
1973[73]		Leo Esaki	Japan	"vir hul eksperimentele ontdekkings rakende tonnelverskynsels in halfgeleiers en supergeleiers onderskeidelik"
		Ivar Giaever	Verenigde State  Noorweë
		Brian Josephson	Verenigde Koninkryk	"vir sy teoretiese voorspellings van die eienskappe van 'n superstroom deur 'n tonnelversperring, veral die verskynsels wat algemeen bekend staan as die Josephson-effek"
1974[74]		Martin Ryle		"vir hul baanbrekende navorsing in radio-astrofisika: Ryle vir sy waarnemings en uitvindings, veral van die diafragma sintese tegniek, en Hewish vir sy beslissende rol in die ontdekking van pulsars"
		Antony Hewish
1975[75]		Aage Bohr	Denemarke	"vir die ontdekking van die verband tussen kollektiewe beweging en deeltjiebeweging in atoomkerne en die ontwikkeling van die teorie van die atoomkernstruktuur gebaseer op hierdie samehang"
		Ben Roy Mottelson
		James Rainwater	Verenigde State
1976[76]		Burton Richter		"vir hul baanbrekende werk in die ontdekking van 'n swaar elementêre deeltjie van 'n nuwe soort"
		Samuel C.C. Ting
1977[77]		Philip Warren Anderson		"vir hul fundamentele teoretiese ondersoeke op die elektroniese struktuur van magnetiese en wanordelike stelsels"
		Nevill Francis Mott	Verenigde Koninkryk
		John Hasbrouck Van Vleck	Verenigde State
1978[78]		Pjotr Kapitsa	Sowjetunie	"vir sy basiese uitvindings en ontdekkings op die gebied van lae temperatuur-fisika"
		Arno Allan Penzias	Verenigde State	"vir hul ontdekking van kosmiese mikrogolf-agtergrondstraling"
		Robert Woodrow Wilson
1979[79]		Sheldon Lee Glashow		"vir hul bydraes tot die teorie van die verenigde swak en elektromagnetiese interaksie tussen elementêre deeltjies, insluitend onder andere die voorspelling van die swak neutrale stroom"
		Abdus Salam	Pakistan
		Steven Weinberg	Verenigde State

1980's

Nobelprys vir fisika, 1980's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1980[80]		James Cronin	Verenigde State	"vir die ontdekking van oortredings van fundamentele simmetrie beginsels in die verval van neutrale K-mesone"
		Val Logsdon Fitch
1981[81]		Nicolaas Bloembergen	Nederland  Verenigde State	"vir hul bydrae tot die ontwikkeling van laserspektroskopie"
		Arthur Leonard Schawlow	Verenigde State
		Kai Siegbahn	Swede	"vir sy bydrae tot die ontwikkeling van hoë-resolusie elektronspektroskopie"
1982[82]		Kenneth G. Wilson	Verenigde State	"vir sy teorie van kritiese verskynsels in verband met fase-oorgange"
1983[83]		Subrahmanyan Chandrasekhar	Indië  Verenigde State	"vir sy teoretiese studie van die fisiese prosesse van belang vir die struktuur en evolusie van die sterre"
		William Alfred Fowler	Verenigde State	"vir sy teoretiese en eksperimentele studies op die kernreaksies van belang in die vorming van die chemiese elemente in die heelal"
1984[84]		Carlo Rubbia	Italië	"vir hul beslissende bydraes tot die groot projek, wat gelei het tot die ontdekking van die velddeeltjies W en Z, kommunikators van swak wisselwerking"
		Simon van der Meer	Nederland
1985[85]		Klaus von Klitzing	Wes-Duitsland	"vir die ontdekking van die gekwantiseerde Hall-effek"
1986[86]		Ernst Ruska		"vir sy fundamentele werk in elektronoptika, en vir die ontwerp van die eerste elektronmikroskoop"
		Gerd Binnig		"vir hul ontwerp van die skandering-tonnelmikroskoop"
		Heinrich Rohrer	Switserland
1987[87]		Georg Bednorz	Wes-Duitsland	"vir hul belangrike deurbraak in die ontdekking van supergeleiding in keramiekmateriale"
		K. Alex Müller	Switserland
1988[88]		Leon M. Lederman	Verenigde State	"vir die neutrino-balkmetode en die demonstrasie van die dubbelstruktuur van die leptone deur die ontdekking van die muonneutrino"
		Melvin Schwartz
		Jack Steinberger
1989[89]		Norman Foster Ramsey jr.		"vir die uitvinding van die geskeide oscillatoriese veldmetode en die gebruik daarvan in die waterstof-maser en ander atoomklokke"
		Hans Georg Dehmelt	Verenigde State  Wes-Duitsland	"vir die ontwikkeling van die ioonstriktegniek"
		Wolfgang Paul	Wes-Duitsland

1990's

Nobelprys vir fisika, 1990's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
1990[90]		Jerome Isaac Friedman	Verenigde State	"vir hul baanbrekende ondersoeke rakende die diep onelastiese verstrooiing van elektrone op protone en gebonde neutrone, wat van noodsaaklike belang was vir die ontwikkeling van die kwarkmodel in deeltjiefisika"
		Henry Way Kendall
		Richard E. Taylor	Kanada
1991[91]		Pierre-Gilles de Gennes	Frankryk	"vir die ontdekking van metodes wat ontwikkel is om bestellingsverskynsels in eenvoudige stelsels te bestudeer, wat veralgemeen kan word na meer komplekse vorms van materie, veral vloeibare kristalle en polimere"
1992[92]		Georges Charpak	Frankryk  Pole	"vir sy uitvinding en ontwikkeling van deeltjieverklikkers, veral die multiwire proporsionele kamer"
1993[93]		Russell Alan Hulse	Verenigde State	"vir die ontdekking van 'n nuwe soort pulsar, 'n ontdekking wat nuwe moontlikhede vir die studie van swaartekrag oopgemaak het"
		Joseph Hooton Taylor jr.
1994[94]		Bertram Brockhouse	Kanada	"vir die ontwikkeling van neutronspektroskopie" en "vir baanbrekende bydraes tot die ontwikkeling van neutronverstrooiingstegnieke vir studies van gekondenseerde materie"
		Clifford Shull	Verenigde State	"vir die ontwikkeling van die neutrondiffraksietegniek" en "vir baanbrekende bydraes tot die ontwikkeling van neutronverstrooiingstegnieke vir studies van gekondenseerde materie"
1995[95]		Martin Lewis Perl		"vir die ontdekking van die tau-lepton" en "vir baanbrekende eksperimentele bydraes tot leptonfisika"
		Frederick Reines		"vir die opsporing van die neutrino" en "vir baanbrekende eksperimentele bydraes tot leptonfisika"
1996[96]		David Lee		"vir hul ontdekking van superfluïteit in helium-3"
		Douglas Osheroff
		Robert Coleman Richardson
1997[97]		Steven Chu		"vir die ontwikkeling van metodes om atome met laserlig af te koel en te vang"
		Claude Cohen-Tannoudji	Frankryk
		William Daniel Phillips	Verenigde State
1998[98]		Robert B. Laughlin		"vir die ontdekking van 'n nuwe vorm van kwantumvloeistof met fraksionele gelaaide opwindinge"
		Horst Ludwig Störmer	Duitsland
		Daniel C. Tsui	Republiek van China  Verenigde State
1999[99]		Gerard 't Hooft	Nederland	"vir die verduideliking van die kwantumstruktuur van elektroswak-interaksies in fisika"
		Martinus J.G. Veltman

2000's

Nobelprys vir fisika, 2000's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
2000[100]		Zhores Alferof	Rusland	"vir die ontwikkeling van halfgeleier-heterostrukture wat in hoëspoed- en optiese elektronika gebruik word"
		Herbert Kroemer	Duitsland
		Jack Kilby	Verenigde State	"vir sy rol in die uitvinding van die geïntegreerde stroombaan"
2001[101]		Eric Allin Cornell		"vir die bereiking van Bose-Einstein-kondensasie in verdunde gasse van alkaliese atome, en vir vroeë fundamentele studies op die eienskappe van die kondensate"
		Carl Wieman
		Wolfgang Ketterle	Duitsland
2002[102]		Raymond Davis jr.	Verenigde State	"vir die baanbrekende bydraes tot astrofisika, veral vir die opsporing van kosmiese neutrinos"
		Masatoshi Koshiba	Japan
		Riccardo Giacconi	Italië  Verenigde State	"vir die baanbrekende bydraes tot astrofisika wat tot die ontdekking van kosmiese X-straal-bronne gelei het"
2003[103]		Alexei Alexeyevich Abrikosov	Rusland  Verenigde State	"vir baanbrekende bydraes tot die teorie van supergeleiers en superfluïede"
		Witali Ginzburg	Rusland
		Anthony James Leggett	Verenigde Koninkryk  Verenigde State
2004[104]		David Gross	Verenigde State	"vir die ontdekking van asimptotiese vryheid in die teorie van sterk wisselwerking"
		Hugh David Politzer
		Frank Wilczek
2005[105]		Roy J. Glauber		"vir sy bydrae tot die kwantumteorie van optiese samehang"
		John L. Hall		"vir hul bydraes tot die ontwikkeling van laser-gebaseerde presisie-spektroskopie, insluitend die optiese frekwensie-kam-tegniek"
		Theodor W. Hänsch	Duitsland
2006[106]		John C. Mather	Verenigde State	"vir hul ontdekking van die swartstralervorm en anisotropie van die kosmiese mikrogolf-agtergrondstraling"
		George Smoot
2007[107]		Albert Fert	Frankryk	"vir die ontdekking van reuse-magnetoresistance"
		Peter Grünberg	Duitsland
2008[108]		Makoto Kobayashi	Japan	"vir die ontdekking van die gebroke simmetrie se oorsprong wat die bestaan van minstens drie kwark-families in die natuur voorspel"
		Toshihide Maskawa
		Yoichiro Nambu	Japan  Verenigde State	"vir die ontdekking van die meganisme van spontane gebroke simmetrie in subatomiese fisika"
2009[109]		Charles K. Kao	Hongkong  Verenigde Koninkryk  Verenigde State	"vir die baanbrekende prestasies met betrekking tot die oordrag van lig in vesels vir optiese kommunikasie"
		Willard Boyle	Kanada  Verenigde State	"vir die uitvinding van 'n beeldende halfgeleierbaan – die CCD-sensor"
		George E. Smith	Verenigde State

2010's

Nobelprys vir fisika, 2010's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
2010[110]		Andre Geim	Rusland  Verenigde Koninkryk  Nederland	"vir baanbrekende eksperimente rakende die tweedimensionele materiaalgrafeen"
		Konstantin Nowoselof	Rusland  Verenigde Koninkryk
2011[111]		Saul Perlmutter	Verenigde State	"vir die ontdekking van die versnelde uitbreiding van die heelal deur waarnemings van verre supernovae"
		Brian Schmidt	Australië  Verenigde State
		Adam Riess	Verenigde State
2012[112]		Serge Haroche	Frankryk	"vir baanbrekende eksperimentele metodes wat meet en manipulasie van individuele kwantumstelsels moontlik maak"
		David J. Wineland	Verenigde State
2013[113]		François Englert	België	"vir die teoretiese ontdekking van 'n meganisme wat bydra tot ons begrip van die oorsprong van massa-subatomiese deeltjies, en wat onlangs bevestig is deur die ontdekking van die voorspelde fundamentele deeltjie, deur die ATLAS- en CMS-eksperimente by CERN se Groot Hadronversneller"
		Peter Higgs	Verenigde Koninkryk
2014[114]		Isamu Akasaki	Japan	"vir die uitvinding van doeltreffende blou lig-emitterende diodes wat helder en energiebesparende wit ligbronne moontlik gemaak het"
		Hiroshi Amano
		Shuji Nakamura	Japan  Verenigde State
2015[115]		Takaaki Kajita	Japan	"vir die ontdekking van neutrino-ossillasies, wat toon dat neutrino's oor massa beskik"
		Arthur B. McDonald	Kanada
2016[116]		David J. Thouless	Verenigde Koninkryk  Verenigde State	"vir teoretiese ontdekkings van topologiese fase-oorgange en topologiese fases van materie"
		Duncan Haldane
		J. Michael Kosterlitz
2017[117]		Rainer Weiss	Duitsland  Verenigde State	"vir beslissende bydraes tot die LIGO-detektor en die waarneming van swaartekraggolwe"
		Kip Thorne	Verenigde State
		Barry Barish
2018[118]		Arthur Ashkin		"vir baanbrekende uitvindings op die veld van laserfisika"
		Gérard Mourou	Frankryk
		Donna Strickland	Kanada
2019[119]		James Peebles		"vir teoretiese ontdekkings in die fisiese kosmologie"
		Michel Mayor	Switserland	"vir die ontdekking van ’n eksoplanet wat om ’n ster soortgelyk aan ons son wentel"
		Didier Queloz

2020's

Nobelprys vir fisika, 2020's

Jaar	Naam		Land	Beweegrede
2020[120]		Roger Penrose	Verenigde Koninkryk	"vir die ontdekking dat die vorming van swartkolke 'n sterk voorspelling van die algemene relatiwiteitsteorie is"
		Reinhard Genzel	Duitsland	"vir die ontdekking van 'n supermassiewe kompakte voorwerp in die middel van ons sterrestelsel"
		Andrea M. Ghez	Verenigde State
2021[121]		Syukuro Manabe	Japan  Verenigde State	"vir die fisiese modellering van die aarde se klimaat, die kwantifisering van veranderlikheid en die betroubare voorspelling van aardverwarming"
		Klaus Hasselmann	Duitsland
		Giorgio Parisi	Italië	"vir die ontdekking van die wisselwerking tussen wanorde en skommelinge in fisiese stelsels van atoom- tot planetêre skale"
2022[122]		Alain Aspect	Frankryk	"vir eksperimente met verstrengelde fotone, wat die skending van Bell-ongelykhede vasstel, en baanbrekerswerk in kwantuminligtingwetenskap"
		John Clauser	Verenigde State
		Anton Zeilinger	Oostenryk
2023[123]		Anne L’Huillier	Frankryk  Swede	"vir eksperimentele metodes om attosekonde-pulse van lig te genereer vir die studie van elektrondinamika in materie"
		Ferenc Krausz	Hongarye  Oostenryk
		Pierre Agostini	Frankryk  Oostenryk
2024[5]		John Hopfield	Verenigde State	"vir fundamentele ontdekkings en uitvindings wat masjienleer moontlik maak met kunsmatige neurale netwerke"
		Geoffrey Hinton	Kanada  Verenigde Koninkryk

Sien ook

• Nobelprys vir Chemie
• Nobelprys vir Ekonomiese Wetenskappe
• Nobelprys vir Fisiologie of Geneeskunde
• Nobelprys vir Letterkunde
• Nobelprys vir Vrede