Loading AI tools
Türkiye'nin yerel yöneticilerini belirleyen seçim Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
2019 Türkiye yerel seçimleri, Türkiye'deki yerel yönetimlerin belirlenmesi için 31 Mart 2019 tarihinde yapılmış ve seçim sonucunda belediye başkanı, büyükşehir belediye başkanı, belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, muhtarlar ve ihtiyar heyetleri belirlenmiştir.[1]
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Katılım |  %84,6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seçim sonuçlarına göre CHP ve İYİ Partiden oluşan Millet İttifakı ülkenin başkenti Ankara ve en büyük şehri İstanbul dahil olmak üzere metropol bölgelerinde güçlü bir performans sergileyerek bu şehirlerde iktidar partilerinin gerilemesine yol açtı ve yönetimi ele aldı. Millet İttifakı ülkenin en büyük üçüncü şehri İzmir'i elinde tutmaya devam ederken Adana, Antalya ve Mersin gibi diğer büyükşehirleri de kazandı, bunun sonucunda ülkenin en fazla nüfusa sahip 6 şehrinin 5'inde başa geçti, kalan il olan Bursa'da ise AK Parti iktidarını korudu. Buna karşın Cumhur İttifakı ise kırsal kesimlerde ve daha küçük şehirlerde gücünü korudu ve bir önceki yerel seçimlere kıyasla buralarda sahip olduğu ilçe belediyesi sayısını artırdı. Tunceli'de galip gelen Türkiye Komünist Partisi ilk kez bir il belediyesi kazanmış oldu. AK Parti ve MHP'nin her ikisinin de ayrı partiler olarak aday çıkardığı pek çok yerde MHP adayları AK Parti adaylarını önemli ölçüde oy kaybına uğrattı. Buna rağmen Cumhur İttifakı oyların %51,67'sini alarak zafer kazandı.[2]
Seçim gecesinde devlete ait Anadolu Ajansının İstanbul Büyükşehir Belediyesi için 10 saatten fazla bir süre boyunca sandıklardan gelen sonuçları açıklamayı durdurması sebebiyle oy sayımlarındaki değişimlerden uzun bir süre haberdar olunamadı.[3] Muhalefet, kendi adayının İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığını kazanmak üzereyken veri akışının birden kesildiğini belirterek ajansı eleştirdi. Bu zamanlama özellikle İstanbul'da manipülasyon endişelerini gündeme getirdi ve seçim hileleriyle ilgili birtakım komplo teorilerine yol açtı.[4]
Seçimlerde adaylık dağılımda cinsiyet eşitliği gözetilmedi, kadın aday oranı sadece %7,89 olarak gerçekleşti.[5]
AK Parti ve MHP'nin İstanbul seçimlerindeki itirazlarını değerlendiren Yüksek Seçim Kurulu, "kamu görevlisi olmayan sandık kurulu başkan ve üyelerinin seçimde görevlendirilmesi" gerekçesiyle 4'e karşı 7 oyla İstanbul seçimlerini iptal etti.[6][7] İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin 23 Haziran 2019'da yapılmasına karar verildi.
Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunu'nun 8. maddesindeki "Her seçim döneminin beşinci yılındaki 1 Ocak günü seçimin başlangıç tarihidir, Aynı yılın Mart ayının son Pazar günü oy verme günüdür"[8] şartı nedeniyle seçim 2019 yılının Mart ayının son Pazar günü olan 31 Mart 2019'da düzenlendi. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 13 Aralık 2018'de, seçim takvimini yayınladı. Buna göre seçim süreci, 1 Ocak 2019 itibarıyla başladı. YSK 2 Ocak 2019 tarihinde seçimlere katılabilecek partileri açıkladı, bu kapsamda 13 partinin seçimlere katılma yeterliliğine sahip olduğu belirlendi. Seçimlere katılma yeterliliği olan partilerden Hür Dava Partisi (HÜDA PAR), 12 Ocak'ta yerel seçimlere katılmama kararını açıkladı.[9] Böylece seçimlere 12 parti katıldı.
Seçmen listeleri 4 ile 17 Ocak arasında askıda kaldı. Kesin aday listeleri 3 Mart'ta ilan edildi.[10]
30 büyükşehir belediyesindeki seçmenler, "büyükşehir belediye başkanı", "ilçe belediye başkanı", "ilçe belediye meclis üyeliği" ile "muhtarlık ve ihtiyar heyeti" için oy kullandı. Büyükşehir olmayan illerde ise belediye sınırları içindeki yerlerde "il genel meclisi üyeliği", "belediye başkanı", "belediye meclis üyeliği" ve "muhtarlık ve ihtiyar heyeti" için, köylerde ise "il genel meclisi üyeliği" ile "muhtarlık ve ihtiyar meclisi" için oy atıldı.
Büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin oy pusulası "beyaz", il genel meclisi üyeliklerine ilişkin pusula "turuncu", belediye başkanlığına ilişkin oy pusulası "mavi", belediye meclisi üyeliğine ilişkin oy pusulası ise "sarı" renkli oldu. Oy pusulaları tek zarfa konuldu.
YSK kararına göre Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkâri, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis ile bu illerde bulunan ceza infaz kurumlarında oy vermenin başlangıç ve bitiş saatleri 07.00-16.00 olarak uygulandı. Bu illerin dışında kalan diğer illerde oy verme saatleri 08.00-17.00 oldu.[11]
2019 yerel seçimleri, birkaç belediyeyi birleştiren, seçilen belediye başkanı ve belediye başkanlarının sayısını önemli ölçüde azaltan 2013 yerel yönetim yeniden yapılandırılmasının ardından yapılan ikinci seçimlerdir. 31 Mart 2019 mahalli idareler seçimlerinde 30 büyükşehir belediyesi, 51 il belediyesi (merkez ilçe), 922 ilçe belediyesi ve 386 belde belediyesi için seçim yapıldı.[12] Belediye başkanları ve meclis üyeleri ayrı ayrı seçildi.
Seçim yapılan pozisyonlar aşağıda gösterilmiştir.
|
| |||||||||||||||||||||||
Bu parti mevkilerine ek olarak, muhtar ve ihtiyar heyetleri gibi çok sayıda yerel partisiz makam seçildi. 2018 rakamlarına göre, seçilecek olan muhtar sayısı 50.229'dur.[13]
2017'de cumhurbaşkanının açıklamasıyla istifa etmesi istenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Edip Uğur, Düzce Belediye Başkanı Mehmet Keleş ve Niğde Belediye Başkanı Faruk Akdoğan'ın istifası ile sonuçlanan süreç " Metal Yorgunluğu " olarak adlandırılmıştır.[14]
İYİ Parti'nin kurulmasının ardından MHP'li Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Burhanettin Kocamaz, MHP'den İYİ Parti'ye geçmiştir. CHP'li Kırklareli Belediye Başkanı Mehmet Siyam Kesimoğlu aday gösterilmeyince partisinden istifa etti, bağımsız olarak aday olduğu seçimi kazandı. AK Parti'li Yozgat Belediye Başkanı Kazım Arslan da aday gösterilmeyince partisinden istifa etti ve bağımsız olarak seçime katıldı fakat AK Parti adayı Celal Köse karşısında seçimi kaybetti.
MHP Konya Milletvekili Esin Kara, 19 Eylül'de yaptığı açıklamada 30'a yakın ilde olası bir CHP-HDP ittifakının AK Parti ve MHP açısından kaybetme riski doğurduğunu, bu nedenle seçim ittifakına olumlu bakıldığını söyledi.[15] MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 20 Eylül'de yaptığı açıklamayla İstanbul'da bir aday çıkartmayacaklarını duyurdu.[16] Ancak 23 Ekim'de bir açıklama yaparak AK Parti ile bir seçim ittifakı yapılmayacağını duyurdu.[17] AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, "tabanların beklentisi" olduğunu söyleyerek[18] Devlet Bahçeli ile seçimler üzerine ilk kez 21 Kasım 2018'de görüşme gerçekleştirdi, ama görüşmenin ayrıntıları kamuoyu ile paylaşılmadı.[19] Daha sonra Aralık'ta ittifakın yerel seçimlerde devam edeceği duyuruldu.[20]
Millet İttifakı, ilk olarak 5 Mayıs 2018 tarihinde Türkiye'de 2018 genel seçimlerine katılmak için oluşturulmuş ve dört muhalif parti olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi (SAADET) ve Demokrat Parti'yi (DP) içine almış bir seçim ittifakıydı.[21] İttifak genel seçimlerden sonra dağılmış olmasına rağmen,[22] 12 Aralık 2018 tarihinde CHP ve İYİ Parti, 2019 yerel seçimlerinde işbirliği yapmak amacıyla yaptıkları görüşmeler sonucunda 21 büyükşehir ile bazı il ve ilçelerde işbirliği yapma kararı aldı.[23]
Yerel seçimler öncesi yedi siyasi parti ve oluşum ortak deklarasyon yayınlayarak "Kürdistani İttifak" adında bir seçim ittifakı kurduklarını açıkladı. İttifaka katılan Kürdistan İslami Hareketi, Demokratik Bölgeler Partisi, Devrimci Demokratik Kürt Derneği, İnsan ve Özgürlük Partisi, Kürdistan Demokratik Platformu, Kürdistan Komünist Partisi ve Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi seçime Halkların Demokratik Partisi çatısı altında girdiklerini açıkladı. HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan, "İttifakla Kürt halkının ulusal birliğine hizmet edecek tarihsel bir adım atmış olacağız." açıklamasında bulundu.[24][25]
Tunceli özelinde özel ittifak görüşmeleri gerçekleşti. Aralarında Türkiye Komünist Hareketi, Sosyalist Emekçiler Partisi[26] ve Avrupa Demokratik Dersim Birlikleri Federasyonu'nun[27] da bulunduğu pek çok sosyalist kuruluş Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF) altında "Demokratik Halk Dayanışması" adıyla ittifak yaptı ve Tunceli'de Fatih Mehmet Maçoğlu'nu ortak adayları olarak gösterdi. Maçoğlu Türkiye Komünist Partisi'nden aday gösterildi.[28] Halkların Demokratik Partisi bu ilanın ardından SMF ile görüşmeler gerçekleştirdi[29][30] Görüşmelerden ortak bir ittifak sağlanamadı, "demokratik yarış" fikri ön plana çıktı ve partilerin ayrı adaylar çıkararak seçime girme tutumu benimsendi.[29] Ardından HDP, Emek Partisi, Ezilenlerin Sosyalist Partisi Partizan ile "Dersim Devrimci Güç Birliği" adıyla bir ittifak kuruldu.[31]
Kampanya sırasında AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, MHP ile kurduğu kendi ittifakı olan Cumhur İttifakı'nın karşısında rakip duran ve CHP ve İYİ Partiden oluşan Millet İttifakı'nı "terör örgütleriyle ilişkili veya terör örgütlerinin güdümünde" olmakla suçladı.[32]
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde kurulan Millet İttifakı'nı, ilk defa 19 Haziran 2018'de ‘zillet ittifakı’ olarak andı ve bu ittifakın öne çıkması durumunda FETÖ'nün Türkiye'yi yeniden işgal edeceğini iddia etti.[33] Daha sonraki dönemlerde de Millet İttifakı'na sık sık zillet olarak seslenen Bahçeli,[34][35] bu ittifakı ‘çamur ve çürüme’,[36] ‘rezaletin çukurunda’[37] gibi ifadelerle nitelendirmiş, ittifakta bulunmayan HDP ile ÖDP'nin ve ayrıca PKK ve FETÖ'nün de bu ittifakta yer aldığını ve bu ittifakın milli güvenlik sorunu hâline dönüştüğünü iddia etmiştir.[38] Yine MHP Genel Başkan Yardımcıları Sadir Durmaz[39] ve Yaşar Yıldırım da Millet İttifakı'nı zillet olarak nitelendirmiştir.[40] Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bir konuşmasında Millet İttifakı yerine "zillet ittifakı" ifadesini kullanmış,[41] diğer bir konuşmasında ise Millet İttifakı'nın ülkeyi bölmeye çalıştığını iddia etmiştir.[42] İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da Millet İttifakı'nı zillet olarak anmış ve PKK'yla ilişki içinde olmakla suçlamıştır.[43] Sabah,[44][45] Yeni Asır,[46] A Haber[47][48] ve Takvim[49][50][51] gibi iktidar destekçisi[52] gazetelerin haberlerinde de Millet İttifakı sık sık "zillet ittifakı" şeklinde adlandırılmıştır.
Kampanya sırasında CHP, Derman belediyeciliği ve Martın Sonu Bahar sloganlarını kullandı.[53]
![[icon]](#/media/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 30 Eylül'de ise af konusunda alınan tutumlar ile ittifak konusunun birbirinden ayrı konular olduğunu, Cumhur İttifakının yaşayacağını ve İstanbul'da aday çıkartmayacaklarını söyleyerek yerel seçim ittifakı yapılacağı yönünde tekrar sinyal verdi.[54]
Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde 2018 yılını 157. sırada tamamlayan Türkiye'de basının büyük çoğunluğu iktidardaki AK Parti taraftarıdır.[55] Sözcü'nün araştırmasına göre medya sektörünün %30'una sahip olan Doğan Holding'in Mart 2018'de medya sektöründen çıkışıyla birlikte 26 gazeteden 18'i dahil yazılı ve görsel ulusal basının %90'ı AK Parti'ye yakın medya gruplarının yönetimine geçti.[56] Erdoğan ile zaman zaman anlaşmazlıklar yaşayan medya patronu Aydın Doğan'ın elinde tuttuğu dergi, gazete ve televizyon kanallarının hükûmete yakın Demirören Holding'e satılması Financial Times'a göre "medya gruplarının hükûmet yanlısı agresif bir çizgi" izlediği bir dönemde gerçekleşti.[57] Ayrıca ekonomik krizle birlikte artan maliyetler pek çok düşük gelirli muhalif medya kuruluşunun kapanmasına ve böylelikle sektörde iktidar yanlısı medya gruplarının tekelinin daha da artmasına yol açtı.[58]
Seçim döneminde Akşam, Hürriyet, Sabah, Star ve Yeni Şafak dahil olmak üzere iktidar taraftarı aileler tarafından yönetilen pek çok basın kuruluşu taraflı yayınlarla gündeme geldi.[59] Zaman zaman sahte haber ürettikleri de ortaya çıkan[60] ve ana akım medyayı oluşturan bu kuruluşların seçim döneminde de AK Parti lehine taraflı yayınlar yapması, medyanın bağımsızlığı ve adaletsiz seçim yarışı hakkında tartışmalara yol açtı. Televizyon kanallarında AK Parti adaylarına muhalefet adaylarından daha fazla söz hakkı tanındı.[55] HDP'nin yerel seçimler için hazırladığı reklamlar televizyon kanallarında yayınlanmadı.[61] Türkiye Gazeteciler Sendikası Başkanı Gökhan Durmuş, seçimlerde ana akım medyanın adil bir yaklaşım sergilemediğini "Televizyonlarda iktidar partisinin adaylarını izliyoruz. Muhalefet partisi adayları geçiştiriliyor. Muhalefetteki İYİ Parti, Saadet Partisi ve HDP adaylarını, onların projelerini dinleyemiyoruz." sözleriyle anlattı.[55]
Mart 2019'da CHP'nin İstanbul Büyükşehir Başkan Adayı Ekrem İmamoğlu, önceki yıl Demirören Holding'in eline geçen Hürriyet ve CNN Türk'e yalan haber yaptıkları gerekçesiyle tepki gösterdi.[58][62] CHP bunun üzerine tarafsızlık ilkesinin ihlali sebebiyle CNN Türk'ü CNN International'a şikayet etti ve CNN International konu hakkında soruşturma başlattı.[63] Devlete ait Anadolu Ajansı, İmamoğlu'nun İstanbul seçimlerinde AK Parti adayı Binali Yıldırım'ın önüne geçtiğini açıklamasıyla birlikte sandıklara ait bilgi akışını kesti ve İmamoğlu'nun yarışta öne geçtiği bilgisi ne Anadolu Ajansı ne de AK Parti taraftarı kanallarda kendine yer bulamadı.[59] Devletin resmî oluşumu olan Anadolu Ajansı'nın AK Parti taraftarı yayın çizgisi seçim gecesinden itibaren tartışma konusu oldu ve manipülasyon iddialarını gündeme getirdi.[64] Aynı sıralarda İmamoğlu'nun İstanbul'da öne geçtiğini duyuran Demirören Haber Ajansı ise ilgili haberi bir saat içinde sildi.[65] İmamoğlu'nun tartışmalı geçen İstanbul Büyükşehir seçimlerine dair seçim gecesi yaptığı basın toplantıları televizyon kanallarının birçoğu tarafından verilmedi.[66]
| Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
19 Şubat tarihinde İYİ Parti, Mersin Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Burhanettin Kocamaz’ın adaylık başvurusunun İl Seçim Kurulu tarafından kabul edilmediği duyuruldu. Partiden yapılan açıklamada, evrak teslimatının saat 17:00'den sonra yapıldığı gerekçesiyle başvurunun kabul edilmediği belirtildi.[67] İYİ Parti Burhanettin Kocamaz’ın adaylığı reddedildikten sonra Demokrat Parti adayı Ayfer Yılmaz’ı destekleme kararı aldı.[68] Ayfer Yılmaz, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerini üçüncü sırada bitirmiştir.[69]
Malatya'nın Pütürge ilçesinde Saadet Partili bir seçim gözlemcisi ve bir görevli, bir AK Parti üyesi tarafından ateş edilerek öldürüldü. AK Parti destekçisi cinayet nedeni olarak gözlemci ve görevlinin açık oy verilmesine engel olduğunu ve oyların gizli verilmesini sağlamaya çalıştıklarını ve buna engel olmak için ateş ettiğini söyledi.[70] Diğer bölgelerde de seçim günü ve takip eden hafta boyunca AK Parti ve muhalefet destekçileri arasında şiddet olayları meydana geldi.[71][72]
Polis ve HDP gözlemcileri arasında da özellikle Güneydoğu bölgelerinde şiddet gözlemlendi.[73] HDP'nin Diyarbakır, Batman, Siirt ve diğer pek çok Kürt çoğunluğa sahip bölgede yaptığı kazanmasına ilişkin kutlamalara polis tarafından engel olundu ve HDP merkezleri ve çevresinin zorla tahliyesi yapıldı.[74]
Avrupa Konseyi'ne bağlı Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi'nin yerel seçimleri gözlemlemesi için gönderdiği heyetin başkanı, Türkiye'yi oy kullanma özgürlüğüne saygı duymamakla suçladı.[75]
Türkiye'nin en kalabalık ve ekonomik açıdan en büyük şehri olan İstanbul'da büyükşehir belediyesi, kazanan parti ve bu partiye yakın duran kurumlar için büyük bir rant kaynağıdır ve sembolik bir önem taşır.[76] Şehirde 1994'te Recep Tayyip Erdoğan'ın Refah Partisi'nden belediye seçimlerini kazanıp İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olmasının ardından her yerel seçimi Erdoğan'ın mensubu olduğu partiler kazandı. Ancak 2019 yerel seçimlerinde bu durum sona erdi ve belediye ana muhalefetteki CHP'nin eline geçti.[77] İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin başkanlık seçimlerinde yarış, daha önceden başbakanlık görevi de yapmış olan AK Parti adayı Binali Yıldırım ve Beylikdüzü Belediye Başkanı olarak görev yapan CHP adayı Ekrem İmamoğlu arasında geçti. İki adayın oy oranlarının birbirine yakınlığı iktidar partisinin seçimleri tartışmaya açmasına sebep oldu. AK Parti temsilcileri seçim öncesinde güvenlik zafiyeti tartışmalarına "Türkiye'nin seçim güvenliğini en iyi gerçekleştiren ülke" cevabını verse de aynı temsilciler Ekrem İmamoğlu'nun daha fazla oy alması üzerine seçimi "demokrasi tarihinin en büyük şaibesi" olarak nitelendirdi.[78][79]
6 Mayıs 2019 günü Yüksek Seçim Kurulu, "kamu görevlisi olmayan sandık kurulu başkan ve üyelerinin seçimde görevlendirilmesi" gerekçesiyle 7'ye karşı 4 oyla İstanbul seçimlerini iptal etti.[6][7]
YSK, kanun hükmünde kararname ile ihraç edilmiş olan seçilen adaylara mazbata verilmemesini kararlaştırdı. YSK, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı dışında, Artvin'in Yusufeli, Denizli'nin Honaz ve Kırıkkale'nin Keskin ilçeleri ile Adıyaman'ın Besni İlçesine bağlı Kesmetepe beldesindeki seçimleri iptal etti. Buradaki seçimler 2 Haziran tarihinde yenilendi.[80]
Aşağıdaki tabloda Türkiye geneli seçim sonuçlarına en yakın sonuç olarak kabul edilebilecek olan büyükşehir belediyeleri olan 30 il için ilçe belediye meclis üyeliği seçimleri ile diğer 51 ildeki il genel meclisleri oylarının toplamı esas alınmıştır;
| Toplam Sandık | 194.678 |
| Toplam Seçmen | 57.087.743 |
| Toplam Kullanılan Oy | 48.271.511 |
| Toplam Geçerli Oy | 46.263.775 |
| Toplam Geçersiz Oy | 2.007.736 |
| Katılım Oranı (%) | 84,6 |
| Parti | Genel başkanı | Aldığı oy sayısı | Aldığı oy oranı | +/– |
|---|---|---|---|---|
| Adalet ve Kalkınma Partisi | Recep Tayyip Erdoğan | 19.766.640 | 42,7 | 0,7 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | Kemal Kılıçdaroğlu | 13.218.754 | 28,6 |  3,0 |
| Milliyetçi Hareket Partisi | Devlet Bahçeli | 3.756.245 | 8,1 | 9,5 |
| İYİ Parti | Meral Akşener | 3.376.292 | 7,3 | — |
| Halkların Demokratik Partisi | Sezai Temelli, Pervin Buldan | 2.703.595 | 5,8 | 3,8 |
| Saadet Partisi | Temel Karamollaoğlu | 1.312.780 | 2,8 | 0,1 |
| Büyük Birlik Partisi | Mustafa Destici | 868.393 | 1,9 | 0,3 |
| Demokrat Parti | Gültekin Uysal | 411.190 | 0,9 | 0,2 |
| Demokratik Sol Parti | Önder Aksakal | 378.706 | 0,8 | 0,5 |
| Bağımsızlar | 139.989 | 0,3 | 0,1 | |
| Bağımsız Türkiye Partisi | Haydar Baş | 126.836 | 0,3 | 0,0 |
| Türkiye Komünist Partisi | Aydemir Güler | 111.775 | 0,2 | 0,1 |
| Vatan Partisi | Doğu Perinçek | 92.580 | 0,2 | — |
| Hür Dava Partisi | İshak Sağlam | - | - | 0,2 |
| Toplam | 46.263.775 | % 100,00 |
2019 Türkiye yerel seçimleri Büyükşehir Belediye Başkanlığı sonuçları:[81] 23 Haziran 2019'da yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yenileme seçimleri dahil edilmiştir.[82]
| Kayıtlı Seçmen Sayısı | 44.212.704 |
| Sandık Sayısı | 143.008 |
| Oy Kullanan Seçmen Sayısı | 37.423.512 |
| Katılım Oranı (%) | 84,6 |
| Geçerli Oy Sayısı | 36.126.842 |
| Geçersiz Oy Sayısı | 1.296.670 |
| Belediye Başkanlığı Sayısı | 30 |
| Parti | Oy sayısı | Oy oranı (%) | +/– | Büyükşehir Belediye Başkanlığı sayısı |
+/– |
|---|---|---|---|---|---|
| Adalet ve Kalkınma Partisi | 16.000.992 | 44,3 | 1,2 | 15 | 3 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | 12.721.822 | 35,2 | 4,2 | 11 | 5 |
| İYİ Parti | 2.607.640 | 7,2 | —¶ | 0 | —¶ |
| Milliyetçi Hareket Partisi | 1.418.091 | 3,9 | 9,8 | 1 | 2 |
| Halkların Demokratik Partisi | 1.137.552 | 3,2 | 0,9 | 3 | 3 |
| Saadet Partisi | 942.939 | 2,6 | 0,9 | 0 | • |
| Demokratik Sol Parti | 401.165 | 1,1 | 1,0 | 0 | • |
| Bağımsızlar | 397.205 | 1,1 | 0,5 | 0 | 1 |
| Demokrat Parti | 243.250 | 0,7 | 0,5 | 0 | • |
| Bağımsız Türkiye Partisi | 112.685 | 0,3 | 0,1 | 0 | • |
| Vatan Partisi | 89.348 | 0,3 | —¶ | 0 | —¶ |
| Türkiye Komünist Partisi | 54.153 | 0,2 | 0,2 | 0 | • |
| Büyük Birlik Partisi | - | - | 0,7 | - | • |
| Hür Dava Partisi | - | - | 0,2 | - | • |
| Toplam geçerli oy | 36.126.842 | 100 | 30 |
2019 Türkiye yerel seçimleri Belediye Başkanlığı sonuçları;[83] (Büyükşehir Belediye Başkanlığı Seçimleri hariç, YSK tarafından iptal edilen Artvin'in Yusufeli, Denizli'nin Honaz ve Kırıkkale'nin Keskin ilçeleri ile Adıyaman'ın Besni İlçesine bağlı Kesmetepe beldesindeki seçimler dahil edilmemiştir. Buradaki seçimler 2 Haziran 2019 tarihinde yenilendi.)
| Kayıtlı Seçmen Sayısı | 53.169.212 |
| Sandık Sayısı | 172.314 |
| Oy Kullanan Seçmen Sayısı | 44.860.777 |
| Katılım Oranı (%) | 84,4 |
| Geçerli Oy Sayısı | 43.164.371 |
| Geçersiz Oy Sayısı | 1.696.406 |
| Belediye Başkanlığı Sayısı | 1.355 |
| Parti | Oy sayısı | Oy oranı (%) | Belediye Başkanlığı sayısı |
|---|---|---|---|
| Adalet ve Kalkınma Partisi | 18.368.421 | 42,6 | 742 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | 12.868.053 | 29,8 | 240 |
| İYİ Parti | 3.351.438 | 7,8 | 24 |
| Milliyetçi Hareket Partisi | 3.211.038 | 7,4 | 233 |
| Halkların Demokratik Partisi | 1.951.185 | 4,5 | 57 |
| Saadet Partisi | 1.256.235 | 2,9 | 21 |
| Büyük Birlik Partisi | 685.793 | 1,6 | 10 |
| Demokratik Sol Parti | 418.055 | 1,0 | 6 |
| Demokrat Parti | 415.213 | 1,0 | 8 |
| Bağımsızlar | 383.282 | 0,9 | 13 |
| Bağımsız Türkiye Partisi | 137.887 | 0,3 | 0 |
| Vatan Partisi | 69.156 | 0,2 | 0 |
| Türkiye Komünist Partisi | 48.615 | 0,1 | 1 |
| Hür Dava Partisi | - | - | - |
| Toplam geçerli oy | 43.164.371 | 100 | 1.355 |
31 Mart 2019 Yerel Seçimleri belediye meclisi üyelikleri seçim sonuçları;
| Toplam Sandık | 172.445 |
| Toplam Seçmen | 53.203.842 |
| Toplam Kullanılan Oy | 44.881.860 |
| Toplam Geçerli Oy | 42.998.754 |
| Katılım Oranı (%) | 84,4 |
| Belediye meclisi üye sayısı | 20.745 |
| Parti | Aldığı oy sayısı | Aldığı oy oranı | Belediye meclisi üyesi sayısı |
|---|---|---|---|
| Adalet ve Kalkınma Partisi | 18.299.576 | 42,6 | 10.173 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | 12.625.346 | 29,4 | 4.613 |
| Milliyetçi Hareket Partisi | 3.209.416 | 7,5 | 2.819 |
| İYİ Parti | 3.142.757 | 7,3 | 1.092 |
| Halkların Demokratik Partisi | 2.409.485 | 5,6 | 1.230 |
| Saadet Partisi | 1.291.757 | 3,0 | 295 |
| Büyük Birlik Partisi | 818.872 | 1,9 | 269 |
| Demokratik Sol Parti | 379.689 | 0,9 | 98 |
| Demokrat Parti | 378.093 | 0,9 | 135 |
| Türkiye Komünist Partisi | 125.109 | 0,3 | 11 |
| Bağımsızlar | 120.097 | 0,3 | 8 |
| Bağımsız Türkiye Partisi | 115.466 | 0,3 | 0 |
| Vatan Partisi | 83.091 | 0,2 | 2 |
| Hür Dava Partisi | - | - | - |
| Toplam | 42.998.754 | % 100,00 | 20.745 |
31 Mart 2019 Yerel Seçimleri il genel meclisi üyelikleri seçim sonuçları;[84]
| Toplam Sandık | 51.670 |
| Toplam Seçmen | 12.837.077 |
| Toplam Kullanılan Oy | 10.975.294 |
| Toplam Geçerli Oy | 10.505.314 |
| Toplam Geçersiz Oy | 469.980 |
| Katılım Oranı (%) | 85,5 |
| İl Genel Meclisi Üyeliği Sayısı | 1.272 |
| Parti | Aldığı oy sayısı | Aldığı oy oranı | İGM üye sayısı |
|---|---|---|---|
| Adalet ve Kalkınma Partisi | 4.371.692 | % 41,6 | 757 |
| Milliyetçi Hareket Partisi | 1.976.694 | % 18,8 | 188 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | 1.834.598 | % 17,5 | 184 |
| İYİ Parti | 852.582 | % 8,1 | 23 |
| Halkların Demokratik Partisi | 833.237 | % 7,9 | 101 |
| Saadet Partisi | 259.091 | % 2,5 | 3 |
| Büyük Birlik Partisi | 191.087 | % 1,8 | 6 |
| Demokrat Parti | 67.892 | % 0,7 | 1 |
| Bağımsızlar | 46.021 | % 0,4 | 6 |
| Bağımsız Türkiye Partisi | 26.950 | % 0,3 | 0 |
| Demokratik Sol Parti | 20.693 | % 0,2 | 0 |
| Vatan Partisi | 14.930 | % 0,1 | 0 |
| Türkiye Komünist Partisi | 9.847 | % 0,1 | 3 |
| Hür Dava Partisi | - | - | - |
| Toplam | 10.505.314 | % 100,00 | 1.272 |
| Parti | Adalet ve Kalkınma Partisi AK Parti |
Cumhuriyet Halk Partisi CHP |
İYİ Parti İYİ Parti |
Milliyetçi Hareket Partisi MHP |
Halkların Demokratik Partisi HDP |
Saadet Partisi SAADET |
Demokratik Sol Parti DSP |
Demokrat Parti DP |
Türkiye Komünist Partisi TKP |
| Başkan | Recep Tayyip Erdoğan | Kemal Kılıçdaroğlu | Meral Akşener | Devlet Bahçeli | Sezai Temelli Pervin Buldan |
Temel Karamollaoğlu | Önder Aksakal | Gültekin Uysal | Aydemir Güler |
 |
.png) |
.jpg) |
.jpg) |
 |
.jpg) |
.png) |
 |
– | |
| Büyükşehir Belediyeleri | 15 (50.00%) | 11 (36.67%) | 0 (0.00%) | 1 (3.33%) | 3 (10.00%) | 0 (0.00%) | 0 (0.00%) | 0 (0.00%) | 0 (0.00%) |
15 / 30 |
11 / 30 |
0 / 30 |
1 / 30 |
3 / 30 |
0 / 30 |
0 / 30 |
0 / 30 |
0 / 30 | |
| İlçe/Belde Belediyeleri | 742 (54.76%) | 240 (17.71%) | 24 (1.77%) | 233 (17.20%) | 57 (4.21%) | 21 (1.55%) | 6 (0.44%) | 8 (0.59%) | 1 (0.07%) |
742 / 1.355 |
240 / 1.355 |
24 / 1.355 |
233 / 1.355 |
57 / 1.355 |
21 / 1.355 |
6 / 1.355 |
8 / 1.355 |
1 / 1.355 | |
| Belediye Meclisleri | 10,173 (49.04%) | 4,613 (22.24%) | 1,092 (5.26%) | 2,819 (13.59%) | 1,230 (5.93%) | 295 (1.42%) | 98 (0.47%) | 135 (0.65%) | 11 (0.05%) |
10.173 / 20.498 |
4.613 / 20.498 |
1.092 / 20.498 |
2.819 / 20.498 |
1.293 / 20.498 |
295 / 20.498 |
98 / 20.498 |
135 / 20.498 |
11 / 20.498 | |
| İl Genel Meclisleri | 757 (59.51%) | 184 (14.47%) | 23 (1.81%) | 188 (14.78%) | 101 (7.94%) | 3 (0.24%) | 0 (0.0%) | (0.08%) | 3 (0.24%) |
757 / 1.251 |
184 / 1.251 |
23 / 1.251 |
188 / 1.251 |
101 / 1.251 |
3 / 1.251 |
0 / 1.251 |
1 / 1.251 |
3 / 1.251 |
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tam liste şu şekildedir;[85][lower-alpha 1]
|
|
|
|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_(cropped).jpg)
.jpg)
