Loading AI tools
Türk siyasetçi, hukukçu, yazar Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Doğu Perinçek (d. 17 Haziran 1942, Gaziantep), Türk siyasetçi, Aydınlık Hareketi önderi, hukuk doktoru ve yazar. 15 Şubat 2015 tarihinden beri Vatan Partisi (VP) genel başkanlığı görevini sürdürmektedir. 1978-1980 yılları arasında Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP), 1991-1992 yıllarında Sosyalist Parti (SP) ve 1992-2015 yılları arasında İşçi Partisi (İP) genel başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde partisinin cumhurbaşkanı adayı olmuştur. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde de aday adayı olmuş lakin 100.000 imzayı toplayamadığı için aday olamamıştır.[1]
 | Bu maddenin yazımında madde konusuyla doğrudan ilintili kaynaklardan haddinden fazla yararlanılmıştır. Maddenin doğrulanabilir ve tarafsız olabilmesi için konudan bağımsız ve güvenilir kaynaklar kullanılması gerekmektedir. (Mayıs 2023) |
| Doğu Perinçek | |
|---|---|
 | |
| Doğu Perinçek, 2017 | |
| Vatan Partisi Genel Başkanı | |
| Görevde | |
| Makama geliş 15 Şubat 2015 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| İşçi Partisi Genel Başkanı | |
| Görev süresi 10 Temmuz 1992 - 15 Şubat 2015 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Sosyalist Parti Genel Başkanı | |
| Görev süresi Temmuz 1991 - 10 Temmuz 1992 | |
| Yerine geldiği | Ferit İlsever |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Türkiye İşçi Köylü Partisi Genel Başkanı | |
| Görev süresi 29 Ocak 1978 - 12 Eylül 1980 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 17 Haziran 1942 Gaziantep, Türkiye |
| Partisi | Vatan Partisi (2015-günümüz) |
| Diğer siyasi bağlantıları |
Türkiye İşçi Köylü Partisi (1978-1980) Sosyalist Parti (1991-1992) İşçi Partisi (1992-2015) |
| Evlilik(ler) | Şule Perinçek |
| Akraba(lar) | Liste
|
| Bitirdiği okul | Hukuk Fakültesi, Ankara |
| Mesleği | Avukat, siyasetçi, yazar |
Yargıtay Başsavcı Yardımcılığı görevinde bulunan ve dört dönem Adalet Partisi'nden Erzincan milletvekili seçilen, Erzincan'ın Kemaliye ilçesinden Sadık Perinçek ve Malatya'nın Darende ilçesinden Lebibe Perinçek'in oğlu olan Doğu Perinçek, babası yedeksubaylık görevini yaptığı sırada Gaziantep'te doğdu.[2][üçüncül kaynak gerekli] Erzincan'ın Kemaliye ilçesi Apçağa köyünden PTT Müdürü Cemal Perinçek ile Rahime Perinçek'in ve Malatya'nın Balaban köyünden öğretmen İbrahim Olcaytu ile Tunceli'li Firuze Olcaytu'nun torunudur. Perinçek, Erzincan ili, Eğin ilçesi, Apçağa köyündendir. Lakabı Hacı Sadıkgil olan aile, 1934 yılında Soyadı Kanunu'nun çıkmasının ardından, daha sonra Yargıtay Başsavcı Yardımcılığı ve 16 yıl boyunca Erzincan Milletvekilliği ve Adalet Partisi Genel Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulunan babası henüz öğrenciyken, ‘sadık’ sözcüğünün eş anlamlısı olan Perinçek soyadını aldı.
İlk ve orta öğrenimini Ankara Sarar İlkokulu, Atatürk Lisesi ve Ankara Bahçelievler Deneme Lisesinde yaptı. Ardından yüksek öğrenimini yapmak üzere Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine giren Perinçek, üniversite yıllarında bir süre Almanya'ya giderek çalıştı. 1962 ve 1963'te toplam 10 ay bulunduğu Almanya'da işçilik yapan Doğu Perinçek ve burada kaldığı dönemde Almanca öğrendi. Haziran 1964'te lisans öğrenimini tamamlayan Perinçek, aynı fakültenin Kamu Hukuku (Devlet Teorisi ve Kamu Hürriyetleri) kürsüsüne asistan olarak girdi. Aynı yıl siyasi görüş olarak bilimsel sosyalizmi benimsedi. Dört yıl Siyasi İlimler Derneği Türkiye Bölümü yöneticiliği, dört yıl Türk Hukuk Kurumu yöneticiliği yaptı.[2][üçüncül kaynak gerekli]
İyi derecede Almanca ve orta derecede İngilizce bilen Doğu Perinçek, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu, gazeteci Şule Perinçek ile evlidir. Zeynep Perinçek (ODTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı mezunu, 1970 doğumlu), Kiraz Perinçek (Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü mezunu, 1976 doğumlu), Mehmet Perinçek (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu, öğretim üyesi, 1978 doğumlu) ve Sadık Can Perinçek (Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü öğrencisi, 1994 doğumlu) adlı dört çocuğu bulunmaktadır.[2][üçüncül kaynak gerekli][3][daha iyi kaynak gerekli][4]
Mart 1968'de tamamladığı "Türkiye'de Siyasi Partilerin İç Düzeni ve Yasaklanması Rejimi" adlı doktora teziyle, hukuk doktoru oldu. Yine aynı zamanlarda Fikir Kulüpleri Federasyonu genel başkanlığı görevini üstlendi ve 1968'de gerçekleşen kitlesel gençlik eylemlerinin önderlerinden oldu. Fikir Kulüpleri Federasyonu'nun 9 Temmuz 1968 tarihli olağanüstü genel yönetim toplantısında Perinçek ve ekibi tasfiye edildi.[5] 1968 Kasım ayında arkadaşlarıyla birlikte Aydınlık dergisini kurdu. Millî Demokratik Devrim tezlerini savunan Perinçek 1969'da illegal Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi (TİİKP) örgütünü kurdu. 12 Mart 1971 Muhtırası'nın ardından tutuklandı ve TİİKP davasında, Türk Ceza Kanunu'nun 141. maddesi uyarınca 20 yıl hapse mahkûm edildi. İki buçuk yıl kadar hapis yatmasının ardından, 1974 Temmuz'unda genel afla serbest kaldı.[2][üçüncül kaynak gerekli] Bu dönemde Perinçek'e orduya sızma suçlaması da yöneltildi. Perinçek'le bağlantısı olduğu öne sürülen devrimci subaylar, 12 Mart dönemindeki "Kara Kuvvetleri Devrimci Subaylar Örgütü" ve "Şafak Subaylar grubu" davalarından yargılandı.[6] 28 Ocak 1978'de Türkiye İşçi Köylü Partisi'ni kurdu; aynı yılın 20 Mart'ında Aydınlık'ın günlük gazete biçiminde yayımlanmasına öncülük etti.[2][üçüncül kaynak gerekli] Aydınlık gazetesinin bu dönemde yayımladığı "Bilinmeyen Sol" yazı dizisi büyük ses getirdi.
12 Eylül 1980 Darbesi'nin ardından tutuklandı. Darbenin ilanı sonrasında mahkemede ve çeşitli yurtdışı yayın organlarında darbeyi savunan açıklamalarda bulundu.[7] 8 yıl hapse mahkûm edilen Perinçek, Mart 1985'te serbest kaldı. Ocak 1987'de haftalık 2000'e Doğru dergisinin genel yayın yönetmenliği ve başyazarlığına geldi. 2000'e Doğru dergisinin, 1987'de Mehmet Eymür'ün kaleme aldığı MİT Raporunu açıklaması büyük ses getirdi. Perinçek, 10 Nisan 1990'da "Sansür Sürgün Kararnamesi"nin çıkarılmasının ardından Diyarbakır Cezaevi'nde üç ay tutuklu kaldı.[2][üçüncül kaynak gerekli] 1991 yılında 2000'e Doğru dergisi genel yayın yönetmeni iken, Lübnan'a giderek Bekaa Vadisi'nde PKK lideri Abdullah Öcalan'la görüştü. Görüşmeler önce dergide yayımlandı, ardından kitap olarak basıldı. Perinçek DGM'de beraat etti. Söyleşilerde Perinçek, Apo ile görüşen diğer gazetecilerden farklı olarak Körfez Savaşı sonrası PKK'nın "Batılılaştırılması" tehdidine dikkat çekti; Kürt sorununda emperyalist inisiyatifi dışarıda bırakan, Orta Doğulu bir çözümü savundu.[8][9]
1991'de Türk Ceza Kanunu'nun 141. maddesinin kaldırılmasıyla siyasal haklarına kavuştu ve aynı yılın Temmuz ayında Sosyalist Parti 2. Büyük Kongresinde genel başkan seçildi. 20 Ekim 1991 tarihinde gerçekleştirilen genel seçimlerde 108 bin 369 oy ve yüzde 0,44 oy oranı elde etti.
Sosyalist Parti'nin bölücülük suçlamasıyla Anayasa Mahkemesi'nce kapatılması üzerine 02.03.1992 tarihinde kurulan İşçi Partisi'ne 10 Temmuz 1992'de genel başkan oldu.[2][üçüncül kaynak gerekli] 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan genel seçimlerde partisi 61 bin 428 oy ve yüzde 0,22 oy oranı elde etti. İşçi Partisi, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan genel seçimlerde ise 57 bin 607 oy yüzde 0,18 oy oranı elde etti.
28 Şubat sürecindeki aktif tutumuyla öne çıkan Perinçek, bu dönemde "Cumhuriyet Devrimi Kanunları Uygulansın" kampanyasını başlattı, "Ordumuz tankları resmi geçit için almadı", "TSK, Cumhuriyet Devrimi'nin mevzilerine girmiştir" sözleriyle dikkat çekti.[6][10]
Perinçek özellikle ABD ile yakın ilişkiler kurduğunu belirttiği siyasetçileri sert bir biçimde eleştirdi. Perinçek'e göre, liberal görüşleriyle tanınan Turgut Özal mafya-tarikat diktasının mimarıydı ve ABD planlarını Türkiye'de uygulamaya çalışıyordu.[11] 1997 yılında Tansu Çiller'in CIA ajanı olduğunu iddia etti.[12]
Perinçek, 2002 yılında dönemin Avrupa Birliği Komisyonu Ankara Temsilcisi olan Karen Fogg'un internet üzerinden gerçekleştirdiği yazışmaları ele geçirdi ve bu yazışmaları kamuoyuyla paylaştı. Fogg, Türkiye siyaseti ile ilgili konularda çeşitli isimlerle görüşmüştü. Bu görüşmelerin Perinçek tarafından kanıtlarıyla duyurulması gündeme oturdu. Fogg daha sonra, aynı yılın Temmuz ayında 4 yıllık görev süresini doldurduktan sonra Türkiye'den ayrıldı. Perinçek'in konu ile ilgili olarak "Karen Fogg'un E-Postalları" isimli bir eseri bulunmaktadır.[13][14]
Perinçek ABD karşıtı görüşleriyle tanınan Avrasyacı Aleksandr Dugin ile yakın ilişkiler kurdu. Dugin Türkiye'ye gelerek Perinçek ile birlikte İşçi Partisi'nin düzenlediği Avrasya konferanslarına katıldı. Hasan Basri Özbey'e göre, Dugin'in Perinçek ile görüşmesinden sonra Dugin Türkiye ile Rusya'nın işbirliği konusunda olumlu görüşlere yöneldi.[15] Hakan Aksay'a göre Dugin'in Türkiye hakkında görüşlerini olumlu yönde değiştirmesine bir etki de Rus Büyükelçi Albert Çernişev idi.[16]
2005 yılında İsviçre'de Ermenilere 1915 yılında soykırım yapılmadığını iddia eden bir konuşması nedeniyle gözaltına alındı. İsviçre yargısı Perinçek'e "Ermeni Soykırımı'nı inkâr" gerekçesiyle 90 gün tecilli hapis ve 16.873 İsviçre frangı para cezası verdi.[17] AİHM ise Perinçek'in ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini ve İsviçre hükûmetinin savlarının aksine 1915 olayları ile Yahudi soykırımının kıyaslanamayacağını belirtti.[18] Perinçek-İsviçre Davası başladı. Ekim 2015'te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Büyük Daire de Perinçek lehine karar verdi.[19]
Perinçek, Ergenekon örgütü soruşturması kapsamında 21 Mart 2008 günü saat sabah 04.30 sıralarında, evine baskın yapılmak suretiyle, Cumhuriyet gazetesi imtiyaz sahibi ve başyazarı gazeteci İlhan Selçuk, İstanbul Üniversitesi eski rektörü Kemal Alemdaroğlu ve pek çok İşçi Partilinin de aralarında bulunduğu isimlerle birlikte gözaltına alındı.[20] Yapılan sorgunun ardından tutuklandı.[21] Perinçek; silahlı terör örgütü kurma, yönetme, zorla hükûmeti ıskata teşebbüs, T.C. hükûmetine karşı silahlı isyana tahrik, açıklanması yasak belgeleri temin etme suçlamasıyla İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanmıştır ve 5 Ağustos 2013'te İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından karara bağlanan Ergenekon davasında 117 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[22] 6 Mart 2014 tarihinde Özel Yetkili Mahkemelerin TBMM kararı ile kaldırılmasının ardından 10 Mart 2014 akşamında tahliye edildi.[23]
Perinçek, 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde cumhurbaşkanı adayı olmak için 1 Mayıs 2018'de YSK'ya başvurdu ve seçmenlerin aday teklifinde bulunabildiği altıncı ve son gün olan 9 Mayıs 2018'de gerekli 100.000 imzaya ulaşarak aday olmaya hak kazandı.[24][25] Perinçek seçimde 98 bin 955 oy alarak yüzde 0,20 oy oranına ulaştı. Perinçek, 26 Kasım 2022'de yapılan Vatan Partisi Kurultayı'nda 2023 Türkiye Cumhurbaşkanlığı seçiminde cumhurbaşkanı adaylığına seçildi,[26] ancak adaylık için yeterli imzaya ulaşamadığı için Cumhurbaşkanı adayı olamadı.[1]
Birçok broşürü, binin üzerinde dergi ve gazete yazısı olan Perinçek çok sayıda eser kaleme almıştır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
