1941

**1941. po kalendarima**
Gregorijanski	1941. (MCMXLI)
Ab urbe condita	2694.
Islamski	1359–1360.
Iranski	1319–1320.
Hebrejski	5701–5702.
Bizantski	7449–7450.
Koptski	1657–1658.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1996–1997.
• Shaka Samvat	1863–1864.
• Kali Yuga	5042–5043.
	Kineski
• Kontinualno	4577–4578.
• 60 godina	Yin Metal Zmija; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11941.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1910-e 1920-e 1930-e – 1940-e – 1950-e 1960-e 1970-e
Godine:	1938 1939 1940 – 1941 – 1942 1943 1944

Godina 1941 (MCMXLI) bila je redovna godina koja počinje u srijedu, po gregorijanskom kalendaru.

Ovo je članak o godini 1941.

 Za ostala značenja, vidi 1941 (razvrstavanje).

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Zatvori

Kratke činjenice

Zatvori

Januar/Siječanj

2. 1. - Drugi svetski rat: Nemačko bombardovanje znatno oštetilo Landaf katedralu, sagrađenu 1290. na obali reke Taf u Kardifu, Vels. Istog dana Nemci prvi put bacili bombe na južni kraj Dablina u Republici Irskoj.
2. 1. - Američka vlada objavila Liberty ship, program sa ciljem da se napravi 200 tovarnih brodova. Do kraja rata, biće ih sagrađeno preko 2.700.
3. 1. - U Nemačkoj zabranjena gotica.
3 - 5. 1. - Operacija Kompas — Bitka za Bardiju, Australci zauzimaju grad na krajnjem istoku talijanske Libije.
5. 1. - Engleska avijatičarka Amy Johnson poginula na estuaru Temze.
6. 1. - FD Roosevelt formulisao u govoru o stanju nacije Četiri slobode: govora, bogosluženja, od nemaštine i od straha.
7. 1. - Japanski admiral Isoroku Yamamoto predložio da rat protiv SAD počne razornim udarom, najbolje napadom na flotu u Pearl Harboru.
7. 1. - Incident s Novom četvrtom armijom: nacionalistički Kinezi napali i razbili korpus komunističkih snaga.
9. 1. - Prvi let bombardera Avro Lancaster (u službi od februara 1942).
10. 1. - U Moskvi zaključen Nemačko-sovjetski sporazum o trgovini i granicama.

6 - 11. 1. - Grčko-italijanski rat — Zauzeće Klisure je vrhunac grčke protivofanzive u južnoj Albaniji, front se stabilizuje do aprila.
14. 1. - Bivši ministar Victor de Laveleye predložio preko BBC-ja Belgijancima da koriste Znak V kao znak otpora - uspeh vodi kampanji "V kao Viktorija".
januar - Proradio prvi generator u američkoj hidroelektrani Grand Coulee.
17. 1. - Franko-tajski rat - pomorska Bitka kod Ko Changa je pobeda višijevskih Francuza.
19. 1. - Istočnoafrička kampanja: Britanska invazija na italijansku Eritreju.
20. 1. - Bugarski kabinet glasa za potpisivanje Trojnog pakta.
21. 1. - Prikazan film High Sierra, proboj za Humphreya Bogarta.
21 - 23. 1. - Pobuna legionara i Bukureški pogrom: Gvozdena garda se pobunila protiv Antoneskua i usput ubila 125 Jevreja - vojska ugušila pobunu, "Nacionalna legionarska država" ukinuta 15. 2..

22. 1. - Britanske i australske snage zauzele Tobruk posle 11 dana opsade, četiri dana kasnije Dernu.
22. 1. - Pukovnik Vilijam Džozef Donovan, specijalni Ruzveltov izaslanik, doputovao u Beograd; na balkanskom putovanju posećuje još i Grčku, Tursku i Bugarsku.
25. 1. - Japanska Politika tri sve: u selu Panjiayu, prov. Hebei, ubijeno 1.230 Kineza zbog pomaganja komunistima.
29. 1. - Umro gen. Ioannis Metaxas, grčki predsednik vlade.
29. 1. - 17. 2. - Bitka na Trebešini: Grci uspevaju zauzeti planinske visove, po cenu velikih žrtava.
30. 1. - Prvi nemački avionski napad na Suecki kanal, koji će veći deo februara biti zatvoren^[1].
30. 1. - 1. 3. - Bitka u južnom Henanu: kineski nacionalisti odbili japanski napad.
31. 1. - Slobodni Francuzi i Britanci započinju Bitku za Kufru u jugoistočnoj Libiji.
31. 1. - Podmornica HMS Rorqual potopila italijanski remorker Ursus između Korčule i Sušca.^[2]
31. 1. - Proosovinski premijer Iraka Rashid Ali al-Gaylani prinuđen na ostavku - ali vraća se u aprilu.
31. 1. - Primirje između Višijevske Francuske i Tajlanda, nakon što su Tajlanđani ušli u Kambodžu.

Februar/Veljača

1. 2. - General Georgij Žukov na čelu generalštaba Crvene armije (do jula).
4. 2. - Mađarski parlament ratifikovao sporazum o pristupanju zemlje Trojnom paktu i sporazum o večnom prijateljstvu sa Jugoslavijom.
4. 2. - Eksplozija pred vratima čitaonice Engleskog kluba u Zagrebu.^[3]
5. 2. - Istočnoafrička kampanja: počinje Bitka za Keren - grad u italijanskoj Eritreji će biti osvojen 27. 3.
6. 2. - Operacija Kompas: zauzet Bengazi, ubedljiva pobeda Britanaca i ostalih nad italijanskom armijom u zapadnom Egiptu i istočnoj Libiji (Kirenaici).
8. 2. - Nemačka i Bugarska potpisuju vojni pakt.
9. 2. - Operacija Kompas se okončava zauzećem El Agheile.
9. 2. - Operacija Grog: britanski brodovi granatiraju đenovsku luku.
11. 2. - Ulična bitka između holandskih nacista i jevrejske samoodbrane u Amsterdamu.
12. 2. - Operacija Sonnenblume: Erwin Rommel stigao u Tripoli, dva dana kasnije stižu i prve jedinice Afričkog korpusa.
14. 2. - Hitler i Ribentrop razgovaraju sa Cvetkovićem i Cincar-Markovićem u Berghofu, istog dana Ruzveltova poruka jugoslovenskoj vladi: budući Zajam i najam će pomoći narodima koji mogu biti žrtve agresije.
15. 2. - Iberijska oluja, ili ciklon - Lisabon je direktno pogođen, uz veliku materijalnu štetu ima i preko 130 mrtvih.
17. 2. - Bugarsko-turska deklaracija o nenapadanju.
22. 2. - Ruzveltova poruka knezu Pavlu: svet gleda sa simpatijama na zemlje koje pružaju otpor agresivnim silama.

24. 2. - Britanci zauzeli Bengazi, Nemci se vraćaju sledećeg meseca.
25. 2. - Februarski štrajk u okupiranoj Holandiji protiv progona i hapšenja Jevreja.
25. 2. - Britanske i južnoafričke snage zauzele Mogadishu u italijanskoj Somaliji.
25. 2. - Operacija Abstention: britanski komandosi pokušali zauzeti ostrvo Kastellorizo na krajnjem istoku Dodekaneza.
ca. 25. 2. - Početak rada Nemačkog naučnog instituta u Beogradu.^[4]
27. 2. - 13. dodjela Oscara, prva sa zatvorenim kovertama; najbolji film je Rebecca, dve nagrade od 11 nominacija, The Thief of Bagdad tri od četiri.
27. 2. - U Budimpešti razmenjene ratifikacije Jugoslovensko-mađarskog sporazuma o večnom prijateljstvu.

Mart/Ožujak

1. 3. - Bugarska se pridružuje Trojnom paktu, nemačka vojska sutradan ulazi na njenu teritoriju, u pravcu Grčke.
1. 3. - Bitka kod Kufre: Italijani u Kufri, Libija, predali se Slobodnim Francuzima. Gen. Leclerc i francuske trupe se sutradan zaklinju da neće položiti oružje dok francuska zastava ne bude na Strasbourškoj katedrali (ispunjeno novembra 1944).
1. 3. - Senat SAD osnovao Senatski specijalni komitet za ispitivanje nacionalnog odbrambenog programa, poznatiji kao Trumanov komitet, koji će ostvariti uštedu od 10-15 milijardi dolara u vojnoj potrošnji.
1. 3. - U SAD izašao samizdat Theodora N. Kaufmana Germany Must Perish! u kome predlaže genocid Nemaca putem sterilizacije - nacisti je koriste u svojoj propagandi.
1. 3. - U Banjaluci odata pošta umrlom bivšem španskom kralju Alfonsu XIII, koji se zauzeo za Srbe osuđene u Veleizdajničkom procesu.
1. 3. - Razoran zemljotres pogodio Larisu u Grčkoj.
2. 3. - Nemac Rudi Gering skočio 118 metara na Planici a Rudolf Finžgar 101 m, što su svetski odn. jugoslovenski rekord.
4. 3. - Tajni sastanak kneza Pavla i Hitlera u Berghofu - pritisak za pristupanje Trojnom paktu.
4. 3. - Operacija Claymore - britanski komandosi uništili fabrike i zalihe ribljeg ulja i glicerina na Lofotskim ostrvima i zarobili set rotora za Enigmu.
5. 3. - Vel. Britanija prekida diplomatske odnose sa Bugarskom; ovih dana počinje Operacija Lustre, iskrcavanje britanskih i komonveltskih trupa u Grčku.
5. 3. - Rumunija: gen. Jon Antonesku zvanično dobio 99,91% podrške na referendumu.
6. 3. - Krunski savet Kraljevine Jugoslavije doneo odluku o pristupanju Trojnom paktu, pod uslovima koje će Hitler prihvatiti (potvrđeno 20. 3.).
7. 3. - Nemački podmornički as Günther Prien nestao sa podmornicom U-47.
9 - 16. 3. - Italijanska prolećna ofanziva protiv Grka u Albaniji - neuspeh.
11. 3. - U SAD potpisan Zakon o zajmu i najmu (Lend-Lease), na osnovu kojeg će snabdevati Britance i druge saveznike vojnim materijalom.
14. 3. - 9. 4. - Bitka kod Shanggaoa ili Operacija Kinkō: Kinezi odbili japanski napad u Jiangxiju.
17. 3. - Nemci izgubili dve uspešne podmornice U-99 i U-100.
17. 3. - Predsednik Roosevelt otvorio zgradu National Gallery of Art.
18. 3. - Ruzvelt Beogradu: zemlja koja se pokorno preda uživaće manje naklonosti od one koja se makar i kratko bude odupirala.
18. 3. - Bivši premijer Milan Stojadinović proteran u Grčku, odakle ga Britanci odvode na Mauricijus.
19. 3. - Hitlerov ultimatum knezu Pavlu: pridružite se Trojnom paktu za pet dana ili sledi invazija.^[5]
20. 3. - Nakon što je Krunski savet potvrdio odluku o pristupanju Trojnom paktu, za to se izjasnila i vlada Kraljevine Jugoslavije, trojica ministara podnela ostavku.
20. 3. - Britanske indijske trupe zauzele Hargeisu u Somalilandu.
23. 3. - Gen. Dušan Simović upozorava kneza Pavla da bi se vazduhoplovstvo moglo pobuniti ako bude potpisan pakt sa Osovinom; Čerčil premijeru Cvetkoviću: rat će biti samo odložen a ne izbegnut (pristupanjem Trojnom paktu).
24. 3. - Ervin Romel počinje prvu nemačku ofanzivu u Libiji, povraćaju El Agheilu.
24. 3. - Tursko-sovjetska deklaracija: ko god da napadne Tursku, SSSR će ostati neutralan.

25. 3. - Jugoslavija se u Beču pridružuje Trojnom paktu, za šta je obećano: očuvanje integriteta, bez prolaza i prevoza osovinskih snaga, neće biti tražena vojna pomoć od Jugoslavije (povoljnije nego za ostale članice Trojnog pakta) + tajno obećan Solun posle rata.
25. 3. - Britanski putnički brod SS Britannia potopljen kod Siera Leonea, 249 mrtvih.
26. 3. - Uspešni italijanski Napad na zaliv Suda na Kritu, trajno izgubljena teška krstarica HMS York.
27. mart - Vojni puč prethodne noći, velike demonstracije protiv pristupanja Jugoslavije Trojnom paktu u većem delu Jugoslavije, Petar II Karađorđević proglašen punoletnim, general Dušan Simović novi predsednik vlade.
27. 3. - Hitlerova Direktiva 25: napasti Jugoslaviju. Treba je razbiti, računajući na pomoć nezadovoljnih Hrvata i većine suseda; operacija Barbarosa se odlaže za četiri nedelje.
28. 3. - Sastanak Benita Musolinija i Ante Pavelića u Rimu.
28. 3. - Kralj Petar II položio zakletvu.
27 - 29. 3. - Pomorska bitka kod Matapana se okončava velikim italijanskim porazom.
29. 3. - Josip Broz Tito, generalni sekretar KPJ, stiže avionom iz Zagreba u Beograd.
30. 3. - Jugoslovenska vlada izdala direktivu o "opštem aktiviranju" (tajna mobilizacija); nemačka Vrhovna komanda izdala direktive u vezi napada na Jugoslaviju ("Poduhvat 25") i Grčku ("Marita").
31. 3. - Sastanak "velikog dela" poslanika HSS i zastupnika vlasti u Zagrebu, u Berlin poslan "Memorandum petorice", koji tvrdi da Jugoslavija više ne postoji i traži pomoć i priznanje "slobodne Hrvatske države". Ribentropov telegram Mačeku - odvraća ga od saradnje sa beogradskom vladom.
31. 3. - Predsednik vlade Simović zabranio iseljavanje iz svojih mesta (i da se narod ne povodi za "alarmantnim vestima").
31. 3. - 1. 4. - Razgovori vojnih predstavnika Jugoslavije i Velike Britanije u Beogradu.

April/Travanj

1. 4. - Pobeda u Bici kod Kerena doneće saveznicima Asmaru (3. 4.) i Masavu (8. 4.) u Eritreji.
1. 4. - Irački puč, u izvedbi "Zlatnog kvadrata", četvorice oficira-nacionalista i pristalica Osovine: Rashid Ali al-Gaylani ponovo dolazi za premijera Iraka, regent 'Abd al-Ilah je juče pobegao iz zemlje.
3. 4. - Mađarski predsednik vlade grof Pal Teleki izvršio samoubistvo, ne želeći da učestvuje u invaziji na Jugoslaviju; naslediće ga László Bárdossy (do 1942)
3. 4. - Razgovori jugoslovenskih, grčkih i britanskih vojnih predstavnika u Florini.
4. 4. - Vlatko Maček stigao u Beograd i preuzeo mesto potpredsednika vlade. Beograd, Zagreb i Ljubljana će u slučaju ratnog stanja biti proglašeni za otvorene gradove.
4. 4. - Osovinske snage zauzele Bengazi u Libiji.
5. 4. (u stvari 6. 4. rano ujutru) - Pakt o prijateljstvu i nenapadanju SSSR i Jugoslavije.

6. 4. - Napadom Njemačke na Jugoslaviju počinje Aprilski rat - Bombardovanje Beograda i vazduhoplovnih instalacija, udar nemačke 12. armije na Makedoniju.
6. 4. - Njemačka napada i Grčku (Operacija Marita, deo Bitke za Grčku).
6. 4. - Saveznici zauzeli etiopsku prestonicu Adis Abebu.
7. 4. - Zauzeto Skoplje - presečena glavna veza Jugoslavije sa Grčkom; takođe uvodni napad 2. nemačke armije na Sloveniju i Hrvatsku.
8. 4. - Vlatko Maček napustio kraljevsku vladu; udar nemačkih snaga iz Bugarske na Srbiju.
9. 4. - Nemci kontrolišu Makedoniju, zauzeli su Solun.
9. 4. - SAD preuzima protektorat na danskom Grenlandu.
10. 4. - Nemački prodor u severnu Hrvatsku i Sloveniju dovodi do sloma fronta.
10. 4. - Pre ulaska Nemaca u Zagreb proglašena Nezavisna Država Hrvatska (Slavko Kvaternik); Vlatko Maček pozvao članstvo HSS na lojalnost novoj državi.
10. 4. - Narodni svet za Slovenijo, na čelu sa dravskim banom Natlačenom, preuzeo vlast u Sloveniji.
10. 4. - Pošto Jugoslavija "ne postoji", mađarska vlada naredila ulazak u "južne krajeve" (Prekomurje, Baranja, Bačka), Banat u sporu sa Rumunijom.
10. 4. - Politbiro CK KPJ u Zagrebu odlučio da se premesti u Beograd i osnuje Vojni komitet radi otpora agresoru.
10. 4. - Počinje nemačka opsada Tobruka (do novembra).
11. 4. - Italijanske snage ulaze u Jugoslaviju.
11 - 15. 4. - Mađarska okupacija Bačke, Baranje, Prekomurja i Međimurja.
11/12. 4. - Posade potopile monitore "Sava", "Vardar" i "Morava" kod Beograda, minirani savski most pao na jedan od čamaca, s velikim žrtvama.
12. 4. - Nemačka okupira Beograd.

Uništeni jugoslovenski tenk
Nemci u Zagrebu
Nemci u Beogradu
Potpisivanje kapitulacije

13. 4. - Potpisan Sovjetsko-japanski pakt o neutralnosti (Sovjeti ga se odrekli 1945).
14. 4. - Jugoslovenska Vrhovna komanda traži primirje, Nemci prihvataju samo bezuslovnu kapitulaciju.
15. 4. - Kralj Petar II Karađorđević i Vlada napustili zemlju, odletevši iz Nikšića; pad Sarajeva, zarobljena Vrhovna komanda Kraljevske vojske.
15. 4. - Bugarska prekinula diplomatske odnose sa Jugoslavijom.

15. 4. - Ante Pavelić stigao u Zagreb (dva dana ranije se u Karlovcu sastao sa Edmundom Vezenmajerom). Nemačka i Italija priznali NDH.
15. 4. - Osovinske snage stigle na libijsko-egipatsku granicu.
15. 4. - Belfast Blitz: najjači od četiri napada na Belfast, 900 mrtvih.
16. 4. - Bitka Tarigovog konvoja pored Tunisa, Britanci potopili italijanski konvoj.
17. 4. - Zaključena bezuslovna kapitulacija Kraljevine Jugoslavije (stupa na snagu sutradan u podne).
17. 4. - Poručnici Milan Spasić i Sergej Mašera potopili razarač Zagreb u Bokokotorskom zalivu, žrtvujući svoje živote.
18. 4. - S okupacijom Jugoslavije uvedeno letnje računanje vremena, od 23:00 (traje do 2. novembra 1942, zatim sezonski, zaključno sa 1945).
18. 4. - Bugarski car Boris razgovara sa Hitlerom u Beču.
18. 4. - Grčki premijer Aleksandros Korizis izvršio samoubistvo (objavljeno da je umro od srca).
19. 4. - Bugarska vojska ulazi u delove Jugoslavije i Grčke.
19. 4. - Premijera Brehtovog komada "Majka hrabrost i njena deca" u Cirihu.
21. 4. - General Georgios Colakoglu potpisao u Larisi predaju Grčke vojske, isključivo Nemcima, protivno naređenjima više komande (23. 4. biće potpisan još jedan dokument u kome se pominje i Italija, Colakoglu će postati prvi kolaborantski premijer).
22. 4. - Nemački vazduhoplovni gen. Helmut Forster objavio da preuzima okupacionu upravu u Srbiji (on ostaje do juna).
22. 4. - Pet pešadijskih bataljona Kosovske divizije prekinulo napade na italijanske položaje severno od Skadra, čuvši za kapitulaciju.
22 - 24. 4. - Na sastanku u Beču određena italijansko-nemačka demarkaciona linija u Jugoslaviji. Bosna dodeljena NDH.
23. 4. - Grčka potpisuje primirje sa Nemačkom.
23. 4. - U Njujorku održan prvi masovni miting izolacionističkog Komiteta America First, glavni govornik Charles Lindbergh.
24. 4. - Nakon smrti kralja Kambodže Monivonga, Francuzi postavljaju njegovog unuka Norodoma Sihanouka (1941-55. i 1993-2004).
24 - 25. 4. - Operacija Demon: britanske i komonveltske snage se povlače iz Grčke
25. 4. - Počinje s radom nemačka stanica Sender Belgrad.
27. 4. - U okupiranoj Sloveniji formirana Osvobodilna fronta.
27. 4. - Adolf Hitler posetio Maribor, naredio raseljavanje Slovenaca iz Štajerske i Koruške.

27. 4. - Nemci u Atini.
27. 4. - Istočno od Peloponeza potopljen holandski transporter Slamat i britanski razarači Diamond i Wryneck, procenjeno 983 mrtvih.
27 - 28. 4. - U selu Gudovac kod Bjelovara prvi masovni pokolj u NDH - ubijeno 196 Srba.
28. 4. - Nadbiskup Alojzije Stepinac uputio okružnicu katoličkom svećenstvu, pozivajući ga da podrži NDH.
30. 4. - Ante Pavelić izdao zakonsku odredbu o rasnoj pripadnosti, osnov za progon Srba, Jevreja i Cigana.
30. 4. - U okupiranoj Srbiji postavljena Komesarska uprava Milana Aćimovića.
30. 4. - Nemci dovršili okupaciju kontinentalne Grčke, zarobljeno i 1500 Jugoslovena.

Maj/Svibanj

1. 5. - Premijera filma Citizen Kane.
2 - 31. 5. - Anglo-irački rat: Britanci porazili premijera Rašid Alija. Jerusalimski muftija Muhamed Amin al-Huseini beži iz zemlje, najesen stiže u Nemačku.
3. 5. - Italija anektirala južni deo Slovenije, u vidu Ljubljanske provincije.
početkom maja - Majsko savetovanje CK KPJ u Zagrebu - ne priznaje se komadanje Jugoslavije, odlučeno da sve partijske organizacije formiraju vojne komitete za pripremu ustanka (borba protiv okupatora uz revolucionarnu perspektivu).
4. 5. - Vlada Kraljevine Jugoslavije objavila rat Mađarskoj i Bugarskoj.
5. 5. - Haile Selasije se vratio u oslobođenu Adis Abebu, tačno pet godina nakon italijanske okupacije (danas praznik Arbegnoch Qen).
6. 5. - Pokolj u Blagaju, prvi veći protiv Srba na Kordunu.
6. 5. - Đurđevdanska pobuna protiv ustaške vlasti u srpskim selima kod Sanskog Mosta, ugušena za dva dana.
7. 5. - Orkestar Glenna Millera snimio pesmu Chattanooga Choo Choo, ploča će do sledećeg februara postati prva zlatna.
7 - 27. 5. - Bitka na jugu Shanxija je jedan od najtežih kineskih poraza.
9. 5. - Zatvorena poslanstva Norveške, Belgije i Jugoslavije u Moskvi (na nemačko traženje).
9. 5. - Britanci zarobili podmornicu U-110 sa šifarskom knjigom i jednom Enigmom.
9. 5. - Franko-tajski rat: u Tokiju potpisan mirovni ugovor, Francuzi prinuđeni predati Tajlandu nekoliko provincija Indokine, 54.000 kv.km zemlje u Laosu i Kambodži.
10. 5. - Rudolf Hess, Hitlerov zamenik, preleteo u Škotsku, u nadi da će sklopiti mir sa V. Britanijom.
10. 5. - Poslednji veliki napad na London, ali i jedan od najrazornijih, preko 1.400 mrtvih, oštećen i parlament. The Blitz se okončava jer Hitler prebacuje sredstva na istok.
12 - 13. 5. - Puk. Dragoljub Mihailović sa grupom vojnika i oficira počinje organizovanje gerilskog pokreta na Ravnoj gori.
12 - 13. 5. - Pokolj u glinskoj crkvi, ubijeno 300 Srba, zbog čega protestuje kardinal Alojzije Stepinac.
13. 5. - Ministar un. poslova NDH Andrija Artuković propisao "Provedbenu naredbu o ustrojstvu i poslovanju Ravnateljstva za javni red i sigurnost", glavnog sredstva zločinačke politike prema Srbima, Jevrejima i hrvatskim antifašistima.
17. 5. - Mladi revolucionar Vasil Laçi pokušao u Tirani da ubije kralja Viktora Emanuela i premijera Vërlacija.
17. 5. - Sastanak Ante Pavelića i pape Pija XII.
18. 5. - Pavelić i Musolini potpisali Rimske ugovore:
- veći deo dalmatinske obale, Gorskog kotara i otoka pripada Italiji (Zona I). Guvernatorat Dalmacija u Zadru, sa Zadarskom, Splitskom i Bokokotorskom provincijom.
- italijanski princ Aimone označen hrvatskim kraljem pod imenom Tomislav II. ali nikad nije vladao.
19. 5. - U Vijetnamu osnovan pokret za nezavisnost Viet Minh.
19. 5. - Okončana Bitka kod Amba Alagija, italijanski komandant u Etiopiji vojvoda d'Aosta, inače brat nesuđenog hrvatskog kralja, predao se sa svojim snagama.

20 - 31. 5. - Bitka za Krit, Nemci ga osvajaju uz velike žrtve, naročito među padobrancima. Grčki kralj i vlada odlaze u Kairo.
24. 5. - Bitka u Danskom moreuzu: Nemački bojni brod Bizmark potapa HMS Hood - od 1418 članova posade spasila se samo trojica.
24. 5. - Blizu Sicilije potopljen italijanski transportni brod SS Conte Rosso, 1.300 mrtvih.
27. 5. - Potopljen bojni brod Bizmark.
27. 5. - Ruzvelt proglašava vanredno stanje zbog rata u Evropi i Africi.
27. 5. - Nemci u Srbiji zabranili slušanje stranih radio stanica (sem nemačkih), pod pretnjom smrću.
27. 5. - Zauzećem Gondara u Etiopiji, eliminisana je Italijanska Istočna Afrika.
28. 5. - Pariski protokoli: Nemci dobijaju na korišćenje vojna postrojenja u francuskim kolonijama u zamenu za olakšice u okupaciji (nije ratifikovano).
30. 5. - Tito se uselio u vilu Nenadovića na beogradskom Dedinju.
30. 5. - Uklanjanje nemačke zastave sa kukastim krstom sa Akropolja, prvi tamošnji simbolični čin otpora.
30. 5. - Britanci ušli u Bagdad, čime su ugušili irački ustanak.
maj - Mađarski okupatori prisilno iseljavaju Srbe iz nekih naselja.

Jun/Juni/Lipanj

1 - 2. 6. - Farhud: tokom anarhije u Bagdadu nakon obaranja Rašid Alija, ubijeno nekoliko stotina Jevreja, zatim i nekoliko stotina učesnika nemira.
početak juna - Raspuštena Hrvatska seljačka zaštita.
2. 6. - Počeli ustaški pokolji u okolini Ljubinja i u selu Drežanj kod Nevesinja, gde 3. juna dolazi do oružanog otpora.
2. 6. - Iz Slovenske Bistrice krenuo prvi konvoj za Srbiju.
2. 6. - Počinju nemačke represalije protiv civila na Kritu (masakr u Kondomariju, streljanja u Alikianosu).

4. 6. - Dogovor Nemačke i NDH u Zagrebu o iseljavanju oko 200.000 Srba u Srbiju, i istog broja Slovenaca u Hrvatsku.
5. 6. - Ustanak u NDH 1941.: oko Gacka u Hercegovini počeo spontani ustanak izazvan ustaškim nasiljem.
5. 6. - Eksplozija u Smederevskoj tvrđavi - skoro sve kuće u Smederevu oštećene, veliki broj žrtava.
5. 6. - Sastanak Ante Pavelića i Hitlera u Berhtesgadenu.
5. 6. - Tokom jednog od mnogih bombardovanja Čunkginga, u skloništu se ugušilo 4000 ljudi.
6. 6. - Apel kralja Petra II papi Piju XII i preds. Ruzveltu da se srpski narod spase od istrebljenja.
6. 6. - Komesarsko naređenje: u predstojećem ratu protiv SSSR odmah streljati političke komesare i sve boljševizovane zarobljenike.
7. 6. - Ludwig von Schröder novi nemački zapovednik u Srbiji.
7. 6. - Japan priznao NDH.
ca. 7. 6. - Naoružani seljaci gornjeg Gatačkog polja uništili nekoliko žandarmerijskih stanica, prekinuli put Gacko - Bileća.
8. 6. - 12. 7. - Sirijsko-libanska kampanja (Operation Exporter) - Britanci i Slobodni Francuzi zauzimaju višijevsku Siriju i Liban.
9. 6. - Feldmaršal Wilhelm List postavljen zapovjednikom oružane sile za Jugoistok, sa sjedištem u Solunu.

10 - 12. 6. - Sastanak franjevačkih provincijala u Zagrebu - zabranjeno stupanje franjevaca u Ustaše (neki su već u ustašama), osuđuje se progon Srba.
12. 6. - U Londonu usvojena Deklaracija o međusavezničkoj pomoći između V. Britanije i devet izbegličkih vlada i predstavnika (među kojima je i Jugoslavija).
14. 6. - Banat u Drugom svjetskom ratu: komesarska srpska vlada donela Uredbu o unutrašnjoj upravi u Banatu - preko podbana, vlast u rukama nemačke narodnosti.
14. 6. - Deportacije stanovništva iz baltičkih republika SSSR.
14. 6. - Zamrznuta sva nemačka i italijanska imovina u SAD.
15. 6. - N.D. Hrvatska u Veneciji pristupila Trojnom paktu.
15 - 17. 6. - Operacija Battleaxe: neuspešna britanska ofanziva u Kirenaici, Archibald Wavell će biti zamenjen Claudeom Auchinleckom.
18. 6. - Tursko-nemački sporazum o prijateljstvu i nenapadanju (ratifikovan 25. 6. u turskoj skupštini).
19. 6. - Operacija Pastorius: član nemačke saboterske grupe se predao FBI.
19/20. 6. - Sovjetski naučnici otvorili Timurovu grobnicu u Samarkandu.
20. 6. - Premijera Diznijevog filma "Snebivljiva aždaja".

21. 6. - Kralj Petar II i veći deo vlade stigli u London iz Jerusalima.
21. 6. - Saveznici zauzeli Damask od višijevskih Francuza.
22. 6. - Operacija Barbarossa: napad Njemačke, Italije i Rumunije na Sovjetski Savez. Ustanak u Litvaniji. Turska proglašava neutralnost.
22. 6. - Osnovan Sisački narodnooslobodilački partizanski odred (što se danas smatra početkom ustanka u Hrvatskoj).
22. 6. - Proglas CK KPJ poziva na ustanak.
23. 6. - Formiran IV antikomunistički odsek Specijalne policije Uprave grada Beograda, šef je uglavnom Božidar Bećarević (? nemački plan "Internacionala" za hapšenje komunista u Evropi odmah nakon napada na SSSR).
24. 6. - Napadom na žandarmerijsku stanicu Lukavac kod Nevesinja počeo ustanak gornje Hercegovine.
24. 6. - Konferencija katoličkih biskupa u Zagrebu potvrđuje lojalnost prema NDH.
24. 6. - Bugarski komunisti dižu oružani ustanak.
24. 6. - Nemci zauzeli Kaunas i Vilnius - u Kaunasu dolazi do pogroma nad Jevrejima.
25. 6. - Finska objavljuje rat SSSR, počinje Nastavljeni rat.
26. 6. - Pavelićeva Izvanredna zakonska odredba i zapovjed - Židove u "zbirališta pod vedrim nebom", osobe koje su se "ogrješivale o hrvatske narodne probitke" da u roku od 8 dana napuste državne i druge službe.
26. 6. - Nepoznati avioni bombardovali mađarski grad Kassa (Košice), što vodi ulasku Mađarske u rat protiv SSSR.
27. 6. - KPJ osnovala Glavni štab Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Jugoslavije - komandant Josip Broz Tito.
27. 6. - Rumunske vlasti izvele Pogrom u Iașiju, ubijeno preko 13.000 Jevreja.
28. 6. - U Srbu prvi masovni pokolj Srba u Lici.
28. 6. - Hercegovački ustanici kod Gackog oborili domobranski avion.
28. 6. - Bitka za Bjalistok i Minsk: Nemci zauzeli Minsk, takođe i Rovno. U obuhvatnoj operaciji kod Minska biće zarobljeno do 300.000 crvenoarmejaca.
29. 6. - Musolini prenosi Velikoj Albaniji civilnu vlast na Kosovu, u Strugi i Debru.
29. 6. - Okončana herojska Obrana Brestske tvrđave.
29. 6. - U SAD uhapšena 33 člana nemačkog Duquesneovog špijunskog kruga, u januaru osuđeni na 300 godina zatvora.
30. 6. - Nemci zauzeli Lavov - Organizacija Ukrajinskih Nacionalista Stepana Bandere istog dana proglasila nezavisnu Ukrajinu.
30. 6. - Mostarski biskup fra Alojzije Mišić osudio ustaške zločine.

Jul/Juli/Srpanj

1. 7. - Nemci zauzimaju Rigu, odmah počinje pogrom nad Jevrejima.
1. 7. - S emitiranjem započele prve komercijalne TV stanice u SAD, WNBT i WCBW.
2 - 24. 7. - Operacija München: rumunsko-nemačka ofanziva na Besarabiju i Severnu Bukovinu.
3. 7. - Nevesinjski ustanici razbili ustaše na pl. Trusini (zahvat puta Stolac - Nevesinje).
4. 7. - Sednica CK KPJ: doneta odluka da se pređe sa sabotaža na opšti ustanak, objavljen proglas (posle rata praznik Dan borca).
5. 7. - Osnovan koncentracioni Banjički logor u Beogradu.
5 - 31. 7. - Ekvadorsko-peruanski rat oko sporne granice (prvi od tri sukoba, spor rešen 1998).
7. 7. - U Srbiji je počeo ustanak protiv nemačke okupacije, pod vođstvom komunista u Beloj Crkvi.
8. 7. - Nalog za slanje "nepoćudnih osoba... grkoistočnjaka, Židova" i katolika koji su to postali posle 10. 4., u logor u Gospiću (Jadovno).
9. 7. - U Zagrebu streljano 10 komunista, među kojima Božidar Adžija, Otokar Keršovani, Ognjen Prica - odmazda za ubistvo ustaškog agenta 4. 7..
9. 7. - Poglavari SPC uručuju memorandum gen. Schroderu (u avg. Dankelmanu) - traže od komandanta Srbije da zamoli vladu Rajha da se zauzme za Srbe u NDH.
10. 7. - Počela Bitka za Smolensk (do septembra).
10. 7. - Italijanski ekspedicioni korpus kreće na istočni front.
11. 7. - Nemačka uredba o kaznama za sabotaže u Srbiji.
12. 7. - Na Cetinju održana "Petrovdanska skupština" na kojoj je proglašena "suverena i nezavisna" Kraljevina Crna Gora pod italijanskim protektoratom.
12. 7. - V. Britanija i Sovjetski Savez potpisuju sporazum, kojim se dodeljuje pomoć SSSR-u.
13. 7. - Trinaestojulski ustanak u Crnoj Gori, postiže velike početne uspehe.
14. 7. - Bijeg iz logora Kerestinec - stotinak robijaša, većina ubrzo pohvatana ili pobijena.
14. 7. - Sirijsko-libanska kampanja: potpisivanjem primirja, višijevski Francuzi gube Siriju i Liban. Georges Catroux je visoki komesar ispred Slobodnih Francuza.
15. 7. - Počela streljanja u Jajincima kod Beograda (do novembra 1943. streljano 80.000 ljudi).
15. 7. - Prvi put upotrebljene sovjetske kaćuše.
16. 7. - Beogradski ilegalci zapalili nemačke garaže u Mileševskoj i Grobljanskoj.
16. 7. - Formirana 369. pojačana pješačka pukovnija - dobrovoljci za Istočni front.
17. 7. - Vlada SSSR obnovila diplomatske odnose sa Kraljevinom Jugoslavijom (izbegličkom vladom).
17. 7. - Osnovano Rajhsministarstvo za okupirana istočna područja, na čelu Alfred Rosenberg.
18. 7. - SSSR i V. Britanija u potpunosti priznali čehoslovačku izbegličku vladu.
19. 7. - Britanski premijer Vinston Čerčil počeo je kampanju pod nazivom "V za pobedu" (V for Victory) u Drugom svetskom ratu.
19. 7. - Sreski odbor za Kolašin je prvi NO odbor, koji će zamenjivati predratne organe vlasti (protivno direktivama Kominterne o dve etape revolucije).
22. 7. - Partizanski ustanak u Sloveniji.
22. 7. - Zapaljen stadion na Maksimiru.
23. 7. - U selu Grabovcu kod Petrinje ustanici porušili železničku stanicu i ubili 12 ustaša, zbog čega će ovi izvršiti veliku odmazdu.
23. 7. - Italijansko-srpski razgovori u Benkovcu o priključenju kninskog i gračačkog sreza Italiji.
23/24. 7. - U Beogradu uhapšeno 198 komunista i simpatizera NOP; Vojni komandant Srbije naredio predaju oružja do 20. 8..
24. 7. - Smenjen i isključen iz partije Metodije Šatorov Šarlo, sekretar PK KPJ za Makedoniju (protivio se ustanku, priključio se bugarskoj radničkoj partiji).

25. 7. - Osnovan Reichskommissariat Ostland. Rumuni povratili Besarabiju i Bukovinu.
26. 7. - SAD uvode trgovački embargo prema Japanu.
27. 7. - Počeo masovni ustanak u južnoj Lici, zauzet Srb - posle rata Dan ustanka naroda Hrvatske.
27. 7. - Gerila i seljaci zauzeli Drvar i Bosansko Grahovo - posle rata Dan ustanka naroda Bosne i Hercegovine.
27. 7. - Pokolji u Bosanskom Grahovu i kod Drvara - napadnuti Hrvati.
27. 7. - U Beogradu uhapšen Aleksandar Ranković, član Politbiroa CK KPJ, mučen i prebačen u gradsku bolnicu (dan. Očna bolnica), partizani Beograda ga oslobodili dva dana kasnije.
28. 7. - U odmazdi za požare u nemačkim garažama Nemci u Beogradu streljali više od 120 ljudi, mahom Jevreja, komunista i njihovih simpatizera.
28 - 29. 7. - Počeli ustaški pokolji oko Duvna i Livna.
29. 7. - Pokolj u glinskoj crkvi, u mestu narednih dana ubijeno oko dve hiljade Srba.
29. 7. - Višijevska Francuska i Japan potpisali sporazum o zajedničkom protektoratu nad Indokinom - Francuska nastavila upravljanje Indokinom, a Japan poslao trupe.
30. 7. - Sporazum Sikorski-Majski: obnovljeni diplomatski odnosi između sovjetske i poljske vlade.
30. 7. - (i narednih dana) Ustaše ubijaju preko 1000 Srba u Bosanskoj Krupi i okolini.
30. 7. - Komandant okupirane Srbije naredio da grad Beograd plati 10.000.000 dinara kazne za sabotaže i diverzije prethodnih dana.
31. 7. - Nemački maršal Herman Gering dao pismenu direktivu šefu policije Rajnhardu Hajdrihu da sačini nacrt plana za istrebljenje evropskih Jevreja.
31. 7. - U Bugarskoj objavljeni dekreti kojim se formiraju bitoljska i skopska oblast, odn. priključuju sofijskoj oblasti delovi okupirane Jugoslavije.

Avgust/August/Kolovoz

avgust - Nastavljaju se ustaški masakri (Ključ, Glamoč, Prijedor, Cazinska krajina...).
2. 8. - Masakr u Sanskom Mostu, na Šušnjaru: ustaše ubile 2.862 Srba u gradu i okolini.
4. 8. - Iz zagrebačkog Botaničkog vrta bačene bombe na ustaški univerzitetski bataljon.
5. 8. - Nakon što su isterani iz sela Divoselo kod Gospića, ustaše vrše zločine nad zbegom iz tog sela.
5. 8. - Okončana prva bitka kod Smolenska, zarobljeno preko 300.000 Sovjeta.
6. 8. - Preko 400 žena i dece iz srpskog sela Pribilovci kod Čapljine bačeno u jamu u Šurmancima.
7 - 9. 8. - Operacija Kosmaj (ili Baden) protiv kosmajskih partizana.
8. 8. - Kod Bos. Petrovca razbijena domobranska snabdevačka kolona.
8. 8. - Završena Bitka kod Umana u zapadnoj Ukrajini, zarobljeno oko 100.000 Sovjeta.
8. 8. - Počinje dvomesečna rumunsko-nemačka opsada Odese.
10. 8. - Partizani i četnici zauzeli Vlasenicu u Bosni (domobrani se vratili 15/16. 8.).
10. 8. - Italijani povratili Berane (kao i većinu gradova u severnoj Crnoj Gori prethodnih dana).
10. 8. - GŠ NOP Jugoslavije izdao uputstvo pod nazivom "Zadatak narodnooslobodilačkih partizanskih odreda", konstatovano "da se zanemarivalo pitanje opšteg narodnog ustanka".
10. 8. - Na I sveslovenskom mitingu u Moskvi istaknuto pravo na samoopredeljenje crnogorskog i makedonskog naroda, što izaziva protest jugoslovenske kraljevske vlade.
11. 8. - Partizani demolirali rudnik Bogovina u Srbiji (kasnije represalije).
11. 8. - Prvi ratni broj "Vjesnika".
12. 8. - Ukazom italijanskog kralja zapadna Makedonija, deo Crne Gore i veći deo Kosmeta priključeni Velikoj Albaniji.
12. 8. - Predsednik vlade u izbeglištvu Simović se preko BBC-ija protivi preuranjenom ustanku u Jugoslaviji.
13. 8. - Objavljen "Apel srpskom narodu" protiv komunističkog ustanka, koji su potpisale mnoge istaknute ličnosti (neki su odbili, ukupno 545 potpisa).

14. 8. - Objavljena Atlantska povelja, zajednička izjava Čerčila i Ruzvelta, definicija ratnih ciljeva, začetak UN.
14. 8. - Zakonska odredba o čistoći hrvatskog jezika.
14 - 26. 8. - Ustaško-domobransko-nemačka operacija protiv ustanka u Bosanskoj krajini.
15. 8. - Uvedena građanska mađarska vlast u Bačkoj i Baranji.
sredina avgusta - Kosta Pećanac sklopio u Pločniku kod Prokuplja sporazum sa Nemcima protiv NOP, 27. 8. uputio proglas protiv ustanka.
ca. 15. 8. - Draža Mihailović organizovao političko telo Centralni nacionalni komitet - najvažniji članovi: Dragiša Vasić i Stevan Moljević.
16. 8. - Naređenje br. 270: zarobljeni crvenoarmejski oficiri će biti smatrani za dezertere.

17. 8. - Obešeni taoci na beogradskim Terazijama.
18. 8. - Svetska premijera pesme Lili Marleen na talasima Radio Beograda.
18. 8. - U Koncentracioni logor Buhenvald dovedena prva grupa jugoslovenskih zarobljenika.
18. 8. - Domobrani iz Vlasenice ušli u Han Pijesak; četnici zauzeli Srebrenicu; Husinski rudari izašli na Ozren u partizane, nakon što su na prevaru primili opremu od ustaša.
18. 8. - Crvena armija u povlačenju digla u vazduh Dnjeparsku hidroelektranu.
19. 8. - Ante Pavelić obavestio Musolinija da prihvata zahtev za reokupaciju demilitarizovanih zona II i III.
19. 8. - Srpska kvislinška vlada raspisala nagradu za ubistvo ili hvatanje pripadnika NOP.
20. 8. - Osnovan Reichskommissariat Ukrajina.
22. 8. - Bekstvo 32 zatvorenika, većinom komunista, iz zatvora u Sremskoj Mitrovici (dočekao ih Pinki).
23. 8. - Ustanici ušli u Doboj, moraju se povući dva dana kasnije.
23. 8. - U okupiranoj Srbiji smenjena komesarska uprava Milana Aćimovića.
23. 8. - Gen. Jon Antonesku proizveden u maršala, zbog povratka Besarabije i sev. Bukovine Rumuniji.
23. 8. - 26. 9. - Prva Bitka za Kijev - Hitler je odlučio da se koncentriše na Kijev i Lenjingrad, dok su neki generali želeli pravo na Moskvu.
24. 8. - Usled protesta javnosti, Hitler prekinuo Akciju T4, program prisilne eutanazije.
25. 8. - Anglo-sovjetska invazija na Iran (Operation Countenance) - osiguranje nafte i Persijskog koridora.

25. 8. - 3. 9. - Operacija Gauntlet: saveznici uništavaju rudnike uglja na Špicbergenu i vrše evakuaciju.
26. 8. - Kod Oštrelja odbijen ustaško-domobranski napad.
27 - 31. 8. - Sovjetska evakuacija Talina - velike žrtve.
27 - 28. 8. - Masakr u Kamjanjec-Podiljskom: Ajnzacgrupe ubile 23.600 Jevreja.
28. 8. - Četnici u Doboju potpisuju primirje sa NDH.
29. 8. - Vlada narodnog spasa na čelu sa generalom Milanom Nedićem u okupiranoj Srbiji, po mandatu od vojnog komandanta Dankelmana (formalno prihvaćeni Nedićevi uslovi).
29. 8. - Ustanici ušli u Mrkonjić Grad.
30. 8. - 8. 9. - Sovjetska Jelnjanska ofanziva kod Smolenska - uspešna uz prevelike žrtve.
31. 8. - Bitka za Loznicu: četnički oficir Veselin Misita zauzeo grad.
31. 8. - Partizani zauzeli Banju Koviljaču.

Septembar/Rujan

početkom - Formiran 1. srpski dobrovoljački odred (Ljotićev).
1. 9. - Partizansko-četnički sporazum o koordinaciji u istočnoj Bosni.
1. 9. - Jevrejima u Rajhu propisano nošenje žute zvezde.
1 - 6. 9. - Ustaško-domobransko-nemačka ofanziva u Bosanskoj krajini, pali Mrkonjić, Šipovo, Mliništa, počinjeni zločini.
2. 9. - Deklaracija Nedićeve vlade - sastaviće vojsku kako bi razbio komuniste.
3. 9. - Valjevski NOP odred i četnici Zečevića i R. Martinovića zauzeli Krupanj.
3. 9. - Službeni datum osnivanja ustaške Crne legije.
4. 9. - Podrinski NOP odred zauzeo Loznicu.
5. 9. - Saradnja četnika sa Nedićevom vladom: sporazum M. Nedića i predstavnika D. Mihailovića - zajedno protiv komunista, pomaganje stvaranja četničkih jedinica u Bosni i Crnoj Gori.
5/6. 9. - Partizani i četnici nakratko zauzeli Rogaticu.
6. 9. - Delovi Drvarske brigade zauzeli Kulen Vakuf.
6. 9. - Svi Jevreji stariji od šest godina na teritorijama pod nemačkom kontrolom moraju nositi Davidovu zvezdu.
6. 9. - 8. 10. - Druga bitka za Changsha, Japanci opet odbijeni od grada.
7. 9. - Komandant Nedićeve žandarmerije naredio formiranje osam odreda za borbu protiv ustanka.
7. 9. - Proglas komandanta italijanske 2. armije - preuzima vojnu i civilnu vlast u II i III zoni NDH.
8. 9. - Počinje Opsada Lenjingrada (do januara 1944).
9. 9. - Britanci uspostavili kontakt sa Dražom Mihailovićem.
9 - 12. 9. - Vučji čopor nemačkih podmornica potopio 16 brodova iz konvoja SC 42.
11. 9. - Domobrani razbili Majevički odred, četnici pobegli u Srbiju.
11. 9. - Medvjedevski pokolj: NKVD kod Orela likvidirao 157 političkih zatvorenika, komunista.
12. 9. - Partizani zauzeli B. Baštu od Nemaca, nakon sukoba sa četnicima.
14. 9. - Oštećena telefonska centrala u zagrebačkoj Glavnoj pošti.
14. 9. - Partizani ušli u Majdanpek.
15. 9. - Nemačka 342. pešadijska divizija poslata iz Francuske u Srbiju.
15. 9. - Osniva se prvi odred budućeg Srpskog dobrovoljačkog korpusa.
16. 9. - Adolf Hitler naredio gušenje ustanka u Srbiji po svaku cenu. Nemačka uprava u Srbiji naredila streljanje 100 Srba za poginulog i 50 za ranjenog nemačkog vojnika (→ Nemački zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu).
16. 9. - Saveznici su pred Teheranom, iranski šah Reza Pahlavi prinuđen na abdikaciju u korist sina Mohameda Reze (do 1979), zemlja je pod anglo-sovjetskom okupacijom do 1946.
18. 9. - Tito stigao u Robaje kod Valjeva, nakon dvodnevnog putovanja iz Beograda.
19. 9. - Nemci zauzimaju Kijev, Sovjeti su imali preko 600.000 mrtvih i zarobljenih.
19. 9. - Sastanak Tita i Draže u Struganiku kod Mionice.
19. 9. - Štab 18. armijskog korpusa prebačen iz Grčke u Beograd, komandant Franz Böhme ima vojnu i civilnu vlast u Srbiji, dva dana kasnije naređuje čišćenje Mačve.
21. 9. - Nemci napustili Užice i Požegu, partizani uzeli od četnika Čajetinu i Palisad.
21. 9. - Prva nemačka podmornica ušla u Mediteran.
22. 9. - Četnici nakratko ušli u Zvornik, partizani prethodno u Caparde.
22. 9. - Delovi Bosanske domobranske divizije probili partizansko-četničke položaje na Romaniji.
22. 9. - Počinje trodnevna Bitka za Šabac.
22 - 26. 9. - Japanska invazija Francuske Indokine: japanske trupe zauzimaju sever teritorije prema sporazumu postignutom u zadnji čas, ali ipak dolazi do oružanog okršaja.
23 - 26. 9. - Neuspeo partizansko-četnički napad na Kruševac (major Dragutin Keserović).
24. 9. - Na savezničkoj konferenciji u Londonu potpisana Atlantska povelja, osnova Povelje Ujedinjenih nacija pa i NATO-a (među potpisnicima i izbeglička vlada Jugoslavije).
24. 9. - Partizani ušli u Užice, koje će dva meseca biti centar "Užičke Republike"; partizani takođe ušli u Kosjerić.

24 - 27. 9. - Masovna hapšenja i streljanja u Šapcu, Krvavi marš do logora u Jarku.
25. 9. - Posle 3-dnevnih borbi italijanska divizija "Sasari" zauzela Drvar
25. 9. - Srednjoškolci u Splitu demonstriraju protiv italijanskog jezika u školama.
25 - 29. 9. - Koristeći italijanske uspehe, ustaše i domobrani povraćaju Kulen Vakuf i komunikacije na zapadu Bosanske krajine.
26 - 29. 9. - Sukob četnika i partizana kod Kosjerića.
26. 9. - 10. 10. - Nemačka Operacija Mačva protiv ustanika.
26. 9. - Vojno-političko Savetovanje u Stolicama kod Krupnja; između ostalog naređeno formiranje glavnih štabova po pokrajinama, gde ih nema (anticipiranje federalizma).
26. 9. - Proradila fabrika municije u Užicu.
27. 9. - Reinhard Heydrich imenovan za v.d. rajhsprotektora Češke i Moravske.
27. 9. - Slobodni Francuzi proglašavaju nezavisnost Sirijske Države, u okviru mandata, u novembru i Libana.
27. 9. - Dan flote slobode u SAD: porinuto je 14 brodova iz programa hitne brodogradnje, među njima i prvi transportni brod Liberty.
28. 9. - Dramski ustanak u grčkoj Makedoniji, brzo ugušen od strane Bugara, praćen masakrima i proterivanjem Grka.
29. 9. - Prva Moskovska konferencija SSSR, SAD i V. Britanije - dogovorena pomoć SSSR-u.
29. 9. - "Prva neprijateljska ofanziva": početak operacija 342. pešadijske divizije na komunikaciji Šabac - Loznica.
29. 9. - Veliki gubici Bosanskohercegovačkog NOP odreda kod Kalinovika.
29. 9. - Nacisti masakrirali 33.711 Jevreja u Babi Jaru kod Kijeva.
30. 9. - 4. 12. - Višegradska operacija: NDH protiv četnika i partizana u istočnoj Bosni.
septembar - Osnovan logor Jasenovac.
septembar - Osnovane tri organizacije otpora u Grčkoj: EDES, EKKA i EAM.
septembar - U Rumuniji počinje deportacija Jevreja u Transnistriju, mnogi umiru u lošim uslovima.
septembar - Naziv "partizan" umesto "gerilac".
druga polovina sept. - Konferencije muslimana u gradovima BiH osuđuju ustaške zločine; u Ostrošcu kod Duvna muslimani i Hrvati oslobodili Srbe koje su ustaše hteli ubiti.

Oktobar/Listopad

1. 10. - Vrhovni štab NOP odreda, u skladu sa odlukama iz Stolica, izdao naredbu o oznakama, zastavama, načinu pozdravljanja itd.
1. 10. - U Drinjači postignut sporazum o saradnji partizana i četnika u istočnoj Bosni.
1. 10. - Zajam i najam: počinje američka pomoć SSSR, do 1945. izručeno 17,5 miliona tona materijala vrednosti 11 milijardi dolara.
2. 10. - Ubijen 21 nemački vojnik na putu Beograd-Obrenovac, naređeno streljanje odgovarajućeg broja logoraša iz Beograda i Šapca.
2. 10. - Zakonska odredba u NDH - 10 komunista za jednog ustašu.
2. 10. - Počinje Bitka za Moskvu: nemačka glavnina krenula prema gradu, sutradan zauzet Orel. Ali veći deo ovog meseca su zaglavljeni na blatnjavim putevima.
3. 10. - Italijani organizovali Guvernatorat Crne Gore.
3. 10. - Premijera filma The Maltese Falcon.
5. 10. - Četnici Draže Mihailovića nakon borbe uzeli Už. Požegu od partizana, sukob izglađen sporazumom.
7. 10. - U borbama za Kraljevo upotrebljena baterija topova 75mm (zarobljena 1. 10.) - posle rata Dan artiljerije JNA.
7. 10. - Po pristanku vlade Rajha srezovi Zemun i Stara Pazova pod "isključivom vlašću" NDH.
8. 10. - Po pijačnom danu Nemci bombardovali Rabrovo kod Požarevca, veliki broj civilnih žrtava.
11. 10. - Drugi partizansko-četnički (D.M.) napad na Kraljevo, nakratko prodrli u grad.
11. 10. - Napadima na neke objekte u Prilepu počinje partizanski ustanak u Makedoniji (→ Narodnooslobodilačka borba u Makedoniji).
12. 10. - Na sastanku muslimana u Sarajevu doneta rezolucija kojom se zahteva sigurnost života, časti, imovine i vere svih građana.
13. 10. - Nemci odbijaju četničke uslove za saradnju u borbi protiv partizana.
14. 10. - Masovno streljanje civila u Kruševcu i Dragincu.
15. 10. - Draža Mihailović obrazovao Komandu četničkih odreda za Crnu Goru, na čelu sa Đorđijem Lašićem, u Sandžaku je Pavle Đurišić; poslao oficire u BiH, Liku, Gorski Kotar, Kordun.
15. 10. - Hapšenje preostalih Jevreja Bosne (uključujući i one koji su prešli u katoličanstvo).
16. 10. - Deo nemačke 717. pešadijske razara Gornji Milanovac
16. 10. - Rumuni i Nemci ušli u Odesu.
16. 10. - Bitka za Moskvu: evakuacija, u gradu nekoliko dana vlada panika.
17. 10. - General Hideki Tōjō je novi premijer Japana nakon Konoeove ostavke - pobeda opcije rata sa SAD.
17. 10. - Partizani ušli u Žabljak i Šavnik.
17. 10. - Blizu Islanda torpedovan USS Kearny uz gubitak 11 mornara (prve američke vojne žrtve II svetskog rata).
18. 10. - Uništena italijanska auto-kolona kod Jelin duba, na putu Podgorica-Kolašin.
19. 10. - U Užicu izašla obnovljena "Borba"; u istom mestu bombardovana fabrika oružja, mašine prenete u trezor Narodne banke.
18 - 20. 10. - Nemci streljaju u Kraljevu.
20. 10. - Opsadno stanje u Moskvi, vlada (osim Staljina) prešla u Kujbišev.
20. 10. - Nakon Loznice i Banje Koviljače, 342. pešadijska zauzela i Krupanj, ubijeni ranjenici i civili.

21. 10. - Masakr u Kragujevcu.
21. 10. - Naređeno da se nemačka 113. pešadijska divizija prebaci sa Istočnog fronta u Srbiju.
22. 10. - Peta domobranska pešadijska divizija napada iz Sarajeva u pravcu Rogatice.
22. 10. - U Beogradu otvorena antimasonska izložba (istovremeno i antijevrejska i antikomunistička).
22 - 24. 10. - Masakr u Odesi, ubijeno 25 do 34.000 Jevreja i 15.000 Roma.
23. 10. - Partizani i četnici zauzeli Rogaticu.
23. 10. - Premijera Diznijevog animiranog filma Dumbo.
24. 10. - Prva bitka za Harkov, Nemci zauzeli grad.
25. 10. - Britanski kapetan Hadson i majori Ostojić i Lalatović u Dražinom štabu na Ravnoj Gori (Draža Mihailović je priznat od Britanaca kao jedini legitimni komandant snaga otpora).
26. 10. - Sastanak Tita i Draže u Brajićima, dogovorena samo podela plena.
27. 10. - "Brežički marš" 1. štajerskog partizanskog bataljona.
29. 10. - U Ljubljani proslava oslobođenja od Austrougarske 1918.
30. 10. - Odbijen pokušaj proboja 342. pešadijske prema Užicu i Kosjeriću.
30. 10. - Počinje Opsada Sevastopolja (do jula 1942).
31. 10. - Nemačka podmornica torpedovala USS Reuben James - preko 100 poginulih mornara.
oktobar - U tri navrata tokom meseca Draža Mihailović dobija novac od vlade Milana Nedića^[6].

Novembar/Studeni

poč. novembra - Izbeglička jugoslovenska vlada preimenovala Komandu četničkih odreda u Komandu Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVuO) (?).
1. 11. - Partizani odbili četnički napad na području Užica i Požege.
2. 11. - Napad četnika na Užičku republiku: borbe na Trešnjici kod Užica, napadnuta i Ivanjica.
3. 11. - Partizani preoteli Požegu od četnika DM. Dražin ultimatum partizanima da se povuku odatle. Četnici DM se povukli iz opsade Kraljeva.
5. 11. - Uhapšeno oko 300 intelektualaca u Beogradu, navodnih komunista, masona i anglofila, i poslati na Banjicu.
6 - 8. 11. - Masakr Jevreja u šumi Sosenki kod Rovna, 15 - 18.000 ubijenih.
7. 11. - Proslava godišnjice Oktobarske revolucije u Užicu. Odbijen četnički napad (DM) na Čačak.
7. 11. - Na Crvenom trgu održana tradicionalna parada, vojnici odmarširali pravo na front.
7. 11. - Blizu Krima potopljen sovjetski transportni brod "Armenija", između 5 i 7 hiljada žrtava.
8. 11. - Osnovana Komunistička partija Albanije, pod pokroviteljstvom KPJ (Miladin Popović i Dušan Mugoša).
9. 11. - U okolini Višegrada četnici zapalili nekoliko muslimanskih sela.
10. 11. - Odbijen i drugi nemački napad iz Leskovca na Lebane.
11. 11. - U Ufi, SSSR, počela s radom radio-stanica "Slobodna Jugoslavija".
11. 11. - Kolaboracija: Gorski štab četničkih odreda istočne Bosne u Višegradu sklopio sa Italijanima sporazum o nenapadanju i borbi protiv partizana.
11. 11. - Sastanak u Divcima Draže Mihailovića sa nemačkim predstavnikom - Nemci smatraju Dražu neprijateljem, on hoće borbu protiv komunista a ne Nemaca.
12. 11. - Zaustavljeno nemačko nadiranje ka Moskvi.
13 - 20. 11. - Napadi delova Užičkog NOP odreda na Ravnu goru (okončano primirjem).
14. 11. - Partizani potisnuti iz okoline Sarajeva.
14. 11. - Četnici predali zarobljene partizane Nemcima u Slovcu.
14. 11. - Potonuo britanski nosač aviona HMS Ark Royal, nakon što je juče torpedovan blizu Gibraltara.
16. 11. - Počela druga nemačka ofanziva na Moskvu (prethodnog dana se smrzli blatnjavi putevi).
17. 11. - Četnici osnovali Privremenu upravu istočne Bosne, nakon raskida sporazuma sa partizanima od 1. 10.
17. 11. - U Splitu uhapšen Rade Končar Brko.
17 - 18. 11. - Biskupska konferencija u Zagrebu se bavi prekrštavanjem pravoslavaca: "misionari" mogu dobiti misiju i jurisdikciju samo od mjesnog ordinarijata a ne od svetovnih vlasti, koje takođe ne mogu poništavati ranije prelaze, konverzija bez prinude, s poštovanjem ljudskih prava (u principu se ne protive prekrštavanju, već dogmatskoj neispravnosti).
18. 11. - Operacija Crusader, druga saveznička ofanziva u severnoj Africi, do kraja decembra - deblokiran Tobruk.
21 - 27. 11. - Bitka za Rostov je sovjetski uspeh; Gerd von Rundstedt smenjen jer se povukao protivno Hitlerovom naređenju.
22. 11. - Eksplozija u užičkoj fabrici oružja i municije, oko 200 mrtvih (moguća diverzija).
22. 11. - Banjalučki muslimani osuđuju zločine nad Srbima i Jevrejima (navodno ustaše nosile fesove, kako bi skrenuli mržnju na muslimane).
23. 11. - Amerikanci okupirali Surinam u dogovoru sa holandskom izbegličkom vladom (izvor aluminijuma).
24. 11. - Otkrivene pripreme za pobunu 15. pešadijskog domobranskog puka na Palama, 18 domobrana osuđeno na smrt.

25. 11. - Počela nemačka ofanziva na Užičku republiku - napad 342. i delova 704. pešadijske divizije (nemačke), četnika, nedićevaca i ljotićevaca preko Ljubovije i Kosjerića u pravcu Užica. Istog dana partizani iz okoline Kraljeva potisnuti prema Čačku.
ca. 25. 11. - Radio Moskva javila da je Draža Mihailović vođa svih snaga pokreta otpora, na šta Tito reaguje telegramom (vlade Velike Britanije i SSSR se slažu da je potrebno postići pomirenje partizana i četnika, pod vođstvom komandanta JVuO Draže Mihailovića).
25. 11. - Stari britanski bojni brod HMS Barham potopljen blizu Aleksandrije, 862 mrtvih.
25. 11. - Proširen Antikominternski pakt, pristupila i NDH.
26. 11. - Japanske pomorske snage krenule ka Pearl Harboru, istog datuma (po Washingtonskom vremenu) uručena Hullova nota, gde se kao preduslov za sporazum sa Japanom traži povlačenje iz Francuske Indokine i Kine, a što je ocenjeno kao ultimatum.
27. 11. - Završena Gondarska bitka, dokrajčeni Italijani u Etiopiji (Italijanska Istočna Afrika).
27. 11. - Osovinska Opsada Tobruka okončana neuspehom.
29. 11. - Bitka na Kadinjači, pogibija Radničkog bataljona, poslednje odbrane Užica. Nemci uveče ulaze u Užice i Požegu. Vrhovni štab NOP odreda naređuje povlačenje glavnine iz zapadne Srbije i Šumadije u Sandžak. Poginuo Dragojlo Dudić, prvi predsednik Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora za Srbiju.
30. 11. - U Čajetini, na Palisadu, i Kraljevim vodama ubijeno nekoliko stotina partizanskih ranjenika.
novembar - U Makedoniji uhapšen Lazar Koliševski (sekr. PK KPJ), raspušteni vojni štab i Prilepski NOP odred - zakočen ionako slab ustanak.
novembar - U Žabaljskom ritu formiran Prvi šajkaški NOP odred.

Decembar/Prosinac

Datoteka:Soviet machinegunner opened covering fire.jpg

Bitka za Moskvu

1. 12. - Osvobodilna fronta obeležava Dan ujedinjenja u Ljubljani.
1. 12. - XIV armijski korpus 9. italijanske armije preimenovan u Trupe u Crnoj Gori (komandant Alessandro Pirzio Biroli, takođe guverner Crne Gore).
1 - 2. 12. - Pljevaljska bitka, neuspeli partizanski napad na Pljevlja uz velike gubitke.
2. 12. - Nemci su prišli najbliže Moskvi, do mesta Himki.
2. 12. - Italijani iz Karlovca napali oslobođenu teritoriju na Kordunu.
3 - 12. 12. - Domobransko-ustaška Ozrenska operacija uz reku Bosnu, neuspešno protiv ustanika.

5. 12. - Četnici po sporazumu sa Italijanima zauzeli srezove Foča i Čajniče, vrše pokolj muslimana.
6. 12. - U Bici za Moskvu počela protivofanziva Crvene armije, Nemci su do kraja februara 1942. odbačeni sa 25 na 200 kilometara od grada.
7. 12. - Napad Japana na pomorsku bazu Sjedinjenih Američkih Država u Pearl Harboru na Havajima. Drugi svetski rat postaje globalan.
7. 12. - Hitlerov dekret Noći i Magle (Nacht und Nebel) - prisilni nestanak političkih aktivista iz pokreta otpora u okupiranoj Evropi.
7. 12. - Operacija Mihailović: Nemci razbili štab Draže Mihailovića na Ravnoj Gori.
7. 12. - Kralj Petar II unapredio pukovnika D. Mihailovića u brigadnog đenerala.
8. 12. - SAD objavljuju rat Japanu.
8. 12. - Japanska invazija Tajlanda: borbe traju svega nekoliko sati, dve zemlje već ovog meseca sklapaju vojni savez. Japanci počinju kampanje: Malajsku, Filipinsku (počevši od otoka Batan), za Nizozemsku Istočnu Indiju, bitke za Guam (osvojen 10.), za Otok Wake (osvojen 23.), za Hong Kong.
8. 12. - Osnovan Logor Sajmište (Judenlager Semlin) za jevrejske i romske porodice, čiji su muškarci od letos bili internirani u Topovske šupe, na Autokomandi, i streljani.
8. 12. - Počela ubijanja u logoru smrti Helmno, kamionom dušegupkom.
9. 12. - Kina u Drugom svetskom ratu objavila rat Japanu, Nemačkoj i Italiji.

10. 12. - Blizu Singapura, Japanski avioni potopili britanske ratne brodove Repulse i Prince of Wales, na kojima je poginulo oko 800 ljudi.
11. 12. - Nemačka i Italija objavili rat SAD.
12. 12. - NDH, Slovačka i Bugarska objavljuju rat SAD i V. Britaniji.
12. 12. - Adolf Hitler se sastao s najvišim nacističkim zvaničnicima u Rajhskancelariji: pošto je došlo do svetskog rata, Jevreji moraju biti uništeni.
13. 12. - Konferencija partizanskih i četničkih predstavnika na Kraljevom polju kod Han-Pijeska, povodom eventualnog priključenja istočne Bosne Nedićevoj Srbiji - četnici su formalno protiv.
13. 12. - Završena okupatorsko-kvislinška ofanziva na zapadu Srbije.
13. 12. - Bitka kod rta Bon: Italijani izgubili dve lake krstarice i 817 ljudi kod Tunisa.
13. 12. - Peruanski grad Huaraz uništen nakon što je lavina glečera izazvala prelivanje jezera preko brane.
15. 12. - Drinske mučenice: četnici ubili pet katoličkih redovnica kod Goražda.
16. 12. - Na predlog vlade, mađarski parlament doneo odluku: Međimurje, Baranja i Bačka pripojeni Mađarskoj.
16. 12. - Nemačka vrhovna komanda naređuje da se što više snaga iz Jugoslavije prebaci na Istočni front (pre svega 342. i 113. pešadijska divizija).
16. 12. - Japanci se iskrcavaju na Borneo i osvajaju ga do kraja marta.
17. 12. - Nemci i četnici Koste Pećanca ušli u Lebane.
18 - 19. 12. - Požarevački NOP odred ušao u Golubac i Veliko Gradište.
19. 12. - Pošto je smenio von Brauchitscha, Adolf Hitler sam postaje Vrhovni komandant vojske.
19. 12. - Italijanski diverzanti onesposobili u Aleksandriji dva britanska bojna broda, Queen Elizabeth i Valiant.
20. 12. - Navodna Instrukcija Draže Mihailovića maj. Dorđiju Lašiću i kap. Pavlu Đurišiću (u Crnoj Gori): cilj je etnički čista Velika Srbija u Velikoj Jugoslaviji.
21. 12. - U Rudom, na Staljinov rođendan, formirana Prva proleterska udarna brigada, od nekih srbijanskih i crnogorskih jedinica, pod direktnom komandom Vrhovnog štaba, kao prva eksteritorijalna jedinica (objavljeno 22. 12., što će biti Dan Armije).
22. 12. - Italijani i domobrani se probili u blokiranu Bileću (bila odsečena od 3. 12.).
22. 12. - Neuspešni partizanski napad na Sjenicu.
22. 12. - Winston Churchill stigao u Washington, D.C., počinje konferencija Arcadia (ili Prva Washingtonska).
24. 12. - Nemačka Vrhovna komanda ponudila bugarskom ministarstvu rata da okupira deo Nedićeve Srbije (dogovor postignut tri dana kasnije).
25. 12. - Japanska armija okupirala Hong Kong posle 17 dana opsade.
25. 12. - "Misa za Dalmaciju" i antiitalijanski protesti u Zagrebu^[6] .
26. 12. - Suočen s napredovanjem japanskih snaga u Drugom svetskom ratu ka Manili, američki general Daglas Makartur proglasio je filipinsku prestonicu "otvorenim gradom". Uprkos tome u Manili su 1941, 1942. i 1945. vođene teške borbe američkih i japanskih jedinica, tokom kojih su porušeni mnogi delovi grada.
26. 12. - Aung San osnovao Armiju burmanske nezavisnosti, u Tajlandu uz pomoć Japanaca (promenio stranu 1944/45).
26 - 27. 12. - Operacije Archery i Anklet, britanski komandosi deluju u Norveškoj.
28. 12. - Na četničkoj konferenciji u Vlasenici prihvaćeni nemački i Nedićevi uslovi.
decembar '41. - maj '42. - "Lijeva skretanja" - partizanski progon neistomišljenika u Crnoj Gori.
zima 1941/42 - Vrhunac Velike gladi u Grčkoj.