Godina 1923 (MCMXXIII) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak.
| 1923: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 Rođenja • Smrti |
< |
19. vijek |
20. vijek
| 21. vijek
| >
< |
1890-e |
1900-e |
1910-e |
1920-e
| 1930-e
| 1940-e
| 1950-e
| >
<< |
< |
1919. |
1920. |
1921. |
1922. |
1923.
| 1924.
| 1925.
| 1926.
| 1927.
| >
| >>
| Gregorijanski | 1923. (MCMXXIII) |
| Ab urbe condita | 2676. |
| Islamski | 1341–1342. |
| Iranski | 1301–1302. |
| Hebrejski | 5683–5684. |
| Bizantski | 7431–7432. |
| Koptski | 1639–1640. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1978–1979. |
| • Shaka Samvat | 1845–1846. |
| • Kali Yuga | 5024–5025. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4559–4560. |
| • 60 godina | Yin Voda Svinja (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11923. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Januar/Siječanj
- 1. 1. - Jugoslavenski dinar je jedino sredstvo plaćanja, nakon što su zamenjene krunsko-dinarske novčanice.
- 1. 1. - U Britaniji stupio na snagu novi železnički zakon, kojim je preko 100 kompanija konsolidovano u Veliku četvorku.
- 2 - 4. 1. - "Srdačni raskid" na Pariskoj konferenciji između Francuske i Velike Britanije, koja se protivi predstojećoj okupaciji Rura.
- 1 - 7. 1. - Masakr u Rosewoodu: rasističko nasilje na Floridi ostavlja osam mrtvih i uništeno naselje Rosewood.
- 5. 1. - Čehoslovački ministar finansija Alois Rašín je smrtno ranjen od strane jednog anarho-komuniste, umire tek u februaru.
- 10 - 11. 1. - Upadi mađarske vojske na rumunsku teritoriju, zemlje Male antante protestuju 13. 1..
- 10 - 15. 1. - Klajpedska pobuna u Memelskoj oblasti, pod francuskom upravom po mandatu Društva naroda, u korist saveza sa Litvanijom.
- 11. 1. - Nakon što je Komisija za reparacije većinom glasova presudila da Nemačka nije izručila određenu količinu uglja, Francuzi i Belgijanci započinju Okupaciju Rura (do 1925), Britanci protestuju.
- 12. 1. - U Italiji počinje s radom Veliko veće fašizma, partijsko (od 1928. državno) telo s velikim uticajem.
- 12. 1. - Vlada KSHS odredila 16 miliona dinara za pomoć gladnim pasivnim krajevima, pre svega Dalmaciji, Crnoj Gori i Hercegovini.
- 13. 1. - Nemački kancelar Wilhelm Cuno proglašava "pasivni otpor" okupaciji Rura, čiji troškovi doprinose hiperinflaciji.
- 13. 1. - Borbe za Krumu u "neutralnoj zoni" između trupa albanske vlade i pobunjenika Bajrama Curija.
- 14. 1. - U Beogradu osnovana Nezavisna radnička partija Jugoslavije, paravan za zabranjenu KPJ. "Politika" javlja da je tog i sledećeg dana policija zabranila održavanje skupštine i da je sutradan uhapšeno 12 komunista, među kojima Triša Kaclerović, Moša Pijade, Đ. Đaković.
- januar - Ruska opoziciona socijalistička grupa "Radnička istina" objavila program u berlinskim menjševičkim novinama, tvrde da je RKP(b) postala partija organizatora i direktora.
- 16/17. 1. - Kasno uveče, VMRO-ove komite ubile 30 srpskih kolonista u Kadrifakovu (ili Kadrifalk, opština Sveti Nikole, "Politika" javlja da je ubijeno 15 kolonista)[1]. Ucena za Todora Aleksandrova je povećana sa 100 na 250 hiljada dinara.
- 17. 1. - Pripadnici hrvatske omladine HANAO teško ranili lidera ORJUNA-e u Osijeku.[2]
- 18. 1. - Osnovane su italijanske provincije Pola i Zara (Pula i Zadar, anektirani 1920).
- 24. 1. - Okupacija Rajnlanda: američki vojnici se povukli.
- 26. 1. - Sun Jat-sen i sovjetski ambasador Adolf Jofe sklopili sporazum o pomoći Kuomintangu, uz pretpostavku da će ovi sarađivati sa komunistima.
- 27 - 29. 1. - U Minhenu se održava prvi nacistički kongres - 12 mitinga istovremeno, marširaju hiljade jurišnika.
- 28. 1. - Zbog komitske aktivnosti, trupe treće armije su "posele teritoriju leve obale Vardara", odlučeno je i da se pojačaju žandarmerijske jedinice, a tu su i seljačke potere.[3]
- 30. 1. - Potpisana Konvencija o razmeni grčkog i turskog stanovništva, definisanog po verskom a ne etničkom principu.
- 30. 1. - Fizički i oružani sukob frankovaca i nacionalističkih omladinaca u jednoj kafani na periferiji Zagreba.[4]
- 31. 1. - Francuska naredila blokadu uglja za Nemačku, zbog železničkog štrajka u Ruru.
Februar/Veljača
- 1. 2. - Rifski rat: proglašena Rifska Republika, nastala pobunom u Španskom Maroku pre dve godine na čelu sa Abd el-Krimom (likvidirana 1926).
- 2. 2. - Neredi jugoslovenskih nacionalista u Celju povodom nemačkog lovačkog bala.
- 4. 2. - Jak zemljotres na Kamčatki izaziva cunami od šest metara na Havajima.
- 4. 2. - Lozanska konferencija prekinuta, nastavlja se u aprilu.
- 4. 2. - Bačena bomba na bugarskog premijera Stambolijskog u sofijskom pozorištu.
- 6. 2. - Zemljotres oko izvora Vrbasa; zemljotresa ovih dana ima i u Baranji, na Rudniku i slabiji kod Bezdana.[5]
- 8. 2. - Eksplozija u rudniku kod mesta Dawson, New Mexico, 123 mrtvih.
- 9. 2. - Osnovana sovjetska avio-kompanija Aeroflot (ili 17. marta).
- 11. 2. - Italijanski parlament ratifikovao Santamargaretsku konvenciju sa KSHS iz prošlog oktobra: evakuacija Sušaka, treće zone oko Zadra... Senat primio 16. 2..
- 16. 2. - Otvorena grobna komora Tutankamonovog groba.
- 16. 2. - Umetnički bal "Hiljadu i druga noć" u Beogradu.
- 17. 2. - U Parizu prikazan film La Roue Abela Ganca, sa revolucionarnom tehnikom osvetljenja i montaže.
- 20. 2. - Jugoslovenska i albanska vojska zaposedaju poslednji deo neutralne zone u sektoru Đeravica - Korab, gde su se krili "odmetnici Bajram Cur, Isni [Cur], Hasan Prištinac i dr."; sela Junik i Batuša, "odmetnička legla" ostaju na teritoriji KSHS (gorski srez pripada KSHS, a ljumski Albaniji).[6]
- 20. 2. - Umro Damdin Sükhbaatar, "otac mongolske revolucije", po njemu će mongolska prestonica Urga biti preimenovana u Ulan Bator.
- 21 - 24. 2. - Austrijski kancelar Seipel i ministar ino. poslova Grünberger u poseti Beogradu:[7] potpisan protokol sa četiri konvencije, najavljeni pregovori za trgovinski ugovor.
- 25. 2. - U kontekstu Okupacije Rura okončana Slobodna Država Grlić (Freistaat Flaschenhals), kvazi-država izolovana od ostatka Nemačke.
- jesen - zima - Neformalna Razmena stanovništva između Grčke i Turske: u Grčku, koja ima oko pet miliona stanovnika, dolazi blizu milion i po hrišćana iz Turske, u drugom smeru odlazi 400.000 muslimana.[8] Naseljavani su i u egejskoj Makedoniji, gde su razblažili Slovene.
Mart/Ožujak
- 1. 3. - Grčka je poslednja zemlja u Evropi koja prihvata gregorijanski kalendar.
- 28. 2. - 3. 3. - Bugarske komite, tj. VMRO, pokušale napad na selo Doljane kod Štipa, došlo je do sukoba sa vojskom, komite se povlače sa stanovništvom sela; okršaj kod Tonotaraca. U isto vreme se u Nišu održava KSHS-bugarska konferencija.[9]
- 3. 3. - Talijanska vojska se povlači sa Sušaka, svečani doček jugoslavenske vojske[10].
- 3. 3. - Evakuacija Treće zone: Pakoštani i Biograd na Moru; 4-tog Pašman i Sale na Dugom otoku.
- 3. 3. - Garvanski masakr, u radoviškoj opštini: vlasti ubile 29 osoba u selu Garvan, na koje je dejstvovano i topovima.[1]. (→ mk:Гарвански масакр) U novinskom izveštaju se kaže da su poginuli komitski jataci u bekstvu,[11] a sutradan da su seljani bili primorani da prate komite.
- 3. 3. - Prvi broj magazina Time.
- 6. 3. - Potpisan Halibutov ugovor između SAD i Kanade o ribarskim pravima na severnom Pacifiku - Kanada je prvi put sklopila ugovor bez učešća britanskog predstavnika.
.jpg)
- 9. 3. - Lenjinov treći moždani udar - gubi moć govora, vezan je za krevet; za zamenike će biti određeni Aleksej Rikov i Lev Kamenjev.
- 12. 3. - Lee De Forest prikazao štampi proces zvučnog filma Phonofilm.
- 13. 3. - Završena evakuacija treće zone, parada jugoslovenskih i italijanskih trupa u Murvici.
- 14. 3. - Rudolph Valentino i Natacha Rambova se definitivno venčali.
- 14. 3. - Društvo naroda priznalo granicu između Poljske i Litvanije, koja Vilnius ostavlja Poljskoj - Litvanija će to priznati tek posle ultimatuma 1938.
- 15. 3. - Jak zemljotres u 06:44 kod Imotskog (M 6.2, Int. VIII-IX), razaranja u Sarajevu, Kotoru, Dubrovniku, Mostaru (duvanska fabrika), osetio se i u Beogradu.
- 16. 3. - Prikazan epski western The Covered Wagon.
- 18. 3. - Parlamentarni izbori u KSHS: Pašićeva NRS 108 mandata (+17), Radićeva HRSS 70 (+20), Demokratska stranka 51 mandat (-41, usled velike podeljenosti) itd.
- 21. 3. - Sporazum Bugarske i Saveznika o ratnim reparacijama.
- 23. 3. - Niški sporazum između Bugarske i Kraljevine SHS - bugarska vlada se obavezuje da suzbije aktivnosti VMRO.
- 25. 3. (?) - Avioni kompanije "Franko-Rumen" na liniji Pariz-Istanbul sleteli na pančevački aerodrom da prime gorivo (time se Kraljevina SHS uključila u evropski vazdušni saobraćaj).
- 25. 3. - Skupština Jugoslovenskoga sokolskoga saveza u Beogradu; predsednik uprave, starosta, je Vladimir Ravnihar.
- 26. 3. - Suđenje 16-orici katoličkih sveštenika u Moskvi: Jan Cieplak i Konstantin Budkevich osuđeni na smrt, Budkevich streljan 31. marta ili 1. aprila.
- 27. 3. - Sastanak Radić - Korošec - Spaho u Zagrebu. Radić ima federalističke zahteve, u Srbiji se već javljaju ideje o amputaciji Hrvata i Slovenaca.[12]
- 28. 3. - Osnovana Regia Aeronautica, vazduhoplovne snage Italije.
- 29. 3. - Rumunjska dobila novi ustav (traje do 1938), između ostalog Jevreji dobili državljanstvo, čemu se protivi nedavno osnovana Nacional-hrišćanska liga A. C. Cuze i C. Z. Codreanua.
- 29. 3. - Konferencija o Južnoj željeznici u Rimu: zaključene su dve konvencije o prometu i reorganizaciji.[13] (vlada KSHS ratifikovala 25. 8.).
- 31. 3. - Francuske snage pucale na radnike Kruppove fabrike automobila u Essenu, 11 mrtvih.
- mart-april - Sovjetske vlasti stavljaju pod kontrolu Kamčatku i Anadir.
April/Travanj
- mart/april - Glad u nikšićkom i kolašinskom okrugu, gde je preko dva metra snega.[14]
- 1. 4. - Prikazana komedija Harolda Lloyda Safety Last!.
- 1. 4. - Ratni bugarski premijer Vasil Radoslavov je u odsustvu osuđen u Sofiji na doživotni zatvor, kao i pet njegovih ministara.
- 4. 4. - Formalno inkorporirana filmska kompanija Warner Bros..
- 5. 4. - Lord Carnarvon umro u Kairu od trovanja krvi, što inspiriše priču o "Tutankamonovom prokletstvu".
- 6. 4. - Louis Armstrong snimio prvu pesmu, Chimes Blues.
- 10. 4. - Irski građanski rat: glavnokomandujući Irske republikanske armije Liam Lynch je poginuo, što je praktični kraj rata - Lynchov naslednik Frank Aiken proglašava jednostrano primirje krajem meseca.
- 13. 4. - "Markov protokol" u Zagrebu - efemerni sporazum između radikala i Federalističkog bloka (Radić, Korošec, Spaho).
- 15. 4. - Masovni miting HRSS-a u zagrebačkom Borongaju, Radićev oštar govor ("Pašić je sporazum stavio u džep", "Nas neće videti u beogradskoj Skupštini. Osim ako bi trebalo srušiti tiraniju".)
- 16. 4. - Pašić podneo ostavku vlade, slede pregovori o mogućoj koaliciji, mandat je dobijao i lider demokrata Ljuba Davidović.
- 17. 4. - Sukob u Donjoj Stubici, tj. selu Šagudovcu, između seljaka i žandarma koji su tražili begunce od vojske - trojica mrtvih seljaka.[15]
- 17 - 25. 4. - XII kongres RKP(b): Staljinov obračun sa gruzijskim nacionalnim komunistima (→ Gruzijska afera); RKP(b) sada smatra da su lokalni šovinizmi veći problem od ruskog; početak politike korenizacije, promovisanja lokalnih kadrova i pripadnika nacionalnih manjina na nižim nivoima. Trojka Staljin-Kamenjev-Zinovjev (protivnici Trockog) sprečili objavljivanje Lenjinovog "Pisma kongresu" (kasnije nazvano "Lenjinov testament").
- 19. 4. - Kraljevina Egipat dobila ustav - parlamentarni sistem.
- 21. 4. - U Italiji prvi put proslavljen dan osnivanja Rima, kao zamena za Dan rada.
- 22. 4. - Izbori u Bugarskoj, Bugarski zemljoradnički narodni savez uzima 212 od 245 mandata.
- 23. 4. - U Poljskom koridoru inaugurirana luka Gdynia, zamena za luku Gdanjsk/Dancig (Slobodni Grad Danzig pod zaštitom Društva naroda).
- 25. 4. - Administrativna nezavisnost Emirata Transjordanija, formalno dela Britanskog mandata nad Palestinom.
- 26. 4. - Princ Albert, vojvoda od Yorka (kasnije kralj George VI) oženio se sa Lady Elizabeth Bowes-Lyon (kasnije kraljica majka Elisabeth).
- 27. 4. - Prva žena advokat u KSHS: Jelena Mihajlović-Đorić je položila advokatsko-sudijski ispit.[16]
- 28. 4. - Otvoren originalni Stadion Wembley.
- ca. 28. 4. - Upravnik beogradske varoši ograničio brzinu automobila na 25 km/h zbog sve češćih udesa.
- 29. 4. - Veliki zbor Narodne odbrane u Beogradu za "narodno državno jedinstvo", protiv "antidržavnih separatističkih pokreta".[17]
Maj/Svibanj
- 2. 5. - Nova Pašićeva vlada je položila zakletvu, homogena radikalska.
- 3. 5. - Potpisana je konvencija o slobodnoj zoni u Solunu (deluje od 1925).
- 6. 5. - Velika grupa bandita zaustavila luksuzni Plavi ekspres u južnom Šantungu u Kini i uzela 300 putnika kao taoce, uključujući 30 belaca - pušteni dva meseca kasnije nakon isplate otkupa[18].
- 9. 5. - Premijera Brechtovog komada Im Dickicht der Städte u Minhenu - nacisti je ometaju.
- 9 - 12. 5. - U Beču održana Druga zemaljska konferencija KPJ - zaključeno da rukovodstvo mora raditi u zemlji, za generalnog sekretar izabran Triša Kaclerović.
- 8. 5. - Francuski vojni sud osudio Gustava Kruppa na 15 godina teškog rada (oslobođen posle 7 meseci).
- 10. 5. - U Sofiji objavljena naredba o raspuštanju makedonskih organizacija i tekst Niškog sporazuma.[19] Dolazi do hapšenja, zabrana listova i borbi vojske sa komitama, neki prelaze preko granice KSHS.
- 10. 5. - Beli emigrant Moris Konradi ubio sovjetskog delegata na Lozanskoj konferenciji Vaclava Vorovskog - Konradi oslobođen na suđenju, dolazi do prekida diplomatskih odnosa SSSR i Švajcarske.
- 12. 5. - U Beogradu otvoren hotel Palas sa umetničkom galerijom u pet salona.
- maj - Program HRSS (autor dr. Rudolf Horvat): Hrvatska bi trebala biti u konfederaciji, savezu država, sa Srbijom.[20]
- maj - U okolini Muća u Dalmaciji pojavile se "velike rulje odbeglih vojnika" koji noću napadaju okolna sela.[21]
- 16. 5. - Rano ujutru, skupština je verifikovala 239 mandata - ostaju četiri osporena i 69 Radićevih.
- 21. 5. - Profesorski pokret: nastavnici srednjih škola u Srbiji i Crnoj Gori podnose ostavke - ministar prosvete obaveštava cirkularom 25-tog da se ne usvajaju i najavljuje novi zakon sa nagradama činovnicima.
- 22. 5. - Oboleli britanski premijer Bonar Law daje ostavku, nasleđuje ga Stanley Baldwin (1923-24, 1924-29 i 1935-37).
- 24. 5. - Okončan Irski građanski rat: Frank Aiken naredio da se baci oružje, pobeda pristalica Anglo-irskog ugovora.
- 26. 5. - Konstituisana nova skupština KSHS, predsednik Ljuba Jovanović.
- 26 - 27. 5. - Održana prva trka 24 časa Le Mana.
- 29. 5. - Premijera Nušićevog "Sumnjivog lica" u beogradskom Narodnom pozorištu.
- 30. 5. - Svepravoslavni kongres u Carigradu usvojio kalendar naučnika Milutina Milankovića.
Jun/Juni/Lipanj
- 1. 6. - U Beogradu izmereno 34,4 stepeni.
- 4. 6. - Gušenje štrajka rudara u Uncíji, Bolivija, ubijena četiri rudara.
- 4. 6. - Anarhisti iz grupe Los Solidarios ubili nadbiskupa Saragose, kardinala Juana Soldevillu.
- 7. 6. - Pašić opisuje u skupštini kako je došlo do ujedinjenja, ističe da se neće napuštati "ideja jedinstvene države".
- 9. 6. - Devetojunski prevrat u Bugarskoj, desničari i vojska zbacili premijera Aleksandra Stambolijskog, postavljen Aleksandar Cankov. Agrarci odmah odgovoraju nekoordinisanim Junskim ustankom, najjačim u okolini Plevena.
- 13. 6. - Osnovana Beogradska filharmonija; osnivač, prvi direktor i šef-dirigent Stevan Hristić.
- 14. 6. - Pripadnici VMRO-a ubili zbačenog premijera Stambolijskog u njegovom rodnom selu.
- 16. 6. - Zauzećem Ajana na Ohotskom moru okončana je Jakutska pobuna Belih Rusa i završen Ruski građanski rat.
- 23. 6. - Na Kosovu se predao harambaša Azem Bejta.
- 24. 6. - Zabranjen miting HRSS u Zagrebu (Radić: "Evropa ne može biti složna s Azijom", "Evropa žali danas što je propalo jedno kulturno dobro i što su kulturna područja predata Ciganima"[22]).
- 24. 6. - Osnovana Zadruga za saobraćaj i promet stranaca - preteča kompanije "Putnik".
- 25. 6. - "Politika" objavljuje da su kod makedonskih komita pronađeni dokumenti o saradnji sa nekim hrvatskim vojnim licima koji služe tamo.
- 26. 6. - Palata ustanovljene sreće u Zabranjenom gradu je izgorela nakon što je Puyi naredio inventar blaga, kako bi se ustanovile razmere evnuške korupcije. Većina evnuha će zatim biti proterana.
- 26. 6. - Skupština KSHS usvojila naknadne i vanredne kredite od 1,2 milijarde dinara.
- 27. 6. - Premijer Nikola Pašić lakše ranjen u atentatu - izvesni Milutin Rajić ispalio šest revolverskih metaka u premijerov automobil (osuđen na 20 godina robije 22. septembra).[23]
Jul/Juli/Srpanj
.svg)
- 6. 7. - U SSSR formiran Savet narodnih komesara (vlada). Prvi predsednik je, formalno, Vladimir Lenjin, a zapravo Lav Kamenjev, koji čini "trijumvirat" sa Zinovjevim i Staljinom. Istog dana odobren projekt Ustava SSSR (stupa na snagu sledećeg januara).
- 6. 7. - Dadaistički događaj "Veče bradatog srca" u Parizu: André Breton izazvao nerede tokom izvođenja predstave "Srce na gas" (Le Cœur à gaz) njegovog rivala Tristana Tzare - praktično kraj dadaizma.
- 9. 7. - Prilikom pretresa jedne kuće u Zagrebu nađeni su podaci koju upućuju na špijunažu.[24]
- 9. 7. - Provala oblaka i poplava između Niške Banje i Suve planine odnose 13 žrtava.[25]
- 10. 7. - Vaseljenski patrijarh Meletije IV beži iz Carigrada na Svetu Goru - podnosi ostavku u septembru, koja je zvanično objavljena u novembru.
- 10. 7. - Krupan grad/tuča ubija 23 ljudi u Rostovu, SSSR.
- 10. 7. - Egipatski aristokrata Ali Kamel Fahmy Bey ubijen u Londonu od svoje supruge, bivše kurtizane i ljubavnice princa Edwarda, Marguerite Alibert - u septembru je oslobođena na suđenju.
- 13. 7. - Predstavljen Natpis Hollywood iznad Hollywooda u Kaliforniji (prvobitno HOLLYWOODLAND).
- 13. 7. - Roy Chapman Andrews otkrio jaja dinosaura u Mongoliji.
- 14. 7. - Hrvatski blok objavljuje tekst Markovog protokola,[26] Stjepan Radić govori o "Bastilji" i optužuje Pašića, Pribićevića i druge da su nameravali da bude ubijen.
- 15. 7. - Eksplozija škartirane municije na Metinom brdu kod Kragujevca, razbijeni prozori u gradu.
- 15. 7. - Hristijan Rakovski, saveznik Trockog, smenjen s položaja predsednika saveta narodnih komesara Ukrajinske SSR i poslat u London.
- 15. 7. - U Italiji objavljen manifest sa merama za Italijanizaciju Južnog Tirola.
- 19. 7. - Skupština KSHS izglasala Zakon o ustrojstvu vojske.
- 20. 7. - U Meksiku ubijen Pančo Vilja, pretpostavlja se u organizaciji vlasti.
- ca. 20. 7. - Uhapšeni oficiri u Južnoj Srbiji (Makedoniji) i Hrvatskoj zbog navodne antidržavne zavere za otcepljenje Hrvatske i Makedonije; špijunska afera sa Danicom Androlić[27] i izvesnim Abdagićem, impliciran i Stjepan Radić (i Androlićeva i Abdagić su oslobođeni u oktobru sledeće godine, kada je sud našao da je njen iskaz izmišljotina).
- 23. 7.? - Stjepan Radić prethodne noći pobegao u Mađarsku[28] - obilazi Beč, London, Moskvu.
- 24. 7. - Posle osam meseci pregovora potpisan Lozanski ugovor, poslednji mirovni ugovor Velikog rata: utvrđene granice Turske prema Grčkoj i Bugarskoj, njena nezavisnost, uzajamno poštovanje (preostalih) manjinaca u Grčkoj i Turskoj, dogovor o Moreuzima - za Tursku znatno povoljnije od Sporazuma u Sèvresu iz 1920. (za ostale granice videti Mosulsko pitanje i Država Hataj).
- 24. 7. - Skupština KSHS usvojila Zakon o činovnicima (na snazi od 31. 7.).
- 23. 7. - Devonshirova bela knjiga: interesi Afrikanaca u Koloniji Keniji moraju imati prvenstvo u odnosu na doseljenike
- 25. 7. - Skupština KSHS glasala za "izdavanje sudu" nekoliko poslanika, među kojima i Stjepana Radića i Vlatka Mačeka.
- 31. 7. - Demonstracije u Prištini, dan nakon što su "Turci" ubili vojnika na putu prema Labu, traži se od vlasti da zaštite "naš živalj"; porazbijani turski dućani.
Avgust/August/Kolovoz
- 2. 8. - Predsednik SAD Warren G. Harding umro na dužnosti, nasleđuje ga potpredsednik Calvin Coolidge (do 1929). Harding je bio popularan u vreme smrti ali će ubrzo biti otkriveni skandali koji su mu zadugo pokvarili reputaciju.
- 3. 8. - Štrajk železničara u Sloveniji i Hrvatskoj, pozvani su na vojnu vežbu.
- 9. 8. - Kačaci napali selo Zelenikovo blizu Skoplja, ima nekoliko mrtvih; bilo je i napada kod Gostivara, Kičeva, Galičnika i Debra.[29]
- 12. 8. - Nakon talasa štrajkova sa desetinama mrtvih, nemački kancelar Wilhelm Cuno daje ostavku; nasleđuje ga Gustav Stresemann (do novembra), na čelu koalicione vlade - u zemlji besni hiperinflacija.
- ca. 12. 8. - Stjepan Radić se kriomice vratio iz Beča u zemlju?, pa otišao u London; vlada razmatra zakonske mere koje će preduzeti protiv njega.
- 13. 8. - Ugovor sa avenije Bucareli o namirivanju američkih potraživanja zbog gubitaka u Meksiku zbog revolucije - nije ratifikovan, ubrzo je povučen.
- 13. 8. - Nemačka izjavljuje da privremeno prekida isplatu ratne odštete u naturi Kraljevini SHS.
- 13. 8. - Vlada KSHS izdala uputstva za ukidanje pokrajinskih uprava u Splitu i Sarajevu, jer su uspostavljene oblasti.
- avgust - Kriza makaza u sovjetskoj Rusiji, industrijskim centrima se proširio talas štrajkova.
- avgust - Adwanska pobuna u Transjordaniji protiv emira Abdulaha i britanskog mandata.
- avgust - Završava se Sunčev ciklus 15 i započinje broj 16 (do 1933).
- 18. 8. - Radić u Londonu.
- 19. 8. - Opštinski izbori u predratnoj Srbiji i Crnoj Gori, uspeh radikala, uključujući Beograd. U Kos. Mitrovici je došlo do oružanog sukoba "Arnauta" i Turaka sa Srbima.
- 19. 8. - Euharistički kongres u Zagrebu.[30]
- 23. 8. - Štrajk u Pireju, u sukobu sa vojskom ima mrtvih.
- 24. 8. - Bačena bomba na Spahu sa društvom u bašti ispod Bendbaše, nema ranjenih.
- 26. 8. - Rifski rat: španski bojni brod España se nasukao na marokanskoj obali.
- 27. 8. - Kod Janjine u Grčkoj ubijeni članovi italijanskog tima, gen. Enrico Tellini i još trojica, koji je nadgledao demarkaciju Albanije i Grčke.
- 29. 8. - Italijanski ultimatum Grčkoj, između ostalog zahteva se 50 miliona lira odštete i asistencija italijanskog vojnog atašea u istrazi ubistva.
- 31. 8. - Krfski incident: italijanska mornarica bombarduje Krf, nakon čega se iskrcava nekoliko hiljada vojnika.
- 31. 8. - Društvo naroda dalo mandat Belgiji za Ruandu-Urundi (deo Belgijskog Konga od 1925, nezavisni Ruanda i Burundi od 1962).
Septembar/Rujan
- 1. 9. - Katastrofalni Veliki zemljotres u Kantōu pogađa gradove Tokio i Jokohama - preko 105 hiljada mrtvih, najsmrtonosniji u istoriji Japana. Rulja okrivljuje Korejce za požare i zamućene bunare, ubijene hiljade ljudi.
- 1. 9. - Vlada KSHS je preuzela eksploataciju bivše austrijske Južne željeznice na svojoj teritoriji.
- 3. 9. - Razmena novčanica krune u Trećoj zoni.
- 4. 9. - Poleteo prvi dirižabl mornarice SAD, USS Shenandoah - napunjen je većinom svetske zalihe helijuma.
- 5. 9. - Komunističke manifestacije u Beogradu povodom dočeka poslanika Filipovića, Čopića i Kovačevića, kratak sukob sa organima reda kod železničke stanice.[31]
- 6. 9. - Rođen prestolonaslednik Petar Karađorđević (kršten 21. 10.).
- 6. 9. - Hanaovci izazvali sukob sa orjunašima u Zagrebu, ubijen žandarmski oficir Galović.[32]
- 7. 9. - Na Međunarodnom kongresu kriminalističke policije u Beču osnovana međunarodna komisija, prethodnica Interpola.
- 8. 9. - Agent Kominterne Mihail Borodin postaje politički savetnik vrha Kuomintanga - partija je konsolidovana po sovjetskim linijama, ulazi u Prvi ujedinjeni front sa KP Kine (do 1927).
- 8. 9. - Katastrofa na Honda Pointu: devet američkih razarača se nasukalo na kalifornijskoj obali, sedam nepovratno, 23 mrtvih.
- 8. 9. - GPU hapsi u Rusiji osobe osumnjičene da su u vezi sa grupom Radnička istina, među kojima je i Aleksandar Bogdanov.
- 9. 9. - Prvi noćni let u istoriji vazduhoplovstva, Pariz-Beograd-Bukurešt-Istambul.
- 9. 9. - Mustafa Kemal Atatürk osnovao Narodnu partiju (od sledeće godine Republikanska narodna stranka), u početku jedinu partiju u Turskoj.
- 10. 9. - Irska Slobodna Država primljena u Društvo naroda.
- 13. 9. - General Miguel Primo de Rivera izveo vojni udar u Španiji, uspostavljena diktatura (do 1930) ima reformističke ambicije.
- 15. 9. - Musolini odredio Beogradu ovaj datum kao rok za ratifikaciju ugovora o Rijeci; jugoslovenska vlada umesto toga registrovala Rapalski ugovor kod Lige naroda. Vojni pokreti pre toga izazvali zebnju u Evropi.
- 15. 9. - Grčka predala Turskoj Karaağaç, predgrađe Jedrena[33]. Grčke izbeglice su prošlog meseca osnovali Novu Orestijadu,
- 16. 9. - Incident Amakasu: japanska policija ubila dvojicu anarhista i šestogodišnjeg nećaka jednog od njih.
- 17. 9. - Italijani postavili svog guvernera u Rijeci - faktički aneksija.
- 17. 9. - Beogradski ultimatum Bugarskoj da će preći granicu ako ne prestanu komitski upadi iz te zemlje (kasnije posredovanje francuskog premijera Poenkarea).
- 19/20. 9. - Septembarski ustanak u Bugarskoj - komunisti pod pritiskom Kominterne, uz podršku agraraca i anarhista; ugušen do kraja meseca, lideri, među kojima i Georgi Dimitrov, pobegli preko Srbije.
- 23. 9. - Posle pet godina okončana saveznička Okupacija Carigrada, turski vojnici se vraćaju 6. oktobra.
- 26. 9. - Nemačka vlada zvanično okončava pasivni otpor okupaciji Rura i zavodi vanredno stanje.
- 26. 9. - Bavarski premijer Eugen von Knilling proglašava vanredno stanje i imenuje Gustava von Kahra za zemaljskog komesara sa diktatorskim ovlašćenjima. Nemački predsednik Friedrich Ebert proglašava vanredno stanje i daje izvršna ovlašćenja ministru vojske Ottu Gessleru, ali Kahr odbija ispunjavati njegove naredbe.
- 27. 9. - Italijanska vojska napušta Krf, nakon što je Konferencija ambasadora dodelila Italiji skoro sve što je tražila.
- 28. 9. - Etiopsko Carstvo primljeno u Društvo naroda nakon što je potpisalo dokument o ukidanju ropstva (ostvareno 1940-tih); Velika Britanija i Italija su se protivile prijemu.
- 29. 9. - Stupaju na snagu britanski i francuski mandat nad Palestinom odn. u Siriji i Libanu
- 29 - 30. 9. - Velike ponovne sahrane u Beogradu: Stevan Stojanović Mokranjac 29-og, prenesen iz Skoplja, i Vojvoda Vuk 30-og, prenesen iz Soluna.
- 30. 9. - U Aleksinačkom rudniku stradalo 10 rudara od gušenja ugljen-monoksidom.[34]
- 30. 9 - Küstrinski puč na istoku Nemačke: Crni Reichswehr na čelu sa majorom von Buchruckerom pokušao zbaciti vladu, ubrzo suzbijeni.
Oktobar/Listopad
- 1. 10. - Uzdignuti put Johor–Singapore otvoren za javnu upotrebu.
- 1. 10. - 8. 11. - Imperijalna konferencija u Londonu: dogovoreno da će dominioni moći potpisivati sopstvene ugovore sa stranim zemljama.
- 1. 10. - Južna Rodezija postaje britanska kolonija, umesto administracije Britanske južnoafričke kompanije (s prekidima do 1980, zatim nezavisni Zimbabve).
- 6. 10. - U Atini potpisana konvencija o "Srpskoj slobodnoj zoni".
- 8. 10. - Trocki šalje pismo Centralnom komitetu i Centralnoj kontrolnoj komisiji, za ekonomske probleme krivi nedostatak unutarpartijske demokratije.
- 10. 10. - General Cao Kun, komandant klike Zhili, novi je predsednik Republike Kine, nakon otvorenog podmićivanja članova parlamenta (do 1924).
- 13. 10. - Ankara proglašena prestonicom Turske.
- 14. 10. - Čaruga je sa svojim "gorskim tićima" pokušao opljačkati posjed grofa Eltza u Ivankovu kod Vinkovaca, ali je došlo do okršaja sa žandarmerijom - ucenjen je na 120.000 dinara.[35]
- 15. 10. - Deklaracija 46-orice istaknutih komunista Politbirou povodom ekonomske situacije u SSSR - nastanak Leve opozicije.
- 15. 10. - U beogradskom hotelu "Palas" su ranjeni švajcarski trgovac Izeli i francuski kapetan Karlije,[36] što izaziva dosta publiciteta narednih dana (uključujući "kuplete u opereti";[37] Karlije osuđen na 20 godina sledećeg maja[38]).
- 16. 10. - Osnivačka skupština Društva za saobraćaj putnika i turista Kraljevine SHS - preteča "Putnika".
- 16. 10. - Braća Walt i Roy O. Disney osnovali The Walt Disney Company.
- 20. 10. - Dr. Ksenija Atanasijević je izabrana za docenta filozofije na beogradskom Filozofskom fakultetu - prva univerzitetska nastavnica.
- 21. 10. - Kršten prestolonaslednik Petar Karađorđević.
- 21. 10. - U Aachenu proglašena Rajnska Republika pod francuskim okriljem - propada, nakon nasilja, do kraja novembra.
- 22. 10. - Venčanje kneza Pavla Karađorđevića i grčke princeze Olge.
- 22. 10. - Leonardopulos–Gargalidisov pokušaj puča u Grčkoj: oficiri, pristalice kralja, pokušale zbaciti vladu - njihov neuspeh će dovesti do proglašenja republike sledećeg marta.
- 23. 10. - "Nemački oktobar": militantni komunisti greškom dižu Hamburški ustanak koji je brzo ugušen, poginulo je preko 100 ljudi. Kominterna i KPD su ranije planirali ustanak, po ugledu na Oktobarsku revoluciju, ali su opozvali stvar usled nedostatka podrške.
- 24. 10. - Sarajevska filharmonija održala prvi koncert.
- 24. 10. - U Speyeru proglašen "Autonomni Pfalc", uz podršku Francuza.
- 25. 10. - U Beograd se iz "zarobljeništva" vratio brod "Car Nikola II", smatran za najlepši Srpskog brodarskog društva.
- 28. 10. - General Reza Khan postaje predsednik vlade Persije (od 1925. šah), Ahmed-šah Kadžar odlazi u inostranstvo, više se neće vratiti.
- 29. 10. -
Proglašena Republika Turska, prvi predsednik Mustafa Kemal Atatürk (do smrti 1938). - 29. 10. - Po naređenju nemačkog predsednika smenjen predsednik vlade Saksonije Erich Zeigner, koji je ranije tokom meseca uveo dvojicu komunista u vladu.
- 29. 10. - U Njujorku izveden mjuzikl Runnin' Wild sa pjesmom Charleston.
- oktobar? - Time tvrdi da jugoslovenski poslanik u Atini, Živojin Balugdžić pregovara sa sovjetskom vladom o priznanju[39]
Novembar/Studeni
- 1. 11. - Arhijerejski sabor SPC, koji zaseda u Sremskim Karlovcima od septembra: ranije su usvojeni crkveni zakon i ustav a reforma kalendara i drugi sveštenički brak se odlažu dok ih ne prihvate i druge pravoslavne crkve.[42][43][44]
- 1. 11. - İsmet İnönü je prvi premijer Turske republike.
- 2. 11. - Pokušaj ubistva potpuk. Krstića, vojnog atašea KSHS u Sofiji - vlada KSHS će 5-tog uputiti "ultimatum", nakon čega se Bugarska izvinjava.
- 2. 11. - Sudar vozova kod Zemunskih Obora, poginula dva vojnika.
- 3. 11. - Na severu Rusije se otvara Solovecki logor, što se smatra začetkom logora iz sistema Gulag.
- 6. 11. - Krakovski neredi (ili ustanak): sukob radnika sa policijom i vojskom, poginulo najmanje 18 radnika i 14 vojnika.
- 8. 11. - Pivnički puč u Minhenu - Adolf Hitler pokušava u saradnji sa Ludendorfom da preuzme vlast u Minhenu, Bavarskoj i Nemačkoj.
- 9. 11. - U okršaju ispred Feldherrnhalle poginula 4 policajca i 16 nacista. Krvava nacistička zastava (Blutfahne) postaje njihov sveti simbol.
- 11. 11. - Hitler uhapšen - u pritvoru i zatvoru ostaje do decembra 1924.
- 11. 11. - Deonicom Topčider – Mala Krsna, završena je pruga Beograd – Požarevac (redovan saobraćaj predviđen za sledeći mart).
- 12. 11. - U SAD prikazan film Flaming Youth sa Colleen Moore, za koji se smatra da je privukao najviše pažnje na flapper devojke (mada je i ranije bilo takvih filmova, npr. The Flapper iz 1920. sa Olive Thomas).
- 15. 11. - U Nemačkoj uvedena rentenmarka, kojom je zaustavljena hiperinflacija (4.200.000.000.000 "papirnih maraka" za dolar).
- novembar - U Beogradu uhvaćeni prvi prodavci kokaina.[45]
- 18. 11. - U Italiji donesen Acerbov zakon: partija sa najviše glasova, i iznad 25%, dobija dve trećine mesta u parlamentu.
- 23. 11. - Pad Stresemannove koalicije u Nemačkoj, od 30. 11. ga nasleđuje Wilhelm Marx iz Centruma a on ostaje ministar ino. poslova do smrti 1929. Zabranjene nacistička i komunistička partija.
- 23/24. 11. - Orkanski vetar u Hercegovini i južnoj Dalmaciji obara drveće i vagone sa pruge.
- 24. 11. - U Beogradu potpisan protokol o razgraničenju KSHS i Rumunije[46] (stupa na snagu sledećeg aprila). Razmenjuje se nekoliko sela i većinski nemačka varoš Žombolj/Žimbolija.
- 25. 11. - Žandarmi na konjima rasteruju nedozvoljene levičarske studentske skupove kod beogradske "Slavije", sazvane zbog politike prema Grčkoj i inostranih ubistava Daskalova i Vorovskog - pretučeni su i slučajni prolaznici a navodni i srnaovci koji su došli da ometu zborove. Blokirana je i zgrada univerziteta.
- 26. 11. - U Beograd je stigao Božidar Sever, stručnjak u komisiji za razgraničenje sa Mađarskom, koga su sa mađarske strani uhapsili i zlostavljali od prošlog aprila.
Decembar/Prosinac
- 1. 12. - Popustila novoizgrađena brana Gleno kod Bergama u Italiji, 356 mrtvih.
- 1. 12. - Kačaci uveče zaustavili voz kod Gostivara i opljačkali putnike (vozovi od ranije tu nisu saobraćali noću, iz predostrožnosti).[47]
- 1 - 3. 12. - Prvi kongres ORJUNA-e u Splitu.[48]
- ca. 1. 12. - Poplave u Sloveniji i Zagrebu, velika materijalna šteta; poplavljena i neka sela oko Beograda, poplava ima i u Crnoj Gori.
- 4. 12. - Prikazana prva verzija filma The Ten Commandments.
- 5. 12. - Bivši meksički sekretar finansija Adolfo de la Huerta pokreće pobunu protiv predsednika Obregóna, nakon što je ovaj podržao P. E. Callesa za sledećeg predsednika.
- 6. 12. - Izbori u Ujedinjenom Kraljevstvu: konzervativci gube većinu, što će sledećeg meseca omogućiti Ramsayu MacDonaldu da postane prvi laburista premijer.
- decembar - Lav Trocki objavljuje niz članaka u "Pravdi" protiv birokratizacije partije i slabljenja kontrole članstva nad organizacijom (sakupljeni u knjigu "Novi kurs") - otvoreni sukob sa Staljinom i njegovim saveznicima.
- 12. 12. - Od pucanja brane na reci Po u Italiji strada 600 ljudi.
- 14. 12. - Skupština KSHS usvojila zakon o francuskom zajmu od 300 miliona franaka za naoružanje.
- 15. 12. - Sudar vozova između Čakovaca i Grabova u zap. Sremu, poginuo jedan mašinovođa.
- 16. 12. - Izbori u Grčkoj, pobeda liberala Elefteriosa Venizelosa.
- dec. - Stjepan Radić opet u Beču, iz Londona.
- 18. 12. - Grčki kralj Đorđe napustio zemlju (vratiće se 1935), regent je admiral Kunduriotis (predsednik republike 1924-29).
- 21. 12. - Glumac Pera Dobrinović je umro u garderobi, pred pozorišnu predstavu.
- 21. 12. - Potpisan Nepalsko-britanski ugovor, Nepal prvi put definisan kao nezavisna zemlja.
- 21. 12. - Francuski dirižabl Dixmude eksplodirao tokom grmljavine pored Sicilije, 52 mrtvih.
- 23. 12. -
Konvencijom potpisanom u Parizu ustanovljena Tangerska internacionalna zona pod zajedničkom upravom Francuske, Španije i Britanije (zona traje do 1956). - 25. 12. - Napadi razbojnika na žandarme u blizini Cetinja: na Popovom kamenu ubijena dva žandarma a na Baguru tri. Od groma se srušio krov katoličke parohijalne crkve na Cetinju.[49] Uvodnik "Politike" od 1. januara naziva Crnu Goru "pokrajinom najvećih zločina i divljaštva", gde "odmetničke bande potpuno gospodare selima"; žandarmerija se žali da meštani pomažu odmetnicima i sami osnivaju pljačkaške družine.[50]
- 25. 12. - Čaruga je u pritvoru u Osijeku, pošto je pronađen u Vinkovcima, gde je držao u zakupu jednu vilu kao trgovac Drezgić (obešen 1925).
- 27. 12. - Završeni izbori u Albaniji, Ahmet Zogu ima većinu. Istovremeno je izvršen i prvi popis, zemlja ima 814.000 stanovnika, od čega 68,5% muslimana, 20,5% pravoslavaca i 10,5% katolika.
- 27. 12. - Incident Toranomon: komunista pokušao da ubije princa Hirohita.
- 28. 12. - U Rubeži kod Nikšića uništena odmetnička grupa Sava Raspopovića.[51]
- 29. 12. - Vladimir Zvorikin prijavio u SAD prvi patent za televiziju, namjerava upotrijebiti katodnu cijev (ikonoskop je prikazan 1933).
Kroz godinu
- Ekonomski oporavau u Kraljevini SHS: stabilizacija dinara i inflacije, uravnotežen budžet.
- Plesni maratoni postaju popularni u SAD.
Januar/Siječanj – Februar/Veljača
- 3. 1. - Dragutin Gostuški, kompozitor, muzikolog, istoričar umetnosti... († 1998)
- 5. 1. - Sam Phillips, muzički producent († 2003)
- 8. 1. - Jelisaveta Andrejević Aneta, narodni heroj († 1943)
- 14. 1. - Mihajlo Bata Paskaljević, glumac († 2004)
- 18. 1. - Aleksandar Grličkov, društveno-politički radnik SR Makedonije i SFRJ († 1989)
- 19. 1. - Markus Wolf, istočnonemački obaveštajac († 2006)
- 25. 1. - Eugen Verber, glumac († 1995)
- 28. 1. - Ivo Robić, pjevač († 2000)
- 29. 1. - Paddy Chayefsky, književnik, scenarista († 1981)
- 31. 1. - Norman Mailer, književnik, novinar († 2007)
- 2. 2. - Svetozar Gligorić, šahovski velemajstor († 2012)
- 12. 2. - Franco Zeffirelli, režiser († 2019)
- 13. 2. - Chuck Yeager, probni pilot († 2020)
- 14. 2. - Miljenko Smoje, novinar, kroničar i satiričar († 1995.)
- 24. 2. - Mihailo Marković, filozof praksisovac, akademik SANU, političar († 2010)
- 26. 2. - Franjo Majetić, glumac († 1991)
- 28. 2. - Charles Durning, glumac († 2012)
Mart/Ožujak – April/Travanj
- 4. 3. - Patrick Moore, astronom i TV voditelj († 2012)
- 7. 3. - Milo Dor (Milutin Doroslavac), austrijski književnik srpskog porekla († 2005)
- 9. 3. - Zaim Muzaferija, glumac († 2003)
- 14. 3. - Diane Arbus, fotografkinja († 1971)
- 16. 3. - Vasa Popović, književnik, publicista, novinar († 2007)
- 22. 3. - Marcel Marceau, pantomimičar († 2007)
- 29. 3. - Drago Đurović, vajar († 1986)
- 3. 4. - Radivoje Lola Đukić, srpski filmski i TV-redatelj († 1995.)
- 4. 4. - Nikola Hajdin, dr. građevinskih nauka, predsednik SANU († 2019)
- 8. 4. - Đurđevka Čakarević, prvakinja Beogradske opere († 2006)
- 10. 4. - Anton Marti, televizijski i kazališni redatelj († 2004)
- 22. 4. - Aaron Spelling, američki producent, pisac i glumac († 2006.)
- 22. 4. - Bettie Page, pin-up model († 2008)
Maj/Svibanj – Jun/Lipanj
- 1. 5. - Joseph Heller, književnik († 1999)
- 1. 5. - Milan Kangrga, filozof praxisovac († 2008)
- 5. 5. - Sergej Ahromejev, maršal SSSR († 1991)
- 7. 5. - Anne Baxter, glumica († 1985)
- 10. 5. - Hejdar Alijev, predsednik Azerbejdžana († 2003)
- 18. 5. - Vojin Šulović, ginekolog, akademik († 2008)
- 27. 5. - Henry Kissinger, državni sekretar SAD, nobelovac za mir († 2023)
- 28. 5. - György Ligeti, kompozitor († 2006)
- 29. 5. - Milutin Mića Tatić, glumac († 1991)
- 30. 5. - Dragoljub Gula Milosavljević, glumac († 2005)
- 31. 5. - Rainier III, knez Monaka († 2005)
- 11. 6. - Olga Spiridonović, glumica († 1994)
- 12. 6. - Mića Popović, slikar, reditelj, akademik († 1996)
- 14. 6. - Ivan Gubijan, hrvatski i jugoslovenski atletičar († 2009)
- 19. 6. - Živka Matić, glumica († 1998)
- 22. 6. - Petar Gračanin, narodni heroj, general-pukovnik JNA, društveno-politički radnik SR Srbije i SFRJ († 2004)
- 25. 6. - Vatroslav Mimica, filmski redatelj († 2020)
Jul/Srpanj – Avgust/Kolovoz
- 2. 7. - Wisława Szymborska, književnica, nobelovka († 2012)
- 6. 7. - Wojciech Jaruzelski, poljski general i predsednik († 2014)
- 14. 7. - Božidar Prodanović, slikar i profesor († 2006)
- 22. 7. - Bob Dole, američki političar († 2021)
- 23. 7. - Marijan Kocković, kipar († 1991)
- 27. 7. - Đermano Senjanović, narodni heroj († 1942)
- 2. 8. - Shimon Peres, predsednik Izraela, nobelovac za mir († 2016)
- 3. 8. - Jean Hagen, glumica († 1977)
- 12. 8. - Dragutin Haramija, hrvatski političar († 2012)
- 17. 8. - Mira Stupica, srpska glumica († 2016)
- 18. 8. - Pavle Popović, književnik († 2001)
- 24. 8. - Radojka Živković, harmonikašica i kompozitor († 2002)
- 29. 8. - Richard Attenborough, glumac i režiser († 2014)
Septembar/Rujan – Oktobar/Listopad
- 1. 9. - Rocky Marciano, bokserski šampion († 1969)
- 6. 9. - Petar II Karađorđević, kralj Jugoslavije († 1970)
- 6. 9. - Dušan Skovran, dirigent i muzički pisac († 1975)
- 6. 9. - Nada Dimić, narodni heroj († 1942)
- 6. 9. - Ljubica Ković, glumica († 2014)
- 8. 9. - Zoja Kosmodemjanskaja, sovjetska partizanka, heroj SSSR († 1941)
- 9. 9. - Cliff Robertson, američki glumac († 2011.)
- 10. 9. - Mile Bogdanović, pevač († 2012)
- 11. 9. - Vasilije Mokranjac, kompozitor († 1984)
- 16. 9. - Lee Kuan Yew, prvi premijer Singapura († 2015)
- 17. 9. - Hank Williams, country muzičar († 1953)
- 26. 9. - Mija Aleksić, glumac († 1995)
- 28. 9. - Marcello Mastroianni, talijanski filmski i kazališni glumac († 1996.)
- 4. 10. - Charlton Heston, glumac († 2008)
- 11. 10. - Ahmet Hromadžić, književnik († 2003)
- 15. 10. - Italo Calvino, književnik († 1985)
- 18. 10. - Velli Deva, društveno-politički radnik SAP Kosovo, SR Srbije i SFRJ († 2015)
- 27. 10. - Roy Lichtenstein, slikar († 1997)
Novembar/Studeni – Decembar/Prosinac
- 5. 11. - Biserka Cvejić, operska pevačica, mecosopran († 2021)
- 5. 11. - Nada Puttar-Gold, operna pjevačica, mezzosopran († 2017)
- 6. 11. - Antonije Isaković, srpski književnik i akademik († 2002)
- 6. 11. - Tatjana Lukjanova, glumica († 2003)
- 10. 11. - Dragoslav Andrić, književnik, leksikograf († 2005)
- 18. 11. - Alan Shepard, prvi Amerikanac u svemiru († 1998)
- 20. 11. - Nadine Gordimer, književnica, nobelovka († 2014)
- 24. 11. - Zlatko Čajkovski, nogometaš († 1998)
- 2. 12. - Maria Callas, operna pjevačica, sopran († 1977.)
- 3. 12. - Stjepan Bobek, nogometaš, trener († 2010)
- 3. 12. - Ivan Antić, arhitekta, profesor, srpski akademik, član Krunskog saveta († 2005)
- 6. 12. - Savka Dabčević-Kučar, hrvatska političarka i ekonomistica († 2009)
- 11. 12. - Milka Ivić, lingvista, srpski akademik († 2011)
- 13. 12. - Antoni Tàpies, slikar († 2012)
- 17. 12. - Jaroslav Pelikan, istoričar religije († 2006)
- 25. 12. - Sonya Olschanezky, pripadnica francuskog otpora i SOE († 1944)
- 28. 12. - Miloš Kandić, glumac († 1996)
Kroz godinu
- Mate Golem, narodni heroj († 1941)
- Ragib Džindo, narodni heroj († 1944)
- Bakija Bakić, trubač († 1989)
- Simo Dubajić, učesnik NOB († 2009)
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak
- 3. 1. - Jaroslav Hašek, češki književnik (* 1883)
- 9. 1. - Katherine Mansfield, novozelandska spisateljica (* 1888)
- 11. 1. - Konstantin I, bivši kralj Helena (* 1868)
- 18. 1. - Wallace Reid, filmski glumac (* 1891)
- 6. 2. - Edward Emerson Barnard, astronom (* 1857)
- 10. 2. - Wilhelm Conrad Röntgen, njemački fizičar, nobelovac (* 1845.)
- 18. 2. - Alois Rašín, čehoslovački državnik (* 1867)
- 19. 2. - Ivan Tavčar, slovenski pisac i političar (* 1851)
- 20. 2. - Damdin Sükhbaatar, "otac mongolske revolucije" (* 1893)
- 22. 2. - Théophile Delcassé, francuski političar (* 1852)
- 5. 3. - Dora Pejačević, hrvatska skladateljica (* 1885.)
- 8. 3. - Johannes Diderik van der Waals, fizičar, nobelovac (* 1837)
- 16. 3. - Milena Petrović-Njegoš, bivša crnogorska kraljica (* 1847)
- 26. 3. - Sarah Bernhardt, francuska glumica (* 1844.)
- 27. 3. - Živko Jovanović, revolucionar i publicista (* 1888)
- 27. 3. - James Dewar, fizičar, hemičar (* 1842)
- 28. 3. - Michel-Joseph Maunoury, francuski general (* 1847)
April/Travanj – Jun/Lipanj
- 4. 4. - John Venn, matematičar, filozof (* 1834)
- 5. 4. - George Herbert, 5th Earl of Carnarvon, finansijer istraživanja Tutankamonove grobnice (* 1866)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
- 20. 7. - Pancho Villa, meksički revolucioner (* 1878.)
- 2. 8. - Warren G. Harding, predsednik SAD (* 1865)
- 5. 8. - Vatroslav Jagić, hrvatski jezikoslovac (* 1838.)
- 19. 8. - Vilfredo Pareto, inženjer, ekonomista, sociolog, filozof (* 1848)
- 25. 8. - Milan Ogrizović, hrvatski književnik (* 1877.)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
- 6. 10. - Damat Ferid paša, bivši veliki vezir Osmanskog carstva (* 1853)
- 28. 10. - Stojan Protić, srpski političar, prvi premijer KSHS (* 1857)
- 28. 10. - Theodor Reuss, okultista, mason, žbir (* 1855)
- 30. 10. - Bonar Law, bivši premijer UK (* 1858)
- 2. 11. - Stevan Aleksić, srpski slikar (* 1876)
- 9. 11. - Max Erwin von Scheubner-Richter, Hitlerov saradnik (* 1884)
- 9. 11. - François Léon Jouinot-Gambetta, francuski general (* 1870)
- 30. 11. - Martha Mansfield, glumica (* 1899)
- 4. 12. - Vojislav Subotić, hirurg, suosnivač Medicinskog fakulteta u Bg. (* 1859)
- 21. 12. - Pera Dobrinović, pozorišni glumac i reditelj (* 1853)
- 22. 12. - Georg Luger, dizajner oružja (* 1849)
- 26. 12. - Dietrich Eckart, Hitlerov saradnik (* 1868)
- 27. 12. - Gustave Eiffel, francuski inženjer, arhitekta (* 1832.)
Kroz godinu
- Konstantin Jovanović, arhitekta (* 1849)
- Stevan Nedić Ćela, četnički vojvoda (* 1875)
- Roman Sondermajer, sanitetski pukovnik u Kr. Srbiji i KSHS (* 1861)
- Fizika: Robert Andrews Millikan (rad na elementarnom naelektrisanju i na fotoelektričnom efektu)
- Kemija: Fritz Pregl (pronalazak metoda mikroanalize organskih supstanci)
- Fiziologija i medicina: Frederick Banting i John James Richard Macleod (otkriće insulina)
- Književnost: William Butler Yeats (uvek nadahnuta poezija, koja u vrlo visokoj umetničkoj formi daje izraza duhu čitave nacije)
- Mir: nije dodijeljena
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
