Księżyc

Podobna pisownia: księżyc

Księżyc (język polski)

Księżyc (1.1)

wymowa:

​^?/i, IPA: [ˈcɕɛ̃w̃ʒɨt͡s], AS: [ḱśẽũ̯žyc], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę 

​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy, nazwa własna

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	Księżyc	Księżyce
dopełniacz	Księżyca	Księżyców
celownik	Księżycowi	Księżycom
biernik	Księżyc	Księżyce
narzędnik	Księżycem	Księżycami
miejscownik	Księżycu	Księżycach
wołacz	Księżycu	Księżyce

(1.1) astr. jedyny naturalny satelita Ziemi, drugi po Słońcu najjaśniejszy obiekt na niebie; zob. też Księżyc w Wikipedii

(1.2) mit. gr. rzad. zob. Selene

(1.3) mit. rzym. rzad. zob. Luna

odmiana:

(1.1-3)

 

przykłady:

(1.1) Ziemia i obiegający ją Księżyc krążą razem dookoła Słońca i wzajemnie się przyciągają^[1].

(1.1) Ponieważ okres obrotu Księżyca jest równy miesiącowi synodycznemu, dlatego Księżyc jest zwrócony do Ziemi zawsze tą samą stroną (…)^[2]

(1.1) Od dawnych bowiem czasów marzeniem ludzkości było wzbicie się w powietrze, potem zaś na Księżyc lub Marsa^[3].

(1.1) Ziemię obiega jeden księżyc, zwany Księżycem.

(1.1) Jako pierwsi na Księżycu stanęli Amerykanie.

(1.1) Do najważniejszych nauk o Księżycu należą: selenografia, selenologia, selenofizyka i selenodezja.

składnia:

kolokacje:

(1.1) Księżyc w horoskopie / gwiazdozbiorze / jakimś znaku • Słońce / Ziemia i Księżyc • kwadra Księżyca • nów Księżyca • wiek Księżyca • zaćmienie Księżyca • glob / tarcza Księżyca • masa / topografia Księżyca • obieg Księżyca wokół Ziemi • zmiana faz Księżyca • obserwować Księżyc • podróż na Księżyc • zderzyć się z Księżycem • lądować na Księżycu • nauki o Księżycu

synonimy:

(1.1) peryfr. książk. Srebrny Glob, srebrny glob; symbol. ☾

(1.2) Selene

(1.3) Luna

antonimy:

(1.2) Helios, Helius

(1.3) Sol

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. księżyc m, księżycowość ż, księżycowatość ż, księżycówka ż, książę m, księżna ż, książątko n, księżniczka ż, ksiądz m^[4], książęcość ż, księstwo n, księstewko n, ksiąstewko n

przym. księżycowy, księżycowaty, księżyczny, książęcy

przysł. księżycowo, książęco

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1) pol. książę^[4][5]

(1.2-3) od (1.1)

uwagi:

zob. też Księżyc (ujednoznacznienie) w Wikipedii

(1.1) Tylko jako termin astronomiczny piszemy wielką literą, w pozostałych przypadkach – małą literą^[6][7].

(1.1) por. księżyc • Srebrny Glob • srebrny glob; zobacz też: Indeks:Polski - Astronomia • Indeks:Polski - Indeks terminów astronomicznych

(1.2) por. Selene; zobacz też: Indeks:Polski - Mitologia grecka

(1.3) por. Luna; zobacz też: Indeks:Polski - Mitologia rzymska

tłumaczenia:

• albański: (1.1) Hëna
• angielski: (1.1) Moon
• baskijski: (1.1) Ilargia
• białoruski: (1.1) Месяц m
• bośniacki: (1.1) Mjesec m
• bułgarski: (1.1) Луна ż
• czeski: (1.1) Měsíc m
• duński: (1.1) Månen, månen w
• esperanto: (1.1) Luno
• fiński: (1.1) Kuu
• francuski: (1.1) Lune ż
• gudźarati: (1.1) ચંદ્ર m (candra)
• hausa: (1.1) wata
• hiszpański: (1.1) Luna ż; (1.2) Selene ż
• islandzki: (1.1) Tunglið
• japoński: (1.1) 月(つき)
• jawajski: (1.1) bulan
• jidysz: (1.1) לבֿנה ż (lewone)
• kataloński: (1.1) Lluna ż
• koreański: (1.1) 달
• litewski: (1.1) Mėnulis m
• liwski: (1.1) Kū
• łaciński: (1.1) Luna ż
• niderlandzki: (1.1) Maan
• niemiecki: (1.1) Mond m
• nowogrecki: (1.1) Σελήνη ż; (1.2) Σελήνη ż
• portugalski: (1.1) Lua ż
• rosyjski: (1.1) Луна (Luná) ż
• rumuński: (1.1) Luna, Selena
• słowacki: (1.1) Mesiac m
• słoweński: (1.1) Luna ż
• szwedzki: (1.1) månen w
• toki pona: (1.1) mun
• tybetański: (1.1) ཟླ་བ, ཟླ
• ukraiński: (1.1) Місяць m
• węgierski: (1.1) Hold
• wilamowski: (1.1) Mönd m, Mönt m
• włoski: (1.1) Luna ż

źródła:

1. Zaćmienie Słońca, ale: trzęsienie ziemi (język polski). obcyjezykpolski.strefa.pl. [dostęp 27 stycznia 2013].
2.  Hasło „Księżyc” w: Encyklopedia PWN Online, Wydawnictwo Naukowe PWN.
3. Róża Krzywobłocka-Laurow, Droższe od złota, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1974, s. 13.
4.  Porada „ksiądz i księżyc” w: Poradnia językowa PWN.
5.  Porada „miesiąc” w: Poradnia językowa PWN.
6.  Porada „ziemia i księżyc” w: Poradnia językowa PWN.
7.  Hasło „księżyc” w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.