Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych XX wiek niekoniecznie rozpoczął się w 1901 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1914 lub 1918 rok. Data końcowa dotąd nie została ustalona, ale w coraz liczniejszych opracowaniach uznaje się za nią 1989 lub 1991 rok. Z tego powodu XX wiek jest niekiedy nazywany „najkrótszym stuleciem”[1] .
RMS Titanic (1912)
Supermarine Spitfire (1938–1954)
8 maja 1902 – erupcja wulkanu Pelée (liczba ofiar: 30 tys.)
rewolucja 1905 roku (1905 )
trzęsienie ziemi w San Francisco (1906)
zatonięcie Titanica (1912 )
I wojna bałkańska (1912-1913)
28 czerwca 1914 – w Sarajewie doszło do zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda [2] .
28 lipca 1914 – wybuchła I wojna światowa [2] .
I wojna światowa (1914 –1918 )
akt 5 listopada (1916 )
luty 1917 – rewolucja lutowa w Rosji [2] .
6 kwietnia 1917 – Stany Zjednoczone przystąpiły do I wojny światowej[2] .
listopad 1917 – rewolucja październikowa w Rosji [2] .
3 marca 1918 – w Brześciu został podpisany traktat pokojowy między Cesarstwem Niemieckim i ich sojusznikami a Rosją Sowiecką[3] .
11 listopada 1918 – został podpisany rozejm pomiędzy Niemcami a ententą[3] .
11 listopada 1918 – Polska odzyskała niepodległość[3] .
28 czerwca 1919 – został podpisany traktat wersalski [4] .
pandemia grypy hiszpanki (1918 –1920 )
13-15 sierpnia 1920 – Bitwa Warszawska [4] .
Nowa Polityka Ekonomiczna w Rosji Radzieckiej (1921 )
16 kwietnia 1922 – w Rapallo został podpisany traktat niemiecko-sowiecki[4] .
październik 1922 – marsz na Rzym . Benito Mussolini objął władzę we Włoszech[4] .
pucz monachijski (1923 )
Plan Dawesa w Niemczech (1924 )
5-16 października 1925 – konferencja w Locarno [5] .
24 października 1929 – na giełdzie nowojorskiej doszło do gwałtownego spadku cen akcji [5] .
Wielki głód na Ukrainie (1932 –1933 )
30 stycznia 1933 – Adolf Hitler został kanclerzem Niemiec[6] .
„Nowy Ład ” Franklina D. Roosevelta (1933)
Długi Marsz w Chinach (1934 –1935 )
Noc długich noży w Niemczech (1934 )
7 marca 1936 – wojska III Rzeszy wkroczyły do Nadrenii , będącej terytorium, na którym na mocy traktatu wersalskiego nie mogły się znajdować[7] .
lipiec 1936 – wybuchła hiszpańska wojna domowa [7] .
wielki terror w ZSRR (1937 –1938 )
12 marca 1938 – III Rzesza wkroczyła do Austrii [7] .
29-30 września 1938 – odbyła się konferencja monachijska [7] .
noc kryształowa w Niemczech (1938 )
15 marca 1939 – III Rzesza zajęła resztę Czech oraz utworzyła wasalną Słowację [7] .
23 sierpnia 1939 – w Moskwie został podpisany pakt Ribbentrop-Mołotow [7] .
1 września 1939 – wojska III Rzeszy wkroczyły do Polski , początek II wojny światowej [8] .
3 września 1939 – Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę III Rzeszy[8] .
17 września 1939 – atak ZSRR na Polskę[8] .
28 września 1939 – III Rzesza i ZSRR podpisały traktat o przyjaźni i granicach [8] .
30 listopada 1939 – ZSRR zaatakowało Finlandię [8] .
5 marca 1940 – władze ZSRR podjęły decyzję o zamordowaniu oficerów polskich przebywających w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku oraz w więzieniach w wschodnich województwach Polski, znajdujących się pod okupacją radziecką[8] .
9 kwietnia 1940 – III Rzesza zaatakowała Danię i Norwegię [8] .
10 maja 1940 – III Rzesza zaatakowała Francję[8] .
czerwiec-lipiec 1940 – ZSRR podporządkowało sobie Litwę , Łotwę i Estonię [9] .
lipiec-październik 1940 – bitwa o Anglię [9] .
kwiecień 1941 – rozpoczęła się agresja III Rzeszy na Jugosławię i Grecję [9] .
22 czerwca 1941 – III Rzesza zaatakowała ZSRR[9] .
14 sierpnia 1941 – została podpisana Karta Atlantycka [9] .
7 grudnia 1941 – Japonia zaatakowała bazę morską w Pearl Harbor na Hawajach. Początek wojny japońsko-amerykańskiej[9] .
20 stycznia 1942 – na konferencji w Wannsee zapadła decyzja o zagładzie ludności żydowskiej w Europie[9] .
Bitwa stalingradzka (1942 –1943 )
8 września 1943 – Włochy ogłosiły kapitulację, początek okupacji niemieckiej we Włoszech[10] .
28 listopada-1 grudnia 1943 – odbyła się Konferencja teherańska [10] .
4 czerwca 1944 – wyzwolenie Rzymu z okupacji niemieckiej[10] .
6 czerwca 1944 – początek lądowania wojsk alianckich w Normandii [11] .
1 sierpnia 1944 – wybuchło powstanie warszawskie [11] .
4-11 lutego 1945 – odbyła się konferencja jałtańska [11] .
25 kwietnia 1945 – powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych [11] .
2 maja 1945 – Armia Czerwona wkroczyła do Berlina [11] .
8 maja 1945 – zakończyła się II wojna światowa w Europie[11] .
17 lipca-2 sierpnia 1945 – odbyła się konferencja poczdamska [11] .
atak atomowy na Hiroszimę i Nagasaki (1945 )
2 września 1945 – Japonia ogłosiła kapitulację, koniec II wojny światowej w Azji[11] .
5 marca 1946 – w Fulton były premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill mówił o „żelaznej kurtynie ” dzielącej Europę[12] .
5 czerwca 1947 – amerykański sekretarz stanu George Marshall przedstawił tzw. plan Marshalla – program pomocy gospodarczej dla Europy[12] .
14 maja 1948 – Izrael proklamował niepodległość[12] .
8 stycznia 1949 – w Moskwie powołano Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej [13] .
15 maja 1949 – powołano Radę Europy [13] .
24 sierpnia 1949 – powstało NATO [13] .
21 września 1949 – powstała Republika Federalna Niemiec[13] .
1 października 1949 – Mao Zedong proklamował powstanie Chińskiej Republiki Ludowej [13] .
7 października 1949 – powstała Niemiecka Republika Demokratyczna [13] .
1950 – wybuchła wojna koreańska [13] .
18 kwietnia 1951 – podpisano traktat paryski. Na jego mocy powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali [13] .
5 marca 1953 – zmarł Józef Stalin [14] .
1953 – zakończyła się wojna koreańska[13] .
zdobycie Mount Everestu (1953)
5 maja 1955 – Republika Federalna Niemiec została przyjęta do NATO[14] .
14 maja 1955 – powołano Układ Warszawski [14] .
24/25 lutego 1956 – Nikita Chruszczow wygłosił referat O kulcie jednostki i jego następstwach , stanowiący krytykę Józefa Stalina[14] .
28 czerwca 1956 – Poznański Czerwiec [14] .
23 października–10 listopada 1956 – powstanie węgierskie , krwawo stłumione przez Związek Radziecki[15] .
25 marca 1957 – podpisanie przez Francję, Republikę Federalną Niemiec, Włochy, Belgię, Holandię i Luksemburg traktatów rzymskich [15] .
utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (1958 )
rewolucja kubańska (1959 )
12 kwietnia 1961 – Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek w historii poleciał w kosmos[15] .
sierpień 1961 – budowa Muru Berlińskiego [15] .
Sobór watykański II (1962 )
15-28 października 1962 – kryzys kubański związany z planami rozmieszczenia przez ZSRR na terenie Kuby pocisków balistycznych średniego zasięgu, bezpośrednio zagrażających USA[15] .
Śmierć Johna Kennedy’ego w wyniku zamachu (1963 )
1965 – wybuchła wojna wietnamska [16]
5 stycznia–20 sierpnia 1968 – Praska Wiosna – okres liberalizacji politycznej w Czechosłowacji
8 marca 1968 – Marzec 1968 [16] .
20/21 sierpnia 1968 – interwencja Układu Warszawskiego w Czechosłowacji [16] .
Marzec '68 (1968)
Pierwszy lot załogowy na orbicie wokółksiężycowej (21 grudnia 1968)
Festiwal w Woodstock (1969 )
lądowanie człowieka na Księżycu (1969 )
14–22 grudnia 1970 – protesty robotników na Wybrzeżu [17] .
27 maja 1972 – podpisanie układu rozbrojeniowego SALT 1 między USA a ZSRR[17] .
6-26 października 1973 – wojna Jom Kipur między Izraelem a Egiptem i Syrią [17] .
1 sierpnia 1975 – został podpisany Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie [18] .
1975 – koniec wojny wietnamskiej[16] .
24 czerwca 1976 – Czerwiec 1976 [18] .
styczeń 1977 – powstanie Karty 77 w Czechosłowacji[18] .
18 września 1978 – porozumienie pokojowe z Camp David pomiędzy Izraelem a Egiptem[18]
16 października 1978 – Karol Wojtyła został wybrany na papieża. Przyjął imię Jan Paweł II [18] .
Irańska rewolucja islamska (1978 )
24 grudnia 1979 – początek radzieckiej interwencji w Afganistanie [18] .
14 sierpnia 1980 – początek strajków w Stoczni Gdańskiej [18] .
Sierpień '80 (1980)
powstanie NSZZ „Solidarność” (1980 )
20 stycznia 1981 – Ronald Reagan został prezydentem Stanów Zjednoczonych[19] .
13 grudnia 1981 – w Polsce wprowadzono stan wojenny [19] .
początek epidemii AIDS (1981 )
10 listopada 1982 – zmarł Leonid Breżniew . Jego następcą został Jurij Andropow [19] .
11 marca 1985 – Michaił Gorbaczow został sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego[20] .
11-12 października 1985 – odbyło się spotkanie Ronalda Reagana i Michaiła Gorbaczowa w Reykjavíku , rozpoczął się okres odprężenia w stosunkach Wschód-Zachód[20] .
katastrofa reaktora atomowego w Czarnobylu (1986 )
6 lutego-5 kwietnia 1989 – obrady Okrągłego Stołu [20] .
4 czerwca 1989 – w Polsce odbyła się pierwsza tura częściowo wolnych wyborów parlamentarnych [20] .
9 listopada 1989 – upadek Muru Berlińskiego [21] .
17 listopada 1989 – początek aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji[21] .
zjednoczenie Niemiec (1990 )
1 lipca 1991 – rozwiązano Układ Warszawski[21] .
25 grudnia 1991 – rozwiązanie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich[21] .
upadek ZSRR (1991 )
I wojna w Zatoce Perskiej (1991 )
początek wojny na Bałkanach (1991 )
na bazie EWG powstaje Unia Europejska (1993 )
I wojna czeczeńska (1994 –1996 )
Interwencja NATO w Jugosławii (1999 )
Przystąpienie Polski do NATO (1999 )
Królestwo Polskie i II Rzeczpospolita (1918 –1939 )
Więcej informacji Lp., Imię i nazwisko ...
Zamknij
Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939 –1990 )
Więcej informacji Lp., Imię i nazwisko ...
Zamknij
Rzeczpospolita Polska tzw. Polska Ludowa (1944 –1952 )
Więcej informacji Lp., Imię i nazwisko ...
Zamknij
Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952 –1989 )
Więcej informacji Lp., Imię i nazwisko ...
Zamknij
III Rzeczpospolita (od 1989 roku)
Więcej informacji Lp., Imię i nazwisko ...
Zamknij
W zestawieniu pominięto osoby tymczasowo sprawujące funkcje prezydenta i pełniące jej obowiązki, numeracja kolejnych prezydentów według daty wstąpienia na urząd
Więcej informacji #, Imię ...
# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
63 Wiktoria
24 maja 1819 Kensington 22 stycznia 1901 wyspa Wight 1837–1901 Edward August (1767–1820), książę Kentu Wiktoria (1786–1861), c. Franciszka Fryderyka, księcia Sachsen-Coburg-Saalfeld
64 Edward VII
9 listopada 1841 Londyn 6 maja 1910 Londyn 1901–1910 Albert Sachsen-Coburg-Gotha
(1819–1861) Wiktoria Hanowerska (1819–1901), królowa Wielkiej Brytanii
65 Jerzy V
3 czerwca 1865 Londyn 20 stycznia 1936 Sandringham 1910–1936 Edward VII Koburg (1841–1910), król Wielkiej Brytanii Aleksandra Glücksburg (1844–1925), c. Chrystiana IX, króla Danii
66 Edward VIII
23 czerwca 1894 Richmond 28 maja 1972 Paryż 1936 Jerzy V Windsor (1865–1936), król Wielkiej Brytanii Maria Teck (1867–1953) c. księcia Franciszka von Teck
67 Jerzy VI
14 grudnia 1895 Sandringham 6 lutego 1952 Sandringham 1936–1952 Jerzy V Windsor (1865–1936), król Wielkiej Brytanii Maria Teck (1867–1953) c. Franciszka von Teck, księcia
68 Elżbieta II
21 kwietnia 1926 Londyn 8 września 2022 Balmoral 1952–2022 Jerzy VI Windsor (1895–1952), król Wielkiej Brytanii Elżbieta Bowes-Lyon (1900–2002) c. Claude’a Bowes-Lyona, hrabiego Strathmore i Kinghorne
Zamknij
Więcej informacji Lp., Prezydent ...
Zamknij
Pius XI został papieżem 6 lutego 1922, lecz Suwerenem Watykanu został w momencie powstania tego państwa na podstawie ratyfikacji traktatów laterańskich.
31 grudnia 1989 weszła w życie ustawa zmieniająca Konstytucję PRL wprowadzając nowe nazewnictwo urzędów państwowych.
Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: Art. 2. 1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wybranego przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 19 lipca 1989 r. ulega skróceniu i wygasa z chwilą objęcia urzędu przez Prezydenta wybranego w wyborach powszechnych.
Urząd sprawował przez 2 kadencje, w 2000 roku został ponownie wybrany na urząd Prezydenta RP , w I turze i zaprzysiężony 23 grudnia 2000 roku.
Maciej Żuczkowski: Kalendarium. W: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał: Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989 . Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010. ISBN 978-83-7629-204-5 .