Loading AI tools
szwedzki reżyser Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ernst Ingmar Bergman (ur. 14 lipca 1918 w Uppsali, zm. 30 lipca 2007 na wyspie Fårö) – szwedzki reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta oraz producent filmowy. Uważany za jednego z najbardziej wpływowych twórców w historii kina[1].
.jpg) Ingmar Bergman (1966) | |
| Prawdziwe imię i nazwisko |
Ernst Ingmar Bergman |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
14 lipca 1918 |
| Data i miejsce śmierci |
30 lipca 2007 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1944–2005 |
 | |
| Strona internetowa | |
Studiował literaturę i historię sztuki na uniwersytecie w Sztokholmie. Swoją karierę rozpoczął jako reżyser teatralny. W latach 1944–1946 był dyrektorem Teatru w Helsingborgu, 1946–1949 Teatru w Göteborgu, 1952-1958 Teatru w Malmö, 1963–1966 Królewskiego Teatru Dramatycznego w Sztokholmie. Zadebiutował w filmie w latach 40., najpierw jako scenarzysta, potem jako reżyser. W latach 50. zaczął realizować filmy według własnych scenariuszy. Początkowo był bardzo ograniczany przez producentów; jego styl i zainteresowania dopiero się krystalizowały. Pod koniec lat czterdziestych przyjął praktykę przygotowywania przedstawień teatralnych w sezonie zimowym, a kręcenia filmów w letnim, stąd zapewne częsty motyw krótkiego, północnego lata w jego filmach, np. Letni sen, Wakacje z Moniką, Uśmiech nocy, Milczenie. W okresie dyrekcji w Malmö uformowała się grupa aktorów, w skład której wchodzili: Max von Sydow, Gunnar Björnstrand, Bibi Andersson, Harriet Andersson, Ingrid Thulin, a z którymi współpracował zarówno w teatrze, jak i na planie filmowym.
W jego twórczości scenicznej wyodrębnić można kilka kręgów tematycznych i związanych z nimi preferencji repertuarowych, a więc autorów i sztuki, do których powracał po wielokroć. Szczególnie chętnie inscenizował dramaty Henryka Ibsena: Peer Gynt, a zwłaszcza te, poświęcone problematyce kobiecej psychologii: Nora, Hedda Gabler. Od Augusta Strindberga przejął sadomasochistyczne piętno relacji pomiędzy kobietami i mężczyznami: Panna Julia, Sonata widm, Gra snów, obecne także w inscenizacjach dramatów Tennessee Williamsa Tramwaj zwany pożądaniem, Edwarda Albee’ego Kto się boi Virginii Woolf?, Georga Büchnera Woyzeck, Yukio Mishimy Madame de Sade. Osobny krąg tematyczny stanowią inscenizacje szekspirowskie: m.in. Król Lear, Wieczór Trzech Króli – ten ostatni spektakl, Królewskiego Teatru Dramatycznego w Sztokholmie, z Bibi Andersson w roli Violi, pokazano w Warszawie w czerwcu 1975. Motywy przemocy i okrucieństwa wojny obecne były zarówno w inscenizacjach Makbeta oraz Kaliguli Alberta Camusa, jak i niektórych filmach np. Hańba. W Królewskim Teatrze Dramatycznym wyreżyserował również Iwonę, księżniczkę Burgunda Witolda Gombrowicza z Erlandem Josephsonem w roli Króla, pokazaną w Krakowie w październiku 1996 roku. Reżyserował również w teatrze muzycznym: od Wesołej wdówki Franza Lehara po Żywot rozpustnika Igora Strawińskiego, a w filmie zaadaptował Czarodziejski flet Wolfganga Amadeusa Mozarta w formie osiemnastowiecznego przedstawienia w dworskim teatrze w Drottningholmie. Jego reżyseria teatralna odznaczała się przywiązywaniem szczególnej wagi do pracy z aktorem oraz dbałością o dopracowanie scenicznych detali.
Sukcesy filmów Uśmiech nocy, Siódma pieczęć i Tam, gdzie rosną poziomki na festiwalach filmowych w Cannes i w Berlinie w latach 1956 i 1957 poprawiły jego pozycję i pozwoliły na twórczą swobodę[2]. Zrealizował ponad 40 filmów, 140 przedstawień teatralnych, kilkanaście spektakli telewizyjnych; napisał kilkanaście scenariuszy dla innych reżyserów. Jest czołowym przedstawicielem tzw. kina autorskiego.
Z okazji 50-lecia Festiwalu w Cannes ówczesny dyrektor tegoż festiwalu Gilles Jacob poprosił wszystkich żyjących laureatów Złotej Palmy o wybranie laureata Palmy Palm, największego ich zdaniem żyjącego filmowca. Wybór padł na Bergmana.
Większość jego filmów to pesymistyczne dramaty psychologiczne, za pomocą których ukazał nieograniczone psychologiczne możliwości kina jako medium. Jego filmy są zarazem bardzo osobiste i bardzo uniwersalne; zawierają spójną wizję człowieka i świata. Przez całą twórczość Bergmana przewijają się pewne stałe motywy: samotność, trudności w kontakcie z drugim człowiekiem, upokorzenie, człowiek wobec śmierci i cierpienia. Cechuje Bergmana niezwykła dosadność, a nawet okrucieństwo w przeprowadzaniu psychicznej wiwisekcji, operowaniu bezlitosnym, biologicznym konkretem, zwłaszcza w przedstawianiu seksualności i śmierci.
Kwestia istnienia Boga jest jednym z najważniejszych problemów w twórczości Bergmana, który był synem luterańskiego pastora[2]. W początkowej fazie zadaje on rozpaczliwie pytanie o jego istnienie. Szczytowym tego przykładem jest Siódma pieczęć, w której rycerz Antonius Block gra w szachy ze Śmiercią. Tytuł filmu pochodzi z wersetu Apokalipsy św. Jana. Reżyser nawiązuje do wydarzeń z XIV, kiedy to w Europie szalała dżuma. Bergman pokazuje, śmierć w sposób symboliczny, objawia się siedem razy tak w Apokalipsie.[3] Usiłuje się od niej dowiedzieć, co jest po drugiej stronie. Ale nawet Śmierć tego nie wie.
Przełomowy okres w twórczości Bergmana następuje w latach 60.; jego wyrazem jest np. Milczenie. Okres ten to czas rozpaczliwego krzyku wobec konstatacji, że Boga jednak nie ma. Dowodem na nieistnienie Boga jest dla Bergmana kształt świata, składającego się niemal wyłącznie z cierpienia. Hipoteza, że taki świat stworzył Bóg, jest dla Bergmana niedopuszczalna, niemoralna.
W dalszej części twórczości Bergman przechodzi nad tym do porządku dziennego, zajmuje się już relacjami między ludźmi, skoro badanie relacji między człowiekiem a Bogiem jest bezpodstawne wobec nieistnienia Boga. Ten Bóg odbija się wciąż jednak echem, jako swego rodzaju kategoria kulturowa i psychiczna, ale już nikt w Niego w filmach Bergmana nie wierzy. Nawet pastor w filmie Szepty i krzyki mówi, modląc się, że Niebo jest puste i okrutne. A pastor w Gościach Wieczerzy Pańskiej odprawia wprawdzie nabożeństwo w kościele, ale sam już w Boga nie wierzy; kościół jest pusty, pastora słucha tylko jedna kobieta i na dodatek tylko dlatego, że jest w nim zakochana.
Pomimo całego pesymizmu twórczości Bergmana jest w niej coś bardzo konstruktywnego: konstatacja, że Boga nie ma, nie oznacza, że życie jest bez sensu ani że nie istnieje inne sacrum. Sacrum tkwi dla Bergmana w drugim człowieku.
Małżonki:
Dzieci:
Reżyseria
|
Scenariusz
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
