Remove ads
Pius X (łac. Pius PP. X; właśc. Giuseppe Melchiorre Sarto; ur. 2 czerwca 1835 w Riese, zm. 20 sierpnia 1914 w Rzymie[1]) – włoski duchowny rzymskokatolicki, w latach 1893–1903 patriarcha Wenecji, 257. papież w okresie od 4 sierpnia 1903 do 20 sierpnia 1914. Święty Kościoła katolickiego[2].
| Giuseppe Melchiorre Sarto | |||
| Papież Biskup Rzymu | |||
 Pius X (1903) | |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
2 czerwca 1835 | ||
| Data i miejsce śmierci |
20 sierpnia 1914 | ||
| Miejsce pochówku | |||
| Papież | |||
| Okres sprawowania |
4 sierpnia 1903–20 sierpnia 1914 | ||
| Patriarcha Wenecji | |||
| Okres sprawowania |
1893–1903 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Diakonat |
27 lutego 1858 | ||
| Prezbiterat |
18 września 1858 | ||
| Nominacja biskupia |
10 listopada 1884 | ||
| Sakra biskupia |
16 listopada 1884 | ||
| Wybór patriarchy |
15 czerwca 1893 | ||
| Kreacja kardynalska |
12 czerwca 1893 | ||
| Kościół tytularny | |||
| Pontyfikat |
4 sierpnia 1903 | ||
 | |||
| Strona internetowa | |||
 | |
| Czczony przez | |
|---|---|
| Beatyfikacja | |
| Kanonizacja |
29 maja 1954 |
| Wspomnienie |
21 sierpnia |
| Atrybuty | |
| Patron | |
| Szczególne miejsca kultu |
Kaplica Ofiarowania NMP w Watykanie |
 | |
| Data konsekracji |
16 listopada 1884 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Współkonsekratorzy |
Pietro Rota | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Remove ads
Dzieciństwo
Był synem wiejskiego listonosza i szwaczki. Niektóre źródła podają, że jego ojciec Giovanni Sarto był Polakiem[3], który na początku XIX wieku, pragnąc uniknąć służby wojskowej, wyemigrował z Górnego Śląska (z Boguszyc koło Toszka w powiecie gliwickim) do Włoch, zmieniając przy tym swoje dotychczasowe nazwisko Jan Krawiec (wł. sarto = pol. krawiec), natomiast jego matka Margherita była Włoszką[4]. Jednakże 26 czerwca 2013 w Opolu odbył się kongres historyków z Polski i Włoch, na którym jednoznacznie uznano tę teorię za nieprawdziwą[5]. Wynikiem tych badań jest wydana w 2016 publikacja Genealogia pragnień. Pius X w pamięci ludności Górnego Śląska[6].
Oficjalna watykańska genealogia Giuseppe Melchiorre Sarto mówi o:
- rodzicach: Giovannim Battiście (1792–1852) i Marghericie Sanson (1813–1894);
- dziadkach (od strony ojca): Giuseppem Sarto, właścicielu ziemskim, i Paoli Giacomello;
- pradziadkach: Anzolim Sarto i Antonii Liviero.
Giuseppe od urodzenia żył w wielodzietnej rodzinie, jego rodzice mieli dziesięcioro dzieci. W wieku 12 lat odebrał od patriarchy weneckiego Jacuba Monico stypendium seminaryjne, za które mógł wstąpić do seminarium.
Kapłaństwo
Po ukończeniu seminarium w Padwie, 18 września 1858 Giuseppe Sarto otrzymał święcenia kapłańskie od biskupa Jana Antoniego Fariny[7][8]. Pracował w miejscowości Tombolo, a w 1867 został proboszczem w Salvano[7]. W 1875 został kanonikiem w Treviso i kanclerzem[9]. W tym samym roku został ojcem duchownym i rektorem seminarium, a rok później kanclerzem kurii biskupiej[7].
10 listopada 1884 Leon XIII mianował księdza Giuseppe Sarto biskupem Mantui. Nominat przyjął sakrę sześć dni później. Najwięcej uwagi jako biskup zwracał na formację kapłanów w seminarium. 12 czerwca 1893 został kreowany kardynałem prezbiterem i otrzymał kościół tytularny San Bernardo alle Terme, a trzy dni później papież mianował go Patriarchą Wenecji[7]. Jako pierwszy wprowadził do seminariów studia biblijne, historię Kościoła i ekonomię społeczną.
Wybór na papieża
Po śmierci Leona XIII w lipcu 1903, najpoważniejszym kandydatem na papieża był dotychczasowy sekretarz stanu Mariano Rampolla, mający poparcie kardynałów włoskich, hiszpańskich i francuskich[2]. Wówczas biskup krakowski kardynał Jan Duklan Puzyna złożył ekskluzywę w imieniu cesarza austriackiego Franciszka Józefa[2]. Większość elektorów ostro zaprotestowała przeciwko interwencji władców świeckich i kontynuowała obrady, nie wykluczając kandydatury Rampolli[1]. Wkrótce jednak okazało się, że konieczna jest elekcja kogoś znacznie różniącego się od Leona XIII i w siódmym głosowaniu – 4 sierpnia 1903 – wybrany został Giuseppe Sarto, który przyjął imię Pius X[2].
20 stycznia 1904, aby zapobiec podobnym przypadkom, Pius X wydał konstytucję Commissum nobis, w której w sposób zdecydowany potępił i zakazał pod karą ekskomuniki stosowania przy wyborach papieża ekskluzywy państwowej[1].
Pontyfikat
Udzielił błogosławieństwa Urbi et Orbi w bazylice św. Piotra i przyjął hasło swojego pontyfikatu Wszystko odnowić w Chrystusie[2]. Tak jak Pius IX, uznał się za więźnia Watykanu, lecz skupił się przede wszystkim na kwestiach religijnych[1].
Był zdecydowanym przeciwnikiem modernizmu, dając temu wyraz w dekrecie Lamentabili, encyklice Pascendi Dominici Gregis (oba z 1907) oraz w motu proprio Sacrorum antistitum (1910), gdzie ostro potępił ideały modernistyczne, określając je jako „synteza wszystkich herezji”[1]. Od 1 września 1910 wszyscy kandydaci na duchownych musieli składać przysięgę antymodernistyczną[2]. Generalnie popierał działalność ruchów katolickich, ale zawiesił działalność włoskiego Opera di Congressi i francuskiego Le Sillon Marca Sangiera, za angażowanie się w politykę i próbę połączenia katolicyzmu z ideałami lewicowymi[1].
W dziedzinie wewnętrznej podjął kroki mające zreformować Kurię Rzymską[2]. Przede wszystkim zmniejszył liczbę kongregacji i wyznaczył im nowe zadania[2]. 29 lipca 1908 wydał konstytucję Sapienti Consilio, w której zlikwidował stare urzędy i scentralizował administrację[1]. Nadto powołał komisję kodyfikacyjną prawa kanonicznego. Efekty pracy tej komisji, w postaci Kodeksu prawa kanonicznego, ogłosił jednak dopiero jego następca Benedykt XV w 1917[1]. W 1909 stworzył oficjalne pismo Acta Apostolicae Sedis, w którym ukazywały się wszystkie kolejne dokumenty papieskie[2]. Papież dopuszczał ułatwienia Eucharystii chorym oraz tzw. wczesną komunię (dzieci w „mniej więcej siódmym roku życia”)[1]. Możliwość taką dopuścił Pius X w dekrecie Quam singulari z 1910 o Komunii świętej dzieci[10]. Ponadto zreformował śpiewy gregoriańskie (1903) i brewiarz (1911)[1]. Przywrócił także obowiązek biskupów wizytowania Rzymu i zreorganizował Rotę Rzymską[2]. Zachęcał do badania Pisma św. zakładając w Rzymie Papieski Instytut Biblijny[2]. Pius X był prekursorem Akcji Katolickiej[1].
W sprawach konfliktu z rządem włoskim, papież stwierdził, że polityka Leona XIII nie sprawdziła się[1]. Usiłował jednak dążyć do kompromisu w tej sprawie i rozluźnienia napiętych relacji, przez co złagodził nieco zakaz udziału katolików w wyborach[1]. Działania Piusa i sekretarza stanu Rafaela del Vala doprowadziły do zerwania stosunków dyplomatycznych z Francją, 30 lipca 1904[1]. Tamtejszy premier Émile Combes rozwiązał konkordat z 1801, rozdał posiadłości kościelne instytucjom świeckim i w 1905 wprowadził Rozdział Kościoła od państwa[1]. Podobne ustalenie przeprowadzono w 1911 w Portugalii, natomiast Pius stanowczo zaprotestował przeciwko obu zarządzeniom i zabronił duchownym jakiegokolwiek porozumienia z władzami[1].
Jednak we wszystkich swoich działaniach czuł się w pewnym sensie osamotniony. Nie znajdował odpowiedniego wsparcia w realizacji swoich celów, związanych z pontyfikatem. Sam Pius X ujął to słowami: De gentibus non est vir mecum (Nie ma nikogo, kto by mnie wspierał)[11].
Kreował 50 kardynałów na siedmiu konsystorzach. Jest patronem Bractwa Kapłańskiego Świętego Piusa X – skupiającego duchownych podzielających jego poglądy oraz będących przeciwnikami zmian posoborowych. Był tercjarzem franciszkańskim[12] oraz wielkim mistrzem Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie[13].
Choroba i śmierć
W 1913 Pius X doznał zawału serca. W 1914 zachorował i już nigdy z choroby nie wyszedł, a wydarzenia, które doprowadziły do I wojny światowej tylko pogorszyły jego stan. Pius X zmarł w Rzymie w nocy 20 sierpnia 1914 o godzinie 1:15. Jego ostatnie słowa były skierowane do wiernego współpracownika, Rafaela del Vala: Poddaję się całkowicie.
Został pochowany w bazylice św. Piotra. Jego ciało spoczywa w Kaplicy Ofiarowania NMP[9].
Przez historyków jest uważany za „papieża eucharystycznego”[2] i „pioniera ruchu liturgicznego”[1].
Remove ads
Encykliki Piusa X
Papież Pius X wydał siedemnaście encyklik[14]:
- E supremi apostolatus – 4 października 1903, o odnowieniu wszystkiego w Chrystusie.
- Ad diem illum laetissimum – 2 lutego 1904, o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny.
- Iucunda sane – 12 marca 1904, o papieżu św. Grzegorzu Wielkim.
- Acerbo nimis – 15 kwietnia 1905, o nauczaniu doktryny chrześcijańskiej.
- Il fermo proposito – 11 czerwca 1905, o Akcji Katolickiej we Włoszech.
- Vehementer nos – 11 lutego 1906, o rozdziale państwa i Kościoła we Francji.
- Tribus circiter – 5 kwietnia 1906, o mariawitach polskich.
- Pieni l'animo – 28 lipca 1906, o duchowieństwie włoskim.
- Gravissimo officii munere – 10 sierpnia 1906, o francuskich bractwach pobożnych.
- Une fois encore – 6 stycznia 1907, o rozdziale Kościoła i państwa.
- Pascendi Dominici Gregis – 8 września 1907, o doktrynie modernistów.
- Communium rerum – 21 kwietnia 1909, o św. Anzelmie z Aosty.
- Editae saepe – 26 maja 1910, o św. Karolu Boromeuszu.
- Notre Charge Apostolique – 25 sierpnia 1910, o błędach Sillonu.
- Iamdudum – 24 maja 1911, o rozdziale państwa i Kościoła w Portugalii.
- Lacrimabili statu – 7 czerwca 1912, o Indianach Ameryki Południowej.
- Singulari quadam – 24 września 1912, o związkach zawodowych.
Adhortacje apostolskie
- Haerent Animo – 4 sierpnia 1908, o świętości kapłańskiej[15][16].
Remove ads
Został beatyfikowany 3 czerwca 1951 przez Piusa XII[7]. Ten sam papież dokonał kanonizacji 29 maja 1954[7].
Uroczystość wyniesienia Piusa X była ostatnią uroczystością kanonizacyjną głowy Kościoła w XX wieku; następny taki przypadek miał miejsce 60 lat później, kiedy to Jan XXIII i Jan Paweł II zostali wyniesieni do rangi świętych Kościoła katolickiego[17][18].
Wspomnienie liturgiczne Piusa X przypada na 21 sierpnia[2]. W dawnym kalendarzu, którym posługują się wierni tradycji katolickiej, uczęszczający na Msze święte w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego (trydenckie), wspomnienie przypada 3 września[19].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads