Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie

Zakon Rycerski Świętego Grobu w Jerozolimie (OESSH) (łac. Ordo Equestris Sancti Sepulcri Hierosolymitani), pot. bożogrobcy – papieski zakon rycerski zrzeszający osoby świeckie i duchowne, pierwotnie utworzony w celu opieki nad Bazyliką Grobu Świętego w Jerozolimie i jej zbrojnej ochrony^[2], a także propagowania idei pielgrzymowania do Ziemi Świętej wśród możnowładców europejskich^[3], od 1996 posiadający osobowość prawną Państwa Watykańskiego^[2]. Wspomaga w swojej działalności Łaciński Patriarchat Jerozolimy^[2].

Szybkie fakty Pełna nazwa, Nazwa łacińska ...

Remove ads

Remove ads

Historia

Podsumowanie

Perspektywa

Osobny artykuł: Wielcy mistrzowie Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie.

Wedle legendy bożogrobcy wywodzą się od 20-osobowej grupy świeckich rycerzy i duchownych wyznaczonych w 1099 r. przez Gotfryda z Bouillon do opieki nad Bazyliką Grobu Świętego w Jerozolimie wraz z grupą 50 krzyżowców mających zapewniać jej obronę^[2] i chronić pielgrzymów przybywających do Ziemi Świętej^[4].

Historyczne początki Zakonu pozostają niejasne, tradycja datuje je na pierwszą krucjatę^[5]. Pierwsze dokumenty potwierdzające inwestyturę rycerską pochodzą z 1336 r.^[5] Zakon Rycerski Świętego Grobu w Jerozolimie korzystał z opieki papieży, którzy na przestrzeni wieków go reorganizowali i wzbogacali jego przywileje^[5]. Papież Aleksander VI ogłosił się w 1496 r. najwyższym moderatorem Zakonu i przekazał franciszkanom władzę nadawania rycerstwa szlachcie pielgrzymującej do Ziemi Świętej (władza inwestytury)^[5].

W 1847 r. Pius IX reaktywował Łaciński Patriarchat Jerozolimy, a nowo mianowanemu patriarsze podporządkował całą strukturę gałęzi rycerskiej Zakonu^[2]. W 1868 r. zatwierdził pierwszy statut odnowionego Zakonu i nadał patriarsze godność Wielkiego Mistrza^[2]. W 1888 r. za sprawą papieża Leona XIII zaczęto przyjmować do Zakonu również kobiety^[2].

W 1907 r. Pius X zdecydował, że tytuł Wielkiego Mistrza Zakonu będzie należeć do papieża^[2]. W 1928 r. Pius XI zrzekł się godności Wielkiego Mistrza na rzecz patriarchy łacińskiego Jerozolimy^[2]. W 1932 r. Pius XI zatwierdził nowe statuty i zezwolił Kawalerom i Damom na otrzymanie inwestytury w miejscach ich pochodzenia, a nie tylko w Jerozolimie^[5].

14 września 1949 r. Pius XII nadał Zakonowi kościelną osobowość prawną; postanowił, że godność Wielkiego Mistrza będzie sprawowana przez kardynała mianowanego przez papieża, bezpośrednio podlegającego Stolicy Apostolskiej^[2]. Patriarsze łacińskiemu Jerozolimy przyznano godność Wielkiego Przeora^[2]. W tym okresie główną siedzibę Zakonu przeniesiono z Jerozolimy do Rzymu^[6]. W 1962 r. nowa konstytucja Zakonu została zaaprobowana przez Jana XXIII, a w 1977 r., w okresie odnowy soborowej, przez Pawła VI^[5]. 1 lutego 1996 r. Jan Paweł II nadał Zakonowi watykańską osobowość prawną^[2]. Najnowszy statut Zakonu z 11 maja 2020 r. potwierdził papież Franciszek^[7].

Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie skupia duchownych i świeckich, niezwiązanych ślubami zakonnymi^[8]. Aktywnie wspiera katolików w Ziemi Świętej, np. dotuje w około 50% zwyczajny budżet Łacińskiego Patriarchatu Jerozolimy^[8]. Utrzymuje i prowadzi w Ziemi Świętej blisko 100 szkół podstawowych i zawodowych, do których mogą uczęszczać dzieci niezależnie od pochodzenia i wyznawanej wiary^[8]. W 2023 r. liczył na świecie ok. 30 000 Kawalerów i Dam z 45 państw zorganizowanych w 65 Zwierzchnictwach i Delegaturach Magistralnych^[1].

Wielkim Mistrzem Zakonu jest od 8 grudnia 2019 r. kardynał Fernando Filoni^[9]. Oprócz Wielkiego Mistrza w skład ścisłych władz Zakonu wchodzą Wielki Przeor Zakonu, łaciński patriarcha Jerozolimy kardynał Pierbattista Pizzaballa^[10], oraz Asesor Zakonu, arcybiskup Tommaso Caputo^[11]. Naczelnym kierownictwem administracyjnym Zakonu jest Wielkie Magisterium, którego Prezydium obejmuje Zwierzchnika Generalnego, Gubernatora Generalnego, Wicegubernatorów Generalnych, Kanclerza i Ceremoniarza^[10].

Główna siedziba administracyjna Zakonu mieści się w kościele św. Onufrego w Rzymie, a oficjalne sale recepcyjne w Palazzo Della Rovere(inne języki)^[6]. Kościół św. Onufrego jest eksterytorialną własnością Państwa Watykańskiego^[12]. Zakon opiekuje się przy nim niewielkim muzeum poety Torquata Tassa, autora eposu rycerskiego Jerozolima wyzwolona (1581)^[13].

Remove ads

Zakon Rycerski Grobu Bożego w Polsce

Podsumowanie

Perspektywa

Z tym tematem związana jest kategoria: Bożogrobcy w Polsce.

Do XX wieku bożogrobcy jako zakon rycerski nie posiadali w Polsce struktur organizacyjnych ani majątków^[4]. W swojej gałęzi duchownej, Kanoników Regularnych Grobu Bożego, zostali sprowadzeni do Polski w 1163 r. przez Jaksę z Miechowa, który osadził ich w swoich dobrach^[2] i ufundował klasztor bożogrobców w Miechowie^[14]. W 1819 r. zakon uległ kasacji^[2].

Bożogrobcy ponownie pojawili się w Polsce w latach 90. XX wieku, jako zakon rycerski. W wyniku wieloletnich starań 8 grudnia 1995 r. dekretem ówczesnego Wielkiego Mistrza Zakonu kardynała Carla Furno utworzono Polskie Zwierzchnictwo Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu w Jerozolimie (łac. Ordo Equestris Sancti Sepulchri Hierosolymitani Locumtenentia in Polonia) i mianowano jego Wielkim Przeorem kardynała Józefa Glempa^[2], który sprawował tę funkcję do 2013 r.^[15] 29 sierpnia 2013 r. funkcję Wielkiego Przeora Polskiego Zwierzchnictwa Zakonu objął kardynał Kazimierz Nycz^[15]. Zwierzchnikiem Zakonu w Polsce od 1996 r. do października 2008 r. był prof. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski, następnie Karol Bolesław Szlenkier (2008–2017), prof. Piotr Małoszewski (8–21 marca 2017) i Józef Dąbrowski (2017–2022)^[15]. W 2022 r. nominację na Zwierzchnika otrzymał dr Andrzej Sznajder^[7].

W 2009 r. dekretem polskiego Zwierzchnika Zakonu ustanowiony został Order „Gloria Polskiego Zwierzchnictwa Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu Bożego w Jerozolimie”, najwyższe wyróżnienie nadawane członkom Zakonu i innym osobom za ich postawę oraz zasługi na rzecz Zwierzchnictwa Zakonu w Polsce^[16]. Order „Gloria” posiada trzy klasy: Złotą, Srebrną i Brązową^[16].

Polskie Zwierzchnictwo Zakonu dzieli się na cztery prowincje (Prowincja Gdańska, Prowincja Warszawska, Prowincja Krakowska, Prowincja Wrocławska)^[17]. Główna siedziba Zwierzchnictwa i Wielkiego Przeora mieści się w Domu Arcybiskupów Warszawskich (ul. Miodowa 17/19)^[18]. W 2023 r. Zakon liczył w Polsce ok. 300 Kawalerów i Dam^[1]. Ostatnia polska inwestytura Zakonu nastąpiła w Toruniu 17 czerwca 2023 r.^[19]

Niektórzy polscy członkowie zakonu

Z tym tematem związana jest kategoria: Polscy członkowie Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie.

Remove ads

Rangi w Zakonie

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Grobu Świętego.

Klasa Kawalerów i Dam Naszyjnika:

Kawaler Naszyjnika
Dama Naszyjnika

Klasa Kawalerów:

KGCSSH – Kawaler Wielkiego Krzyża
C*SSH – Komandor z Gwiazdą
CSSH – Komandor
KSSH – Kawaler

Klasa Dam:

DGCSSH – Dama Wielkiego Krzyża
DC*SSH – Dama Komandorska z Gwiazdą
DCSSH – Dama Komandorska
DSSH – Dama

Oraz:

Ekscelencja – tytuł przysługujący duchownym Dostojnikom Zakonu w czasie pełnienia urzędu Zwierzchnika Generalnego, Generalnego Gubernatora lub jego zastępcy, a także Zwierzchnikom^[20]

Więcej informacji Heraldyka, Sposób noszenia orderu ...

Heraldyka
Kawaler/Dama	Komandor/Dama Komandorska	Komandor/Dama Komandorska z Gwiazdą	Kawaler/Dama Wielkiego Krzyża	Kawaler/Dama Naszyjnika
Sposób noszenia orderu

Baretki
Kawaler/Dama	Komandor/Dama Komandorska	Komandor/Dama Komandorska z Gwiazdą	Kawaler/Dama Wielkiego Krzyża	Kawaler/Dama Naszyjnika