Waldemar Chrostowski

Waldemar Chrostowski (ur. 1 lutego 1951 w Chrostowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, profesor doktor habilitowany teologii, biblista, konsultor Rady Episkopatu Polski ds. Dialogu Religijnego, profesor zwyczajny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich, zaangażowany w dialog katolicko-żydowski. Do roku 1998 współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. Członek Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk. Autor ponad 2000 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Zajmuje się głównie Starym Testamentem.

Waldemar Chrostowski

Prałat
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	1 lutego 1951 Chrostowo
Przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich
Okres sprawowania	2003–2013
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	6 czerwca 1976
Odznaczenia

Życiorys

Biografia naukowa

W 1964 ukończył szkołę podstawową w Chrostowie. Następnie ukończył Liceum Ogólnokształcące pw. św. Augustyna w Warszawie^[1] w 1968. W 1968 wstąpił do seminarium duchownego w Łomży. Opuścił je po roku nauki i w 1969 rozpoczął studia jako świecki na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. We wrześniu 1970 rozpoczął naukę w seminarium duchownym w Warszawie. Przyjął święcenia kapłańskie 6 czerwca 1976. W latach 1976–1978 był wikariuszem w parafii w Ząbkach. W latach 1978–1983 studiował w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, a w latach 1979–1980 na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W 1981 uzyskał w Rzymie licencjat nauk biblijnych. Od 1983 pracował jako wikariusz w parafiach warszawskich. W 1986 obronił pracę doktorską Interpretacja dziejów Izraela w Ez 16,20 i 23 oraz jej reinterpretacja w Septuagincie i w Targumie. W 1987 został wykładowcą na Akademii Teologii Katolickiej, a w 1988 otrzymał zwolnienie z obowiązków wikariusza, pozostając od tego czasu księdzem-rezydentem. 30 września 1996 uzyskał stopień doktora habilitowanego w zakresie nauk teologicznych, specjalność: biblistyka na podstawie rozprawy habilitacyjnej Ogród Eden – zapoznane świadectwo asyryjskiej diaspory. 1 maja 1998 został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem katedry egzegezy Starego Testamentu na ATK, a w latach 1999–2002 prorektorem nowo powstałego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W 2001 rozpoczął równoległe pracę na nowo powstałym wydziale teologicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 2003 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

Dialog katolicko-żydowski

Od 1986 uczestniczył w posiedzeniach podkomisji, a następnie komisji Episkopatu Polski ds. Dialogu z Judaizmem (był jej wiceprzewodniczącym w latach 1994–1996). Od 1990 do 2000 wchodził w skład Międzynarodowej Rady Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. W 1991 był jednym z założycieli Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, której współprzewodniczył do 1998. Za działalność w radzie otrzymał w 1997 nagrodę im. brata Alberta (razem ze Stanisławem Krajewskim). Ustąpił ze swojej funkcji wobec różnic dzielących go od innych członków rady na tle tzw. krzyża papieskiego postawionego w Oświęcimiu w miejscu Mszy świętej odprawionej w 1979 przez Jana Pawła II. W 1994 został kierownikiem Instytutu Dialogu Katolicko-Judaistycznego, w ramach którego od 1996 wydaje półrocznik „Maqom”.

Praca

Kieruje Katedrą Egzegezy Starego Testamentu oraz Zakładu Dialogu Katolicko-Judaistycznego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, a także kierownikiem Zakładu Egzegezy i Teologii Biblijnej Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jest pomysłodawcą Prymasowskiej Serii Biblijnej wydawanej od 1994 oraz redaktorem naukowym wielu jej tomów^[2]. Przewodniczył Stowarzyszeniu Biblistów Polskich od chwili jego powstania w 2003 do 2013 r.^[3] Od 1990 pełni funkcję redaktora naczelnego kwartalnika „Collectanea Theologica”^[4]. Jest stałym publicystą kwartalnika „Fronda”, fronda.pl, „Naszego Dziennika”, „Mojej Rodziny” oraz współpracownikiem redakcji katolickiej TVP. Jego teksty ukazują się także co jakiś czas w tygodniku „Niedziela”. Należał do rady redakcyjnej „Przeglądu Powszechnego”. Często uczestniczy w audycjach Radia Maryja^[5] i Telewizji Trwam. Papież Benedykt XVI powołał go do grona ekspertów 12. Zgromadzenia Zwyczajnego Synodu Biskupów, który odbywał się w październiku 2008 w Watykanie.

Był konsultantem ds. religijnych przy produkcji filmów Quo vadis (w tym miniserialu o tym samym tytule z 2002 roku) oraz Kto nigdy nie żył… z 2006 roku^[6].

W 2021 w ramach Prymasowskiej Serii Biblijnej ukazała się „Księga dwunastu” – pierwszy tom przekładu Biblii hebrajskiej, w którym Chrostowski przełożył księgi dwunastu proroków mniejszych. Przekład oparty został na tekście źródłowym Biblia Hebraica Quinta^[7].

Wywiady-rzeki

Do szerszej publiczności skierowane były dwa „wywiady-rzeki” opublikowane przez wydawnictwo „Fronda”: Bóg, Biblia, Mesjasz (2007) oraz Kościół, Żydzi, Polska (2009). W pierwszej, przez pryzmat biografii Chrostowskiego prezentowana jest współczesna biblistyka, przy czym autor porównuje perspektywy chrześcijańskie i judaistyczne^[8]. Druga mówi o dialogu chrześcijańsko-judaistycznym oraz polsko-żydowskim.

Kontrowersje wokół Kościół, Żydzi, Polska

W wywiadzie-rzece Kościół, Żydzi, Polska ks. W. Chrostowski przedstawił własną, krytyczną ocenę kształtu dialogu katolicko-żydowskiego w latach 80. i 90. Abp Józef Życiński krytykował radykalizm treści tej książki, odległy jego zdaniem od myśli Jana Pawła II^[9]. W obronie Chrostowskiego wystąpiło wydawnictwo „Fronda”, które wydało tę książkę, a także m.in. „Nasz Dziennik”, Radio Maryja, Telewizja Trwam, „Rzeczpospolita”, „Niedziela”, „Najwyższy Czas!” oraz katolickie portale, podkreślając „ciekawe spojrzenie autora na sprawy dialogu z judaizmem w oparciu o nieznane dotąd lub mało znane fakty z historii bez politycznej poprawności”^[10][11]. W obronę duchownego bardzo mocno zaangażowali się Stanisław Michalkiewicz^[12] oraz Jerzy Robert Nowak^[13] i Tomasz Terlikowski^[14].

Publikacje

W roku 2011, z okazji 60. rocznicy urodzin ks. prof. W. Chrostowskiego, Stowarzyszenie Biblistów Polskich wydało poświęconą mu trzytomową księgę pamiątkową. Pierwszy tom stanowi wykaz publikacji. Pierwsza jego publikacja ukazała się w 1966 roku (Satura lanx, Filomata 1966 nr 198, s. 431). Do czerwca 2011 liczba publikacji wyniosła 2054. Nie uwzględniono publikacji multimedialnych^[15].

Wybrane pozycje własne

• Bohaterowie wiary Starego Testamentu, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1992, ISBN 83-7072-807-3.
• Rozmowy o dialogu, Vocatio, Warszawa 1996, ISBN 83-7146-059-7.
• I będę mówił do jej serca – księga proroka Ozeasza, producent: Salwator, 2007 – audiobook, analiza Księgi Ozeasza.
• Bóg, Biblia, Mesjasz, Fronda, Warszawa 2009, ISBN 978-83-60335-56-7.
• Kościół, Żydzi, Polska, Fronda, Warszawa 2012, ISBN 978-83-60335-53-6.
• Babilońskie deportacje mieszkańców Jerozolimy i Judy oraz inne studia, Rozprawy i Studia Biblijne 34, Vocatio, Warszawa 2009.
• Trzecia Świątynia w Jerozolimie i inne studia, Rozprawy i Studia Biblijne 44, Vocatio, Warszawa 2012, ISBN 978-83-7829-064-3.
• Między Synagogą a Kościołem. Dzieje św. Pawła, Wydawnictwo M, Kraków 2015, ISBN 978-83-8043-004-4.
• Dziedzictwo Chrztu. 966 – 1966 – 2016, współ. Adam Bujak, Biały Kruk, Kraków 2016, ISBN 978-83-7553-209-8.
• Uczynki miłosierdzia, Biały Kruk, Kraków 2016, ISBN 978-83-7553-200-5.
• Święty Jan Paweł II na znaczkach pocztowych świata 1978–2005, Biały Kruk, Kraków 2017, ISBN 978-83-7553-227-2.
• Osiem błogosławieństw, Biały Kruk, Kraków 2017, ISBN 978-83-7553-231-9.
• Prawda. Chrystus. Judaizm, Fronda, Warszawa 2018, ISBN 978-83-8079-354-5.
• Kamyk z procy Dawida. Jak czytać Pismo Święte?, Wydawnictwo M, Kraków 2018, ISBN 978-83-8043-437-0.
• Entuzjazm i sprzeciw wobec Chrystusa, Biały Kruk, Kraków 2019, ISBN 978-83-7553-262-3.
• Ojcze nasz, Biały Kruk, Kraków 2019, ISBN 978-83-7553-272-2.
• Dekalog, Biały Kruk, Kraków 2020, ISBN 978-83-7553-296-8.
• Święty Prymas, Biały Kruk, Kraków 2020, ISBN 978-83-7553-282-1.
• Święta Rodzina, Biały Kruk, Kraków 2020, ISBN 978-83-7553-301-9^[16].
• Święty Paweł, Fronda, Warszawa, 2021, ISBN 978-83-8079-615-7.
• Kobiety w Piśmie Świętym, Biały Kruk, Kraków 2022, ISBN 978-83-7553-348-4.
• Tyrania postępu (współautor), Biały Kruk, Kraków 2023, ISBN 978-83-7553-373-6.

Opracowania

• Jan Paweł II, oprac. ks. prof. Waldemar Chrostowski; Apokalipsa św. Jana. Jan Paweł II rozważa, Rosikon Press, ISBN 978-83-88848-26-1.
• Jan Paweł II, Benedykt XVI, oprac. ks. prof. Waldemar Chrostowski, Andrzej Maria kardynał Deskur; Komplet – Apokalipsa św. Jana i psalmy – Sonety Rzymskie. Jan Paweł II i Benedykt XVI rozważają, Rosikon Press, ISBN 978-83-88848-46-9.
• Jan Paweł II, Benedykt VI, oprac. ks. prof. Waldemar Chrostowski; Psalmy. Jan Paweł II i Benedykt XVI rozważają, Rosikon Press, ISBN 978-83-88848-38-4.
• Jan Paweł II, Benedykt XVI, oprac. ks. prof. Waldemar Chrostowski; Psalmy. Jan Paweł II i Benedykt XVI rozważają, Rosikon Press, ISBN 978-83-88848-39-1.
• Collectanea Theologica, nr 1/2007, red. ks. Waldemar Chrostowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ISSN 0137-6985 – kwartalnik teologów polskich;
• Collectanea Theologica, nr 2/2007, red. ks. Waldemar Chrostowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ISSN 0137-6985.
• Waldemar Chrostowski (oprac.); Biblia dla rodziny, Vocatio, ISBN 978-83-7146-184-2.
• Waldemar Chrostowski (oprac.); Biblia dla wszystkich, Vocatio, ISBN 83-7146-192-5.
• Waldemar Chrostowski (oprac.); Biblia dla przedszkolaków, Vocatio
• Waldemar Chrostowski (opr. i red.); Czynić sprawiedliwość w miłości, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ISBN 83-7072-198-2.

Konsultant ds. religijnych

• Quo vadis w reżyserii Jerzego Kawalerowicza (2001)
• Opowieść o Zbawicielu w reżyserii Philipa Saville (2003)
• Pasja w reżyserii Mela Gibsona (2004) – konsultant polskiej wersji językowej^[17]
• Kto nigdy nie żył… w reżyserii Andrzeja Seweryna (2006)

Odznaczenia i wyróżnienia

• 1992 – Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”^[18]
• 1998 – Złoty Krzyż Zasługi^[18]
• 2003 – Medal Komisji Edukacji Narodowej
• 2004 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[18][19]
• 2008 – nominacja na Kapelana Honorowego Jego Świątobliwości^[20]
• 2010 – Nagroda Rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu II stopnia^[18]
• 2012 – Kawaler Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie^[21]
• 2014 – Nagroda Ratzingera^[17]
• 2017 – Książka Roku 2016 za książkę Dziedzictwo Chrztu. 966 – 1966 – 2016^[22]
• 2017 – Odznaka Honorowa „Bene Merito”^[23]
• 2018 – Medal „Pro Bono Poloniae”^[24]
• 2020 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[25]
• 2020 – Nagroda „Pro Redemptione” przyznana przez kapitułę wydawnictwa „Homo Dei”^[26]
• 2022 – Wielka Nagroda im. Witolda Hulewicza za całokształt pracy naukowej^[27]