Rasy psa

Rasy psa – dawniej rasy (w znaczeniu zootechnicznym) zwierząt z gatunku psa domowego (Canis familiaris) wyselekcjonowane głównie pod kątem wartości użytkowej, a współcześnie grupy psów uznanych przez organizację kynologiczną za spełniające wymogi wzorca rasy, ukierunkowanego głównie pod kątem wyglądu zewnętrznego^[1], przekazujące swoje cechy fizyczne i psychiczne potomstwu^[2]. Różne stowarzyszenia kynologiczne stosują różne kryteria podziału tego gatunku na rasy oraz – zachowując odrębność w jeszcze większym stopniu – grupują rasy według swoich zasad, określonych we wzorcu rasy.

Ilustracja z Webster’s New Illustrated Dictionary z 1911 roku

Pojęcie rasy powstaje, kiedy grupa osobników należących do tego samego gatunku jest w stanie reprodukować się, konsekwentnie zachowując te same cechy, przy uwzględnieniu takich czynników jak środowisko, historia, geografia, czy użytkowość. Istotne jest, by była to grupa o liczebności wystarczającej do utrzymania rasy bez konieczności stosowania kojarzeń w pokrewieństwie bądź dolewu obcej krwi^[3].

Powstawanie ras psa

Nie istnieją dokładne dane dotyczące czasu w jakim człowiek miałby zacząć ingerować w hodowlę tych zwierząt. Räber podaje, że w mezolicie ludzie preferowali osobniki przywiązujące się do ludzkiej grupy i pod tym kątem przeprowadzali dobór. Istotny skok w procesie tworzenia się ras nastąpił w momencie porzucenia przez ludzi koczowniczego trybu życia na korzyść osiadłego, związanego z uprawą ziemi i hodowlą innych zwierząt domowych (m.in. bydła)^[4]. Początkowo typy psów, które wyłoniły się z procesu selekcji dokonywanej przez człowieka i środowisko, były „rasami regionalnymi” mogącymi przeżyć w odpowiedniej niszy ekologicznej.

Przykładem takiej prarasy jest pies torfowy, w typie wilkowatym (Canis familiaris palustris), którego szczątki pochodzące z neolitu, odkryto pod koniec XIX wieku, w Szwajcarii. Pies ten był trzymany w osadach ludzkich zbudowanych na palach, w rejonach zabagnionych. Studer, będący zoologiem z Berna, zafascynowany odkryciem szczątków prapsów wraz z innymi naukowcami, stworzył historyczny podział ras w stosunku do współcześnie istniejących. Opublikował te wyniki w 1901 roku, w swojej pracy pod tytułem „Psy prehistoryczne a obecnie żyjące rasy” (Die prähistorischen Hunde in ihrer Beziehung zu den gegenwärting lebenden Rassen). Na podstawie tej pracy wielu późniejszych kynologów tworzyło swoje publikacje. Z czasem okazało się, że przedstawiony przez Studera podział ras nie uwzględniał wszystkich cech, a nadanie nazwy szpic torfowy długo pokutowało poglądem, że szpice to najstarsza grupa psów na świecie.

Basenji – jedna z ras pierwotnych

Skamieniałości pochodzące z ok. 6500 lat temu (4500 lat p.n.e.) pozwoliły wyodrębnić 5 głównych typów psa z tamtego okresu^[5]:

• mastify
• wilkowate
• charty
• pointery
• psy pasterskie.

Według Hansa Räbera pierwsze hodowle psów rasowych prowadzili myśliwi szlacheccy, którzy kładli nacisk na „czystość ras” rozumianą jako umiejętności myśliwskie przekazywane potomstwu, takie jak trzymanie tropu itp. Stare germańskie dokumenty prawne informują o dużej wartości psa w ten sposób hodowanego^[4].

Do czasów współczesnych powstały tysiące ras psa domowego^[6], głównie myśliwskich^[7]. Większość z nich wyginęła. Około 400 ras uznano w rejestrach organizacji kynologicznych. Niektórym współczesnym rasom grozi wyginięcie.

W efekcie sprzecznych poglądów hodowców na temat wyglądu psów poszczególnych ras^[6], w XIX wieku powstały pierwsze kluby kynologiczne. Wprowadziły wzorce dla każdej z ras, księgi hodowlane (księgi rodowodowe, wykazujące przodków poszczególnych psów), rodowody (świadectwa pochodzenia) oraz zakaz wystawiania psów niezarejestrowanych w księgach hodowlanych. Przyczyniło się to do ukierunkowania hodowli psów pod kątem spełnienia wymogów wzorca narzuconego przez klub kynologiczny działający w danym regionie. Selekcjonowanie osobników pod kątem użytkowości zostało zastąpione dążeniem do podkreślania zewnętrznych cech budowy (eksterieru)^[1][6].

Hodowla w tzw. czystości rasy polega na kojarzeniu blisko spokrewnionych osobników w obrębie tejże rasy, co ograniczyło pulę genową jej populacji. Wybieranie do dalszej hodowli osobników spełniających wymogi wzorca rasy, zwłaszcza zwycięzców wystaw, jeszcze bardziej zwiększa poziom inbredu. Takie techniki hodowlane przyczyniły się do wzmacniania wad genetycznych zwierząt^[6]. W prawidłowo prowadzonej hodowli psy będące nosicielami genów odpowiedzialnych za wady wrodzone nie powinny być dopuszczane do reprodukcji^[1].

Zmienność ras psa

Różnica wielkości między chihuahua a dogiem niemieckim

Mimo olbrzymiej zmienności obserwowanej w obrębie gatunku uważa się, że udomowieniu uległ tylko jeden, nazwany przez Karola Linneusza Canis familiaris. Linneusz zdefiniował to zwierzę na podstawie takich cech jak: „ogon skierowany w górę”, „lizanie ran”, „częstego zapadania na rzeżączkę” oraz „oddawania moczu na dźwięk pewnych melodii”.

Zarówno różnice w rozmiarach (psy rasy chihuahua mają dwanaście centymetrów w kłębie, wilczarz irlandzki niemal metr), jak i w wadze (mastif angielski waży pięćdziesiąt razy tyle co szpic miniaturowy) mogą być bardzo znaczne. Podobnie zakres umaszczenia, kształtów i cech charakteru psów jest bardzo szeroki.

Poszczególne rasy psa mają różny zasięg występowania. Niektóre są popularne na całym świecie, inne znane są tylko w kraju pochodzenia, ewentualnie w jego najbliższym sąsiedztwie. Wiele ras przeznaczonych pierwotnie do ściśle określonych zadań przystosowało się z czasem do pełnienia różnych funkcji. Głównie z tych powodów nie istnieje jednolita systematyka ras. Stosowane przez poszczególne organizacje kynologiczne systematyki opierają się na pokrewieństwie poszczególnych ras, ich użyteczności i przydatności do określonych zadań, a także na liczebności przedstawicieli danej rasy w rejonie działania danej organizacji^[7]. Tak postawione kryteria powodują rozbieżności w ocenie, do której grupy zaliczyć psy danej rasy, a tym samym powodują, że przyjmowane klasyfikacje są podziałami sztucznymi.

Rasy psa na francuskiej ilustracji z początku XX wieku

Najstarsze rasy o genach najbardziej zbliżonych do wilka określane są mianem psów pierwotnych albo ras prymitywnych. Co do pozostałych ras brak jest dowodów umożliwiających określenie ich filogenezy.

Główne grupy ras wyróżniane pod kątem użyteczności to:

• psy użytkowe, nazywane też roboczymi albo pracującymi – są to psy pasterskie (zwane też owczarkami lub psami do zaganiania zwierząt gospodarskich), pociągowe, służbowe i stróżujące, a także towarzyszące osobom niepełnosprawnym,
• psy myśliwskie, a wśród nich wyżły, psy gończe, płochacze, posokowce i norowce (jamniki),
• psy ozdobne i do towarzystwa.

Ze względu na budowę ciała psów danej rasy można zaliczyć je do określonego typu, przy czym proponowane podziały na takie typy również są zależne od autora. Przykładowy podział współcześnie występujących ras:

• molosy, a wśród nich dogi i mastify,
• teriery,
• charty,
• szpice (wśród nich są psy pociągowe, pasterskie i myśliwskie),
• pinczery,
• sznaucery.

Zobacz też: Grupy FCI i Typy psów.

Rasy psa domowego

Zestawienie nazw ras psa domowego w układzie alfabetycznym.

Uwagi:

• Nazwy ras zapisane zostały małą literą, z wyjątkiem nazw własnych oraz rzeczowników niemieckich, bez uwzględniania innych form zapisu publikowanych w źródłach, w tym wewnętrznych publikacjach ZKwP^[8].
• Różni autorzy podają odmienną kolejność przymiotników w nazwach polskich (np. gończy istryjski krótkowłosy lub istryjski gończy krótkowłosy, czeski terier lub terier czeski). W tabeli wymieniono tylko jedną z form.

Oryginalna nazwa rasy	Nazwa polska (lub polska pisownia nazwy)	Pochodzenie	FCI (numer wzorca)	UKC
Affenpinscher	pinczer małpi[8], affenpinczer[1]	Niemcy	186	+
afghan hound	chart afgański[1][7][8]	Afganistan	228	+
aïdi	aidi[1][8]	Maroko	247	+
alapaha blue blood bulldog[1]		Stany Zjednoczone	–
airedale terrier		Wielka Brytania	7	+
akbaş çoban köpeği	akbash dog[1][9]	Turcja	331, jako odmiana anatoliana	+
akita		Japonia	255	+
alaskan klee kai		Stany Zjednoczone	–	+
alaskan malamute		Stany Zjednoczone	243	+
alpenländische Dachsbracke	alpejski gończy krótkonożny[8], alpejski jamnikogończy[1]	Austria	254	+
american akita	akita amerykańska[8]	Japonia	344
american bulldog	buldog amerykański[9]	Stany Zjednoczone		+
american cocker spaniel	cocker spaniel amerykański[1][7][8]	Stany Zjednoczone	167
american eskimo dog		Stany Zjednoczone		+
american foxhound	foxhound amerykański[1][8]	Stany Zjednoczone	303	+
american pit bull terrier	amerykański pitbulterier[1], amerykański pit bull terrier[9]	Stany Zjednoczone	–	+
american staffordshire terrier	amerykański Staffordshire terrier[1], amerykański Staffordshire terrier[10]	Stany Zjednoczone	286
american staghound	amerykański staghound[1]	Stany Zjednoczone	–	–
american toy terrier	amerykański toy terier[1]	Stany Zjednoczone	–	+
american water spaniel	amerykański spaniel dowodny[8]	Stany Zjednoczone	301	+
anadolu çoban köpeği	anatolian[8], anatolijski pies pasterski[11], anatolian karabash[9], owczarek anatolijski	Anatolia	331, w tym akbash dog
anglo-français de petite vénerie	mały gończy anglo-francuski[8]	Francja	325	+
appenzeller Sennenhund	appenzeller	Szwajcaria	46	+
ariégeois		Francja	20	+
australian cattle dog	australijski pies pasterski[4][10]	Australia	287	+
australian kelpie	owczarek australijski – kelpie[8], kelpie[4][10][8], australijski kelpie[1]	Australia	293	+
australian shepherd	owczarek australijski (typ amerykański)[8], owczarek australijski[10]	Stany Zjednoczone	342	+
australian silky terrier	australijski silky terier[1]	Australia	236
australian stumpy tail cattle dog		Australia	351
australian terrier	terier australijski[1][8]	Australia	8	+
azawakh	chart afrykański[8]	Mali	307	+
barbet		Francja	105
basenji		Afryka Środkowa	43	+
basset artésien normand	basset artezyjsko-normandzki[8]	Francja	34	+
basset bleu de Gascogne	basset gaskoński[8]	Francja	35	+
basset fauve de Bretagne	basset bretoński[8]	Francja	36	+
basset hound	basset	Wielka Brytania	163	+
bayerischer Gebirgsschweißhund	posokowiec bawarski[1][7][8]	Niemcy	217	+
beagle		Wielka Brytania	161	+
beagle harrier		Francja	290	+
bearded collie		Wielka Brytania	271	+
bedlington terrier	bedlington terier[1]	Wielka Brytania	9	+
berger blanc suisse	biały owczarek szwajcarski[8]	Szwajcaria	347
berger de Beauce, beauceron	owczarek francuski beauceron[8], beauceron[4][10]	Francja	44	+
berger de Brie, briard	owczarek francuski briard[8], briard[10], owczarek z Brie[4][7]	Francja	113
berger picard	owczarek pikardyjski[1][4][10][8]	Francja	176	+
Bernhardiner	bernardyn[8], bernard[3][12], pies świętego Bernarda[3][12]	Szwajcaria	61, w tym odmiana krótkowłosa i długowłosa
berner Sennenhund	berneński pies pasterski[1][7][8]	Szwajcaria	45	+
bichon à poil frisé, bichon frise		Belgia/Francja	215	+
bichon havanais	hawańczyk[1][8]	rejon Morza Śródziemnego/Kuba	250
billy		Francja	25	+
black and tan coonhound		Stany Zjednoczone	300
black mouth cur
boerboel		Republika Południowej Afryki	–
bolognese	bolończyk[1][8]	Włochy	196
border collie		Wielka Brytania	297	+
border terrier		Wielka Brytania	10	+
bosanski oštrodlaki gonič, barak	gończy bośniacki szorstkowłosy[1][8], barak[8]	Bośnia	155	+
boston terrier	boston terrier[1]	Stany Zjednoczone	140
bouledogue français	buldog francuski[1][7][8]	Francja	101
bouvier des Ardennes	bouvier ardeński	Belgia	171
bouvier des Flandres		Belgia/Francja	191	+
bracco italiano	wyżeł włoski krótkowłosy[8]	Włochy	202
Brandlbracke	gończy austriacki[8]	Austria	63
braque d’Auvergne		Francja	180
braque de l'Ariege		Francja	177
braque du Bourbonnais		Francja	179
braque français, type gascogne	wyżeł gaskoński[8]	Francja	133
braque français, type pyrénées	wyżeł pirenejski[8]	Francja	134
braque Saint-Germain		Francja	115
briquet griffon vendéen		Francja	19
broholmer		Dania	315
bull terrier	bulterier[1][8]	Wielka Brytania	11	+
bulldog	buldog angielski[1][7][8]	Wielka Brytania	149
Bullenbeißer (rasa wymarła)	bullenbeisser[1]	Niemcy	–	–
bullmastiff	bulmastif[1]	Wielka Brytania	157	+
ca de bestiar	owczarek z Majorki[8]	Hiszpania	321, w tym krótkowłosy i długowłosy	+
cairn terrier		Wielka Brytania	4	+
Canaan dog	pies kananejski, pies z Canaan[1]	Izrael	273	+
cane corso italiano		Włochy	343	+
cane da pastore bergamasco	owczarek z Bergamo[4][10], bergamasco[1]	Włochy	194	+
cane da pastore maremmano-abruzzese	pies z Maremmy i Arbuzzów[4][10], owczarek maremma[1]	Włochy	201
caniche	pudel	Francja	172, w tym odmiany
cão da Serra da Estrela	pies górski z Estrela[13]	Portugalia	173	+
cão da Serra de Aires	owczarek portugalski[4][10]	Portugalia	93
cão de água português	portugalski pies dowodny[8], portugalski pies wodny[1]	Portugalia	37
căo de Castro Laboreiro	pies z Castro Laboreiro[14]	Portugalia	170	+
căo fila de Săo Miguel		Portugalia	340
carolina dog		Stany Zjednoczone	–	+
cavalier king charles spaniel		Wielka Brytania	136	+
československý vlčiák	wilczak czechosłowacki	Czechy i Słowacja	332
český fousek	wyżeł czeski szorstkowłosy[8], czeski fousek[1][7], fousek[8]	Czechy	245	+
český teriér	terier czeski[1][7][8]	Czechy	246	+
chart polski	chart polski[8]	Polska	333	+
chesapeake bay retriever		Stany Zjednoczone	263	+
chien d’Artois		Francja	28	+
chien de berger belge	owczarek belgijski[8]	Belgia	15, w tym groenendael, laekenois, malinois i tervueren
chien de berger belge groenendael		Belgia	15 – jako odmiana owczarka belgijskiego
chien de berger belge laekenois		Belgia	15 – jako odmiana owczarka belgijskiego
chien de berger belge malinois		Belgia	15 – jako odmiana owczarka belgijskiego
chien de berger belge tervueren		Belgia	15 – jako odmiana owczarka belgijskiego
chien de berger des Pyrénées (face rase)	owczarek pirenejski[1][10][4] (a face rase[8], odmiana face rase[4][10])	Francja	138
chien de berger des Pyrénées (poil long)	owczarek pirenejski[10] (a poil long[8], odmiana face normal[e][4][10])	Francja	141
chien de montagne des Pyrénées	pirenejski pies górski[8], duży pies pirenejski[1]	Francja	137
chien de Saint-Hubert, bloodhound	pies świętego Huberta	Belgia	84	+
chihuahueño, chihuahua		Meksyk	218, w tym krótkowłosy i długowłosy	+
chin	chin japoński[1][8], czin japoński[7]	Japonia	206
chinese crested dog	grzywacz chiński[8]	Chiny	288, w tym bezwłosy i owłosiony
chodský pes	pies chodzki	Czechy	–	–
хортая борзая (chortaja borzaja)	chortaj	południowa Rosja, Ukraina lub Bliski Wschód	–
chow chow		Chiny	205
cimarrón uruguayo		Urugwaj	353
ciobănesc românesc carpatin	owczarek rumuński karpatin	Rumunia	350
ciobănesc românesc de Bucovina		Rumunia/Serbia	357
ciobănesc românesc mioritic	owczarek rumuński mioritic	Rumunia	349
cirneco dell'Etna		Włochy	199
clumber spaniel		Wielka Brytania	109
collie rough	collie długowłosy[1][4][10], owczarek szkocki długowłosy[8]	Wielka Brytania	156
collie smooth	collie krótkowłosy[1], owczarek szkocki krótkowłosy[8]	Wielka Brytania	296
coton de Tuléar		Madagaskar	283
curly coated retriever		Wielka Brytania	110
Dackel	jamnik	Niemcy	148, w tym odmiany
dalmatinski pas	dalmatyńczyk[1][7][8]	Chorwacja	153
dandie dinmont terrier[4][10]	Dandie Dinmont terier[15]	Wielka Brytania	168
dansk-svensk gårdshund	duńsko-szwedzki pies wiejski[16][17]	Dania/Szwecja	356
deerhound	chart szkocki[8]	Wielka Brytania	164
deutsch Drahthaar	wyżeł niemiecki szorstkowłosy[7][8]	Niemcy	98
deutsch Kurzhaar	wyżeł niemiecki krótkowłosy[7][8]	Niemcy	119
deutsch Langhaar	wyżeł niemiecki długowłosy[7][8]	Niemcy	117
deutsch Stichelhaar	wyżeł niemiecki ostrowłosy[8]	Niemcy	232
deutsche Bracke	gończy niemiecki[8]	Niemcy	29
deutsche Dogge	dog niemiecki[1][8]	Niemcy	235, w tym żółty, pręgowany, czarny, arlekin i błękitny
deutscher Boxer	bokser[1][8]	Niemcy	144, w tym żółty i pręgowany	+
deutscher Jagdterrier	niemiecki terier myśliwski[7][8]	Niemcy	103
deutscher Pinscher	pinczer średni[8], niemiecki pinczer średni[1], pinczer niemiecki[18]	Niemcy	184
deutscher Schäferhund	owczarek niemiecki[8]	Niemcy	166, w tym krótkowłosy i długowłosy
deutsche Spitze	szpic niemiecki[1]	Niemcy	97, w tym odmiany
deutscher Wachtelhund	płochacz niemiecki[7][8], spaniel niemiecki[1]	Niemcy	104
Dobermann	doberman[8]	Niemcy	143
dogo argentino	dog argentyński[1][8][9]	Argentyna	292
dogo canário	dog kanaryjski[8], pies kanaryjski[9]	Wyspy Kanaryjskie	346
dogue de Bordeaux	dog z Bordeaux[3], dog de Bordeaux[1]	Francja	116
do-khyi	mastif tybetański[1][8]	Tybet	230
drentse patrijshond		Holandia	224
drever		Szwecja	130
drótszőrű magyar vizsla	wyżeł węgierski szorstkowłosy[7][8]	Węgry	239
dunker		Norwegia	203	+
english cocker spaniel	cocker spaniel angielski[1][8]	Wielka Brytania	5
english foxhound	foxhound angielski[1][8]	Wielka Brytania	159
english pointer	pointer[7][8], pointer angielski[1]	Wielka Brytania	1
english setter	seter angielski[1][8]	Wielka Brytania	2
english springer spaniel	springer spaniel angielski[1][8]	Wielka Brytania	125
english toy terrier		Wielka Brytania	13
entlebucher Sennenhund		Szwajcaria	47
épagneul bleu de Picardie	niebieski spaniel pikardyjski?	Francja	106
épagneul breton		Francja	95
épagneul de Pont-Audemer	spaniel Pont-Audemer	Francja	114
épagneul français	spaniel francuski[1]	Francja	175
épagneul nain continental	spaniel kontynentalny miniaturowy[8]	Francja/Belgia	77, w tym papillon i phalene
épagneul picard	spaniel pikardyjski[1]	Francja	108
erdélyi kopó	gończy węgierski[8]	Węgry	241
eurasier		Niemcy	291
field spaniel		Wielka Brytania	123
fila brasileiro		Brazylia	225
flat coated retriever		Wielka Brytania	121
fox terrier (smooth)	foksterier krótkowłosy[1][7][8]	Wielka Brytania	12
fox terrier (wire)	foksterier szorstkowłosy[1][7][8], foksterier gładkowłosy[7]	Wielka Brytania	169
français blanc et noir	gończy francuski biało-czarny[8]	Francja	220
français blanc et orange	gończy francuski biało-pomarańczowy[8]	Francja	316
français tricolore	gończy francuski trójkolorowy[8]	Francja	219
galgo español	chart hiszpański[8]	Hiszpania	285
gammel dansk hønsehund	wyżeł duński[8]	Dania	281
grand gascon saintongeois		Francja	21
golden retriever		Wielka Brytania	111
gończy polski	gończy polski[8]	Polska	354
gordon setter	seter szkocki (gordon)[8], seter gordon[7], gordon seter[1]	Wielka Brytania	6
gos d’atura català	owczarek kataloński[1][8]	Hiszpania	87, w tym krótkowłosy i długowłosy
grand anglo-français blanc et noir	duży gończy anglo-francuski biało-czarny[8]	Francja	323
grand anglo-français blanc et orange	duży gończy anglo-francuski biało-pomarańczowy[8]	Francja	324
grand anglo-français tricolore	duży gończy anglo-francuski trójkolorowy[8]	Francja	322
grand basset griffon vendéen		Francja	33
grand bleu de Gascogne	duży gończy gaskoński[8]	Francja	22
grand griffon vendéen		Francja	282
greyhound		Wielka Brytania	158
griffon belge	gryfonik belgijski[8]	Belgia	81
griffon bleu de Gascogne	szorstkowłosy gończy gaskoński[8]	Francja	32
griffon bruxellois	gryfonik brukselski[8]	Belgia	80
griffon d’arrêt à poil dur Korthals	gryfon Korthalsa[8]	Francja	107
griffon fauve de Bretagne	szorstkowłosy gończy bretoński[8]	Francja	66
griffon nivernais	szorstkowłosy gończy z Nivernais[8]	Francja	17
grønlandshund	pies grenlandzki[8]	Grenlandia	274
grosser Münsterländer	duży münsterländer[8], duży munsterlander[1]	Niemcy	118
grosser schweizer Sennenhund	duży szwajcarski pies pasterski[1][7][8]	Szwajcaria	58
haldenstøver, haldenstovare		Norwegia	267
hamiltonstøver	gończy Hamiltona[8]	Szwecja	132
hannoverscher Schweißhund	posokowiec hanowerski[1][7][8]	Niemcy	213
harrier		Wielka Brytania	295
hellinikos ichnilatis	gończy grecki[8]	Grecja	214
hokkaido		Japonia	261
hollandse herdershond	owczarek holenderski[1][8]	Holandia	223, w tym krótkowłosy, długowłosy i szorstkowłosy
hollandse smoushond		Holandia	308
Horákův laboratorní pes	pies laboratoryjny Horáka	Czechy	–
Hovawart	hovawart	Niemcy	190
hrvatski ovčar	owczarek chorwacki[1][8]	Chorwacja	277
hygenhund		Norwegia	266
южнорусская овчарка (jużnorusskaja owczarka)	owczarek południoworosyjski[1][4][10][8], jużak[8]	Rosja	326
irish glen of imaal terrier		Irlandia	302
irish red and white setter	seter irlandzki czerwono-biały[8], irlandzki seter rudo-biały[1]	Irlandia	330	+
irish red setter	seter irlandzki[1][8]	Irlandia	120
irish soft coated wheaten terrier		Irlandia	40
irish terrier	terier irlandzki[1][7][8]	Irlandia	139	+
irish water spaniel	irlandzki spaniel dowodny[8], spaniel wodny irlandzki[1][7]	Irlandia	124	+
irish wolfhound	wilczarz irlandzki[1][7][8]	Irlandia	160	+
íslenskur fjárhundur	islandzki szpic pasterski[8]	Islandia	289
istarski kratkodlaki gonič	gończy istryjski krótkowłosy[1][8]	Chorwacja	151
istarski oštrodlaki gonič	gończy istryjski szorstkowłosy[1][8]	Chorwacja	152
Jack Russell terrier		Australia	345	+
jämthund	szwedzki elkhund[1]	Szwecja	42
jindo-kae	jindo[1]	Korea	334	+
jugoslovenski ovčarski pas šarplaninac	sarplaninac[1][8]	Jugosławia	41	+
kai		Japonia	317
карело-финская лайка (karelo-finskaja łajka)	łajka karelo-fińska	Rosja
karjalankarhukoira	karelski pies na niedźwiedzie[1][7][8]	Finlandia	48
кавказская овчарка (kawkazskaja owczarka)	owczarek kaukaski[1][7][8][9]	Rosja	328
kerry blue terrier		Irlandia	3
king charles spaniel		Wielka Brytania	128
kishu		Japonia	318
kleiner Münsterländer	mały münsterländer[7][8], wyżeł mały[7], mały munsterlander[1]	Niemcy	102
κρητικός ιχνηλάτης (kritikos ichnilatis)		Grecja	–	–
komondor	komondor[1][4][10][8]	Węgry	53
kraški ovčar	owczarek kraski[1]	Słowenia	278
Kromfohrländer		Niemcy	192
kuvasz	kuwasz[4][10], kuvasz węgierski[1]	Węgry	54
labrador retriever		Wielka Brytania	122
lagotto romagnolo		Włochy	298
lakeland terrier		Wielka Brytania	70
Lancashire Heeler		Wielka Brytania	–	+
landseer	landseer	Nowa Fundlandia	226	jako odmiana nowofundlanda
lapinporokoira		Finlandia	284
Leonberger	leonberger	Niemcy	145
lhasa apso		Tybet	227
magyar agár	chart węgierski[1][8]	Węgry	240
maltese	maltańczyk[1][7][8]	Włochy	65
manchester terrier		Wielka Brytania	71
mastiff	mastif angielski[8]	Wielka Brytania	264
mastín del Pirineo	mastif pirenejski[1][8]	Hiszpania	92
mastín español	mastif hiszpański[1][8]	Hiszpania	91
mastino napoletano	mastif neapolitański[1][8]	Włochy	197
miniature bull terrier	bulterier miniaturowy[1][8]	Wielka Brytania	11
московская сторожевая (moskowskaja storożewaja)	moskiewski stróżujący[9]	Rosja	–
mudi		Węgry	238
nederlandse kooikerhondje		Holandia	314
nederlandse schapendoes		Holandia	313
new guinea singing dog	śpiewający pies z Nowej Gwinei	Nowa Gwinea	–
newfoundland	nowofundland[1][8]	Kanada	50
nihon supittsu	szpic japoński[1][8]	Japonia	262
nihon teria	terier japoński[1]	Japonia	259
norfolk terrier		Wielka Brytania	272
norrbottenspets	szpic nordycki	Szwecja	276
norsk buhund	buhund norweski[1]	Norwegia	237
norsk elghund grå	elkhund szary[8]	Norwegia	242
norsk elghund sort	elkhund czarny[8]	Norwegia	268
norsk lundehund		Norwegia	265
norwich terrier		Wielka Brytania	72
nova scotia duck tolling retriever	retriever z Nowej Szkocji	Kanada	312
ogar polski	ogar polski[1][8]	Polska	52
old english sheepdog	owczarek staroangielski[1][4][10][8], bobtail[4][7][10][8]	Wielka Brytania	16
österreichischer Pinscher	pinczer austriacki[1][8]	Austria	64
otterhound		Wielka Brytania	294
parson russell terrier		Wielka Brytania	339
pekingese	pekińczyk[1][7][8], pekiński pies pałacowy[7]	Chiny	207
perdigueiro portuguęs	wyżeł portugalski[8], pointer portugalski[1]	Portugalia	187
perdiguero de Burgos	wyżeł hiszpański z Burgos[8], pointer hiszpański[1]	Hiszpania	90
perro de agua español	hiszpański pies dowodny[8], hiszpański pies wodny[1]	Hiszpania	336
perro dogo mallorquín	dog z Majorki[8], pies z Majorki[9]	Hiszpania	249
perro sin pelo del Perú	nagi pies peruwiański[8]	Peru	310, w tym odmiany
petit basset griffon vendéen		Francja	67
petit bleu de Gascogne	mały gończy gaskoński[8]	Francja	31
petit brabançon	brabantczyk[8]	Belgia	82
petit chien lion	lwi piesek[1][8]	Francja	233
pharaoh hound	pies faraona[1][8]	Malta	248
piccolo levriero italiano	charcik włoski[1][7][8]	Włochy	200
podenco canario	podenco kanaryjski[1][8]	Hiszpania	329
podenco ibicenco	podenco z Ibizy[8]	Hiszpania	89
podengo portuguęs	podengo portugalski[8]	Portugalia	94, w tym odmiany
poitevin		Francja	24
polski owczarek nizinny	polski owczarek nizinny[1][8]	Polska	251
polski owczarek podhalański	owczarek podhalański[1][8]	Polska	252
porcelaine		Francja	30
posavski gonič	gończy chorwacki[8]	Chorwacja	154
Pudelpointer	pudelpointer	Niemcy	216
pug	mops[1][7][8]	Wielka Brytania	253
puli		Węgry	55
pumi		Węgry	56
rafeiro do Alentejo	portugalski pies stróżujący[1]	Portugalia	96	+
rampur greyhound[1]		Indie	–	–
rhodesian ridgeback	rodezyjski ridgeback[1]	Zimbabwe	146
Riesenschnauzer	sznaucer olbrzym[1][8], brodacz olbrzym[7]	Niemcy	181
Rottweiler	rottweiler[9]	Niemcy	147
rövidszőrű magyar vizsla	wyżeł węgierski krótkowłosy[8]	Węgry	57
русская псовая борзая (russkaja psowaja borzaja)	chart rosyjski[7][8], borzoj[1][7][8]	Rosja	193
чёрный терьер (czornyj tierjer)	czarny terier rosyjski[1][8]	Rosja	327
русский той-терьер (russkij toj-tierjer)	rosyjski toy[8]	Rosja	352
русско-европейская лайка (russko-jewropiejskaja łajka)	łajka rosyjsko-europejska[1][8]	Rosja	304
saarlooswolfhond		Holandia	311
sabueso español	gończy hiszpański[8]	Hiszpania	204
saluki	chart perski[7][8]		269
самоедская собака (samojedskaja sobaka)	samojed[1]	Rosja	212
schillerstövare	gończy Schillera[8]	Szwecja	131
schipperke		Belgia	83
Schnauzer	sznaucer średni[1][8], brodacz średni[7]	Niemcy	182
schweizer Laufhund	gończy szwajcarski[8]	Szwajcaria	59, w tym: Bernese Hound – gończy berneński Jura Hound – gończy z Jury Lucerne Hound – gończy lucerneński Schwyz Hound – gończy ze Schwyz
schweizerischer Niederlaufhund	?	Szwajcaria	60
scottish terrier, aberdeen terrier	terier szkocki[1][7][8]	Wielka Brytania	73
sealyham terrier		Wielka Brytania	74
segugio italiano a pelo raso	gończy włoski krótkowłosy[8]	Włochy	337
segugio italiano a pelo forte	gończy włoski szorstkowłosy[8]	Włochy	198
shar pei		Chiny	309
shetland sheepdog	owczarek szetlandzki[1][8]	Wielka Brytania	88
shiba		Japonia	257
shih tzu		Tybet	208
shikoku		Japonia	319
siberian husky	husky syberyjski[1]	Stany Zjednoczone	270
skye terrier		Wielka Brytania	75
sloughi	chart arabski[7][8], chart z Maghrebu[3], arabski greyhound[3]	Maroko	188
slovenský čuvač	czuwacz słowacki[1][4][10], pies pasterski słowacki[7]	Słowacja	142
slovenský hrubosrstý stavač	wyżeł słowacki szorstkowłosy[8], słowacki pointer[1]	Słowacja	320
slovenský kopov	gończy słowacki[7][8], słowacki kopov[1]	Słowacja	244
smålandsstövare	gończy smalandzki[8]	Szwecja	129
spinone italiano	wyżeł włoski szorstkowłosy[8], włoski spinone[1]	Włochy	165
среднеазиатская овчарка (sriednieaziatskaja owczarka)	owczarek środkowoazjatycki[1][8]	Rosja	335
српски гонич (srpski gonic)	gończy serbski[8], gończy bałkański[1]	Jugosławia	150
crnogorski planinski gonič	czarnogórski gończy górski	?	279
srpski trobojni gonič	gończy serbski trójkolorowy?	?	229
stabyhoun	wyżeł fryzyjski[8]	Holandia	222
staffordshire bull terrier		Wielka Brytania	76
steirische Rauhhaarbracke	gończy styryjski[7][8]	Austria	62
suomenajokoira	gończy fiński[8]	Finlandia	51
suomenlapinkoira	fiński lapphund[1]	Finlandia	189
suomenpystykorva	szpic fiński[1][8]	Finlandia	49
sussex spaniel		Wielka Brytania	127
svensk lapphund	szwedzki lapphund[1]	Szwecja	135
taiwan dog		Tajwan	348
тайган (tajgan)	chart kirgiski, tajgan kirgiski[1]	Kirgistan	–
тазы (tazy)	chart środkowoazjatycki	Azja Środkowa	–
terrier brasileiro	terier brazylijski[8]	Brazylia	341
tesem (rasa wymarła)		Egipt	–	–
thai bangkaew dog		Tajlandia	358
thai ridgeback dog		Tajlandia	338
tibetan spaniel	spaniel tybetański[1][8]	Tybet	231
tibetan terrier	terier tybetański[1][7][8]	Tybet	209
tiroler Bracke	gończy tyrolski[8]	Austria	68
tornjak			355
tosa inu	tosa[1][8], tosa inu[9], mastif japoński[1]	Japonia	260	+
västgötaspets	szwedzki vallhund[1]	Szwecja	14
volpino italiano	szpic włoski[8]	Włochy	195
восточносибирская лайка (wostocznosibirskaja łajka)	łajka wschodniosyberyjska[1][8]	Rosja	305
Weimaraner	wyżeł weimarski[1][7][8]	Niemcy	99, w tym krótkowłosy i długowłosy
welsh corgi cardigan		Wielka Brytania	38
welsh corgi pembroke		Wielka Brytania	39
welsh springer spaniel	springer spaniel walijski[7][8]	Wielka Brytania	126
welsh terrier	terier walijski[1][7][8]	Wielka Brytania	78
west highland white terrier		Wielka Brytania	85
westfälische Dachsbracke	westfalski gończy krótkonożny[8], gończak westfalski[7]	Niemcy	100
wetterhoun	fryzyjski pies dowodny[8]	Holandia	221
whippet		Wielka Brytania	162
xoloitzquintle	nagi pies meksykański[8]	Meksyk	234, w tym odmiany
yorkshire terrier		Wielka Brytania	86
западносибирская лайка (zapadnosibirskaja łajka)	łajka zachodniosyberyjska[1][8]	Rosja	306
Zwergpinscher	pinczer miniaturowy[1][7][8], ratler[3], ratlerek[12]	Niemcy	185
Zwergschnauzer	sznaucer miniaturowy[1][8], brodacz miniaturowy[7]	Niemcy	183
якутская лайка (jakutskaja łajka)	łajka jakucka	Rosja

Popularność ras psów

Popularność danej rasy często zależna jest od aktualnych trendów, związanych na przykład z ukazywaniem się filmów. Przykładowo w latach 60. XX wieku dużą popularność zdobyły psy rasy dalmatyńczyk, w związku z premierą filmu animowanego 101 dalmatyńczyków^[19]. W 1993 w Polsce zarejestrowane było 375 ras psów na ok. 400 uznawanych wówczas przez FCI. Warto zauważyć, że liczba ras psów w Polsce po 1989 znacznie wzrosła, biorąc pod uwagę, że na poznańskiej wystawie w 1988 wystawiono zaledwie 122 rasy^[2].

W latach 90. XX w. do najpopularniejszych ras widywanych w Polsce należały owczarki niemieckie, pudle, jamniki oraz sznaucery^[2].

Zobacz też

Zobacz galerię związaną z tematem: Rasy psa

• dingo australijski
• grupy FCI
• psy pierwotne
• wykaz ras psów uznawanych za agresywne
• pies nierasowy

Przypisy

1. B. Fogle: Wielka encyklopedia: Psy. Warszawa, 1996, ISBN 978-83-7319-815-9.
2. MarianM. Szymankiewicz MarianM., Zasady chowu i hodowli psów rasowych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993, s. 8, 10-11, ISBN 83-09-01580-1.
3. Multimedialna Encyklopedia Powszechna WIEM edycja 2006. Young Digital Poland S.A., 2006. Brak numerów stron w książce
4. H. Räber: Encyklopedia psów rasowych. T. I i II. Warszawa, 1999.
5. David Taylor: Księga psów. Warszawa: Świat Książki, 1995, s. 8–9. ISBN 83-7129-102-7.
6. David Taylor: Ty i twój pies. Warszawa: Muza SA, 2001. ISBN 83-7319-029-5. Brak numerów stron w książce
7. D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987. Brak numerów stron w książce
8. Systematyka ras według FCI. ZKwP.
9. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne (Dz.U. z 2003 r. nr 77, poz. 687).
10. E.-M. Krämer: Rasy psów. Warszawa, 2003.
11. Wzorzec rasy nr 331 (FCI Standard N° 331) (pdf), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny.
12. Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5. Brak numerów stron w książce
13. Wzorzec rasy nr 173 (FCI Standard N° 173) (pdf) (pol.), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny.
14. Wzorzec rasy nr 170 (FCI Standard N° 170) (pdf) (pol.), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny.
15. Elżbieta Chwalibóg: Teriery. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Egros”, s. 93. ISBN 83-86268-48-4.
16. E.-M. Krämer: Rasy psów. Warszawa, 2003, s. 76.
17. wzorzec FCI rasy DUŃSKO-SZWEDZKI PIES WIEJSKI (pdf). Związek Kynologiczny w Polsce, 19 maja 2009. [dostęp 2012-02-13].
18. Wzorzec rasy nr 184 (FCI Standard N° 184) (pdf), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny.
19. AleksandraA. Nowak AleksandraA., MODA NA CZTERECH ŁAPACH, „enter the ROOM” [dostęp 2018-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-08] (ang.).

Bibliografia

• Systematyka ras według FCI z uwzględnieniem polskiego nazewnictwa ras (pdf), Związek Kynologiczny w Polsce – Zarząd Główny
• Breeds nomenclature. [w:] Oficjalna strona FCI [on-line]. Fédération Cynologique Internationale. [dostęp 2012-02-29]. (ang.).
• Bruce Fogle: Wielka encyklopedia: Psy [Encyclopedia of the dog]. (tłum.) Marcin Gorazdowski. Warszawa: Muza SA, 1996. ISBN 978-83-7319-815-9. Brak numerów stron w książce
• Eva-Maria Krämer: Rasy psów. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2003. ISBN 83-7073-372-7. Brak numerów stron w książce
• D. Najmanova, Z. Humpal: Psy rasowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1987. Brak numerów stron w książce
• Hans Räber: Encyklopedia psów rasowych. T. I i II. Warszawa: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1999. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Wykaz klubów poszczególnych ras przy Związku Kynologicznym w Polsce (komisje zarządu głównego)
• Wykaz klubów poszczególnych ras przy Związku Kynologicznym w Polsce (z władzami wybieralnymi)
• Wzorce ras z podziałem na grupy na stronie Związku Kynologicznego w Polsce.
• O genie odpowiedzialnym za wielkość psów

Kontrola autorytatywna (rasa):

• LCCN: sh85038765
• GND: 4113973-2
• BnF: 11967853k
• BNCF: 283
• J9U: 987007557939105171

Encyklopedie internetowe:

• SNL: hunderase