Polonia w Wielkiej Brytanii

Polonia w Wielkiej Brytanii – społeczność narodowości polskiej zamieszkująca terytorium Wielkiej Brytanii.

Szybkie fakty Populacja, Miejsce zamieszkania ...

Remove ads

W 2018 Office for National Statistics oszacował liczbę Polonii mieszkającej na terenie Wielkiej Brytanii na 905 000 osób (w tym 832 000 osób urodzonych w Polsce)^[1]. Według statystyk brytyjskiego urzędu statystycznego, Polki w Wielkiej Brytanii rodzą rocznie 23 tysiące dzieci^[2].

Polacy to pierwsza pod względem liczebności grupa narodowościowa imigrantów w Wielkiej Brytanii^[3], a język polski to drugi co do popularności język w Anglii i trzeci w Wielkiej Brytanii (po angielskim i walijskim), z około 1% populacji posługującym się nim na co dzień^[4]^[5].

Największe ośrodki emigracyjne to: Birmingham, Bradford, Edynburg, Glasgow, Londyn (około 110 tys.) najwięcej w dzielnicy Ealing oraz Hounslow^[6], a następnie miasta Manchester^[7] oraz Peterborough (około 24 tys.)^[8].

Polonię brytyjską można datować od okresu powstania listopadowego, kiedy to do Londynu dotarła pierwsza polska emigracja polityczna^[9].

Remove ads

Demografia

Podsumowanie

Perspektywa

W 1931 roku liczba Polaków w Wielkiej Brytanii wynosiła 44 642 osób, a w 1951 roku – 162 339 osób^[10]^[11].

W 2003 przed wejściem Polski do Unii Europejskiej w Wielkiej Brytanii mieszkało około 69 tysięcy Polaków^[12]. Dziesięć lat później w Wielkiej Brytanii mieszkało około 688 000 Polaków urodzonych w Polsce^[3], co było skutkiem szczególnie szybko rosnącej ich liczby w latach 2004-2008, czyli od wejścia Polski do UE do początku kryzysu gospodarczego z Wielkiej Brytanii^[13].

Na koniec 2017 brytyjski urząd statystyczny oszacował liczbę Polonii mieszkającej na terenie Wielkiej Brytanii na około 1 mln 21 tysięcy osób^[14]. W kolejnych latach ich liczba znacznie zmalała do 682 000 w czerwcu 2021 roku^[15], co miało związek z wyjściem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, a także z trudnościami na rynku pracy wywołanymi przez pandemię Covid-19. Spadek był skutkiem nie tylko zwiększonej liczby wyjeżdżających z UK Polaków, ale także mniejszej liczby przyjeżdżających.

Według najnowszych szacunków z 2023 roku, liczba Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii utrzymuje się na poziomie około 700–800 tysięcy. Głównymi przyczynami utrzymującej się tendencji spadkowej są zmiany w prawie imigracyjnym po Brexicie, poprawa sytuacji ekonomicznej w Polsce oraz ograniczenia związane z pandemią. Mimo to polska społeczność pozostaje jedną z największych i najbardziej aktywnych grup imigranckich w Wielkiej Brytanii, odgrywając istotną rolę w życiu gospodarczym i kulturalnym kraju.^[16]

Remove ads

Kultura

Instytut Piłsudskiego
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie
Ognisko Polskie w Londynie – pierwszy polski klub, restauracja i teatr/sala wystawowa
Polska Fundacja Kulturalna
Polska Macierz Szkolna w Wielkiej Brytanii
POSK Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny w Londynie^[17] – siedziba szeregu organizacji zajmujących się sprawami kombatanckimi oraz promocją polskiej kultury, oświaty i sztuki w Wielkiej Brytanii.
Polski Uniwersytet na Obczyźnie

Remove ads

Przestępczość

Według statystyk National Police Chiefs’ Council z 2015 Polacy stanowili najliczniejszą grupę (10 300 osób) spośród obywateli państw Unii Europejskiej skazanych za przestępstwa popełnione na terenie Wielkiej Brytanii^[18]. W 2016 w brytyjskich więzieniach, karę pozbawienia wolności, odsiadywało ponad tysiąc Polaków^[19].

Po ogłoszeniu wyników referendum dotyczącego opuszczenia UE przez Wielką Brytanię, nasiliły się ataki na tle ksenofobicznym na Polaków m.in. w sierpniu 2016 doszło do zabójstwa z nienawiści w angielskim mieście Harlow^[20].

Prasa

Cooltura Polish Weekly Magazine tygodnik
Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza
Goniec Polski tygodnik
Nowy Czas miesięcznik
Polski Magazyn w UK

Polacy związani z Wielką Brytanią

Jan Łaski (1499–1560) – duchowny i działacz reformacji na terenie Anglii
Józef Boruwłaski (1739–1837) – słynny karzeł i pamiętnikarz
Paweł Edmund Strzelecki (1797–1873) – podróżnik, geolog, geograf, badacz i odkrywca
Tadeusz Krępowiecki (1798–1847) – polityk i publicysta, działacz niepodległościowy, uczestnik powstania listopadowego
Stanisław Gabriel Worcell (1799–1857) – działacz polityczny, pisarz i publicysta
Piotr Steinkeller (1799–1854) – przedsiębiorca i bankier, pionier polskiego przemysłu
Piotr Falkenhagen-Zaleski (1809–1883) – finansista, powstaniec listopadowy, działacz emigracyjny
Zenon Świętosławski (1811–1875) – działacz emigracyjny, uczestnik powstania listopadowego oraz partyzantki Zaliwskiego, socjalista utopijny
Stanisław Julian Ostroróg (1835–1890) – oficer Wojny Krymskiej, wynalazca, poeta, fotograf
Bernard Alojzy Łubieński (1846–1933) – zakonnik, prezbiter
Joseph Conrad (1857–1924) – pisarz angielskojęzyczny
Konstanty Skirmunt (1866–1949) – dyplomata, długoletni ambasador II Rzeczypospolitej przy Dworze Św. Jakuba
Józef Haller (1873–1960) – generał broni Wojska Polskiego, Naczelny Dowódca wszystkich Wojsk Polskich
Stanisław Sosabowski (1892–1967) – generał brygady, dowódca 1 Brygady Spadochronowej, z którą walczył w bitwie o Arnhem
Jerzy Świrski (1882–1959) – kontradmirał Polskiej Marynarki Wojennej
Teresa Łubieńska (1884–1957) – działaczka społeczna, porucznik Armii Krajowej
Bronisław Malinowski (1884–1942) – antropolog
Władysław Raczkiewicz (1885–1947) – prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie w latach 1939–1947
Maria Antonina Czaplicka (1886–1921) – etnografka
Mieczysław Lubelski (1887–1965) – rzeźbiarz, ceramik
Stanisław Rola-Arciszewski (1888–1953) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, publicysta wojskowy
Józef Retinger (1888–1969) – pisarz i polityk
Zygmunt Nowakowski (1891–1963) – pisarz, dziennikarz, aktor, reżyser, współpracownik Radia Wolna Europa
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska (1891–1945) – poetka, dramatopisarka
Zygmunt Podhorski (1891–1960) – generał brygady
Edward Bernard Raczyński (1891–1993) – dyplomata, Prezydent RP na Uchodźstwie
Stanisław Maczek (1892–1994) – generał dywizji Wojska Polskiego, honorowy obywatel Holandii
Michał Tokarzewski-Karaszewicz (1893–1964) – generał dywizji Polskich Sił Zbrojnych, wolnomularz, teozof, duchowny Kościoła liberalnokatolickiego
Stefan Tyszkiewicz (1894–1976) – inżynier, wynalazca
Mieczysław Grydzewski (1894–1970) – historyk, felietonista, dziennikarz, redaktor czasopisma „Skamander” oraz tygodnika „Wiadomości Literackie”
Wanda Gertz (1896–1958) – działaczka patriotyczna i niepodległościowa, major Wojska Polskiego, żołnierz Kedywu
Gustaw Łowczowski (1897–1984) – żołnierz Legionów Polskich, pułkownik piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Klemens Rudnicki (1897–1992) – generał dywizji,
Beata Obertyńska (1898–1980) – poetka
Sawa (Sowietow) (1898–1951) – biskup Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, generał brygady na czas wojny Wojska Polskiego.
Halszka Wasilewska (oficer) (1899–1961) – oficer Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
Roman Wajda (1901–1974) – polski inżynier, podpułkownik saperów Wojska Polskiego, główny pomysłodawca budowy Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego w Londynie, wykładowca i działacz polonijny w Wielkiej Brytanii
Marian Hemar (1901–1972) – poeta, satyryk, komediopisarz, dramaturg, tłumacz poezji, autor tekstów piosenek
Adam Ciołkosz (1901–1978) – polityk, oficer, publicysta, mąż Lidii
Aniela Pawlikowska (1901–1980) – polska malarka, portrecistka i autorka ilustracji książkowych
Lidia Ciołkosz (1902–2002) – działaczka socjalistyczna, publicystka, historyczka,
Józef Mackiewicz (1902–1985) – pisarz, publicysta
Jadwiga Harasowska (1904–1978) – wydawca
Adam Harasowski (1904–1996) – kompozytor, szopenolog, inżynier mechanik
Aleksandra Stypułkowska (1906–1982) – adwokatka, dziennikarka
Feliks Topolski (1907–1989) – malarz i rysownik
Tadek Marek (1908–1982) – inżynier, konstruktor
Józef Rotblat (1908–2005) – fizyk, radiobiolog, Laureat Pokojowej Nagrody Nobla
Krystyna Skarbek (1908–1952) – agentka brytyjskiego wywiadu
Henryk Zygalski (1908–1978) – matematyk i kryptolog
Marek Żuławski (1908–1985) – malarz, grafik, esejista
Zofia Terné (1909–1985) – aktorka kabaretowa, kompozytorka, pianistka
Jerzy Mirewicz (1909–1996) – TJ, prezbiter, pisarz, wykładowca i redaktor
Lew Sapieha (1913–1990), ułan, dziennikarz i tłumacz
Andrzej Panufnik (1914–1991) – kompozytor, dyrygent
Edward Szczepanik (1915–2005) – polski ekonomista (doktor ekonomii), premier Rządu RP na uchodźstwie w latach 1986–1990
Franciszek Kornicki (1916–2017) – dowódca wojskowy
Zbigniew Makowiecki (1917–2017) – kawalerzysta, pułkownik
Mieczysław Stachiewicz (1917) – architekt, pilot
Hanna Segal (1918–2011) – lekarka, psychoanalityczka
Ryszard Kaczorowski (1919–2010) – prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie w latach 1989–1990
Anna Sabbat (1924–2015) – polska działaczka emigracyjna w Wielkiej Brytanii, żona Kazimierza Sabbata, pierwsza dama
Andrzej Ciechanowiecki (1924–2015) – historyk sztuki, marszand, mecenas kultury
Zbigniew Pełczyński (1925) – filozof, profesor emerytowany Uniwersytetu Oksfordzkiego
Zygmunt Bauman (1925–2017) – socjolog, filozof
Jan Darowski (1926–2008) – poeta, eseista, tłumacz
Leszek Kołakowski (1927–2009) – filozof, profesor na Uniwersytecie Oksfordzkim
Bolesław Taborski (poeta) (1927–2010) – pisarz, teatrolog, krytyk literacki, tłumacz, dziennikarz BBC
Zofia Butrym (1927–2017) – polska socjolog, specjalistka w dziedzinie pracy społecznej
Artur Rynkiewicz (1927–2019) – minister spraw emigracji w ostatnim Rządzie RP na uchodźstwie
Bolesław Sulik (1929–2012) – reżyser, dziennikarz, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
Jerzy Kulczycki (wydawca) (1931–2013) – polski księgarz i wydawca
Anna Maria Anders (1950) – polityk, senator IX kadencji Senatu RP, ambasador RP we Włoszech i San Marino, córka Władysława Andersa
Krzysztof Śmietana – skrzypek
Andrzej Suchcitz (1959) – historyk, publicysta, archiwista
Radosław Sikorski (1963) – polityk, minister

Remove ads

Religia

Dla wiernych kościoła rzymskokatolickiego w kilkudziesięciu miastach są polskie parafie oraz odbywają się msze w języku polskim^[21]. W języku polskim odbywają się również spotkania religijne innych wyznań m.in. Świadków Jehowy^[22].

Galeria

„Lingwood”, mieszkanie Wasilewskich na Leytonstone ok. 1898
Ołtarz w pierwszym polskim kościele pw MB. Częstochowskiej, przy Devonia Road Islington
Ognisko Polskie w Londynie
Pomnik katyński na Gunnersbury, Londyn
dawne polskie kolegium Miłosierdzia Bożego nad Tamizą w Fawley Court
Rzeźba Wojtka z polskim żołnierzem w Edynburgu
Polish Air Force Memorial, dłuta Lubelskiego, w Ruislip, w Londynie
MS Batory w barwach wojennych brytyjskiej admiralicji
Kościół św. Andrzeja Boboli w Londynie, tzw. „garnizonowy”
Londyn-POSK-1992