Lista prezydentów Polski

chronologiczna lista Głów Państwa Polskiego od 1918 roku Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lista prezydentów Polski

Prezydenci Polski – chronologiczna lista prezydentów Polski i innych osób sprawujących urząd głowy państwa polskiego od 1918 roku.

Szybkie fakty Państwo, Data utworzenia ...
Prezydent Polski
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Thumb
Gabriel Narutowicz – pierwszy prezydent Polski
Obecny prezydent
Thumb
Obecny prezydent – Andrzej Duda
Stanowisko
Państwo

 Polska

Data utworzenia

11 grudnia 1922[a]

Pierwszy prezydent

Gabriel Narutowicz

Obecny prezydent

Andrzej Duda

Obecny od

6 sierpnia 2015

Siedziba

Pałac Prezydencki w Warszawie

Strona internetowa
Zamknij
Thumb
Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Thumb
List Władysława Raczkiewicza do Ignacego Jana Paderewskiego, notyfikujący mu przekazanie władzy prezydenckiej przez Ignacego Mościckiego w 1939 roku

II Rzeczpospolita (1918–1939)

Podsumowanie
Perspektywa

Od przewrotu majowego w 1926 do śmierci w maju 1935 faktycznie najwyższą władzę w państwie sprawował Józef Piłsudski, który piastował urzędy Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, Ministra Spraw Wojskowych i – przez krótki czas – Prezesa Rady Ministrów.

Więcej informacji Lp., Zdjęcie ...
Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
Józef Piłsudski – sprawował urząd głowy państwa jako:
  • Tymczasowy Naczelnik Państwa (od 29 listopada 1918 do 20 lutego 1919)
  • Naczelnik Państwa (od 20 lutego 1919 do 14 grudnia 1922)[b]
29 listopada 1918[c]14 grudnia 1922[a][1] bezpartyjny, popierany i związany z obozem PPS[d]
1. Gabriel Narutowicz 14 grudnia 1922[a]16 grudnia 1922[e] bezpartyjny, zgłoszony przez Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”
Maciej Rataj 16 grudnia 1922[f]20 grudnia 1922 Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
2. Stanisław Wojciechowski 20 grudnia 192214 maja 1926[g]
Maciej Rataj 15 maja 1926[f]4 czerwca 1926[h]
3. Ignacy Mościcki 4 czerwca 192630 września 1939[i] bezpartyjny, związany z sanacją
Zamknij

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1990)

Podsumowanie
Perspektywa

30 września 1939 r. prezydent Ignacy Mościcki zrezygnował ze sprawowania urzędu, wyznaczając uprzednio na swego następcę (zgodnie z przepisami Konstytucji kwietniowej z 1935 r.) Władysława Raczkiewicza, który tym samym stał się pierwszym prezydentem na uchodźstwie. Urząd ten stanowił kontynuację prezydentury II RP. Do 5 lipca 1945 r. Rząd RP na uchodźstwie miał pełne uznanie międzynarodowe (z wyjątkiem ZSRR, III Rzeszy i jej sojuszników), w tym samym dniu poparcie na świecie zyskał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Większość krajów świata niemal od razu zaakceptowała ten stan rzeczy i podpisała umowy międzynarodowe z nowym rządem polskim. Formalnie rząd na uchodźstwie, wobec braku uznania społeczności międzynarodowej, nie mógł prowadzić dalszej działalności; w praktyce funkcjonował aż do pierwszych powszechnych wyborów prezydenckich w Polsce w 1990 r., nie uznając znacznej części postanowień konferencji jałtańskiej i wypracowanego po II wojnie światowej ładu. Przez kilkanaście (do kilkudziesięciu) lat uznawany był przez niewielką liczbę państw (Irlandia, Hiszpania, Kolumbia, Kuba, Liban, Watykan, Wenezuela, Australia).

Więcej informacji Lp., Zdjęcie ...
Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
Thumb Edward Śmigły-Rydz 1 września 1939[j][2] 25 września 1939[k][3] Obóz Zjednoczenia Narodowego
Thumb Bolesław Wieniawa-Długoszowski 25 września 1939[l][3] 29 września 1939[m][4] związany z Obozem Zjednoczenia Narodowego
1. (4.) Thumb Władysław Raczkiewicz 30 września 19396 czerwca 1947[n] związany z Obozem Zjednoczenia Narodowego
2. Thumb August Zaleski 9 czerwca 19477 kwietnia 1972[o] bezpartyjny, związany z sanacją
Rada Trzech[p]

W skład Rady wchodzili:

3 sierpnia 19547 kwietnia 1972 Polska Partia Socjalistyczna (Arciszewski i Urbański), Stronnictwo Narodowe (Mglej), bezpartyjni, związani z sanacją (Anders, Raczyński, Bór-Komorowski, Odzierzyński, Kopański)
3. Thumb Stanisław Ostrowski 9 kwietnia 19728 kwietnia 1979 bezpartyjni, związani z sanacją
4. Thumb Edward Raczyński 8 kwietnia 19798 kwietnia 1986
5. Thumb Kazimierz Sabbat 8 kwietnia 198619 lipca 1989
6. Thumb Ryszard Kaczorowski 19 lipca 198922 grudnia 1990[v]
Zamknij

Polska Ludowa (1944–1989)[5]

Podsumowanie
Perspektywa

Rzeczpospolita Polska (1944–1952)

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (1944–1952)

Osobny artykuł: Krajowa Rada Narodowa.
Więcej informacji Lp., Zdjęcie ...
Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
Thumb Bolesław Bierut – sprawował urząd głowy państwa jako:
  • Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej (od 20 września do 31 grudnia 1944)[w][x]
  • Prezydent Krajowej Rady Narodowej (od 31 grudnia 1944 do 4 lutego 1947)[n]
20 września 1944 4 lutego 1947 bezpartyjny, popierany przez Polską Partię Robotniczą[y]
Thumb Franciszek Trąbalski[z] 4 lutego 1947 4 lutego 1947[aa] Polska Partia Socjalistyczna (tzw. lubelska)
Thumb Władysław Kowalski[ab] 4 lutego 1947 5 lutego 1947 Stronnictwo Ludowe (tzw. lubelskie)
1. Thumb Bolesław BierutPrezydent Rzeczypospolitej Polskiej[ac] 5 lutego 1947 20 listopada 1952[6] bezpartyjny, popierany przez Polską Partię Robotniczą (do sierpnia 1948)[y]
Polska Partia Robotnicza (od sierpnia do 15 grudnia 1948)
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (od 15 grudnia 1948)
Zamknij

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989)

Przewodniczący Rady Państwa PRL (1952–1989)

Osobny artykuł: Rada Państwa (Polska).

Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r. znosiła urząd prezydenta. Jego rolę przejęła Rada Państwa (urząd istniejący już pod rządami Małej Konstytucji z 1947 r.) – konstytucyjna kolegialna głowa państwa, na czele z Przewodniczącym Rady Państwa. Najważniejszą osobą w PRL był jednak de facto I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Kolejnymi I sekretarzami byli: Bolesław Bierut (1948-1956), Edward Ochab (1956), Władysław Gomułka (1956–1970), Edward Gierek (1970–1980), Stanisław Kania (1980–1981), Wojciech Jaruzelski (1981–1989) i Mieczysław Rakowski (1989–1990).

Więcej informacji Lp., Zdjęcie ...
Lp. Zdjęcie Przewodniczący Rady Państwa Od Do Przynależność partyjna lub partia popierająca
2. Thumb Aleksander Zawadzki
(1899–1964)
20 listopada 1952 7 sierpnia 1964 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Urząd nieobsadzony – zastępcy przewodniczącego:
7 sierpnia 1964 12 sierpnia 1964 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (Ochab i Lange) i jej partie satelickie: Stronnictwo Demokratyczne (Kulczyński), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (Podedworny)
3. Thumb Edward Ochab
(1906–1989)
12 sierpnia 1964 11 kwietnia 1968 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
4. Thumb Marian Spychalski
(1906–1980)
11 kwietnia 1968 23 grudnia 1970
5. Thumb Józef Cyrankiewicz
(1911–1989)
23 grudnia 1970 28 marca 1972
6. Thumb Henryk Jabłoński
(1909–2003)
28 marca 1972 6 listopada 1985
7.
Thumb
Wojciech Jaruzelski
(1923–2014)
6 listopada 1985 19 lipca 1989
Zamknij

Prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1989)

W 1989 r. Rada Państwa zastąpiona została urzędem prezydenta PRL, działając do wyboru w dniu 19 lipca 1989 r. pierwszego i jedynego Prezydenta PRL. 31 grudnia 1989 roku weszła w życie ustawa konstytucyjna o zmianie nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska.

Więcej informacji Lp., Zdjęcie ...
Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
1.
Thumb
Wojciech Jaruzelski 19 lipca 1989 30 grudnia 1989[7] Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Zamknij

III Rzeczpospolita (od 1989 roku)

Podsumowanie
Perspektywa

Jako pierwszy urząd ten sprawował Wojciech Jaruzelski (wcześniej Prezydent PRL), począwszy od 31 grudnia 1989 roku, kiedy weszła w życie ustawa konstytucyjna o zmianie nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska, do czasu zaprzysiężenia na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy.

Więcej informacji Lp., Zdjęcie ...
Lp. Zdjęcie Imię i nazwisko Okres sprawowania Przynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
1.
Thumb
Wojciech Jaruzelski 31 grudnia 1989[ad] 22 grudnia 1990[7] do 29 stycznia 1990 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, następnie bezpartyjny, popierany przez Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej
2. Thumb Lech Wałęsa 22 grudnia 1990[ae][8] 22 grudnia 1995 Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” (od 1980 do 2005), Porozumienie Centrum (od 1990 do 1993)
3. Thumb Aleksander Kwaśniewski 23 grudnia 1995 23 grudnia 2005[af] Sojusz Lewicy Demokratycznej
4. Thumb Lech Kaczyński 23 grudnia 2005 10 kwietnia 2010[ag] Prawo i Sprawiedliwość
Thumb
Bronisław Komorowski 10 kwietnia 2010[f][9] 8 lipca 2010 Platforma Obywatelska
Thumb
Bogdan Borusewicz 8 lipca 2010[ah] 8 lipca 2010[ai][10] bezpartyjny, popierany przez Platformę Obywatelską
Thumb
Grzegorz Schetyna 8 lipca 2010[aj] 6 sierpnia 2010[10] Platforma Obywatelska
5.
Thumb
Bronisław Komorowski 6 sierpnia 2010 6 sierpnia 2015
6.
Thumb
Andrzej Duda 6 sierpnia 2015 pełni funkcję[ak] Prawo i Sprawiedliwość
Zamknij

Długość urzędowania prezydentów

Najdłużej urzędującym prezydentem Polski był prezydent na uchodźstwie August Zaleski, pełniący tę funkcję przez 9069[11] dni. W okresie międzywojennym najdłużej urzędującym prezydentem był Ignacy Mościcki (4866[12] dni), wśród głów państwa Polski Ludowej Henryk Jabłoński (4823[13] dni), a w III RP Aleksander Kwaśniewski (3653[14] dni).

Osobą pełniącą najkrócej tymczasowo obowiązki prezydenta Polski był Bogdan Borusewicz (1 dzień). Najkrócej urzędującym prezydentem Polski był Gabriel Narutowicz, sprawujący urząd przez 2 dni. Wśród prezydentów na uchodźstwie najkrócej urzędującym prezydentem był Ryszard Kaczorowski (521[15] dni), wśród głów państwa Polski Ludowej Józef Cyrankiewicz (461[16] dni), a w III RP Wojciech Jaruzelski (356[17] dni).

Wiek prezydentów

Podsumowanie
Perspektywa

Najmłodszym prezydentem Polski był Aleksander Kwaśniewski. Kiedy zaczynał pełnić tę funkcję miał 41 lat. W okresie międzywojennym najmłodszy był Stanisław Wojciechowski (53 l.), wśród prezydentów na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz (54 l.), a wśród głów państwa Polski Ludowej Bolesław Bierut (51 l.).

Najstarszym prezydentem Polski był prezydent na uchodźstwie Edward Raczyński. Kiedy kończył pełnić tę funkcję miał 95 lat. W okresie międzywojennym najstarszy był Ignacy Mościcki (71 l.), wśród głów państwa Polski Ludowej Henryk Jabłoński (75 l.), a w III RP Wojciech Jaruzelski (67 l.).

Najmłodszym prezydentem Polski w ostatnim dniu urzędowania był Aleksander Kwaśniewski. Kiedy kończył pełnić tę funkcję miał 51 lat. W okresie międzywojennym najmłodszy był Gabriel Narutowicz (57 l.), wśród prezydentów na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski (71 l.), a wśród głów państwa Polski Ludowej Bolesław Bierut (60 l.).

Najstarszym prezydentem Polski w pierwszym dniu urzędowania był prezydent na uchodźstwie Edward Raczyński. Kiedy zaczynał pełnić tę funkcję miał 87 lat. W okresie międzywojennym najstarszy był Ignacy Mościcki (58 l.), wśród głów państwa Polski Ludowej Wojciech Jaruzelski (62 l.), a w III RP Bronisław Komorowski (58 l.).

Żyjący byli prezydenci

Żyjący byli prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej:

Ponadto żyją dwie osoby pełniące w przeszłości tymczasowo obowiązki prezydenta RP: Bogdan Borusewicz i Grzegorz Schetyna.

Opróżnienia urzędu, skrócenia i przedłużenia kadencji

Podsumowanie
Perspektywa

Opróżnienia urzędu wskutek zgonu:

Opróżnienia urzędu wskutek zrzeczenia się funkcji przed upływem kadencji:

Skrócenia kadencji:

Żadnej z osób sprawujących po 1918 roku funkcję głowy państwa nie skrócono kadencji wskutek wyroku skazującego Trybunału Stanu ani uznania jej za niezdolną do sprawowania urzędu. Miały miejsce natomiast 4 przypadki skrócenia kadencji wskutek zniesienia albo zastąpienia urzędu lub zmiany sposobu jego obsadzania:

Przedłużenia kadencji:

  • Rząd RP na uchodźstwie
    • August Zaleski (przedłużenie bez podstaw prawnych formalnie zakończonej w 1954 r. kadencji prezydenckiej na czas nieokreślony, co doprowadziło do rozłamu politycznego na uchodźstwie i utworzenia Rady Trzech – opozycyjnego ośrodka przypisującego sobie uprawnienia głowy państwa)

Zobacz też

Uwagi

  1. 9 grudnia 1922 r. Gabriel Narutowicz wygrał wybory, 11 grudnia 1922 r. Gabriel Narutowicz zaprzysiężony został na urząd Prezydenta RP, ale dopiero 14 grudnia J. Piłsudski przekazał mu władzę jako Naczelnik Państwa, co zostało ujęte w oficjalnym protokole.
  2. W dniu 20 lutego 1919 roku Józef Piłsudski zrzekł się urzędu Tymczasowego Naczelnika Państwa, który piastował od 29 listopada 1918 roku, na ręce Sejmu Ustawodawczego; jednak Sejm powierzył mu dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa (już bez określenia „Tymczasowy”) na mocy przyjętej tego samego dnia Małej Konstytucji z 1919 roku (Dz.U. z 1919 r. nr 19, poz. 226).
  3. Po dekrecie Naczelnego Dowódcy z 22 listopada 1918 roku o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej, który ustalał ustrój republikański odrodzonej Polski, organizację i kompetencje tymczasowych organów władzy państwowej do momentu ukonstytuowania wybranego w demokratycznych wyborach Sejmu Ustawodawczego, do którego równocześnie Piłsudski rozpisał wybory w oparciu o ordynację proporcjonalną. Dekret formalnie wszedł w życie z dniem jego ogłoszenia w Dzienniku Praw, tj. 29 listopada 1918 roku (Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 41).
  4. Podczas manifestanci z PPS dnia 10 listopada 1918 działacze próbowali wręczyć Piłsudskiemu sztandar Pogotowia Bojowego PPS. Piłsudski sztandaru nie przyjął, co skomentował „nie mogę przyjąć znaku jednej partii, mam obowiązek działać w imieniu całego narodu” Bohdan Urbankowski: Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg. T. I. Warszawa: 1997. ISBN 83-7001-914-5.
  5. Zamordowany przez Eligiusza Niewiadomskiego.
  6. Tymczasowo wykonywał obowiązki Prezydenta RP po opróżnieniu urzędu, jako marszałek Sejmu.
  7. Zrezygnował po zamachu majowym.
  8. 31 maja 1926 r. Zgromadzenie Narodowe wybrało na urząd prezydenta Józefa Piłsudskiego, nie przyjął on jednak urzędu.
  9. Wybrany na drugą kadencję 8 maja 1933 roku, zaprzysiężenie prezydenta odbyło się 9 maja.
  10. Wyznaczony 1 września 1939 r. przez prezydenta Mościckiego „na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej”.
  11. Decyzja odwołana 25 września 1939.
  12. Wyznaczony 25 września 1939 r. przez prezydenta Mościckiego „na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej”.
  13. Zrzekł się urzędu następcy prezydenta RP, decyzja o wyznaczeniu następcy odwołana 29 września 1939.
  14. Do 5 lipca 1945 r. Rząd RP na uchodźstwie miał pełne uznanie międzynarodowe (z wyjątkiem ZSRR, III Rzeszy i jej sojuszników), w tym samym dniu poparcie na świecie zyskał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.
  15. Sprawował swój urząd, nie licząc się z upływem kadencji, której koniec, zgodnie z art. 20 ust. 1 w zw. z art. 24 ust. 1 Konstytucji kwietniowej, przypadał na dzień 9 czerwca 1954 roku.
  16. Organ powstały po odmowie przez Zaleskiego ustąpienia z urzędu Prezydenta RP na uchodźstwie po zakończeniu kadencji. Działając w sprzeczności z zapisami konstytucyjnymi ogłosiła się ona za kolegialną głowę państwa polskiego. Uznawana za legalną przez większą część emigracji polskiej.
  17. Po śmierci Arciszewskiego.
  18. Po śmierci Bór-Komorowskiego.
  19. Po rezygnacji Odzierzyńskiego.
  20. Po odejściu Mgleja.
  21. Po śmierci Andersa.
  22. Ryszard Kaczorowski po zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy przekazał mu insygnia prezydenckie, a rząd emigracyjny utworzył komisję likwidacyjną, która do 31 grudnia 1991 zakończyła działalność wszelkich emigracyjnych struktur władzy.
  23. Pełnił tę funkcję od 1 stycznia 1944, ale przed 19 września nie miała ona uprawnień głowy państwa.
  24. W oparciu o przepisy Ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Prezydenta Krajowej Rady Narodowej w związku z uznaniem opróżnienia urzędu Prezydenta RP jego obowiązki sprawuje tymczasowo od chwili ogłoszenia ustawy 20 września 1944 Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej, a od 31 grudnia 1944 Prezydent Krajowej Rady Narodowej.
  25. Faktycznie tajny członek Biura Politycznego PPR na polecenie Józefa Stalina. Ryszard Terlecki, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007, ISBN 978-83-08-04105-5, s. 34.
  26. Tymczasowo pełniący obowiązki przewodniczącego Krajowej Rady Nardodowej.
  27. Kilka godzin.
  28. Można doszukiwać się jego sprawowania zastępczo urzędu Prezydenta RP od momentu wyboru na funkcję Marszałka Sejmu Ustawodawczego, do zaprzysiężenia Bieruta na urząd Prezydenta RP. Art. 2 ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Przewodniczącego KRN (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 23) stanowił, że wobec opróżnienia urzędu Prezydenta RP, zastępuje go Przewodniczący KRN. Jednak zgodnie z art. 5 tej ustawy, wygasała ona automatycznie z chwilą ukonstytuowania się ciał parlamentarnych wybranych na zasadzie powszechnych wyborów. W mocy pozostawał więc art. 40 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja RP (obowiązującej zgodnie z Manifestem PKWN), w myśl którego jeżeli Prezydent RP nie może sprawować urzędu, oraz w razie opróżnienia urzędu Prezydenta RP wskutek śmierci, zrzeczenia się lub innej przyczyny – zastępuje go Marszałek Sejmu (Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja RP (Dz.U. z 1921 r. nr 44, poz. 267)).
  29. Od 20 lutego 1947 do końca prezydentury był też ex officio przewodniczącym Rady Państwa.
  30. Do 30 grudnia 1989 Prezydent Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
  31. Pierwszy prezydent RP wybrany w demokratycznych wyborach po II wojnie światowej.
  32. 23 grudnia 2000 rozpoczął drugą kadencję.
  33. Przez kilka godzin.
  34. 6 sierpnia 2020 rozpoczął drugą kadencję.

Przypisy

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.