Jaz Opatowice

Jaz Opatowice (Jaz Opatowicki) – jaz z zamknięciem sektorowym, położony we Wrocławiu, wybudowany w ramach Stopnia Wodnego Opatowice w Bartoszowicko–Opatowickim Węźle Wodnym. Jaz piętrzy wody rzeki Odry na jej górnym odcinku, tzw. Górnej Odrze Wrocławskiej. Położony jest w 245,035 km biegu rzeki^[1][2]. Obecny jaz, to konstrukcja, której budowa zakończyła się w 1985 roku. W 2012 roku istniejący jaz sektorowy przebudowano na jaz klapowy, jednocześnie rozbudowana została przepławka dla ryb oraz wyremontowano obiekty towarzyszące^{[potrzebny przypis]}.

Jaz Opatowice

Jaz Opatowicki

Jaz Opatowicki (i Kładka Opatowicka)
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Droga wodna	Górna Odra Wrocławska
Lokalizacja	na 245,035 km Odry
Stopień wodny	Opatowice
Budowa
Lata budowy	1896, 1916, 1985
Dane techniczne
Rodzaj	3 × sektorowy
Długość	96 m
Różnica poziomów	2,46 m
Liczba przęseł	3
Światła przęseł	3 × 32
Położenie na mapie Wrocławia Jaz Opatowice
Położenie na mapie Polski Jaz Opatowice
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Jaz Opatowice
51°06′00″N 17°07′16″E

Jaz Opatowicki (i Kładka Opatowicka)

Powyżej niego, około 80 m na wschód, znajduje się stary jaz Opatowice – jaz kozłowo-iglicowy, obecnie zatopiony; ponad wodą widoczny jest zarośnięty filar tego jazu, a sam jaz (kozły) pozostaje złożony na betonowym wale, zabudowanym na dnie rzeki (jaz jest w całości widoczny w czasie niżówki). Jaz ten wybudowany był w ramach II kanalizacji Odry w 1916 roku; posiadał kozły podnoszone za pomocą ruchomej wciągarki linowej. Pojazd ten był mobilny – poruszał się po torze o szerokości 800 mm i stacjonował na terenie obecnie należącym do IMGW^[3] (gdy był potrzebny, przetaczano go po szynach przez wał przeciwpowodziowy aż do samego jazu – tam zakotwiczano o wkopane w ziemię stalowe haki i rozpoczynano procedurę podnoszenia kozłów wału – pozostałości po hakach wciąż można znaleźć w trawie przed przyczółkiem jazu). Po 1997 roku wciągarkę odremontowano i ustawiono za bramą bartoszowickiego oddziału IMGW w charakterze pomnika techniki.

Wcześniej istniał tu jaz wybudowany w 1896 roku na Przekopie Bartoszowicko–Szczytnickim wykonanym w latach 1531–1555^[4][5].

Funkcje

Jaz reguluje stany wody, współpracując z Jazem Bartoszowice^[a]:

• stan wody górnej dla Śluzy Opatowice^[b], oraz Śluzy Bartoszowice^[c],
• stan wody dolnej dla Śluz Janowice^[d]

Na rzece^[1]:

• równorzędnie na Kanale Powodziowym położony jest Jaz Bartoszowice – Stopień Wodny Bartoszowice
• powyżej położony jest Jaz Janowice^[d], wchodzący w skład poprzedniego stopnia wodnego – Stopień Wodny Janowice
• poniżej położony jest Jaz Szczytniki, wchodzący w skład następnego stopnia wodnego – Stopień Wodny Szczytniki
• na Odrze Śródmiejskiej zlokalizowane są jazy – Jaz św. Macieja i Jaz św. Klary (Piaskowy Stopień Wodny) oraz następne Jazy Mieszczańskie: Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II, tzw. Północny i Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław I, tzw. Południowy (Mieszczański Stopień Wodny).

Jaz przegradza koryto:

• na prawym brzegu tego koryta znajduje się teren osiedla Bartoszowice – przy jazie wykonano obwałowania stanowiące Groblę Szczytnicko–Bartoszowicką^[e],
• lewy brzeg stanowi Wyspa Opatowicka, powstała w wyniku wykonania Kanału Opatowickiego, dla potrzeb żeglugi, m.in. budowy Śluzy Opatowicie^[f].

Odra:

• poniżej jazu łączy się z Kanałem Opatowickickim
• powyżej jazu oddzielą się od głównego koryta Odry kanały: Kanał Powodziowy i niego wcześniej Kanał Żeglugowy, na prawym brzegu.

Charakterystyka

Jaz Opatowice jest to jaz trójprzęsłowy, światło każdego z przęseł wynosi 32 m, co daje łącznie 96 m światła dla przepływu wody^[1][2][4], długość całkowita konstrukcji wynosi 103,78 m^[4]. Spad wynosi 2,00 m^[1] (spad przy normalnym piętrzeniu wynosi 2,46 m^[4]). Jaz ma możliwość przeprowadzenia przepływu o wielkości 580 m³/s. Został wykonany w technologii żelbetowej. Wyposażony jest w każdym przęśle w zamknięcie sektorowe. W korpusie jazu przebiega podwodna galeria dla potrzeb jego obsługi. Jaz wyposażony jest w kilka systemów: odmrażania, wentylacyjny, odwadniania i płukania. Inne elementy jazu to budynek, w którym znajduje się sterownia jazu, przepławka dla ryb^[g], oraz most jazowy^[h], udostępniony do ruchu pieszego i rowerowego, zapewniający komunikację z Wyspą Opatowicką^[2][4].

Zobacz też

• Wrocławski Węzeł Wodny
• jazy we Wrocławiu

Uwagi

1. Ścisłe powiązanie funkcjonale stopni wodnych Opatowickiego i Bartoszowickiego sprawia, że część autorów różnych publikacji wyróżnia Stopień Wodny Bartoszowicko-Opatowicki.
2. Śluza Opatowice, podobnie jak Jaz Opatowice, wchodzi w skład Stopnia Wodnego Opatowice.
3. Śluza Bartoszowice wchodzi w skład Stopnia Wodnego Bartoszowice.
4. Śluzy Janowice wchodzą w skład Stopnia Wodnego Janowice, położonego przed Wrocławiem.
5. Obszar tzw. Wielkiej Wyspy; położony na północ od jazu.
6. Położona na południe od jazu.
7. W lewym przyczółku jazu.
8. Oparty na filarach i przyczółkach jazu.