Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II

Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II (Wielka Tama^[1]) – jaz położony we Wrocławiu na rzece Odra, a dokładniej na jej odnodze, tzw. Odrze Północnej, w ramach Wrocławskiego Węzła Wodnego.

Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II

Jaz Elektrowni Wodnej Północnej
Wielka Tama

nr rej. A/1496/525/Wm
Jaz elektrowni II, od strony wody górnej, w tle Most Pomorski Północny
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Droga wodna	Odra Północna
Lokalizacja	na 1,2 km
Stopień wodny	Mieszczański
Budowa
Lata budowy	1942
Dane techniczne
Rodzaj	klapowy+klapowy+zasuwa
Długość	57,9 m
Różnica poziomów	5,65 m
Liczba przęseł	3
Światła przęseł	25,7+25,7+6,5
Położenie na mapie Wrocławia Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II
Położenie na mapie Polski Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II
51°06′56″N 17°01′53″E
Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II – nr 13

Jaz ten wchodzi razem ze Śluzą Mieszczańską, Jazem Elektrowni Wodnej Wrocław I i innymi budowlami, w skład Mieszczańskiego Stopnia Wodnego – Śródmiejskiego Węzła Wodnego Dolnego^[1][2].

Historia

Jaz ściśle współpracował z elektrownią wodną II (Północą) – utrzymywał na jej potrzeby odpowiedni poziom piętrzenia, niezbędny do uzyskania jak największej produkcji energii elektrycznej; oraz współpracował z jazem i elektrownią wodną I (Południową). Położony jest w 1,2 km biegu rzeki Odry Północnej^[3]. Jaz ten wybudowany został w 1942 roku. W 1959 roku został na stopniu wodnym zwiększony poziom piętrzenia o 96 cm^[1][4], lecz w przeciwieństwie do Jazu Elektrowni Wodnej Wrocław I nie wymagało to jakiejkolwiek przebudowy, a jedynie zmiany położenia zamknięć (klap)^[4]. Obecnie, w związku z udostępnieniem przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu dla potrzeb żeglugi Śródmiejskiego Węzła Wodnego, jazy elektrowni piętrzą także wodę dla żeglugi i powstałych tu przystani jachtowych (np. Marina Topacz) oraz pasażerskich^[5][6].

Elektrownia północna (ulica Księcia Witolda 3a) – w tym jaz, hala maszynowni, i umocnione nabrzeża – jest wpisana do rejestru zabytków pod nr A/1496/525/Wm. Wpisu dokonano 10 sierpnia 1993 roku^[7].

Charakterystyka

Jest to jaz trójprzęsłowy^[3]:

• przęsło prawe, północne i przęsło środkowe mają długość po 25,7 m każde; wyposażone są zamknięcia klapowe^[3]
• przęsło lewe, południowe ma długość 6,5 m; zamknięcie w postaci zasuwy^[3], stanowi ono upust płuczący elektrowni i jazu^[1].

Lewy, południowy przyczółek jazu położony jest przy Kępie Mieszczańskiej, a dokładniej przy filarze Elektrowni Wodnej Wrocław II, natomiast prawy, północny przy terenie osiedla Nadodrze.

Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II wybudowany w 1942 roku^[a] został w rejonie, w którym wcześniej istniał już jaz pracujący na potrzeby młynów^[1][8]. konstrukcja jazu jest betonowa z okładziną granitową^[1][4]. Próg jazu ma rzędną 115,95 m n.p.m., a poziom normalnego piętrzenia wyznaczono w 1942 na 114,69 m n.p.m. Poziom ten ustalony od 1959 roku wynosi 115,65 m n.p.m.^[4] Współcześnie spad wynosi 5,65 m^[3]. Poniżej jazu przerzucone są nad korytem rzeki Mosty Pomorskie^[b].

Zobacz też

• Wrocławski Węzeł Wodny
• Stopnie wodne we Wrocławiu
• Jazy we Wrocławiu

Uwagi

1. Projekt wykonano w firmie MAN – Maschinenfabrik Aussburg Nümberg w 1939 roku.
2. Most Pomorski Północny, na zachód od jazu.