Преднонепчена носна согласка (палатален назал) — вид на согласка што се јавува во некои јазици. Меѓународната фонетска азбука (МФА) ја бележи со симболот ⟨ ɲ⟩,[1] (мало n со налево свртено опавче што излегува од долната лева ногарка на буквата). X-SAMPA ја користи буквата J. Симболот на МФА е сличен на симболите ⟨ɳ ⟩ (свиена носна согласка, и ⟨ŋ⟩ (заднонепчена носна согласка), но нивните опавчиња се поинакви.
| Преднонепчена носна согласка | |||
|---|---|---|---|
| ɲ | |||
| |||
| МФА-бр. | 118 | ||
| Шифрирање | |||
| Единица (дек.) | ɲ | ||
| Уникод (хекс.) | U+0272 | ||
| X-SAMPA | J | ||
| Киршенбаум | n^ | ||
Пренонепчените носни согласки се почести од преднонепчените избувни согласки како [c] и [ ɟ] (македонскиот ги има сите три).[2] Во македонскиот јазик, овој глас е претставен со буквата њ. Во шпанскиот и оние под влијание на шпанскиот правопис, се користи буквата ñ, додека италијанскиот и францускиот ја претставуваат согласката со диграмата gn.
Српскохрватската буква њ/nj не го претставува овој глас, туку венечно-преднонепчената носна согласка n̠ʲ. Некои јазици што го имаат овој глас напати го користат симболот ⟨ ɲ⟩, бидејќи за него нема посебен (единечен) симбол по МФА, а покрај тоа, ниеден јазик не ги разликува обете во својот гласовен систем.
Преднонепчена носна согласка:
- Ова е носна согласка, што значи дека воздухот излегува низ носот, или само низ носот (носна избувна согласка) или истовремено и низ устата.
- Местото на творба е преднонепчено, што значи дека се создава со средниот или задниот дел на јазикот кога е повишен до предното (тврдо) непце.
- Фонацијата е звучна, што значи дека гласните жици треперат при творбата.
- Ова е носна согласка, што значи дека воздухот излегува низ носот, или само низ носот (носна избувна согласка) или истовремено и низ устата.
- Бидејќи гласот не се создава со воздушен тек по јазикот, за оваа согласка не важи двојбата „средна–странична“.
- Воздушниот механизам е белодробно издишен, што значи дека се создава со истиснување на воздух единствено низ белите дробови и дијафрагмата, што важи за највеќето гласови.
Многу јазици што велат дека имаат преднонепчена носна согласка (како португалскиот), всушност имаат венечн-преднонепчена носна согласка. Ова може да важи за неколку од наведените јазици. Многу малку јазици ги разликуваат овие две можности (пример се извесни дијалекти на малајалскиот).[3]
| Јазик | Збор | МФА | Значење | Белешки | |
|---|---|---|---|---|---|
| албански | një | [ ɲə] | 'еден' | ||
| баскиски | andereño | [an̪d̪eɾeɲo] | 'учителка' | ||
| галисиски | leña | [ˈleɲa] | 'огрев' | ||
| динкански | nyɔt | [ ɲɔt] | 'мошне' | ||
| грчки | πρωτοχρονιά | [pro̞to̞xro̞ˈɲa] | 'Нова Година' | ||
| западнофризиски | njonken | [ˈɲoŋkən] | 'до' | ||
| ерменски | источен[4] | անջատ | [ɑɲdʒɑt] | 'посебен' | Алофон на /n/ пред задновенечни слеани согласки. |
| индонезиски | banyak | [ˈbaɲaʔ] | 'многу' | ||
| италијански[5] | bagno | [ˈbaɲːo] | 'бања' | Вистински преднонепчен глас. | |
| кечуански | ñuqa | [ˈɲɔqɑ] | 'јас' | ||
| латвиски | mākoņains | [maːkoɲains] | 'облачно' | ||
| македонски | чешање | [ˈt͡ʃɛʃaɲɛ] | 'чешање' | Погл. Фонологија на македонскиот јазик | |
| малајски | banyak | [baɲaʔ] | 'многу' | ||
| малајалски[6] | ഞ | [ ɲäːn] | 'јас' | ||
| норвешки | северно наречје[7] | mann | [mɑɲː] | 'маж' | Дијалектен изговор.[7] |
| јужно наречје[7] | |||||
| окситански | северно наречје | Polonha | [puˈluɲo̞] | 'Полска' | |
| јужно наречје | |||||
| гасконско наречје | banh | [baɲ] | 'бања' | ||
| севернофризиски | бекингхардски | fliinj | [ˈfliːɲ] | 'лета' | |
| кечуански | pečeň | [ˈpɛtʃɛɲ] | 'црн дроб' | ||
| унгарски[8] | anya | [ˈɒɲɒ] | 'мајка' | Вистински преднонепчен глас. | |
| француски[9] | agneau | [aɲo] | 'јагне' | Вистински преднонепчен глас. | |
| холандски[10] | oranje | [oˈrɑɲə] | 'портокал' | Не во сите дијалекти. Погл. Фонологија на холандскиот јазик | |
| чешки | kůň | [kuːɲ] | 'коњ' | Може да биде на средина помеѓу преднонепчена и венечно-преднонепчена.[3] | |
| шпански[11] | enseñar | [ẽ̞nse̞ˈɲär] | 'подучува' | Вистински преднонепчен глас. | |
- Заднонепчена носна согласка
- Носна преднонепчена приближна согласка
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
