Струјна согласка

Струјните согласки (теснински, фрикативи или спиранти)^[1][2] се согласки што се создаваат со истиснување на воздухот низ тесен премин кој се образува со приближување на два органи на творба. Ова може да биде приближување на долната усна и горните заби (се добива [f]); задниот дел од јазикот и мекото непце (се добива [x]) или страничниот дел од јазикот и катниците (се добива велшкото [ɬ]). Овој силен тек на воздух се нарекува струење или фрикација. Еден подвид на струјните согласки се шушкавите (сибиланти). При создавањето на шушкава согласка, воздухот се истиснува како погоре, но јазикот е извиен по должината за да го спроведе воздухот до рабовите на забите. Такви примери се македонските гласови [s] (с), [z] (з), [ʃ] (ш) и [ʒ] (ж).

Начини на творба
Препречни
Избувни
Слеани
Струјни
Шушкави
Гласници
Носни
Едноударни
Приближни
Течни
Самогласка
Полусамогласка
Странични
Трепетни
Механизам
Белодробни
Исфрлени
Уфрлени
Чрапави
Алитерација
Асонанца
Поврзано: Место на творба
Оваа страница содржи фонетски информации изразени со МФА, кои може да не се прикажат исправно кај некои прелистувачи. [[:en:International_Phonetic_Alphabet#Special_characters|[Помош]]]
уреди

Шушкави струјни согласки

• [s] безвучна преднојазична шушкава согласка, македонски: с
• [z] звучна преднојазична шушкава согласка, македонски: з
• [sʼ] исфрлена преднојазична шушкава согласка
• [s̪] безвучна забна шушкава согласка
• [z̪] звучна забна шушкава согласка
• [s̺] безвучна врвнојазична шушкава согласка
• [z̺] звучна врвнојазична шушкава согласка
• [s̠] безвучна задновенечна шушкава согласка (рамнојазична)
• [z̠] звучна задновенечна шушкава согласка (рамнојазична)
• [ʃ] безвучна заднонепченo-венечна шушкава согласка (засводена, делумно палатализирана), македонски: ш
• [ʒ] звучна заднонепченo-венечна шушкава согласка (засводена, делумно палатализирана), македонски: ж
• [ɕ] безвучна венечно-преднонепчена шушкава согласка (рамнојазична, палатализирана)
• [ʑ] звучна венечно-преднонепчена шушкава согласка (рамнојазична, палатализирана)
• [ʂ] безвучна свиена шушкава согласка (врвнојазична или подјазична)
• [ʐ] звучна свиена шушкава согласка (врвнојазична или подјазична)

Сите шушкави согласки се преднојазични, но во тој опсег може да бидат забни, венечни, задновенечни или преднонепчени (свиени). Меѓутоа, на задновенечното место на творба, јазикот може да заземе неколку положби: засводена, рамна и врвеста. Сите тие имаат посебен симбол и назив. Прототипните свиени согласки се подјазични и преднонепчени, но обично се пишуваат со истиот симбол како врвнојазичните задновенечни согласки. Задновенечните и забните согласки може да бидат и врвнојазични или рамнојазични, но оваа разлика се означува со дијакритички знаци наместо со посебни симболи.

Средни нешушкави струјни согласки

• [ɸ] безвучна двоуснена струјна согласка
• [β] звучна двоуснена струјна согласка
• [f] безвучна усненозабна струјна согласка, македонски: ф
• [v] звучна усненозабна струјна согласка, македонски: в
• [θ̼] безвучна јазичноуснена струјна согласка
• [ð̼] звучна јазичноуснена струјна согласка
• [θ], [θ̟] безвучна забна струјна согласка, англиски thing
• [ð], [ð̟] звучна забна струјна согласка, англиски that
• [θ̠], [ɹ̝̊] безвучна венечна нешушкава струјна согласка
• [ð̠], [ɹ̝] звучна венечна нешушкава струјна согласка
• [r̝̊] безвучна трепетна струјна согласка
• [r̝] звучна трепетна струјна согласка
• [ç] безвучна преднонепчена струјна согласка
• [ʝ] звучна преднонепчена струјна согласка
• [x] безвучна заднонепчена струјна согласка
• [ɣ] звучна заднонепчена струјна согласка
• [ɧ] безвучна преднонепченo-заднонепчена струјна согласка (творбата е спорна)
• [χ] безвучна ресична струјна согласка
• [ħ] безвучна голтничка струјна согласка
• [ʜ] безвучна надгласилна струјна согласка

Странични струјни согласки

• [ɬ] безвучна венечна странична струјна согласка
• [ɮ] звучна венечна странична струјна согласка
• [ɬ̥˔] или [ɬ̢] безвучна свиена странична струјна согласка (се пишува и со [])
• [ʎ̥˔] или [ʎ̝̊] безвучна преднонепчена странична струјна согласка (исто и [])
• [ʟ̝̊] безвучна заднонепчена странична струјна согласка (исто и [])
• [ʟ̝] звучна заднонепчена странична струјна согласка

Страничната струјна согласка како ll во велшкиот (на пр. Lloyd, Llewelyn, Machynlleth), како обезвученото 'hl' и звучното 'dl' или 'dhl' во неколку јужноафрикански јазици (како што се коса и зулу) и монголскиот.

Поврзано

• Шушкава согласка
• Врвнојазична согласка
• рамнојазична согласка

Наводи

1. Кепески, Круме (1990). Граматика на македонскиот литературен јазик (X. изд.). Скопје: Просветно Дело. стр. 61.
2. „фрикатив“ — Лексикон на македонскиот јазик

п р у Табела на белодробни согласки по МФА аудио

По место →

Уснени

Преднојазични

Среднојазични

Заднојазични

Гласилни

↓ По начин

Дво​уснени

Уснено-​забни

Заб​ни

Венеч​ни

Задно-​венеч.

Свие​ни

Предно-​непчени

Задно​непчени

Ресич​ни

Голтни​чки

Надгла​сил​ни

Гласил​ни

Носни

m̥

m

ɱ

n̪

n̥

n

n̠

ɳ

ɲ̥

ɲ

ŋ̊

ŋ

ɴ

Избувни

p

b

p̪

b̪

t̪

d̪

t

d

ʈ

ɖ

c

ɟ

k

ɡ

q

ɢ

ʡ

ʔ

Струјни

ɸ

β

f

v

θ

ð

s

z

ʃ

ʒ

ʂ

ʐ

ç

ʝ

x

ɣ

χ

ʁ

ħ

ʕ

ʜ

ʢ

h

ɦ

Приближни

ʋ

ɹ

ɻ

j

ɰ

Трепетни

ʙ

r

ɽ͡r

ʀ

я *

Едноударни

ⱱ̟

ⱱ

ɾ

ɽ

ɢ̆

ʡ̯

Стран. струј.

ɬ

ɮ

ɭ˔̊

ʎ̥˔

ʎ˔

ʟ̝̊

ʟ̝

Стран. прибл.

l

ɭ

ʎ

ʟ

Стран. едноуд.

ɺ

ɺ̠

ʎ̯

Небелодробни согласки

Чкрапави	ʘ	ǀ	ǃ		ǂ		ǁ
	ʘ̃	ʘ̃ˀ	ʘ͡q		ʘ͡qʼ
Уфрлени	ɓ	ɗ	ʄ	ᶑ	ɠ		ʛ
Исфрлени	pʼ	tʼ	cʼ	ʈʼ	kʼ		qʼ
	fʼ	θʼ	sʼ	ɬʼ	xʼ		χʼ
	tsʼ	tɬʼ	cʎ̝̥ʼ	tʃʼ	ʈʂʼ	kxʼ	kʟ̝̊ʼ

Слеани согласки

p̪f	b̪v	ts	dz	tʃ	dʒ	tɕ	dʑ	ʈʂ	ɖʐ
		tɬ	dɮ	cç	ɟʝ	cʎ̥˔	ɟʎ˔	kʟ̝̊	ɡʟ̝

Сложени согласки

Незаградни	ʍ	w	ɥ	ɧ
Заградни	k͡p	ɡ͡b	ŋ͡m

Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]

Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.

Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.

* Симболот го нема во МФА.