Uztailaren 29

Uztailaren 29a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hamargarren eguna da, 211.a bisurteetan. 155 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Terele Pávez Jaiotza: Bilbo, 1939 Heriotza: Madril, 2017ko abuztuaren 11 Joseba Intxausti Jaiotza: Segura, 1936 Heriotza: Donostia, 2023ko abuztuaren 18a Eusebio Hernández Jaiotza: Cárcar, 1944 Xavier Ouellet Jaiotza: Baiona, 1993 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Benito Mussolini Jaiotza: Predappio, 1883 Heriotza: Giulino (en) , 1945eko apirilaren 28a Alexis de Tocqueville Jaiotza: Paris, 1805 Heriotza: Cannes, 1859ko apirilaren 16a Dag Hammarskjöld Jaiotza: Jönköping, 1905 Heriotza: Ndola (en) , 1961eko irailaren 18a Ivan Aivazovski Jaiotza: Feodosia, 1817 (juliotar egutegia) Heriotza: Feodosia, 1900eko apirilaren 19a (juliotar egutegia) Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 29ko jaiotzak José-Apeles Santolaria de Puey y Cruells • Max Nordau • Wil Wheaton • Martina McBride • Boris Asafyev • Josh Radnor • Martha Rosler • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian José Domingo de Mazarredo Salazar Jaiotza: Bilbo, 1745eko martxoaren 8a Heriotza: Madril, 1812 Juan Mari Jauregi Jaiotza: Legorreta, 1951ko abuztuaren 16a Heriotza: Tolosa, 2000 Ion Gabella Jaiotza: Gasteiz, 1968ko ekainaren 4a Heriotza: Zumaia, 2002 Antonino Ibarrondo Jaiotza: Oñati, 1914ko ekainaren 12a Heriotza: Oñati, 1985 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Vincent van Gogh Jaiotza: Zundert, 1853ko martxoaren 30a Heriotza: Auvers-sur-Oise, 1890 Robert Schumann Jaiotza: Zwickau, 1810eko ekainaren 8a Heriotza: Endenich (en) , 1856 Luis Buñuel Jaiotza: Calanda, 1900eko otsailaren 22a Heriotza: Mexiko Hiria, 1983 Herbert Marcuse Jaiotza: Berlin, 1898ko uztailaren 19a Heriotza: Starnberg, 1979 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 29ko heriotzak Edward Gordon Craig • William Wilberforce • Henri Milne-Edwards • Karel Havlíček Borovský • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Garaipenaren Arkua 1836 - Parisko Garaipen Arkua (irudian) inauguratu zuten. 1921 - Adolf Hitler Alderdi naziko presidente izendatu zuten. 1937 - Japoniak Beijing okupatu zuen. 1957 - Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentzia sortu zen, egoitza Vienan izanez. 1958 - NASA espazio agentzia sortu zen. 1967 - Hiriaren 400. urturrenaren ospakizunetan, lurrikara batek 500 hildako utzi zituen Caracasen. + Gertaera gehiago... Egutegia Txantiloi:Uztail2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Ostirala 2023: Larunbata 2024: Astelehena 2026: Asteazkena 2027: Osteguna 2028: Larunbata Izendegia Santutegia: Marta, Maria eta Lazaro Betaniakoak, Luis Martin, Lupo Troyeskoa Seaska egutegia: Panpi eta Zarika.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1979 – ETAk bi goardia nazional hil zituen Donostiako Herrera auzoan.
• 2000 – ETAk Gipuzkoako Gobernadore Zibil ohia zen Juan Mari Jauregi hil zuen Tolosan.

Mundua

• 1921 – Adolf Hitler Alderdi naziko presidente izendatu zuten.
• 1937 – Japoniak Beijing okupatu zuen.
• 1979 – ETA (pm) erakundeak Madrilen hiru bonba eztandarazi zituen.
• 1994 – ETAk bonba-auto bat jarri zuen Madrilen eta Defentsa Politikako zuzendari orokorra, Francisco Veguillas teniente jenerala, bere gidaria eta oinezko bat hil zituen.
• 2009 – 65 zauritu arin ETAk Burgosen Guardia Zibilaren aurka gauzatutako atentatu batean.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2011 – Bon Jovi estatubatuar musika taldeak Anoetako estadioan emanaldia eskeini zuen.

Mundua

• 1836 – Parisko Garaipen Arkua inauguratu zen.
• 1970 – Chisum filma estreinatu zen, Andrew V. McLaglenek zuzendu eta Forrest Tucker, Christopher George, Ben Johnson, Glenn Corbett, Geoffrey Deuel, Andrew Prine, Bruce Cabot, Patric Knowles eta Richard Jaeckel aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1994 – The Mask ("Mozorroa") filma estreinatu zen, Chuck Russellek zuzendu eta Jim Carrey eta Cameron Diaz aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Euskal Herria

Mundua

• 1958 – NASA espazio agentzia sortu zen.

Kirolak

Euskal Herria

• 2017ko Donostia Klasikoa: Michał Kwiatkowski poloniarra irabazle; lehenengo euskalduna Mikel Landa (5.a).

Mundua

• 2001 – Lance Armstrongek hirugarren aldiz irabazi zuen Frantziako Tourra.
• 2018ko Frantziako Tourra: Geraint Thomas galestar txirrindularia irabazle.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1874 – Serafin Huder, nafar medikua eta politikaria (h. 1962).
• 1910 – Félix Erbiti, nafar apaiz oblatua, Espainiar Sahara eta Ifniko prefektu apostolikoa (h. 2000).
• 1925 – Julita Beraza, gipuzkoar erraketista (h. 2020).
• 1937 – Victoriano Bilbao, bizkaitar futbolaria, atezaina (h. 2005).
• 1939 – Terele Pávez, Bizkaian jaiotako madrildar aktorea (h. 2017).
• 1943 – Martin Ibarbia Maiz, gipuzkoar ekoizlea, kultur sustatzailea eta Kilometroak ekimenaren sortzaileetako bat.
• 1944 – Eusebio Hernández, nafar apaiz agustindar errekoletoa, Tarazonako apezpikua.
• 1945 – Felipe Barandiaran, gipuzkoar aktorea eta bikoiztailea.
• 1957 – Iñaki Cerrajería, arabar marrazkilari, komikigile eta margolaria.
• 1962 – Tontxu Rodríguez, bizkaitar abokatu eta politikaria.
• 1963 – Kiko Jauregi, gipuzkoar aktorea.
• 1966 – Natxo González, arabar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1968 – Aitor Iru, bizkaitar futbolari ohia.
• 1973 –
  • Keu Agirretxea, bizkaitar musikari eta bakarlaria.
  • Xole Aire, Urepeleko auzapeza eta artzaina.
• 1977 – Idoia Beratarbide, oiartzuar artista eta ilustratzailea.
• 1985 –
  • Julen Retegi, Retegi Bi, nafar pilotaria.
  • Carlos Txokarro, nafar eskubaloi jokalaria.
• 1993 –
  • Mathieu Ospital, lapurtar trinketa pilotaria.
  • Xavier Ouellet, kanadar izotz hockey jokalaria, Baionan.

Mundua

• 1166 – Henrike II.a Xanpainakoa, Jerusalemgo erregea eta Xanpainako kondea (h. 1197).
• 1356 – Martin I.a Aragoikoa, Sardinia, Korsika, Aragoi eta Valentziako errege eta Bartzelonako kondea (h. 1410).
• 1646 – Johann Theile, alemaniar musikagilea (h. 1724).
• 1793 – Ján Kollár, eslovakiar olerkari, arkeologo, zientzialari, politikari eta paneslavismoaren ideologoa (h. 1852).
• 1805 – Alexis de Tocqueville, frantziar pentsalari, legegile, politikari eta historialaria (h. 1859).
• 1817 – Ivan Aivazovski, errusiar pintorea (h. 1900).
• 1841 – Henri Fayol, frantziar meategi-ingeniaria (h. 1925).
• 1846 – Isabel I.a Bragantzakoa, Brasilgo printzesa inperiala eta erregeordea (h. 1921).
• 1854 – Georg Kerschensteiner, alemaniar pedagogoa (h. 1932).
• 1865 – Jenny Blicher-Clausen, danimarkar idazlea (h. 1907).
• 1869 – Booth Tarkington, estatubatuar eleberrigilea eta dramagilea (h. 1946).
• 1880 – Sara Beirão, portugaldar idazle, kazetari, filantropo eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (h. 1974).
• 1883 –
  • Henry Robertson Bowers, Robert Falcon Scotten laguntzailetako bat zoritxarreko Terra Nova espedizioan (h. 1912).
  • Benito Mussolini, Italiako Erresumako lehen ministroa eta Italiako Errepublika Sozialaren ducea (h. 1945).
  • Fred Pentland, ingeles futbolari eta entrenatzailea, Athletic Clubeko entrenatzailea (h. 1962).
• 1885 – Theda Bara, estatubatuar aktorea (h. 1955).
• 1887 – Mamoru Shigemitsu, japoniar diplomatikoa (h. 1957).
• 1888 – Vladimir Zworikin, errusiar asmatzailea, ingeniaria eta telebistaren teknologiako aitzindaria (h. 1982).
• 1889 – Ernst Reuter, alemaniar politikaria (h. 1953).
• 1892 – William Powell, estatubatuar aktorea (h. 1984).
• 1896 – William Cameron Menzies, estatubatuar zinema zuzendari, arte zuzendari eta ekoizlea (h. 1957).
• 1897 – Neil Ritchie, britainiar jenerala (h. 1983).
• 1898 – Isidor Isaac Rabi, estatubatuar fisikaria, 1944ko Fisikako Nobel saria (h. 1988).
• 1900 –
  • Eyvind Johnson, suediar eleberrigilea, 1974ko Literaturako Nobel Saria (h. 1976).
  • Teresa Noce, italiar partisanoa, sindikalista eta politikari antifaxista (h. 1980).
• 1905 –
  • Dag Hammarskjöld, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1961).
  • Stanley Kunitz, estatubatuar poeta (h. 2006).
• 1909 – Chester Himes, estatubatuar idazlea (h. 1984).
• 1914 – Marcel Bich, frantziar enpresa-gizona, Bic Cristal bolalumaren sortzailea (h. 1994).
• 1918 –
  • Fili Chillón, espainiar idazle, margolari eta eskultorea (h. 2012).
  • Edwin O'Connor, estatubatuar kazetari eta eleberrigile (h. 1968).
• 1920 – Rodolfo Acosta, Mexikoko zinemaren Urrezko Aroko aktore mexikarra (h. 1974).
• 1921 – Chris Marker, frantziar idazle, argazkilari, film dokumentalen zuzendari, multimedia artista eta zinema saiakeragilea (h. 2012).
• 1923 – Jim Marshall, Zarataren aita, gitarra elektrikoen anplifikazioaren aitzindaria (h. 2012).
• 1924 – Elizabeth Short, Dalia Beltza, hilketa ikaragarri eta zabaldu baten biktima izan zen estatubatuar emakumea (h. 1947).
• 1925 – Mikis Theodorakis, greziar musikagilea eta politikaria (h. 2021).
• 1927 – Harry Mulisch, herbeherear idazlea (h. 2010).
• 1929 – Alfred Teinitzer, austriar futbolaria (h. 2021).
• 1934 – Felix Mantilla, Puerto Ricoko beisbol jokalaria (h. 2025).
• 1937 –
  • Ryutaro Hashimoto, Japoniako Lehen Ministroa (h. 2006).
  • Daniel McFadden, estatubatuar ekonomialaria, ekonometrian aditua, 2000ko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1938 – Enzo G. Castellari, italiar zinema zuzendari, gidoilari, ekoizle eta aktorea.
• 1940 - Betty Harris, estatubatuar kimikaria, lehergailuen kimikaren arloan egindako lanagatik ezaguna.
• 1941 – David Warner, zinema, antzerki eta telebistako ingeles aktorea (h. 2022).
• 1945 – Kwassi Klutse, Togoko lehen ministroa (h. 2024).
• 1949 –
  • Jamil Mahuad, Ekuadorgo presidente ohia.
  • Sergio Martini, italiar alpinista.
• 1950 –
  • Amadeu Ferreira, portugaldar idazlea, itzultzailea, irakaslea, abokatua eta mirandesaren sustatzailea (h. 2015).
  • Jenny Holzer, estatubatuar artista.
  • Maricica Puică, errumaniar atleta, 3000 metroko proban aditua.
• 1951 – Cristina Narbona, espainiar ekonomialaria, unibertsitateko irakaslea eta politikaria.
• 1953 – Dominique Bona, frantziar idazlea.
• 1954 – Marja-Sisko Aalto, finlandiar apaiza, Eliza Luterano Ebanjelikoko ministroa, 2008an emakume transgeneroa zela jakinarazi zuena.
• 1955 –
  • Dulce, mexikar abeslari eta aktorea (h. 2024).
  • Tommy Prim, suediar txirrindulari ohia.
• 1956 – Faustino Rupérez, espainiar txirrindulari ohia.
• 1957 – Fumio Kishida, Japoniako lehen ministroa.
• 1959 – Sanjay Dutt, Bollywoodeko aktore eta abeslari indiarra.
• 1960 – J. J. Santos, espainiar kirol kazetaria.
• 1962 – Oceano Andrade da Cruz, portugaldar futbolari ohia.
• 1966 – Sally Gunnell, britainiar atleta, 400 metroko hesi-lasterketan aditua.
• 1968 – Vicente Barrera Simó, espainiar toreatzailea.
• 1969 –
  • Marta Belenguer, espainiar aktorea.
  • Nathalie Handal, palestinar jatorriko frantziar-estatubatuar poeta eta antzerkigilea.
  • Eva Valiño, kataluniar soinu teknikaria, zinemagilea eta unibertsitateko irakaslea.
• 1973 – Denis Urubko, errusiar mendigoizalea.
• 1974 – Mikaela Ingberg, finlandiar atleta ohia, xabalina jaurtiketan aditua.
• 1976 –
  • Fernando González, Gonzo, espainiar kazetari eta telebistako aurkezle eta erreportaria.
  • Federico Mena, mexikar programatzailea, GNOMEn sortzaileetakoa.
• 1979 – Sandra Sabatés, kataluniar kazetari eta telebista-aurkezlea.
• 1981 – Fernando Alonso, 1 Formulako asturiar pilotua.
• 1982 –
  • Abdul Azim, bruneitar printze eta zinema ekoizlea (h. 2020).
  • Allison Mack, estatubatuar aktorea.
• 1985 –
  • Besart Berisha, kosovoar futbolaria.
  • Shingo Hyodo, japoniar futbolaria.
• 1988 – Haben Girma, estatubatuar abokatua eta pertsona desgaituen eskubideen aldeko ekintzailea.
• 1989 – Jean-Dominique Olharan, frantziar zesta-puntalaria.
• 1992 – Jessy Trémoulière, frantziar errugbi jokalaria.
• 1999 – Pepe Blanco, espainiar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1412 – Petri Nafarroakoa, Nafarroako infantea eta Mortaingo kondea (j. 1366).
• 1812 – Jose Mazarredo, euskal itsasgizona, Madrilen (j. 1745).
• 1973 – Pilar Arechavaleta, bizkaitar moja, Maria Ianua Coeli moja misioilarien kongregazioaren sortzailea, Madrilen (j. 1880).
• 1978 – Trinidad Urtasun, nafar bertsolari eta okina, Perpetua Saragueta idazlearen senarra (j. 1894).
• 2000 – Juan Mari Jauregi, Gipuzkoako Gobernadore Zibila eta PSE-EEko zinegotzi Tolosako udalean, ETAk eraila (j. 1951).
• 2002 – Ion Gabella, euskal antzezlea (j. 1968).
• 2015 – Patrick Ezkurra, Ezkurra I.a, lapurtar pilotaria, trinketean aritutakoa.
• 2016 – Doris Benegas, euskal herritar abokatua eta ezkerreko militantea, Valladoliden (j. 1951).
• 2018 – Jose Mari Larrea, bizkaitar idazlea eta EHUko irakaslea (j. 1954).
• 2021 – Matxin Labaien, gipuzkoar margolari eta idazlea, paisaietan espezializatua (j. 1931).

Mundua

• 238 – Pupieno eta Balbino, aldi bereko erromatar enperadoreak, Pretoriar Guardiak hil zituen.
• 1030 – Olaf II.a Norvegiakoa, Norvegiako erregea (j. c. 995).
• 1099 – Urbano II.a, Aita santua.
• 1108 – Filipe I.a Frantziakoa, Kapeto leinuko Frantziako laugarren erregea (j. 1052).
• 1377 – Robert de Juilly, Jerusalemgo San Joanen Ordenako 31. maisu handia.
• 1566 – Agnes Waterhouse, Ingalaterran sorginkeria leporatuta exekutatutako lehenengo emakumea (j. c. 1503).
• 1644 – Urbano VIII.a, Aita santua (j. 1568).
• 1647 – Frans Rijckhals, holandar margolaria eta diseinatzailea (j. 1600).
• 1649 – David Teniers Zaharra, flandriar pintore barrokoa (j. 1582).
• 1813 – Andoche Junot, frantziar jenerala (j. 1771).
• 1856 – Robert Schumann, alemaniar musikagile erromantikoa (j. 1810).
• 1857 – Charles Lucien Bonaparte, frantziar naturalista eta ornitologoa (j. 1803).
• 1885 – Leopolda Gassó y Vidal, espainiar margolari, kazetari eta idazlea (j. 1851).
• 1887 – Agostino Depretis, Italiako lehen ministroa (j. 1813).
• 1890 – Vincent Van Gogh, herbeheretar margolaria (j.1853).
• 1900 – Hunberto I.a Italiakoa, Italiako erregea (j. 1844).
• 1913 – Tobias Asser, herbeheretar legelaria, 1911ko Bakearen Nobel Saria (j. 1838).
• 1934 – Berta Wilhelmi, espainiar enpresaburu, hezitzaile, filantropo eta feminista (j. 1858).
• 1938 –
  • Pavel Dibenko, erruso-ukrainar marinel boltxebikea (j. 1889).
  • Matvei Skobelev, errusiar politikari mentxebikea (j. 1885).
• 1943 – María Gay, kataluniar mezzosopranoa (j. 1876).
• 1958 – Vera Fokina, errusiar dantzaria (j. 1886).
• 1962 –
  • Ronald Fisher, ingeles estatistikari eta biologoa (j. 1890).
  • Leonardo De Lorenzo, italiar flautista (j. 1875).
• 1964 – Wanda Wasilewska, poloniar idazlea, kazetaria eta Alderdi Komunistako militantea (j. 1905).
• 1966 – Johnson Aguiyi-Ironsi, Nigeriako presidentea (j. 1924).
• 1973 – Henri Charrière, frantziar gaizkile eta idazlea (j. 1906).
• 1974 –
  • Cass Elliot, Mama Cass, estatubatuar abeslaria, The Mamas & the Papas taldeko kidea (j. 1941).
  • Erich Kästner, alemaniar idazlea (j. 1899).
• 1979 – Herbert Marcuse, alemaniar filosofoa eta soziologoa (j. 1898).
• 1982 – Vladimir Zworikin, errusiar asmatzailea, ingeniaria eta telebistaren teknologiako aitzindaria (j. 1888).
• 1983 –
  • Luis Buñuel, espainiar zinema zuzendaria (j. 1900).
  • David Niven, ingeles aktorea (j. 1910).
• 1986 – David Cooper, hegoafrikar psikiatra, anti-psikiatriaren teorikoa (j. 1931).
• 1990 – Bruno Kreisky, Austriako kantzilerra (j. 1911).
• 1991 –
  • Christian de Castries, frantziar jenerala (j. 1902).
  • Eli Eduardo de Gortari, mexikar filosofo eta politikaria (j. 1918).
• 1994 – Dorothy Crowfoot Hodgkin, britaniar kimikari eta unibertsitateko irakaslea, 1964ko Kimikako Nobel Saria (j. 1910).
• 1998 –
  • Jorge Pacheco Areco, Uruguaiko presidentea (j. 1920).
  • Jerome Robbins, estatubatuar koreografoa eta antzerki-zuzendaria (j. 1918).
• 1999 – Anatoli Solovianenko, sobietar tenorra (j. 1932).
• 2001 – Edward Gierek, poloniar politikari komunista (j. 1913).
• 2007 – Michel Serrault, frantziar antzezlea (j. 1928).
• 2010 – Giancarlo Astrua, italiar txirrindularia (j. 1927).
• 2012 – Chris Marker, frantziar idazle, argazkilari, film dokumentalen zuzendari, multimedia artista eta zinema saiakeragilea (j. 1921).
• 2014 – María Antonia Iglesias, espainiar kazetaria, idazlea eta telebista zein irratiko solaskidea (j. 1945).
• 2019 – Egil Danielsen, norvegiar atleta, xabalina jaurtiketan aditua (j. 1933).
• 2020 – Andy Haden, zeelandaberritar errugbilaria (j. 1950).
• 2021 – Pedro Tamen, portugaldar idazle eta literatura itzultzailea (j. 1934).
• 2022 – Ulises Eyherabide, argentinar rock musikaria, Rescate rock talde kristauaren liderra (j. 1967).
• 2023 – Clive Rowlands, galestar errugbilari eta entrenatzailea (j. 1938).
• 2024 – Józef Szmidt, poloniar atleta, jauzi hirukotzean espezializatua (j. 1935).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Panpi eta Zarika.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2717
• Multimedia: 29 July / Q2717

Uztailaren 28 | Urteko egutegi | Uztailaren 30