Martxoaren 9 a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita zortzigarren eguna da, 69.a bisurteetan . 297 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Artikulurik ez duten Martxoaren 9ko jaiotzak
Emil Abderhalden •
László Lovász •
Daley Blind •
David Smith •
Heriotzak
Artikulurik ez duten Martxoaren 9ko heriotzak
Howard Hodgkin •
Jamal al-Din al-Afghani •
Otto Freundlich •
Gertaerak
Eusko Legebiltzarraren ikuspegi orokorra.
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Seaska egutegia:
Pantxika/Patxika/Pantxike, Nuño/Nuña/Nunia/Muño/Muñiz/Nunno Balza eta Urritz.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Mundua
1842 – Nabucco , Giuseppe Verdiren musika eta Temistocle Soleraren libretoa duen opera estreinatu zen Milango La Scala antzokian.
1948 – Fort Apache filma estreinatu zen, John Fordek zuzendu eta John Wayne , Henry Fonda , Ward Bond , Shirley Temple , John Agar , Dick Foran , Pedro Armendáriz , Miguel Inclan eta Victor McLaglen aktoreek antzeztu zuten.
1955 – East of Eden (Edenaren Ekialdean ) filma estreinatu zen, Elia Kazanek zuzendu eta Julie Harris , James Dean , Raymond Massey eta Richard Davalos aktoreek antzeztu zuten.
1990 – Joe Versus The Volcano (Joe Sumendiaren Aurka ) filma estreinatu zen, John Patrick Shanleyk zuzendu eta Tom Hanks eta Meg Ryan aktoreek antzeztu zuten.
Euskal Herria
1533 – Esteban Garibai , gipuzkoar historialaria eta errege kronikaria (h. 1599 ).
1577 – Tomas Zumarraga , Japoniara misiolari joan zen arabar domingotarra (h. 1922 ).
1784 – Francisco Olabarrieta , arabar epaile eta politikaria.
1785 – François Faurie , lapurtar tratulari eta politikaria (h. 1869 ).
1798 – Jose Frantzisko Aizkibel Epelde , gipuzkoar bibliografo eta hiztegigilea (h. 1864 ).
1846 – Jose Martin Arana , gipuzkoar enpresaburua eta Beasaingo alkatea (h. 1921 ).
1881 – Francisca Ametzua , euskal moja karmeldarra (h. 1936 ).
1894 – Domingo Mitxelena , euskal arraunlaria, Kontxako 8 Bandera irabazi zituena (h. 1959 ).
1903 – José María García Lahiguera , nafar elizgizona, Madril-Alcaláko apezpikua eta Valentziako artzapezpikua izandakoa (h. 1989 ).
1904 – Julian Barandiaran Kortazar , gipuzkoar apaiza, idazlea, musikaria, organista eta idazlea (h. 1967 ).
1923 – André Courrèges , euskaldun moda sortzailea, minigona modan jarri zuelako ospetsua, Pauen (h. 2016 ).
1925 – Francisco José Arnaiz , bizkaitar apaiza (h. 2014 ).
1930 – José Antonio Vivó , gipuzkoar politikaria, Espinosa de los Monterosen (h. 1979 ).
1935 – Angel Segurola , gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (h. 2017 ).
1951 – Eugenio Etxebeste , gipuzkoar ETAkide ohia.
1956 – Enrique Martín Monreal , nafar futbolari ohia eta entrenatzailea.
1959 – Kepa Cueto , bizkaitar bikoizketa-aktorea eta esataria.
1960 – Arsenio González , euskal txirrindulari ohia, Burgosen .
1961 – Kike Elizalde, Elizalde II.a , erremonteko nafar pilotari ohia.
1963 –
1966 – Javier Bellido , bizkaitar futbolari ohia.
1973 – Igor Angulo Iturrate , bizkaitar ETAkidea (h. 2006 ).
1976 – Ilaski Serrano , bizkaitar telebista-aurkezle eta irrati-esataria.
1981 – Ainara Urrutia , gipuzkoar mendi lasterkaria.
1988 – Lander Torrealdai , bizkaitar futbolaria.
1994 – Nerea Ibarzabal , bizkaitar bertsolari eta kazetaria.
Mundua
1454 – Ameriko Vespuzio , Gaztelako Koroa eta Portugalentzat lan egin zuen italiar jatorriko nabigatzailea (h. 1512 ).
1564 – David Fabricius , alemaniar astronomoa eta teologoa (h. 1617 ).
1653 – Gregoria Francisca de Santa Teresa , espainiar poeta eta moja (h. 1736 ).
1664 – Maria Antonia Salcedo Txabarri , Montehermosoko markesa eta Espainiako Filipe V.a Espainiakoaren infanteen haur-hezitzailea (h. 1737 ).
1753 – Jean-Baptiste Kléber , frantziar jeneral eta arkitektoa (h. 1800 ).
1757 – Pierre Thouvenot , frantziar jenerala (h. 1817 ).
1763 – William Cobbett , ingeles kazetari eta politikaria (h. 1835 ).
1775 – Constance Mayer , frantziar margolaria (h. 1821 ).
1809 – Bettino Ricasoli , Italiako lehen ministroa (h. 1880 ).
1814 – Taras Xevtxenko , ukrainar poeta, margolari eta humanista (h. 1861 ).
1829 – Edward Orton Sr. , estatubatuar geologoa (h. 1899 ).
1844 – Carlos Albán , kolonbiar asmatzailea, matematikaria, militarra, medikua, politikaria, kazetaria, abokatua, ingeniari zibila eta polizia (h. 1902 ).
1859 – Peter Altenberg , austriar idazlea (h. 1919 ).
1862 – Fernand Isidore Widal , frantziar fisikaria eta bakteriologoa (h. 1929 ).
1867 – Sofia Saxoniakoa , Dukesa Bavarian (h. 1845 ).
1872 – Ella Ewing , Missouriko emakume erraldoia , akromegaliaren ondorioz, 2,54 metro garai izatera heldu zen estatubatuar gizasemea (h. 1913 ).
1881 – Ernest Bevin , britainiar politikari eta buruzagi sindikalista (h. 1951 ).
1883 – Umberto Saba , italiar olerkari eta eleberrigilea (h. 1957 ).
1888 – Raquel Meller , espainiar zinemako-abeslari, kupletista eta aktorea (h. 1962 ).
1890 – Viatxeslav Molotov , sobietar politikaria (h. 1986 ).
1892 –
1900 – Tomislav II.a Kroaziakoa , Italiako Savoiako etxeko printze eta Kroaziako erregea (h. 1948 ).
1902 –
1905 – Rex Warner , ingeles idazle eta itzultzailea (h. 1986 ).
1906 – Luisa Esteso , espainiar aktore komikoa, vedette, kupletista eta enpresaburua (h. 1986 ).
1907 – Mircea Eliade , errumaniar filosofo, erlijioen historialari eta poesia eta eleberri idazlea (h. 1986 ).
1910 – Samuel Barber , estatubatuar konpositorea (h. 1981 ).
1911 – Clara Rockmore , musikari birtuosoa, Theremina jotzen nabarmendu zena (h. 1998 ).
1914 – Henri Arvon , frantziar ideien-historialaria, anarkismoan eta mugimendu libertarioan aditua (h. 1992 ).
1917 – Algirdas Julius Greimas , lituaniar-frantziar hizkuntzalaria (h. 1992 ).
1918 –
1919 - Chantal Chaudé de Silans , frantziar xakelaria (h. 2001 ).
1927 – Jaime de Armiñán , espainiar antzerki idazle, gidoigile eta zinemagilea (h. 2024 ).
1928 – Antonio Molina , flamenko eta koplako andaluziar abeslaria (h. 1992 ).
1931 –
1934 – Juri Gagarin , sobietar kosmonauta , espaziora bidaiatu zuen lehen gizakia (h. 1968 ).
1936 – Mickey Gilley , estatubatuar country musikari eta kantautorea (h. 2022 ).
1937 –
1939 – Jean-Pierre Chevènement , frantziar politikaria.
1940 – Raúl Juliá , puertorricar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea (h. 1994 ).
1942 – John Cale , galestar rock musikari eta konpositorea.
1943 –
1946 – Bernd Hölzenbein , alemaniar futbolaria (h. 2024 ).
1947 –
1948 – Emma Bonino , italiar politikaria.
1949 – Miquel Strubell i Trueta , kataluniar soziolinguista (h. 2022 ).
1952 – Bill Beaumont , ingeles errugbilari ohia.
1954 –
1955 – Ornella Muti , italiar aktorea.
1956 – Alejandro Giammattei , Guatemalako presidentea.
1957 –
1958 –
1959 – Takaaki Kajita , japoniar fisikaria, 2015eko Fisikako Nobel Saria .
1960 –
1963 – Luis Posada , kataluniar bikoiztailea.
1964 –
1966 – Claudia Faci , espainiar dantzaria, koreografoa, aktorea, irakaslea eta autore independentea.
1969 – Andrej Panadić , kroaziar futbolari ohia.
1970 –
1973 – Matteo Salvini , italiar politikaria.
1974 – Ismael Serrano , espainiar kantautorea.
1975 – Juan Verón , argentinar futbolaria.
1976 –
1978 – Lucas Neill , australiar futbolari ohia.
1979 –
1980 –
1982 – Emi Yamamoto , japoniar futbolari ohia.
1983 – Maite Perroni , mexikar abeslari eta aktorea.
1984 – Julia Mancuso , estatubatuar eskiatzaile ohia.
1985 – Noize MC , errusiar musikari eta aktorea.
1988 – Elena Furiase , espainiar aktorea.
1993 – Junya Ito , japoniar futbolaria.
1996 –
1997 – Niamh Wilson , kanadar aktorea.
1998 – Pedro Ruiz , errioxar pilotaria.
1999 – Fuka Nagano , japoniar futbolaria.
2003 – Sunisa Lee , estatubatuar gimnastika artistikoa.
Euskal Herria
1911 – Plácido Allende , bizkaitar ingeniari eta politikaria (j. 1861 ).
1944 – Ignazio Agirregoikoa Benito, Benito Agirre , Bigarren Mundu Gerran Sobietar Batasuna defendatzen hil zen hegazkinlari euskalduna (j. 1923 ).
1952 – Jon Andoni Irazusta , euskal idazle eta politikaria, Liman (j. 1884 ).
1975 - Miguel María Aldalur , Txapela , gipuzkoar futbolaria (j. 1941 ).
1981 – Telesforo Monzón , gipuzkoar idazle, euskaltzain eta politikaria, buruzagi jelkidea eta ondoren Herri Batasunaren sortzaileetako bat (j. 1904 ).
2003 – Miren Arenaza , Vasquita II , gipuzkoar erraketista (j. 1915 ).
2014 – Rafael Aburto , bizkaitar arkitektoa, arte zibilean aditua, Madrilen (j. 1913 ).
2017 – Julien Arrieta , gipuzkoar errugbilaria (j. 1924 ).
2021 – Pepe Rei , Euskal Herrian bizi izan zen galiziar kazetari eta idazlea, Ourensen (j. 1947 ).
Mundua
1440 – Santa Frantziska Erromatarra , italiar beneditar moja (j. 1384 ).
1444 – Leonardo Bruni , italiar politikari, historialari eta humanista (j. 1370 ).
1463 – Katalina Boloniakoa , italiar erlijioso, mistiko eta artista (j. 1413 ).
1661 – Jules Mazarin , Mazarin kardinala, kardinal , diplomatikari eta politikaria (j. 1602 ).
1825 – Anna Laetitia Barbauld , ingeles olerkaria, saiogilea eta haurrentzako liburuen idazlea (j. 1743 ).
1836 – Destutt de Tracy , frantziar filosofo eta politikaria (j. 1754 ).
1838 – Pierre Antoine Dupont de L'Étang , Frantziako Armadako jenerala (j. 1765 ).
1847 – Mary Anning , ingeles jasotzailea, saltzailea eta paleontologoa (j. 1799 ).
1851 – Hans Christian Ørsted , danimarkar fisikari eta kimikaria (j. 1777 ).
1870 – Maria Ann Smith , britainiar-australiar baratzezaina , Granny Smith sagar motaren landatzailea (j. 1799 ).
1882 – Giovanni Lanza , Italiako lehen ministroa (j. 1810 ).
1888 – Gilen I.a Alemaniakoa , Prusiako erregea eta Alemaniako enperadorea (j. 1797 ).
1892 – Mikhailo Kravtxuk , sobietar-ukrainar matematikaria (j. 1892 ).
1895 – Leopold von Sacher-Masoch , alemanezko austriar idazlea (j. 1836 ).
1902 – Marion Kirkland Reid , eskoziar idazle feminista (j. 1815 ).
1918 – Frank Wedekind , alemaniar antzezle eta antzerkigilea (j. 1864 ).
1935 – Prosper Boissonnade , frantziar historialaria eta unibertsitateko irakaslea (j. 1862 ).
1944 – Victor Ardisson , Vampire du Muy , frantziar nekrofilo ospetsua (j. 1872 ).
1945 – Margot Frank , Anne Franken ahizpa nagusia, Bergen-Belsen kontzentrazio-esparruan (j. 1926 ).
1947 – Carrie Chapman Catt , estatubatuar feminista eta sufragio unibertsalaren bultzatzailea (j. 1859 ).
1951 – Gonzalo Queipo de Llano , Espainiako Armadako militarra (j. 1875 ).
1952 – Aleksandra Kollontai , errusiar iraultzaile feminista (j. 1872 ).
1954 – Eva Ahnert-Rohlfs , alemaniar astronomoa (j. 1912 ).
1958 – Goro Yamada , japoniar futbolari eta entrenatzailea (j. 1894 ).
1964 – Paul von Lettow-Vorbeck , alemaniar mitarra (j. 1870 ).
1974 – Earl Wilbur Sutherland , estatubatuar farmakologo eta biokimikaria, 1971ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1915 ).
1975 – Joseph Guillemot , distantzia luzeko frantziar atleta (j. 1899 ).
1981 – Max Delbrück , estatubatuar biologoa, 1969ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1906 ).
1983 – Ulf von Euler , suediar fisiologo eta farmakologoa, 1970eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1905 ).
1988 – Kurt Georg Kiesinger , Alemaniako kantzilerra (j. 1904 ).
1989 – Robert Mapplethorpe , estatubatuar argazkilaria (j. 1946 ).
1992 –
1993 – C. Northcote Parkinson , britainiar itsas historialaria, erakunde burokratikoetatik duen satiragatik ezaguna (j. 1909 ).
1994 –
1995 – Edward Bernays , harreman publikoen eta propagandaren arloko austriar-estatubatuar aitzindaria (j. 1891 ).
1996 – George Burns , estatubatuar komiko, aktore, idazle eta abeslaria (j. 1896 ).
1997 –
1998 – Elena Martín Vivaldi , granadar poeta, idazlea eta liburuzaina, Espainiako XX. mendeko ahots liriko garbienetakoa (j. 1907 ).
1999 – Eladio Viñuela , espainiar kimikari eta biologo molekularra, biologia molekularraren aitzindarietako bat Espainian (j. 1937 ).
2009 - Elena Paunero Ruiz , espainiar botanikari, agrostologo, museoko arduradun eta mikologoa (j. 1906 ).
2012 – Agnes Torres , mexikar psikologoa, ikerlaria, hizlaria eta pertsona transgeneroen aldeko ekintzailea, eraila (j. 1983 ).
2015 –
2018 – Oskar Groening , alemaniar nazia , SSko boluntarioa eta Auschwitz sarraski-esparruko atezaina (j. 1921 ).
2020 –
2021 –
2023 – Robert Blake , estatubatuar aktorea (j. 1933 ).
2024 –