16-a de aŭgusto

La 16-a de aŭgusto estas la 228-a tago de la jaro (la 229-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 137 tagoj restas.

aŭgusto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Je la 16-a de aŭgusto okazis, interalie:

1264: Pollando: Princo de Grandpolujo Bolesław Pobożny eldonis Statuton de Kalisz, garantianta rajtojn al judoj, nenie konatajn en Eŭropo: personan kaj komercan liberon, uzuron, aŭtonomecon, sekurecon, vojaĝadon, kaj apartajn juĝejojn
1271: Svedio: konsekro de katedralo en Västerås
1284: Reĝo de Francio Filipo la 4-a edziĝis al Johana la 1-a
1328: Lombardio: regado de Gonzagoj super Mantuo komencita
1414: Pola-litova armeo komencis sieĝon de Lidzbark Warmiński - kadre de la malsata milito dum konflikto kun la Ordeno de germanaj kavaliroj
1419: Sigismondo la 1-a iĝis reĝo de Ĉeĥio
1513: Dum la 4-a itala milito germana-angla armeo venkis la francan en batalo de Guinegate (Pikardio)
1717: Aŭstra armeo konkeris Beogradon dum la 6-a aŭstra-turka milito
1728: Dana esploristo Vitus Bering malkovris Diomedo-insulojn en Beringa Markolo
1760: Brita milito kontraŭ indianoj kaj francoj: batalo de Mil Insuloj komenciĝis
1794: En Varsovio dum Insurekcio de Kościuszko oni enkondukis unuajn polajn monbiletojn
1809: Humboldt-Universitato en Berlino fondiĝis
1812: Franca invado al Rusio: Batalo de Smolensk komenciĝis
1849: Hungara revolucio: Imperia Armea Tribunalo en Olomouc mortkondamnis grafon Lajos Batthyány, la unuan respondecan ĉefministron de Hungario
1857: Angla astronomo Norman Robert Pogson malkovris asteroidon Hestio
1858: Prezidento de Usono James Buchanan inaŭguris novan transatlantikan telegrafan kablon per interŝanĝo de salutoj kun reĝino de Britio Viktoria - malforta signalo devigis halton de la servo post kelkaj semajnoj
1863: Fondinto de la Bahaa Kredo, profeto Bahá'u'lláh, ekzile alvenis al Konstantinopolo (nuna Istanbulo, Turkio)
1865: Hispanaj kolonioj: resendependiĝo de Domingo dum refoja hispana okupado - post kvinjara ribelo
1868: Ĉilio: cunamo en Arikio kaj Parinakotio, kaŭzita de tertremo, mortigis ĉirkaŭ 70 mil personojn
1873: Kanada-usona astronomo James Craig Watson malkovris asteroidon Cireno
1884: Hungario: Orienta Fervoja Stacidomo Keleti estas transdonita al pasaĝeroj, tiutempe nomata Centra Hinda Domo
1896: Grupo de George Carmack kaj Keish malkovris or-tavolojn proksime al Dawson, Bonanza Creek en Jukonio - Alaska orimpetego komenciĝis
1897: Gvidata de Adrien de Gerlache la belga antarkta ekspedicio komenciĝis
Unua Mondmilito
- 1914: En Krakovo fondiĝis Supera Nacia Komitato, sub kies patroneco oni komencis krei Polajn Legiojn; Ĉefa Ukraina Konsilio eldonis manifeston al la ukraina popolo pri la unua mondmilito, alvokanta al liberigo de Ukrainio
- 1918: Ĉeĥoslovaka milita ŝiparo sinkigis bolŝevikan ŝipon "Bajkal" sur la Bajkallago
1918: Pireneoj: Nacia parko Ordesa y Monte Perdido estis fondita
1919: Unua Silezia Ribelo eksplodis pro germanaj reprezalioj, gvidata de Alfons Zgrzebniok - poloj malsukcesis aligi la Supran Silezion al Pollando (post 10 tagoj la ribelo falis)
1919: Armeo de Ukraina Popola Respubliko okupis Humań kun Chrystyniwka (nun en Ĉerkasa provinco) kaj Chmielnik kun Niemirów (Vinica provinco)
1920: Soveta-Pola Milito
- Batalo de Varsovio: Stabo de generalo Tadeusz Rozwadowski frumatene reakiris ĉiujn perditajn poziciojn de la unua frontlinio, perditaj ekde la 13-a de aŭgusto
- Lublinio: dutaga batalo de Cyców (distrikto Łęczyński) finita - inter pola 4-a Brigado de Kavalerio kaj bolŝevika 8-a Brigado de Fusilistoj
- Pola kontraŭofensivo de la rivero Wieprz, gvidata de Józef Piłsudski, komenciĝis direkte al malfronto de la bolŝevika Okcidenta Fronto de Ruĝa Armeo (frakaso de kvar sovetiaj armeoj)
- Per konfida ordono de la ministro pri milito Kazimierz Sosnkowski kreiĝis militprizono ĉefe por ĉ. 17 mil judoj, internigitoj en Jabłonna (distrikto Legionowski) pro manko de la plena fido - malfondita post 25 tagoj pro intervenoj de Ignacy Daszyński
1921: Aleksandro la 1-a Karađorđević iĝis reĝo de serboj, kroatoj kaj slovenoj
1921: Londono: "The Times" komencis represi serion de artikoloj de Philip Graves Protokoloj de cionaj saĝuloj
1928: Pacifika Oceano: meksika Insulo Guadalupe iĝis naturrezervejo
1930: Rafael Trujillo iĝis prezidento de Domingo
1930: Unuaj Ludoj de la Komunumo de Nacioj estis malfermitaj en Hamiltono de Ĝenerala Guberniestro de Kanado, la vicgrafo Freeman Freeman-Thomas
1936: En Berlino finiĝis la 11-a Somera Olimpiko
1938: Tria Internacio malfondis la Komunistan Partion de Pollando
Dua Mondmilito
- 1940: Germana okupado de Pollando: regopovoj de Ĝenerala Gubernio malkonsentis fondi filion de Usona Telegrafa Societo por okupiĝi pri elmigrado de judoj; Provinco Vartlando: en Poznań germanoj senkapigis 5 polojn, kune kun virino; de turka haveno fornavigis al Palestino 30 polaj oficiroj kaj 470 soldatoj; al koncentrejo Buchenwald alvenis transporto de 474 malliberigitoj de Poznań; Turnu Severin: komenco de rumanaj-hungaraj interparoloj pri Transilvanio; Batalo de Anglio: 1720 germanaj aviadiloj atakis celojn en suda Anglio, ĉefe aerodromojn, oni surtere detruis 46 britajn aviadilojn; RAF atakis i.a. produktejojn de Fiat en Torinon kaj aviadilfabrikon Caproni en Milano
- 1941: Holokaŭsto: germanoj murdis 480 judojn el la geto de Kostopol (nun Rivna provinco) kaj Gestapo pafmortigis en Szumów (proksime al Łomża) ĉirkaŭ 1500 judojn de Andrzejewo, Lubotyń kaj Zambrów; en Exeter kadre de RAF formiĝis pola 2-a Ĉasaviadila Alo; Josif Stalin en Ordono n-ro 270 ordonis al soldatoj kaj komisaroj batali ĝis fino sub minaco de mortpuno por ili kaj malliberigo por familianoj; Orienta Fronto: direkte al nord-okcidento germana 18-a Armeo konkeris Narva kaj 4-a Kirasita Grupo Kingisepp; novaj brita kaj soveta notoj al Irano pri forigo de germanaj civitanoj el la lando
- 1942: Germana polico pafmortigis en Budy Mszczonowskie (proksime al Żyrardów) 14 polojn pro membriĝo al Pola Enlanda Armeo; germanoj komencis likvidi "grandan geton" en Radom - dum 3 tagoj ĉirkaŭ 20 mil judoj estis deportitaj al ekstermejo Treblinka
- 1943: Operaco Reinhardt: germanoj komencis neniigon de la Bjalistoka geto - la geto ekribelis kun 25 pafiloj kaj 100 pistoloj; en Żołynia (distrikto Leżajski) taĉmento de Popola Gvardio mortigis germanan policon, detruis komunan oficejon, poŝton kaj laktejon kaj disdonis al loĝantoj 1500 kg da butero; Wehrmacht masakris 317 personojn de greka vilaĝo Kommeno (Epiro), en tio 74 infanojn ĝis 9 jaroj - duono da loĝantoj sukcesis eskapi tranaĝinte apudan riveron; soveta aviado atakis fervojajn nodojn en Brjansko, Slovjansko kaj aerodromojn de la malamiko
- 1944: Ribelo de Varsovio (pli da eventoj): germanoj murdis en Varsovio ĉirkaŭ 170 personojn, i.a. pereis sub ruinoj de 5-etaĝa brikdomo eksplodigita de sapeistoj du polaj junaj poetoj Tadeusz Gajcy, ĉefredaktoro de konspira revuo Arto kaj Nacio kaj Zdzisław Stroiński, krome pastro Seweryn Popławski, kiu preparis por judoj paroĥajn dokumentojn, ankaŭ kristanigis familion Weiser; peza batalo de Studzianki (proksime al Kozienice) finiĝis per venko de polaj-sovetaj taĉmentoj, kie distingiĝis batalece pola kirasita brigado; Volinia masakro: atako de la Ukraina Ribela Armeo al pola vilaĝo Muczne (proksime al Ustrzyki Dolne) komenciĝis - dum du tagoj oni murdis 70 polojn, rifuĝintojn de reprezalioj en Volinio kaj retiriĝintojn antaŭ fronto; Pola Rezistomovado: 25-a infanteria regimento de Pola Enlanda Armeo en areo Piotrków Trybunalski frakasis germanan reprezaliantan grupon; Berlina radio refoje false sciigis pri malvenko de la ribelo, ankaŭ BBC kelkfoje false informis en la angla, germana kaj ĉeĥa pri forlaso de Malnova Urbo flanke de taĉmentoj de la Pola Enlanda Armeo kaj brita gazetaro komencis skribi pri la defendo ne konsentita kun rusoj kaj Aliancanoj
- 1945: Ruĝa Armeo kaptis lastan ĉinan imperiestron Pu Ji; ordono de la japana imperiestro Hirohito al la japanaj Armitaj fortoj pri ĉesigo de bataloj
1945: Dua soveta okupado de Pollando: uzurpaj komunistaj regopovoj subskribis en Moskvo interkonsenton pri orienta landlimo laŭ altrudita de britoj Curzon-linio — 4 milionoj de poloj ektroviĝis en tiuj teritorioj, kies transdonon al Sovetunio oni decidis en la Jalta konferenco (la 5-an de februaro 1946 la anekso de la duono de Dua Pola Respubliko estis ratifita en Varsovio)
1945: Nome de Kulturligo de GDR por demokratia renovigo de Germanio, estis fondita Aufbau, kiu baldaŭ kreskos por fariĝi la plej granda libroeldonejo
1946: En Kolkato okazis disvastigitaj tumultoj inter hinduoj kaj islamanoj kiel rezulto de alvoko de Tuthindia Islama Ligo por sendependa Pakistano
1951: En franca Pont-Saint-Esprit okazis amasa venenigo kaj halucinoj ĉe kelkcento de personoj (kaŭzitaj de claviceps en bakista faruno aŭ CIA-testo kun LSD)
1960: Makarios la 3-a proklamis sendependecon de Kipro
1962: Beatles maldungis Pete Best anstataŭigante lin per Ringo Starr
1962: Alĝerio aniĝis al la Ligo de Arabaj Ŝtatoj
1962: Franca Parlamento aprobis leĝon pri transiro de Franca Hindio al Barato (kun kelkaj urboj kiel pli konata Pondiĉero)
1966: En Suda distrikto de Israelo surgrundiĝis iraka ĉasaviadilo MiG-21, kies piloto estis konvinkita de Mosado fuĝi al Israelo — tiamaniere oni akiris eblecon esplori la plej novan sovetan flug-teknologion
1969: Britaj soldatoj senditaj al Nord-Irlando
1972: Flago de Luksemburgo oficialiĝis
1977: Usona kantisto kaj aktoro Elvis Presley estis trovita morta en sia hejmo en Memphis
1980: Strikoj en la Pola Marbordo (tria tago):
- Interfaka Strika Komitato fondiĝis en Gdańsk sub gvido de Lech Wałęsa
- Oni fondis stabon preparantan enkondukon de la milita stato en Pollando en 1981
1982: Hispanaj regionoj Aragono, Kastilio-Manĉo kaj Navaro iĝis aŭtonomecaj komunumoj
1993: Usona programisto Ian Murdok anoncis Debianon - operaciumo de GNU bazita sur libera programaro
1995: Internet Explorer lanĉita - retumilo de Interreto produktita de Microsoft por ĝia operaciumo Vindozo
2002: Sur apartenanta al Norvegio Urso-insulo oni fondis naturrezervejon
2002: La 8-a kaj lasta pilgrimado de Johano Paŭlo la 2-a al sia patrio komenciĝis sub slogano Dio riĉa je mizerikordo
2005: Kolonjo: la 10-aj Mondaj Junularaj Tagoj komenciĝis
2006: Mirek Topolánek iĝis ĉefministro de Ĉeĥio
2007: Registaro de Aŭstralio anoncis decidon pri eksporto de uranio al Barato
2008: La 29-a Somera Olimpiko: jamajka kuristo Usain Bolt iĝis olimpia kaj monda ĉampiono de 100-metra kurado en Pekino - precize unu jaron poste plibonigis sian rekordon depost unu jaro (9.58 sekundoj)
2011: Katolikismo: la 24-aj Mondaj Junularaj Tagoj komenciĝis en Madrido
2012: 34 ministoj estis pafmortigitaj de Sud-Afrika polico dum striko en platin-minejo Marikana apud Rustenburg
2015: En katastrofo de fluganta itala-franca aviadilo, de Jayapura al indonezia provinco Papuo, pereis ĉiuj 54 personoj
2017: Ahmed Ouyahia la kvaran fojon iĝis ĉefministro de Alĝerio
Invado de Rusio en Ukrainion:
- 2022: 174-a tago de rusa agreso: Nokte estis pripafitaj per artilerio 5 el 9 kvartaloj de Ĥarkivo, en tio la centro kaj 2 loĝkvartaloj; oni konfirmis ke rusaj komandantoj forlasis siajn taĉmentojn sur okcidenta bordo de Dnepro; en Kurska provinco estis eksplodigitaj 6 fostoj de elektriza sistemo, kaj apud Ĝankojo dum 2 horoj eksplodis municiejoj kaj transformatoro-stacio — amasa fuĝo de turistoj el Krimeo intensiĝis; ĉiutage sur la tuta linio de la fronto rusia armeo pripafas ukrainajn poziciojn 700-800 foje, uzante 40-60 mil da diversaj kugloj, kaj provante forpuŝi ukrainan armeon de Donecka provinco; oni identigis pliajn 8 rusiajn soldatojn respondecajn pri la masakro de Buĉa; la plej granda de la invadkomenco rusa atako de retpiratoj okazis al oficiala paĝo de ukraina entrepreno Energoatom (nevidebla por klientoj); ukraina polico malfermas monate ĝis 160 kazojn pri kunlaborismo; Nexta: en okupata Mariupolo, kie mankas nutraĵo kaj akvo pro "liberigo fare de Rusio", inter civila loĝantaro estas disvastigataj propagandaj gazetoj
- Mondreago: Latvio, kies 6 haŭbizoj atingis la fronton, komencis kolekti 5 mln da eŭroj por turka bajraktaro por Ukrainio, kiu ricevis laŭvican parton de medicina helpo el Pollando, Francio, Japanio kaj Latvio, i.a. 63 pulmoapogilojn kaj 103 medikament-kolektojn; ambasadoro de Ukrainio ĉe Apostola Seĝo invitis papon Francisko viziti apudkievan Buĉa; 22 mil ukrainaj edukistoj restas eksterlande, t.e. 5% de pedagogoj; Estonio: en Narvo oni malmuntis sovetan monumento de tanko T-34; Kazaĥio retirigas instruadon de rusa lingvo de la unua klaso; rusaj verkistoj estis forigitaj de literatura programo el ukrainaj mezlernejoj, krom verkistoj ligitaj kun Ukrainio — "Necerteco" de Adam Mickiewicz rekomendata