Ribelo de Varsovio

La ribelo de Varsovio aŭ la Varsovia Ribelo 1944 (pole powstanie warszawskie [povSTAnje varŜAVskje]) de 1944 estis provo de la Pola Enlanda Armeo (Armia Krajowa, AK) liberigi Varsovion de la germana okupado kadre de Operaco Tempesto en la Dua Mondmilito, lige al malkaŝo kaj oficiala agado de Pola Subtera Ŝtato.

Tiu ĉi artikolo estas pri la ribelo en 1944. Pri la ribelo en 1943 vidu la artikolon Ribelo en varsovia geto.

---

Ribelo de Varsovio
Konflikto: Dua Mondmilito
La 1-an de aŭgusto, la 17-a horo. La ribelo komenciĝas - patrolo de leŭtenanto Stanisław Jankowski ekiras en agadon
insurekcio
Daŭro: 1-a de aŭgusto - 2-a de oktobro, 1944 Loko: Varsovio, Pollando Rezulto: Germanio venkis
Flankoj
Pollando	Nazia Germanio
Komandantoj
Tadeusz Komorowski Antoni Chruściel Tadeusz Pełczyński	Erich von dem Bach-Zelewski Rainer Stahel Heinz Reinefarth Bronislav Kaminski Petro Djachenko
Forto
47.500	25.000
Perdoj
10.000 mortintoj	10.000 mortintoj
v • d • r

Ĝi komenciĝis la 1-an de aŭgusto 1944 kaj daŭris 63 tagojn, ĝis la 2-a de oktobro, kiam la germana armeo, mortigante ne nur soldatojn, sed ankaŭ masakrante 100-250 milojn de civiluloj, sukcesis disbati la ribelon. Post tio la urbo estis dum tri monatoj kaj duono detruata dom' post domo.

Historio

La ribelo estis parto de tutlanda ribelo, nomata "Plano Fulmotondro" aŭ "Plano Tempesto" (Plan Burza). Estro de la plano estis generalo Tadeusz Komorowski (kaŝnomo Bór). Komencon de la ribelo plirapidigis alproksimiĝado de la Ruĝa Armeo: Unuflanke la Enlanda Armeo kaj la pola ekzila registaro deziris mem liberigi Varsovion por eviti tro fortan influon de Sovetio, aliflanke ili kalkulis je helpo de la Ruĝa Armeo, kiu ligis grandan parton de la germanaj fortoj. Laŭ la plano necesis elteni nur kelkajn tagojn, ĝis forpelo de la germanoj fare de la Ruĝa Armeo.

Efektive la Ruĝa Armeo je la 16-a de septembro atingis Varsovion kaj okupis ties orientan parton (transe de Vistulo). Ĝi tamen ne intervenis en la batalo kaj permesis, ke poloj kaj germanoj mortigu sin reciproke kaj la germana armeo bruligu grandan parton de la urbo por elpeli kaŝitajn gerilanojn. Kiam la Ruĝa Armeo en je la 17-a de januaro 1945 transiris Vistulon, Varsovio estis preskaŭ komplete detruita kaj senhomigita.

Pri la kialo de la sovetia ne-interveno estis multaj disputoj; kelkaj argumentas, ke interveno ne eblis, aliaj asertas, ke Sovetio volis malsukcesigi la ribelon, ĉar ĝi estis iniciato de la pola ekzila registaro en Londono kaj direktiĝis kontraŭ la "Lublin-a Registaro" instalita de Sovetio.

Sovetio arestis la plej multajn AK-anojn, kiuj postvivis la militon. Generalo Komorowski, liberiĝinte el germana kaptiteco, decidis ne reiri al Pollando kaj ekloĝis en Britio.

Partopreno de fremdlandanoj en bataloj flanke de la ribelantoj

Al batalo de varsovianoj kun germana okupanto aliĝis kelkcento da fremdlandanoj. Inter ili estis: hungaroj, slovakoj, francoj, belgoj, nederlandanoj, grekoj, britoj, italoj, armenoj, rusoj kaj unuopaj reprezentantoj de aliaj nacioj: azerio, ĉeĥo, ukraino, rumano, aŭstraliano kaj niĝeriano. Kelkiuj el ili, ekz. nigrahaŭta August Agbola O’Brown loĝis en Varsovio antaŭmilite. Alia ekzemplo estas slovakoj, kiuj laboris en gazejo. Kunlabore kun Enlanda Armeo ili kreis la 535-an plotonon. Inter ribelantoj estis ankaŭ germanaj dizertintoj kaj fremdlandanoj, kiuj fuĝis de trudlaboroj aŭ de militkaptitejoj.

Al la ribelo aniĝis ankaŭ plimulto de judoj el inter 348 malliberigitaj en laborkoncentrejo ĉe la strato Gęsia, kiuj estis liberigitaj de soldatoj de Enlanda Armeo en la unuaj tagoj de aŭgusto. Inter ili estis civitanoj de Grekio, Nederlando, Germanio kaj Hungario, kiuj helpis en konstruado de fortikaĵoj, transportis vunditojn kaj armilojn, estingis incendiojn. Kelkaj partoprenis bataladon. En la ribelon aliĝis multaj judoj, kiuj ĝis nun kaŝiĝis, en tio membroj de Juda Militista Asocio, kiuj sukcesis travivi ribelon en varsovia geto, kiel Marek Edelman aŭ Icchak Cukierman.

Germanaj krimoj

Germanaj krimoj dum la varsovia ribelo estas amasaj murdoj kontraŭ civila loĝantaro kaj militkaptitoj, atakoj al nedefendataj civilaj objektoj, seksatencoj, deportadoj, rabado, detruo de havaĵoj kaj aliaj seriozaj rompoj de milita leĝo flanke de taĉmentoj de germana polico kaj soldatoj, kiuj partoprenis subpremon de la ribelo.

Historiistoj taksas, ke aŭguste kaj septembre 1944 mortis ĉirkaŭ 150–180 mil de civila loĝantaro de Varsovio. Oni deportis ĉirkaŭ 550 mil loĝantojn de la ĉefurbo kaj 100 mil personojn de apudvarsoviaj lokoj, el inter kiuj preskaŭ 150 mil estis forveturigitaj al trudlaboroj aŭ al koncentrejoj. Rezulte de bataloj kaj posta sistema detruado kaj bruligado de la urbo pereis ĉirkaŭ 55% de antaŭmilita domaro.

Hitler, aŭdinte pri eksplodo de la ribelo buŝe ordonis al Heinrich Himmler kaj Heinz Guderian niveligi Varsovion kun la tero kaj murdi ĉiujn loĝantojn. Konforme al raporto de Erich von dem Bach-Zelewski la ordono tekstis pli malpli jene: ĉiun loĝanton oni devas mortigi, estas malpermesite preni militkaptitojn. Varsovio devas esti ebenigita kun la tero kaj tiamaniere estu kreita timiga ekzemplo por la tuta Eŭropo. Rezulte, almenaŭ 1/3 de la viktimoj estis ekzekutitoj mortfalintaj fare de diversaj germanaj policoj kaj soldataroj. Amase estis murdataj prenitaj al malliberejo ribelantoj, malgraŭ tio, ke ili batalis malferme kaj posedis laŭleĝajn solodatajn distingilojn – batalis do laŭ konvencioj de Hago.

Kalendaro de eventoj

(pli ĝeneralaj eventoj en la Vikipedia kalendaro)

29-a de julio

• Provoke la Asocio de Polaj Patriotoj alvokis pere de Moskva radio al la loĝantaro de Varsovio komenci ribelon kontraŭ germanoj: Varsovio tremas de fundamentoj de la muĝo de kanonoj. Sovetia armeo atakas sturme kaj alproksimiĝas al Praga. Alvenas por alporti liberecon (...). Popolo de Varsovio! Al armiloj! (...) Batu la germanojn! (...) Miliono da loĝantaro de Varsovio estiĝu miliono da soldatoj! — Ruĝa Armeo ekstaris apud Vistulo sen moviĝo dum daŭro de la tuta ribelo ĝis kiam germanoj subpremis la ribelon kaj, laŭ persona ordono de Hitler, tute detruis la urbon

30-a de julio

• Pollingva, subigita al Tria Internacio, Radiostacio je la nomo al Tadeusz Kościuszko en Moskvo kvarfoje disaŭdigis alvokon al la loĝantaro de Varsovio komenci ribelon kontraŭ germanaj okupantoj, gvidata de David Kirszbraun, postmilite funkciulo de Pola Unuiĝinta Laborista Partio, konata kaj entombigita sub falsa nomo Tadeusz Daniszewski; kuriero Zdzisław Jeziorański reveninte de Londono informis Ĉefan Komandejon de Pola Enlanda Armeo ke la ribelo ne efikos politikan sorton de Pollando se post ĝia eksplodo Aliancanoj ne liveros pli multe da armiloj

1-a de aŭgusto

• De la 7:00 horo matene kelkaj miloj de personoj transdonis la ordonon pri eksplodo de la ribelo, en kelkaj kvartaloj la bataloj komenciĝis ankoraŭ antaŭ la horo "W" – plej frue ĉ. la 14:00 en Żoliborz - akraj bataloj pri Malnova Urbo, Powiśle, Mokotów, Mezurbo, Żoliborz, Wola, Praga; en Śródmieście soldatoj de bataliono Kiliński ekregis konstruaĵon „Prudential” (tiutempe la plej alta en Varsovio), kiu restis en iliaj manoj ĝis fino de la ribelo; inter bataloj oni kolportis konspiran "Biuletyn Informacyjny" kun eldonkvanto de 100 mil ekz., kiu venonttage aperis malkonspire; unuoj de Pola Enlanda Armeo konkeris konstruaĵon de Apelacia Tribunalo (kun 40 prenitaj militkaptitoj), de Biena Kredita Societo kaj de la Banko de Terposedantoj (pereis leŭtenanto), Ĉeĥoslovakan Misiejon (kun 79 militkaptitoj), 4 deponejojn kun nutraĵoj kaj SS-uniformoj kaj lernejon (liberigante 40 judojn); perdoj: okupo de domo, kie eksplodis horloĝa bombo - dekkelkaj varsovianoj pereis, dum atako al Ĉeval-Kurejo pereis 50 soldatoj, grupiĝo el Żoliborz retiriĝis kun 30% perdoj, dum atako al aerodromo Okęcie pereis 120 soldatoj, pro ĉirkaŭigo pereis 40-persona plotono kaj 8 flegistinoj, en Mokotów pro atakoj al germanaj objektoj multaj mortigitoj (en tio 50% de oficiroj), dum atako al la ponto Kierbedź pereis 42 soldatoj kune kun la komandanto
• Berlino: SS-estro Heinrich Himmler raportis al Hitler pri eksplodo de la ribelo en Varsovio kun aserto, ke dum 5-6 semajnoj poloj estos venkitaj kaj ilia ĉefurbo neniigita, ĉar la pola nacio blokas al ni de 700 jaroj Orienton kaj de la batalo de Tannenberg daŭre obstaklas la vojon. Kaj ordonis: Ĉiun loĝanton oni devas mortigi, estas malpermesite preni militkaptitojn. Varsovio devas estis niveligita kun la tero kaj tiamaniere devas esti kreita timiga ekzemplo por la tuta Eŭropo. Krome Himmler ordonis tujan ekzekuton de malliberigita en koncentrejo Sachsenhausen komandanto de Pola Enlanda Armeo generalo Stefan Rowecki - perfidita de agentoj de Gestapo
• Londono: komunista "Daily Worker" asertis, ke la pola ekzila registaro estis ekregita de "faŝista kliko, kiu detruis kaj forlasis Pollandon";

2-a de aŭgusto

• Bataliono "Zośka" konkeris 2 tankojn, kiuj formigis kirasitan plotonon; germanaj soldatoj murdis 40 personojn en Verkista Domo de Jezuitoj (15 jezuitoj kaj hazardaj civiluloj); germana taĉmento pafmortigis kaj bruligis 40 ribelantojn de grupiĝo "Baszta" (Kastelturo) kaj policaj funkciuloj kun germanaj soldatoj pafmortigis ĉirkaŭ 600 enprizonigitojn de malliberejo ĉe str. Rakowiecka, ĉirkaŭ 240 fuĝis; ukrainoj murdis la tutan polan familion ĉe str. Wiejska; retiriĝantaj al arbaro ribelantoj ekbatalis apud Pęcice (distrikto Pruszkowski) - 31 mortfalis kaj 20 germanoj, 67 estis malliberigitaj, en tio 5 virinoj, kiuj post torturoj estis pafmortigitaj krom 7 laŭ peto de vundita germano, 300 sukcesis forkuri por reveni kun armiloj al batalanta Varsovio; kompanio de sindikatistoj konkeris palacon Krasińskich kaj lernejon, kie kreiĝis Centra Ribela Kirurgia Malsanulejo n-ro 1 (oni prenis 43 militkaptitojn, 2 SS-anojn pafmortigis), en Powiśle oni ekregis konstruaĵojn de Elektrejo (20 germanoj pereis, 90 iris al mallibero); bataliono "Kiliński" konkeris Poŝtan Ĉefoficejon; bataliono "Miotła" okupis tabakfabrikon kun deponejoj de cigaredoj kaj nutraĵo (10 germanoj pafmortigitaj, propraj perdoj - 3 vunditoj); bataliono "Wkra" okupis malliberejon (senarmigo de gardistoj kaj ellaso de enprizonigitoj); brita stabestro responde al postulo de pola ministro de nacia defendo generalo Marian Kukiel pri helpo koncerne armiligon rifuzis pro tio, ke tiutipa agado devas esti konforma kun la rusa ofensivo (plu funkciis "pakto kaj plano de operacaj taskoj" kadre de Granda Trio, en kiu mankis loko por agado de rezistomovado, en tio por Pola Enlanda Armeo en Varsovio)

3-a de aŭgusto

• Germanaj okupantoj en amasaj ekzekutoj murdis interalie 80 personojn en parko Morskie Oko, krome parton de loĝantoj de "profesora domo" kune kun 6 profesoroj (interalie Józef Rafacz, Wacław Roszkowski, Andrzej Tretiak) kaj unu profesoron deĵorantan en malsanulejo, 30 personojn en setlejo Wawrzyszew, kaj tankistoj murdis kelkdekon de loĝantoj de la domo ĉe Marszałkowska 111); roto de kolonelo Zbigniew Butrym konkeris Poŝtan Stacidomon, kiun konservis ĝis fino de la ribelo kaj ankaŭ trans la Aleje Jerozolimskie Domon de Turisto kaj estis konkeritaj kelkaj palacoj; Buroo de Informado kaj Propagando funkciigis en Mezurbo ses patrolojn kun megafonoj; revenanta el apudvarsovia arbaro Kampinos laŭ ordono de Antoni Chruściel la grupiĝo de Pola Enlanda Armeo batalis en Żoliborz - 37 soldatoj pereis, 80 vundiĝis; taĉmento de EA ekregis Arsenalon en Malnova Urbo kaj la alia Palacon Mostowski; Radio Berlin oficiale konfirmis informon pri la ribelo de Varsovio; malgraŭ polaj avertoj BBC en kelkaj lingvoj false informis pri ligo de kontakto inter batalanta Varsovio kaj "sovetaj komandantoj"; prezidento Władysław Raczkiewicz skribis al Winston Churchill pri bezono en tiu kriza momento liveri armilojn kun municio per aviadiloj — britaj militistoj el Italio vespere rifuzis tion pro malbona vetero; pola ĉefministro en ekzilo Stanisław Mikołajczyk petis Stalin pri helpo — malgraŭ komencaj deklaracioj pri apogo la 10-an de aŭgusto Ruĝa Armeo haltis sian ofensivon kaj nur septembre unuaj ĵetoj de armiloj kaj nutraĵo okazis

4-a de aŭgusto

• En kvartalo Mokotów germanoj murdis per grenadoj 100 loĝantojn enpelitajn en keloj; mortfalis Krzysztof Kamil Baczyński, la plej eminenta poeto de la milito; skolta bataliono de Grizaj Taĉmentoj "Zośka" aperigis revuon "Warszawa Walczy" (Varsovio batalas); policaj unuoj de Provinco Vartlando komencis alvenadi; sur muroj aperis afiŝoj kun diversaj surskriboj, kiel "ĉiu kuglo unu germano"; ĉe str. Sienkiewicza ribelantoj prenis al mallibro 14 ĝendarmojn de Mińsk Mazowiecki - pro tieaj krimoj la sekvan tagon pafmortigitaj post la kondamno al mortpuno; trapasinta Vistulon tra la ponto Poniatowski germana 19-a Kirasita Divizio en batalo de str. Grójecka kun partizanoj perdis 11 mortigitojn kaj 40 vunditojn; nombro da objektoj okupitaj de germanoj estis: Śródmieście - 75, Praga - 51, Mokotów - 26, Żoliborz - 18, Wola - 17, Ochota - 7; unua periodo de la insurekcio finiĝis kun konkero de 6 kvartaloj, oni tamen ne sukcesis akiri pontojn kaj fervojajn stacidomojn - Pola Enlanda Armeo ordonis ne ataki pro manko de municio kaj armiloj (oni bezonis 5 tunojn da municio tage, kaj la provizo sufiĉis nur por kelkaj tagoj); Skolta Kampa Poŝto kreiĝis en la tuta liberigita urbo (averaĝe oni liveris po 3-6 mil leteroj)

5-a de aŭgusto

• Józef Szczepański verkis Kanteton de sturma bataliono, kiu iĝis batal-kanto kaj preskaŭ himno de "Parasol"; en gestapa mallibereo estis murdita pola klarvidanto Stefan Ossowiecki; Nigra Sabato en Wola: generalo Heinz Reinefarth skribis al komandanto de 9-a Armeo Kion mi faru kun civiluloj? Mi havas malpli da municio ol arestitoj. (...) Perdoj: 6 mortigitoj, 24 serioze vunditaj 12 iom. Perdoj de la malamiko kun pafmortigitoj 10 000; en Wola sume oni murdis 40 mil polojn, interalie: str. Wolska 43/45 - 1000, Wolska 29 - 3,2 mil, Wolska/Płocka - 7 mil, Wolska 75 - 4 mil, Wolska/Wieluńska - 2,5 mil, Wolska/Elekcyjna - 4 mil, str. Górczewska/Staszica - 12 mil, str. Karolkowa 53 - 21,4 mil, str. Młynarska 2 - 1000.

6-a de aŭgusto

• Germanoj establis en Pruszków Dulag 121 – trapasan koncentrejon por loĝantaro de Varsovio deportata al trudlaboro en Nazia Germanio aŭ koncentrejoj - ĝin trapasos pli ol duonmiliono da personoj, (kelkaj miloj aŭ pli pereos); Skolta Kampa Poŝto ekfunkciis en Mezurbo, kie liveris ĉirkaŭ 200 mil korespondaĵojn (multaj infanoj pereis); al Ĉefa Komandejo de Pola Enlanda Armeo subiĝis kolonelo Spirydion Koiszewski kun 600 soldatoj de Naciaj Armitaj Fortoj de Pollando; taĉmentoj de Sekureca Korpuso nombris kekcent soldatoj, simile kiel taĉmentoj de Popola Armeo kaj de Pola Popola Armeo; en Skotlando de ĉiuj ambonoj estas legata epistolo de episkoparo de Edinburgo defende al la rajtoj de Pollando, kion komunista "Daily Worker" nomis "kampanjo de disvastigo de kontraŭsoveta veneno"; en Vaŝingtono la pola ambasadoro Jan Ciechanowski apelaciis pere de Edward Stettinius al generalo Dwight D. Eisenhower pri tuja aera helpo al la ribelo.

7-a de aŭgusto

• Germana artilerio komencis intense pripafi la Malnovan Urbon; pro kreo de germana koridoro trans la urbo de nun izoliĝas 3 batalejoj: Mezurbo (kun 2 apudaj kvartaloj), kie aperas ribela kanto "Himno de la Mezurbo" de Eugeniusz Żytomirski, kvartalo Mokotów kaj Malnova Urbo (kun apuda kvartalo Żoliborz kaj Kampinos-Arbaro); ĉi-tage skoltoj disportas 900 leterojn; SS- RONA pafmortigis Jadwiga Falkowska, kunfondintinon de skoltistina movado; germanoj amase murdas, ekz. ĉe str. Mirowska 510 personojn (dum 2 tagoj); tritaga ekstermado de kvartalo Wola finiĝis per murdo de 40-60 mil civiluloj - laŭ persona ordono de Hitler por "purigi Varsovion de civila loĝantaro": Ĉiun loĝanton oni devas mortigi, estas malpermesate preni militkaptitojn. Varsovio devas esti niveligita kun la tero kaj tiamaniere oni kreos timigan ekzemplon por la tuta Eŭropo - la plej granda unufoja genocido dum tiu ĉi milito (kun rabo kaj seksperfortoj eĉ de 9-jaraj knabinoj); de frumateno daŭrigo de la taĉmentaj atakoj de generalo Heinz Reinefarth, kiuj forpuŝis ribelantojn de 5 lokoj en Wola, posttagmeze pola kontraŭatako; leŭtenanto de la Reĝa aerarmeo John Ward, fuĝinta de germana malliberejo, komencis sendi al Londono depeŝon (pli ol 100 dum la ribelo en la angla lingvo per Morsa kodo); Winston Churchill insiste premis al John Slessor, kiu konsentas sendi aviadilojn kun helpo al batalanta Varsovio nur kun polaj skipoj - en Londono vespere okazis konferenco pro brita malhelpo al polaj ribelantoj kun partopreno de Kazimierz Sosnkowski;

8-a de aŭgusto

• Flugfolio Instrukcio de kontraŭbatalo de brulbomboj aperis; "Warszawa Walczy" (Varsovio Batalas) skribis, ke "Warszawskie dzieci" (Varsoviaj infanoj) krom "Varsovianino" iĝis la dua himno de la batalanta Varsovio; ribelaj taĉmentoj forlasis kvartalon Wola transirante al Śródmieście; en ruinoj de Granda Teatro germanoj murdis ĉ. 350 civilulojn — virojn kun knaboj loĝantaj apude; en Varsovio pereis pastro Stanisław Mączka, helpanta al juda loĝantaro, redonanta sian salajron kaj forveturiganta plej junajn kaj maljunajn polajn judojn ekster la ĉefurbo, kaj batalkampe kartveldevena Antoni Szczęsny Godlewski, simbolo de la ribela junularo, liberiginta civilulojn servantaj al germanoj kiel "vivaj ŝildoj"; ribelantoj el Żoliborz kaj Śródmieście konkeris novajn konstruaĵojn
• Supera Komandanto generalo Kazimierz Sosnkowski depeŝis al Ĉefkomandanto de Pola Enlanda Armeo Tadeusz Komorowski ke forlasis la italan fronton por interveni en Londono pri helpo al batalanta Varsovio, kiu redepeŝis pri ebleco ke Pola Paraŝutista Brigado povus surteriĝi en Kampinos-Arbaro

9-a de aŭgusto

• Germana artilerio pripafas Malnovan Urbon; inter loĝantoj kaj ribelantoj plu estas etoso de solidareco kaj kredo pri liberigo - oni celebras mesojn, germanoj skribis pri grandaj propraj perdoj kaj manko de la fortoj; reaŭdiĝas Pola Radio, rememorigante, ke antaŭ 5 jaroj Pollando solece batalis kontraŭ 10-oble pli granda malamiko; kolonelo Antoni Chruściel ordonis dislimigi armeajn kaj civilajn kompetentojn por ke soldatoj povu okupiĝi nur pri taktiko kaj parte kontraŭaviada kaj kontraŭincendia defendo kaj ene de taĉmentoj redistribui armilojn nur por la plej batalemaj; en areo Żoliborz kreiĝis 21-a infanteria regimento "Infanoj de Varsovio"; Vaŝingtono responde al helpopeto por la batalanta Varsovio: "Varsovio estas agad-areo de sovetaj armeoj", la interveno "sen scio kaj konsento" de sovetaj regopovoj estas ekskludita; ĉefministro Jan Kwapiński skribis al Clement Attlee ke la pola ekzila registaro povas sendi siajn pilotojn, alikaze manko de helpo ege malutilos politikajn rilatojn, kaj kontraŭstaris al flugfolia protesto de polaj studentoj en Londono, Oksfordo kaj Edinburgo; Sovetunio: adiaŭa vizito de Stanisław Mikołajczyk ĉe Stalin

10-a de aŭgusto

• Germanaj okupantoj unuafoje uzis 6 bombkanonojn, kalibro 610 mm (nomataj laŭ malnovgermanaj dioj, iliaj maleksplodaĵoj servis por konstruo de grenadoj); post 10-hora flugo britaj aviadiloj liveris super Mezurbo kaj Mokotów al polaj taĉmentoj armilojn kaj municion; en Varsovio aperis revuo "Wiadomości Powstańcze" (Ribelaj Sciigoj) kaj "Baszta" (Kastelturo. Soldata revuo); naziaj okupantoj pafmortigis en la ĉefurbo ĉirkaŭ 150 personojn, en tio centdekkelkajn virojn kaj knabojn en la hotelo ĉe str. Kozia; defendantoj de kvartalo Powiśle plifortigas ĝin kaj grupiĝo Radosław sukcese defendas judan tombejon kun apudaj stratoj; germanoj disĵetis propagandajn flugfoliojn kun alvoko al forlaso de la urbo; Ruĝa Armeo haltigis helpon al ribelanta Varsovio malgraŭ pli fruaj instigoj por la komenco kaj deklaro de helpo; sendita de Varsovio al Londono raporto de la komandanto de Pola Enlanda Armeo pri 35% perdoj de SS-taĉmentoj kaj "De soveta flanko silento" (forigita de brita cenzuro)
• Nairobi: semajnrevuo "Polak w Afryce" (Polo en Afriko) komencis titolpaĝajn tekstojn Varsovio batalas

11-a de aŭgusto

• Soldatoj de grupiĝo Radosław retiriĝis tra ruinigita geto direkte al Malnova Urbo, kie serioze vundita komandanto Jan Mazurkiewicz pseŭdonomo „Radosław”, ricevis mortotage la unuan ordenon Virtuti Militari, la unuan Batal-Krucon ricevis virino; en sanga batalo pri str. Stawki bataliono "Miotła" perdis 60 soldatojn kaj ĉirkaŭ 60 vunditojn (sume 50% de sia konsisto); en Varsovia konservatorio okazis publika koncerto de malpermesitaj de germanoj verkoj; soldatoj de la insurekcio ricevis ordonon uzi blank-ruĝajn rubandojn ĉirkaŭ la brakoj; Konsilio de Nacia Unueco voĉdonis alvokon Al Aliancitaj Nacioj: Varsovio ekbatalis je la morto kaj vivo. (...) Ni alparolas al vi el barikadoj de flamanta Varsovio. (...) Ni havas nian Landan Armeon. Ni oferas nian sangon, volas mem batali. Donu al ni nur armilon kaj municion! - publikigita venonttage; en liberigita parto de Pollando la unuan dissendon aŭdigis radiostacio "Pszczoła" (Abelo); Pola Enlanda Armeo bezonis ĉiutage alteriĝon de 5 tunoj da municio;
• Supera Komandanto generalo Kazimierz Sosnkowski depeŝis al Ĉefkomandanto de Pola Enlanda Armeo Tadeusz Komorowski, ke neregistritaj flugoj renkontus reagon de britaj ĉasaviadiloj; Londono: "Daily Mirror" ĉefartikole Warsaw Tragedy skribis: La tria batalo de Varsovio plu daŭras kaj la situo estas malespera, kvankam varsovianoj prave demandas, kie estas niaj amikoj; "Economist" demandis: En Britio estas pola aviado, unuoj de polaj mutobskuruloj, kiuj speciale estis ekzercataj por helpi ribelojn en Pollando. Kial ne apartigi ilin de la Brita Armeo kaj ne sendi kun helpo al Varsovio? Kvankam la tereno apartenas al sovetaj operacoj, sed ĉu la pola registaro, agnoskita de Aliancanoj, ne povas sendi siajn armitajn fortojn? Eble poloj estas perdontaj batalrajton sur la propra tero pri sia liberigo?; lordo Robert Vansittart skribis al Anthony Eden: Kiel mi vidas, germanoj alvokis loĝantaron de Varsovio forlasi la urbon kun blankaj tuketoj enmane. (...) Se Varsovio estus detruita - adekvata paŝo estus minaco pri la tuta detruo de Berlino kun malpermeso rekonstrui ĝin. Ni ŝuldas al Aliancanoj tiuspecan minacon; socialista "Tribune" ĉefartikole Who Deserted Warsaw (Kiu forlasis Varsovion) dufoje substrekis kriman frenezon de Aliancanoj, kiuj ne utiligas plene batalspiriton inter civila loĝantaro de okupataj landoj. La helpomankon konkludis: Kaŭzoj havas ĉefe politikan naturon kaj estas tiom malindaj, ke oni kaŝas ilin antaŭ la publika opinio; pola vicĉefministro Kwapiński depeŝis al Winston Churchill restanta en Italio: La tuta manko de helpo krom la du etaj malsuprenĵetoj dum dekunu bataltagoj de Varsovio minacas finan katastrofon al la urbo; la registaro de Nazia Germanio plilongigis labortagon en armea industrio ĝis 12 horojn

12-a de aŭgusto

• Waffen-SS konsistanta el soldatoj de Rusa Liberiga Popola Armeo devigis ribelantojn retiriĝi de kvin konstruaĵoj, kiel Direkcio pri Akvoduktoj kaj Kanaloj, Domo de Turisto, Armea Geografia Instituto; laŭ la 9-a germana armeo estas kontrolataj 3/5 de la urbo kaj la perdojn kaŭzas ĉefe paftrafoj en kapojn; revuo "Barykada" aperas (sume 25 numeroj kun 20 aldonaĵoj) kaj i.a. en Żoliborz unu por infanoj por iom forturni ilin de la milita realo;
• Generalo Kazimierz Sosnkowski skribis al delegito por la lando Stanisław Jankowski kaj Tadeusz Komorowski: Estis uzitaj ĉiuj premrimedoj, krom tiuj, kiuj povus konduki al rilat-rompo kun Aliancanoj - laŭ ĵus voĉdonita Atlantika Ĉarto poloj ankaŭ postulis de Aliancanoj respekton de juro kaj justeco por Pollando, en tio polaj virinoj estantaj militkaptitoj; Radio Moskvo disaŭdigis deklaron de TASS, ke pro la eventoj en Varsovio respondecas polaj politikaj rondoj en Londono; prezidento Władysław Raczkiewicz depeŝis al Franklin D. Roosevelt kaj Winston Churchill postulante senprokrastan helpon kaj en mesaĝo al papo Pio la 12-a skribis pri senekzempla krueleco de germanoj petante pri defendo de la loĝantaro, virinoj kaj infanoj; vicĉefministro Clement Attlee ne konsentis, ke la pola ambasadoro Edward Raczyński radie alparolu al Varsovio

13-a de aŭgusto

• En varsovia kinejo "Palladium" oni montris kronikon de la ribelo, filmigitan de Pola Enlanda Armeo; Pola Radio informis pri funkciigo de Serĉo-Fako kunlabore kun Ruĝa Kruco; unua el kvar numeroj de la virina revuo "Virino sur Barikado" aperis;
• Glasgow: prezidento de Skota Komitato pri Liberigo de Pollando depeŝe al Winston Churchill demandis: ...ĉu vere Britio kaj Sovetunio konsideras Pollandon aliancita ŝtato, rajtigita al tuja kaj adekvata helpo...; pola ĉefministro en ekzilo Stanisław Mikołajczyk dufoje petis Stalin kun lia promeso pri helpo al batalanta Varsovio — reveninte al Londono depeŝis de soveta ambasadejo: En via kaj nia intereso estas, ke vi atingu Varsovion kiel liberigantoj, sed ne por balai rubojn kaj enterigi kadavrojn; radie alparolis Tomasz Arciszewski: Batalanta Varsovio! Ni travivas la tragedion de batalanta subtera armeo, gvardio kaj milico de Pola Partio Socialista. Vin ĉiujn, kiuj scias, ke la Pola Armeo militas sur ĉiuj batalkampoj de Eŭropo, sed ne povas ĉi-momente esti kun vi.

14-a de aŭgusto

• Generalo Tadeusz Komorowski ordonas al armitaj taĉmentoj de Pola Enlanda Armeo troviĝantaj proksime al Varsovio alveni per rapidaj marŝoj por helpi al la batalanta ĉefurbo; "Warszawa Walczy" apelaciis al sangodonantoj; Militara Servo de Virinoj funkciigis 10 soldatajn gastejojn, i.a. en kafejo ĉe str. Złota; nokte germanoj teralterigis 3 el 14 aviadiloj kun helpo al la insurekcianoj; komandanto de grupiĝo "Radosław" skribe ripetas hieraŭan peton pri ebleco ripozigi eĉ por 24 horoj lian grupon, kiu de 2 semajnoj senĉese batalas, kaj la lastaj tagoj sub intensa artileria pripafo estas aparte sangaj.
• Supera Komandanto Kazimierz Sosnkowski depeŝis al Ĉefkomandanto Tadeusz Komorowski pri siaj klopodoj, helpe de ĉiaj premrimedoj, akiri rezultojn meritaj nomon de reala helpo: Daŭras akraj penoj pri: 1. utiligo de paraŝutistoj, 2. aviada helpo kaj bombado, 3. rajtoj por veteranoj; en "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" Alan Graham skribis: Ĉu Britio nun, kiam venkas, povas fakte forgesi pri helpo de polaj pilotoj, sen kiuj la batalo de Anglio povus finiĝi tute alie? 23 polaj pilotoj de Skadro 303 skribis al brita reĝino Elizabeto la 2-a: Ĉu germana aviado post ties forpelo de la ĉielo super Londono povas revenĝi kaj porti la morton super Varsovio? Ĉu nia kredo al Britio devas esti detruita per flamoj de nia ĉefurbo?; Londono: Winston Churchill skribis al Anthony Eden: Sendube estas tre strange, ke en la momento, kiam Subtera Armeo komencis batalon, Ruĝa Armeo haltigis sian ofensivon al Varsovio kaj retiriĝis ĝis certa distanco; "Pravda" postulis starigi antaŭ internacia tribunalo kulpantojn de la eksplodo de la ribelo de Varsovio

15-a de aŭgusto

• Komandanto de Pola Enlanda Armeo Tadeusz Komorowski depeŝis al Stabo de Supera Komandanto: Fortostreĉo de via aviado ebligis al ni pluan batalon. Batalanta Varsovio sendas al heroaj pilotoj dankovortojn kaj rekonon. Antaŭ mortfalintaj skipoj ni klinas la fruntojn kaj en skribo al komandanto de varsovia areo Antoni Chruściel listigis kondiĉojn por korespondi kun sovetaj regopovoj; konspira "Biuletyn Informacyjny" komencas presi kaj akcepti nomojn de perdiĝintaj personoj - pli ol cent petoj alvenas ĉiutage, kaj skribas pri necesa ŝparo de akvo kaj higieno kontraŭ epidemio; varsovianoj trioble festas okaze de "La Miraklo apud Varsovio", festo al Dipatrino kaj festo de la Pola Soldato
• Usona ambasadoro al peto pri ebleco uzi sovetajn aviadilejojn apudvarsoviajn por pilotoj, kiuj helpis al la ribelo ricevis respondon: Soveta registaro ne povas konsenti pri tio, asertante ke eksplodo de la ribelo estas afero de aventuristoj - samtempe plifortiĝis brutala propagando de polaj komunistoj de Pola Laborista Partio kontraŭ Pola Subtera Ŝtato kaj komandantaro de Pola Enlanda Armeo.

16-a de aŭgusto

• El taglibro de Bronisław Troński: El 1100 domoj de Malnova Urbo troviĝantaj en niaj manoj 300 estis jam tute bruligitaj kaj la duono damaĝita; germanoj forte atakas defendatan konstruaĵon de Pola Produktejo de Valorpaperoj; depeŝo de Szymon Gottesmann nome de judoj liberigitaj de KL Warschau al Anzelm Reis el Monda Juda Kongreso en Londono, en kiu ni legas: Ni partoprenas en la batalo. Pola Enlanda Armeo rekonkeris kelkcent malliberigitajn judojn de Hungario, Ĉeĥio, Grekio, Francio, donis al ni liberecon kaj eblecon labori kaj batali por la komuna afero. Salutojn de Batalanta Varsovio; komandanto de Operaca Grupo "Nordo" de la ribelo atribuis 23 Militajn Ordenojn Virtuti Militari de la 5-a klaso kaj 188 Batal-Krucojn; teritorio de defendata Malnova Urbo malpliiĝis je 6 hektaroj; grupiĝo de subkolonelo Jan Mazurkiewicz "Radosław" post la bataloj de la 1-a de aŭgusto malgrandiĝis je 50% el 1400 ĝis 699 soldatoj, en tio 58 oficiroj kaj 99 virinoj. En malsanulejoj estis 98 vunditoj; en la tagoj 16-a ĝis 21-a de aŭgusto Pola Enlanda Armeo en Varsovio ne ricevis helpon pro gradaj perdoj de aviadilaj skipoj de RAF; el Londono generalo Stanisław Tatar depeŝe informis Ĉefkomandanton Tadeusz Komorowski, ke 50 usonaj aviadiloj atendas nur sovetan konsenton por uzi apudfrontajn aerodromojn, kaj ke britoj decide kontraŭstaris al sendo de polaj paraŝutistaj taĉmentoj helpe al la Varsovia ribelo

17-a de aŭgusto

• Śródmieście: germanoj konkeris manĝodeponejon de firmao Pluton ĉe str. Grzybowska kaj polican kazernon ĉe str. Ciepła - venontan tagon rekonkeritaj de taĉmento de kapitano Wacław Stykowski; efika reĵeto de tankoj kaj infanterio ĉe la stratoj Królewska kaj Marszałkowska; nokte taĉmento de bataliono de Popola Armeo eksplodigis germanan sidejon; en presata en Malnova Urbo Kurier Stołeczny (Ĉefurba Kuriero) aperas teksto, verkita de Józef Szczepański en Wola, de la kanto, Pałacyk Michla; nombreco de la grupiĝo "Radosław" estas 699 soldatoj (98 en malsanulejoj), en tio 59 oficiroj kaj 99 virinoj - dum eksplodo de la ribelo estis 1400; je la 10.00 okazas unua radia dissendo aŭdata en Londono; "Pola Ĵurnalo kaj Soldat-Ĵurnalo" publikigis nomojn de 7 malliberigitaj germanaj soldatoj
• Area delegito de la pola ekzila registaro subskribis disponon pri estigo de domaj kaj regionaj memhelp-komitatoj, kion oni jam faris de komenco de la insurekcio; Londono: "Weekly Review" en enkonduka artikolo skribis: Hodiaŭ veraj polaj patriotoj batalas je morto kaj vivo kontraŭ nazioj en Varsovio. Tiel nomataj Polaj Patriotoj en Rusio, kiel ŝajnas, postlasas Varsovion al sia sorto;

18-a de aŭgusto

• Germanoj ĉe str. Jasna 12 pafmortigis kaj bruligis kadavrojn de 46 ribelantoj, kaj ĉe str. Nowogrodzka 45 pafmortigis 18 poŝtistojn; en la lasta ekzekuto de malliberuloj de Pawiak pereis kuzino de Maria Skłodowska-Curie kaj virino en la 7-a monato de gravedeco; el situa raporto de Pola Enlanda Armeo: Antaŭaj postuloj de bombado estas necesegaj, ĉar neniel ni povas kontraŭbatali la plej danĝerajn por ni fajrofontojn de malamiko kaj pri malfacila estingo de incendioj pro manko de akvo; en Żoliborz aperis revuo "Infana Taglibro" - oni eldonis 24 numerojn; "Serwis Krajowy" (Landa Servo) transdonis nombron de loĝantaro de Malnova Urbo: 75 mil (en tio 12 mil rifuĝintoj) kaj nombron de tagmanĝoj disdonataj en tri lokoj de "Śródmieście": 15 mil; Erich von dem Bach-Zelewski skribis al komandanto de la ribelaj fortoj: Por ni, germanoj, estas afero nekomprenebla, ke en la momento de minaco por Eŭropo flanke de bolŝevika homamaso la kultura eŭropa nacio en malbone komprenata propra intereso turniĝas kontraŭ defendantoj de nia kontinento (...). Mi alvokas Komandanton de polaj ribelaj fortoj por formeto de armilo kaj ĉeso de la batalo. Kaze de kapitulaco vi, kaj same oficiroj kaj soldatoj, estos traktataj kiel militkaptitoj laŭ principoj de la konvencio de Ĝenevo - laŭ rememoroj de Tadeusz Komorowski: la kapitulaco en nia opinio estus amasa masakro de civiluloj kaj soldataro. Soldatojn de Pola Enlanda Armeo germanoj nomis banditoj, kaj malliberigitajn pafmortigadis. La veteranaj rajtoj estis al ili atribuitaj nur la 30-an de aŭgusto; dum la bataloj en Malnova Urbo Grupiĝo "Nordo" de Pola Enlanda Armeo nombris 8 mil soldatojn (en tio 1800 armitajn), kaj germanaj fortoj de generaloj Oskar Dirlewanger kaj Heinz Reinefarth - 6500; oni konfirmis audeblecon de radiostacio "Fulmo"; Supera Komandanto atribuis tri Militajn Ordenojn Virtuti Militari: al Antoni Chruściel "pro eminenta batalgvidado en Varsovio" kaj al du koloneloj;

19-a de aŭgusto

• Komandanto de Grupiĝo "Północ" (Nordo) depeŝis al komandanto de Areo Warszawa: Hodiaŭ mi ne ricevis municion. En rezervo estas neniu kuglo; el "Pola Radio": Ĉu vi scias, ke 13-jara knabino bruligis dum unu tago du tankojn? Kiom da jaroj havas niaj kurieroj? Dek, dekdu. Estas soldatoj. Jen la nova generacio. Jen Pollando batalanta. Sed malgraŭ tio, ke tia generacio ĝuste defendas sendependecon, bruliĝas historiaj monumentoj; afiŝoj pri funkciigo de anstataŭaj putoj aperis; ĉefministro Stanisław Mikołajczyk telegrafe turnis sin al Winston Churchill petante intervenon ĉe Stalin pri lia konsento rilate al traflugo de usona ekspedicio, preta ekflugi; atakante kun benzino germanan tankon dum la batalo pereis Tadeusz Semadeni kaj samtage lia filo, skolto (postmorte distingitaj per Batal-Krucoj)
• Laŭ "Daily Mirror" ĝis nun dum flugoj kun helpo al batalanta Varsovio el 100 britaj aviadiloj perdiĝis 20; SS-komandanto Heinz Reinefarth skribis al Heinrich Himmler: El niaj varsoviaj militaj predoj mi permesas al mi sendi al vi du paketojn da teo kun la plej bonaj bondeziroj; el taglibro de Erich von dem Bach-Zelewski: Hodiaŭ de la 9-a ĝis la 16-a mi estis en komandejoj en Varsovio (...) Rezisto de poloj iĝas ĉiam pli kaj pli akra

20-a de aŭgusto

• Nombrostato de Grupiĝo "Radosław": 51 oficiroj, 86 substandardistoj, 57 suboficiroj, 331 soldatoj, 100 virinoj, 50 volontuloj-judoj en ekonomia taĉmento; nombrostato de Grupo "Północ" (Nordo) en Malnova Urbo: 1357 soldatoj armitaj en 249 mitraloj, 52 manmaŝinpafiloj, 4 pezaj maŝinpafiloj, 6 kontraŭkirasaj grenadoj, 35 flamĵetiloj, 1 kanoneto, 1 bombkanono kaj malpezaj pafiloj, krome 4953 soldatoj nearmitaj - la grupo kontraŭstaras al 3 germanaj regimentoj kaj multaj malpli grandaj unuoj; komandanto de Pola Enlanda Armeo donis Batal-Krucojn al 4 soldatoj de Popola Armeo; "Barykada Powiśla" (Barikado de Powiśle) informis kiel protekti artaĵojn

21-a de aŭgusto

• En kinejo Palladium oni montras la duan filman kronikon de la ribelo; "Dziennik Dziecięcy" (Infana Ĵurnalo) anoncis konkurson Ni skribas historion de la ribelo - ilustritaj rakontoj por infanoj ĝis 16 jaroj; "Rzeczpospolita Polska" informis, ke Landa Armeo transdonis al infanoj 1000 kg da graso, 2000 kg da sukero, 3000 skatolojn da laktopulvoro, kaj "Biuletyn Informacyjny" aldonis ankaŭ mielan siropon; en kvartalo Praga germanoj organizis homkaptadon de viroj inter 16-65 jaroj, krom maljunuloj kaj malsanuloj; ĉe str. Kazimierzowska estis pafmortigita profesoro pri zoologio Roman Kuntze, kies edzino pro vundoj mortis 3 tagojn antaŭ li; laŭ pola raporto pri bataloj en Żoliborz dum 21 tagoj propraj perdoj: 50 mortigitoj kaj 180 vunditoj, la germanaj - 100 mortigitoj kaj 20 militkaptitoj; pereis la plej juna batalanto 12-jara pafisto Wiesław Bobowicz, postmorte distingita de Batal-Kruco
• Londono: "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" notis aŭdeblecon de du polaj radiostacioj: Błyskawica kaj Pola Radio; Brazila Akademio de Sciencoj voĉdonis solenan proteston kontraŭ murdo - fare de germanoj - de 8 profesoroj de Varsovia Universitato, la similan voĉdonis Asocio de Advokatoj en Jerusalemo: asocio de estintaj polaj soldatoj en Alvoko al Civilizitaj Nacioj postulis 1. tiom da helpo al batalanta Varsovio, ke ties armeo povu mem liberigi la urbon, 2. sendi interaliancanan komisionon, kiu defendus polajn rajtojn kaj ne permesus instali marionetan registaron de Moskvo

22-a de aŭgusto

• En interna raporto Pola Enlanda Armeo aranĝis en Suda Mezurbo 12 koncertojn en malsanulejoj, 4 kampo-mesojn - ĝis nun oni rajtigis 35 artistojn prezentiĝi antaŭ soldatoj; en alvoko La plej malriĉaj por "Biuletyn Informacyjny" Zofia Kossak-Szczucka skribis: La unua por hodiaŭ devo de ĉiu polo estas helpo al senhejmuloj, hodiaŭ, baldaŭ, tuj. (...) Tio ne favoro, sed devigo. Ne bonfaro, sed devo; laŭ donitaĵoj en revuo "Wiadomości Radiowe" (Radiaj Sciigoj) sur Areo de Norda Mezurbo krom 10 mil konstantaj loĝantoj restas 10 mil deportitoj, incendiitoj kaj rifuĝintoj, kaj en 21 sociaj kuirejoj oni eldonas tage 6,5 mil manĝojn, en tio 250 por infanoj en aĝo de 3 ĝis 6 jaroj; "Barykada Powiśle" alvokis: Memoru, ke eldonata hodiaŭ en la batalfajro ribela gazetaro estas filino de la konspira gazetaro, kiun dum kvin jaroj de germana okupado vi tenis en hejmo kaj pruntedonis sub minaco de la morto; hodiaŭ vi ricevas ĝin ĉiutage kaj senpage. Tiu ĉi gazetaro estas netaksebla historia memoraĵo. Valoras, ke kompletigaĵoj de "Informa Bulteno", "Ĉefurba Kuriero" aŭ "Varsovio Batalas" estu konservataj tiel, ke oni povu ilin poste transdoni al Muzeoj kaj naciaj Bibliotekoj aŭ al propraj infanoj kaj nepoj; unua n-ro de revuo "Czerniaków w Walce" aperis (oni eldonis almenaŭ 9 numerojn); Josef Stalin respondis idente al Winston Churchill kaj Franklin D. Roosevelt sen aludo pri eventuala helpo - nomante kaŭzintojn de la ribelo de Varsovio krimuloj

23-a de aŭgusto

• Germana garnizonestro generalo Reiner Stahel subskribis dokumenton Spertoj pri la ribelo en Varsovio kun ĉapitro Instruo: ...batalo sur tri niveloj (de tegmento ĝis kelo). Evito de stratoj, utiligo de ligiloj inter domoj. Kreo de antaŭkampo; en operaco de malsuprenĵeto partoprenis volontule generalo Ludomił Rayski, kies edzino kaj duonfilino partoprenas la ribelon; aperas novaj revuoj: "Polska Ilustrowana", "Nowy Świat", "Biuletyn Centralnego Komitetu Ludowego"; el situacia raporto de Landa Armeo: hungaraj taĉmentoj sude de Mokotów estas helpemaj al la pola loĝantaro, avertas kaj ne malhelpas al niaj operacoj
• Londono: "Daily Sketch" priparolante alvokon de la virinoj de batalanta Varsovio skribis: Helpo al Varsovio estas neniu favoro, sed prava pago pro ĉio, kion Pollando enportis en batalo por libereco kaj pli bona morgaŭo de la mondo; ĉefo de stabo de Supera Komandanto generalo Stanisław Kopański en memuaro al Archibald Sinclair: Varsovio bezonas municion, armilojn, kuracilojn kaj ankaŭ manĝaĵon. Se tio estos liverita, Varsovio batalos ĝis ties liberigo fare de rusoj. Minimuma bezono: sep operacoj de malsuprenĵetoj ĉiunokte

24-a de aŭgusto

• "Rzeczpospolita Polska" informis, ke jam 10 mil personoj estas serĉataj kaj en artikolo Malhonorigita nomo de la nacio la redakcio skribas pri partoprenantaj en bataloj en Varsovio de ukrainaj soldatoj, kiuj ne nur batalas, sed kondutas la plej kruele, montrante neaŭdeblan sovaĝecon - uzataj de germanoj al la plej fiegaj masakroj kaj perfortoj, al murdo de militkaptitoj kaj ostaĝoj, al bruligado de preĝejoj kaj terorigo de la loĝantaro. Eĉ fifamaj bandoj de SS kaj bestiaj gregoj de funkciuloj de gestapo ne povas rivali kun tiuj ukrainaj kondotieroj en furiozeco de batalo kun la pola loĝantaro. Por ni tio estas ne nur nia propra geheno; ni vidas ĉi tie ankaŭ malluman tragikecon de la ukraina nacio; krome la gazeto skribis pri bapto de naskito en la horo "W", kies baptopatro iĝis komandanto Krybar; ribela Pola Radio anglalingve dankis al anglaj, sudafrikaj kaj polaj skipoj de la Reĝa aerarmeo, kiuj alporti armilojn tra la baraĵo de kontraŭaviadila fajro - Ni scias, ke multaj el ili perdis sian vivon. Kun profunda danko ni akceptis tiun gravan pruvon, ke Anglio ĉiam fidelas la vorton - tiuj ĉi kaj aliaj frazoj estis konfiskitaj de brita cezuro en Palestino; laŭ raporto de Janina Płoska al komandanto de Areo Śródmieście la Militista Servo de Virinoj perdis de komenco de la ribelo 31 mortigitajn kaj 35 vunditajn. Du virinoj-soldatoj estis distingitaj per Batal-Krucoj, kaj sep aliaj proponitaj; "Barykada Powiśla" skribis: Se eĉ ni mortfalas, tio okazas per soldata morto, en batalo kun malamiko, kun pafilo, grenado, pistolo enmane. Kiom foraj estas la tagoj, kiam ni pereis grupe sur pendumiloj, sub muroj, kun sakoj surkape, senfortaj, malhonorigitaj de la manoj de ekzekutistoj. Tiuj, kiuj pereis atingis kvieton, la ceterajn premas Testamento: batalo pri libereco kaj justa venĝo kontraŭ malamikoj
• Prezidento Władysław Raczkiewicz en depeŝo al Pollando skribis interalie pri tragedio de senpoveco, malgraŭ la plej fortaj klopodoj por akiri sufiĉan helpon por batalanta per la lastaj fortoj Varsovio; Londono: "Weekly Review" kun aprobo skribis pri la brita aviada helpo al Varsovio nur mirante kial aviadiloj devas flugi ambaŭdirekte 1700 milojn kiam rusoj estas 170 fojojn pli proksime; Jerusalemo: "Gazeta Polska" en artikolo Sur defendejo: Se niaj aliancanoj akceptis, ke la pola soldato povis batali en Narvik, Tobruk, Gazala, se povus konkeri Monte Cassinon, ne konkeritan de aliaj elitaj armeoj, se kiel la unua trairis Falaise en Normandio por fermi mortocirklon ĉirkaŭ la germana armeo, tial ni konsideras, ke nia unua rajto kaj devo estas batali pri Varsovio, kiel ni batalis septembre de 1939

25-a de aŭgusto

• En Malnova Urbo pereis batalkampe Stanisław Leopold, komandanto de "Parasol", trifoje vundita kaj distingita per Batal-Kruco - postmorte ricevinta Virtuti Militari; "Dzień Warszawy" matene skribis pri la pola Kristana Asocio de Junaj Viroj, kiu liveras al batalantaj soldatoj miloj da saketoj kun bombonoj, cigaredoj kaj aranĝas trinkejojn de kafo kaj limonado, gravaj por la varmega aŭgusto kaj "Biuletyn Krajowy" pri ĉiutaga bombado de 75 mil loĝantoj en disfalantaj domoj, el kiuj ĉiu estas kelkfoje trafita; ribela Pola Radio interalie parolis pri egala disdivido de manĝaĵo por ĉiuj, ankaŭ en la armeo la samon ricevas oficiroj kiel soldatoj; prezidanto de Nacia Partio Tadeusz Maciński en letero al partianoj pritaksis la situacion kaj konkludis: Partoprenante la ribelon ni kontraŭstaris al la taktiko, pri kies konservo ni batalis de 1941: neinterveno al la germana-rusa milito (...) Malgraŭ tio la ribelo devas esti apogata per ĉiaj fortoj, ĉar ĝia falo estus egalsignifa kun fino de Varsovio kaj ĝia loĝantaro; Londono: Winston Churchill depeŝis al Franklin D. Roosevelt konkludante pri onklo Joe: Se ni ne ricevos pri tio respondon de li, mi opinias, ke ni devus flugi malgraŭ tio kaj rigardi, kio okazos. Mi ne imagas, ke li malbone kondutos kontraŭ ni aŭ nin haltigus; en sekreta korespondaĵo al Londono John Ward skribis: Laboro de skoltoj en Varsovio estas super ĉia laŭdo. Multaj junuloj perdis sian vivon pro la patrujo. Ili estas disciplinitaj kaj alvokitaj aperas por ĉiu laboro. Unuj agas kiel kurieroj, aliaj portas municion al la frontlinio kaj barikadoj, ankoraŭ aliaj helpas dum estingo de incendioj. Unuvorte, ili digne subtenas la tradicion de internacia skoltismo; komandanto de Grupiĝo "Radosław" raportis pri stato de 5 elitaj batalionoj - "Zośka", "Parasol", "Czata", "Miotła" kaj "Pięść": 353 soldatoj, kaj 94 mortigitoj, 62 pereintoj, kaj 318 vunditoj kaj Landa Armeo pri ĝisnunaj germanaj perdoj: 115 tankoj kaj kirasitaj aŭtomobiloj kun pli ol 2 mil ostaĝoj - kion ripetis la gazetaro

26-a de aŭgusto

• Ministro Adam Bień depeŝis al ĉefministro en ekzilo: Varsovio grandparte bruligita. Ne malpli ol kvaronmiliono de loĝantoj perdis loĝejojn kun ĉio. Ni petas rapidan liveron de la artikloj de teksaĵoj, vestoj kaj ŝuoj; de la 10-a ĝis la 26-a de aŭgusto en produktejo de grenadoj en Grupiĝo "Północ" (Nordo) oni faris ĉirkaŭ 1400, defendajn kaj atakajn; "Rzeczpospolita Polska" intervjuis forkurintan de germana mallibero aŭstralian soldaton Sigmund Smith: Vi batalas grandioze. En neniu lando de la mondo estas tia junularo. En Anglio tutcerte ne troviĝos 12-jara knabo, kiu pro heroeco estus distingita per Batal-Kruco. Tio eblas nur en Pollando; en kvartalo Sadyba formiĝas el ribelantaj taĉmentoj bataliono "Oaza"; evakuiĝinta el Malnova Urbo subkolonelo Majorkiewicz notis: Silente ni forlasis la Malnovan Urbon. Mi havis imagon de kvazaŭa forlaso de sinkiĝanta ŝipo. (...) Ĉirkaŭ ni incendioj. (...) Super la tuta kvartalo kiel funebra kovrilo etendiĝis fumnuboj. (...) Mi konsciis, ke atingoj de 700 jaroj de la historio de Varsovio rubiĝis. (...) Mi ekstaras sur str. Warecka kaj ne kredas al la okuloj - surstrate kvieto, tutaj domoj, eĉ kun vitroj en fenestroj. Soldatoj de la Mezurbo aspektas fortike, sen marko de malvenko kaj morto; radiostacio "Świt" (Tagiĝo) deklaris: Oni akuzis Enlandan Armeon pri nebatalado kontraŭ germanoj. Nun ĝi estas akuzata pro bataloj kontraŭ germanoj. Ni volas substreki, ke Londono, Vaŝingtono kaj Moskvo, ĉiu siaspece, alvokis polojn al malferma batalo kontraŭ germanoj - tiun ĉi fragmenton samtage ripetis Deutsche Nachrichtenbüro;

27-a de aŭgusto

• En Varsovia kvartalo aperis la 21-a numero de revuo "Barikado de Powiśle"; en sia taglibro diplomita subkolonelo Felicjan Majorkiewicz skribis: Pligrandiĝas intenseco de bombado kaj pripafado de Mezurbo. Pli kaj pli multiĝas tomboj kaj krucoj sur trotuaroj kaj skvaroj. Tombistoj daŭre fosas kavaĵojn. Manko de manĝo, akvo, higienaĵoj, aĉaj kondiĉoj tendumi en keloj - precipe por familioj kun infanoj - deviga senlaboreco kaj kaj manko de ĉia espero; komandanto de Sekureca Korpuso skribis al Areokomandanto pri ĝia senproblema subigo al Landa Armeo kaj perdoj sur barikadoj: 67 mortfalis kaj 238 vundiĝis; de germana kaŝpafisto pereis operaca oficiro kaj anstataŭanto de batalionestro "Chrobry" kapitano Zenon Dobrzański, distingita per Batal-Kruco, kaj postmorte per Virtuti Militari; en keloj kuŝas ĉirkaŭ 8 mil vunditoj - mankas medikamentoj kaj operacioj estas farataj sen anestezo; Supera Komandanto Kazimierz Sosnkowski atribuis Virtuti Militari al Grupiĝestro "Północ" (Nordo) kolonelo Karol Ziemski kaj al vic-ĉefministro Jan Stanisław Jankowski, kaj en depeŝo al Area Komandanto de Pola Enlanda Armeo resumas aviadan helpon de la 4-a ĝis la 27-a de aŭgusto: 160 aviadiloj startis. Laŭ raportoj de pilotoj la taskon plenumis 78. Pereis 27 aviadiloj kaj skipoj. Oni raportis 34 malsuprenĵetojn al Varsovio, konfirmitaj 25, kaj 37 al apudaj arbaroj, konfirmitaj 25; en Los-Anĝeleso komenciĝis kaj daŭros ĝis fino de la ribelo solena omaĝo al batalantaj poloj

28-a de aŭgusto

• En bombita domo ĉe str. Mławska pereis soldatoj de plotono - 19 personoj; nokte komandantoj kaj taĉmentoj de Popola Armeo, 300 personoj, sen ordono, memvole forlasis batalkampon trirante al Żoliborz - devigante siajn soldatojn, kiuj volis resti kaj terorigante gardejon de la enirejo al kloako (kanalo) ; en kinejo "Palladium", ĉe str. Złota premiero de la tria filma kroniko Varsovio batalas; pro vundoj mortis komandanto de la 4-a kompanio de bataliono "Kiliński" Feliks Borecki kaj dum bombado pereis jam la 5-a plotona komandanto de bataliono "Zośka" Jan Lenart, dufoje distingita per Batal-Kruco - en la ribelo mortfalis ankaŭ lia frato Wojciech; "Warszawa Walczy" publikigis foton de naŭ soldatoj de slovaka plotono kun la slovaka taĉmenta flago kaj la pola aglo;
• Londono: "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" skribis en artikolo Sen komentoj..., ke apelacioj de komandantoj de Pola Enlanda Armeo pri helpo pri bombado kaj malsuprenĵetoj "restis ĝis nun vanaj. Aliancanaj bomboj falis al germanoj ĉie en Eŭropo, eĉ al fabrikoj laborantaj por germanoj sur teritorio de Pollando, bombaviadiloj de RAF atingis eĉ Królewiec. Nur en unu punkto germanoj estis kvazaŭ sekuraj antaŭ aliancanaj bomboj: en regiono de Varsovio". Apenaŭ du tagojn post ekribelo de rumanoj kontraŭ ĝisnunaj aliancanoj (...) ili ricevis helpon, al kiu de 26 tagoj vane atendas Varsovio. Ĉu oni devus dum 5 jaroj esti malamiko, kaj ne la plej fidela aliancano, por akiri helpon?..."

29-a de aŭgusto

• Varsovio: polaj virinoj per ribela Pola Radio kiel atestantinoj de la pereo de Varsovio petis kaj atendis helpon de la britaj kaj usonaj virinoj substrekante, ke Pollando neniam hezitis pri fideleco - ĝi neniam havis Quisling, Haĥa, Antonescu, Laval; Radiostacio "Fulmo" informis interalie, ke manko de helpo estas politika afero kun gusto de la monda skandalo - kiun la brita milita cenzuro en Palestino konfiskis; en depeŝo de area komandanto al Supera Komandanto petas pri "rapida alsendo" de medikamentoj kaj pansaĵoj, interalie de 5 mil ampoloj kun morfino, 10 mil piloloj de kodeino, 10 mil piloloj de sulfonamidoj, 100 mil piloloj de vitamino C, 10 mil personaj bandaĝojn;
• Londono: Vernon Barlett en "News Chronicle" malkaŝis respondon de Stalin al peto de Usono kaj Britio pri utiligo de sovetaj aviadilejoj por helpado de Varsovio - rezulte la brita gazetaro plej malbone pritraktis Sovetunion depost la germana invado en Sovetunion

30-a de aŭgusto

• Laŭ raporto de Einsatzkommando oni bruligis kadavrojn de 433 viktimoj de ekzekutoj, pafmortigis 381 personojn kaj en la tagoj 26-28-a de aŭgusto kaptis forveturigante de kvartalo Praga 4800 virojn; laŭ raporto de sanitara ĉefo de Grupiĝo "Północ" (Nordo) en Malnova Urbo estas 1524 vunditoj kaj 39 malsanuloj, prizorgataj de 43 kuracistoj kaj 390 malsanulistoj - la plej granda nombro de vunditoj - 809 restas en Kirurgia Hospitalo ĉe str. Długa; en bombita domo ĉe str. Zakroczymska pereis 30 soldatoj kun komandanto Władysław Cieplak; "Wiadomości z Miasta i Wiadomości Radiowe" informis, ke en Malnova Urbo aperas 7 ribelaj revuoj; en "Szaniec" (Defendejo) enkonduka artikolo Vero en okulojn!!!: Plua tolero de la nuna stato flanke de aliancanoj pezigos ilin per akuzo de krimo, farita kun antaŭpenso; komandanto de la areo en raporto al Supera Komandanto resumis kvarsemajnan batalon, ke la plej bonaj rezultoj donas noktaj atakoj post tre bona rekognosko kaj gravegas defendo de ĉiu loko ĝis la lasta ebla momento; en ordono de area komandanto oni malpliigis manĝoporcion al 300 gramoj da pano
• Johannesburg: "Johannesburg Star" priskribis partoprenon de sudafrikaj pilotoj en aviada helpo al batalanta Varsovio: En distanco de 50 mejloj videblis incendi-ruĝoj. Videbleco estis eksterordinare limigita pro fumo. En la momento, kiam aviadiloj ektroviĝis super Varsovio, komenciĝis la plej granda fajro-tempesto, kiun neniam ĝis nun vidis spertaj sudafrikaj pilotoj (...). La skipoj asertis, ke ĝis nun ne havis pli malfacilan taskon; Wellington: "Evening Post" publikigis malferman leteron de katolika ĉefepiskopo de Nov-Zelando kaj anglikana episkopo kun demando kial necesas aviadaj ekspedicioj de 1700 mejloj, kiam la rusa aliancano troviĝas de la urbo distance de kelkaj mejloj; "Osservatore Romano" skribis: De la 8-a ĝis la 15-a de aŭgusto soveta armeo okupis 3150 lokojn, el kiuj 1740 en Baltaj landoj kaj 820 en Pollando. Kaj Varsovio? (...) Dume bruliĝas nur Varsovio; "Times" aperigis laŭvican korespondaĵon de John Ward de batalanta Varsovio; Varsovio travivas totalan militon. Dum la lastaj 24 horoj preskaŭ ĉiu strato de la urbo estis batalkampo. Malamikaj flamĵetiloj, artilerio kaj aviado detruas konstruaĵojn kaj semas la morton. Preskaŭ la tuta loĝantaro partoprenas en ĉiaj publikaj laboroj. Miloj da homoj estis mobilizitaj al estingo de incendioj, kiuj furiozas en multaj partoj de la urbo tage kaj nokte. Aliaj miloj purigas stratojn de rubaĵoj, kiuj estas en la manoj de Pola Enlanda Armeo

31-a de aŭgusto

• La lasta n-ro de aŭgusta gazeto "W Walce" (En Batalo) aperis; laŭ raporto de generalo Albin Skroczyński manĝoprovizo sufiĉos nur ĝis la 5-a de septembro, kaj ke nun eblas ĝin kompletigi kune kun armiloj kaj municio nur per malgrandaj porcioj; en sia Taglibro Leszek Prorok skribis, ke dufoje tage Pola Telegrafa Agentejo dissendas komunikojn
• Vatikano: papo Pio la 12-a respondis al prezidento en ekzilo Władysław Raczkiewicz; Londono: dum gazetara konferenco ĉefministro Mikołajczyk diris ke al la plej peza batalo en Varsovio kontraŭ germanoj akompanas "sento de la plej alta bedaŭro kaj soleco" kaj responde al demandoj de ĵurnalistoj finas citante Cordell Hull "nur la nacio, kiu batalas rajtas sendependecon"; Romo: generalo Władysław Anders depeŝis al defendkomandanto: Via senlima sindediĉo kaj kaj nerenkontita en la historio heroeco de la ĉefurbo devas skui konsciencojn de ĉiuj honestaj homoj kaj nacioj; Jerusalemo: reprezentantoj de ĉiuj 27 polaj organizaĵoj, asocioj, ligoj kaj kluboj en Proksima Oriento voĉdonis Deklaron, kie skribis: Ni klinas la fruntojn antaŭ nacio batalanta senrompe de 5 jaroj kaj omaĝas senekzemplan heroecon de Varsovio, batalanta solece ĉe tiom nesufiĉa helpo de Aliancanoj; usona ministro pri eksteraj aferoj Cordell Hull dum gazetara konferenco denove avertis germanojn antaŭ "neeviteblaj konsekvencoj de la nehoma konduto" en Varsovio: "Kulpintoj de la nun farataj kruelaĵoj kontraŭ la polaj civiluloj de Varsovio ne evitos justecmanon"; usona ministro pri eksteraj aferoj Cordell Hull dum gazetara konferenco denove avertis germanojn antaŭ "neeviteblaj konsekvencoj de la nehoma konduto" en Varsovio: "Kulpintoj de la nun farataj kruelaĵoj kontraŭ la polaj civiluloj de Varsovio ne evitos justecmanon"; dusemajnrevuo "Sprawa" (Afero) en enkonduka artikolo Pri kio ni batalas ministro pastro Zygmunt Kaczyński skribis Laŭ gazetara komuniko por helpo al batalanta Varsovio dum la periodo de 18 tagoj oni entute sendis 100 aviadilojn (...) Povra Pollando en elmigrantaro donas ĉiutage al Britio por dispono pli ol 100 aviadiloj (..) bonvolu honeste kompari kunmezureblon de la viktimoj por la sanganta Varsovio kaj nian kontribuon al la milito; el situacia raporto de la defend-komandanto: Malnova Urbo. Kritika situacio; plua rezisto pro manko de provizo kaj grandegaj perdoj - neebla (...) Bonvolu tion ne komuniki pere de BBC;

1-a de septembro

• Alvoko de la pola PEN-Klubo al ĉiuj filioj kaj la plej eminentaj verkistoj de la mondo: De tridek tagoj Varsovio batalas kun germanoj solece (...). Jen ni, polaj verkistoj, turniĝas al vi, niaj kolegoj, verkistoj de Unuiĝintaj Nacioj, kun helpopeto. Viaj vortoj povas fari multon. Ili povas ŝanĝiĝi al manĝo kaj medikamentoj, ili povas malgrandigi dolorojn de niaj turmentitaj fratoj. Ni mem ne povas rompi la ringon de la malbonaŭgura silento, kiu mallarĝiĝas ĉirkaŭ agonianta Varsovio - subskribita de preskaŭ 20 personoj estis ankaŭ represita en anglalingva flugfolio titolita Warsaw in Perishing! An Appeal to You; el batallibro de la germana komendantaro de la 9-a armeo: Novaj sukcesoj en Malnova Urbo. Nombro de viroj, virinoj kaj infanoj kiuj trapasis de ĝi tra niaj linioj, nombras 6000; el pola situacia raporto: Ebleco defendi Malnovan Urbon alproksimiĝas al fino. Manko de municio, manĝo, kuracista zorgo kaj sanitaraj rimedoj. Inter soldatoj - determino de batalo, inter civila loĝantaro tuta rompiĝo. Regulaj ĉiutagaj aeratakoj per tutaj skadroj; vespere per Radiostacio "Fulmo" parolis ĉefministro Mikołajczyk rememorigante ke Varsovio bezonas 5 tunojn da municio tage, kaj post li generalo Tadeusz Komorowski: Decida batalo pri Varsovio ne povis esti farita nur per fremdaj fortoj. La nacio, kiu volas vivi en libereco, ne povas esti pasiva en momentoj, kiam decidiĝas sorto pri ĝi. (...) Per heroeco de la soldato kaj patriota virto de civitano ni skribas unu el la plej pintaj folioj de nia historio. Jarcentoj kaj generacioj, kiuj alvenos, vivos per la enhavo de niaj bataloj, per memoro de la heroa sinteno de nia ĉefurbo; antaŭ mikrofono de la ribela Pola Radio delegito de la registaro en ekzilo, vicĉefministro Jan Stanisław Jankowski interalie konstatis: Varsovia ribelo skuis konsciencon de la mondo; pereis defendkomandanto de la Fortikaĵo Czerniakowski - rezerva kapitano Czesław Szczubełek
• Londono: en "Tribune" George Orwell en sia felietono "As I please" skribas pri "malalta kaj malkuraĝa sinteno de la brita gazetaro rilate al la ribelo en Varsovio, direktante sub la adreso de "intelektuloj kaj ĵurnalistoj de la brita maldekstro" la alvokon: Memoru, ke pro la malhonesto kaj malkuraĝo oni ĉiam devas pagi. Vi ne imagu, ke post la jaroj, kiam finfine vi restos ŝulekantaj propagandistoj de la soveta reĝimo aŭ iu ajn reĝimo, oni povos poste subite reveni al al honesteco kaj prudento. Kiu foje iĝis putino, ĉiam prostituo restos; de la komenco de la milito al Afriko alvenis 17 736 polaj civilaj rifuĝintoj; Hitler sugestis ĵeti minojn super la ribelanta Varsovio por bruligi konstruaĵojn; George Orwell publikigis senkompromise akran kritikon de "fia kaj malkuraĝega" konduto de brita gazetaro kaj intelektuloj rilate al la varsovia insurekcio - esprimplene kontraŭstaris al servema politiko de amaskomunikiloj koncerne Sovetunion - "Stalin ĉiam pravas"; la tago estis proklamita omaĝtago por Pollando flanke de guberniestroj de Suda Dakoto, Norda Dakoto, Minesoto, Luiziano, Milvokio, Teksaso, Viskonsino, Nov-Jorkio kaj urbestroj de Ĉikago, Sankta Luiso kaj Omaha kaj 52 grandaj magazenoj de Novjorko ĉe la 5-a Avenuo organizis ekspoziciojn pri Batalanta Pollando; Centro de Polaj-Amerikaj Societoj dum publika kunsido en Novjorko alvokis al usona prezidento Franklin D. Roosevelt pri helpo al batalanta Varsovio; BBC citis depeŝon de generalo Stanisław Maczek: Mi diras al vi de la batalkampo en Francio. (...) Pola Kirasita Divizio en Francio omaĝas al soldatoj kaj civila loĝantaro de la Ĉefurbo. Ni solene promesas, ke donitajn de vi oferojn ni venĝos centoble

2-a de septembro

• Laŭ matena taglibro de kolonelo Karol Ziemski lastaj defendantoj forlasas ruinojn de Malnova Urbo - restas 2000 grave vunditaj kun minimuna kuracista prizorgo, ĉar dekkelkaj procentoj de kuracistoj pro elĉerpiĝo ne estas laboreblaj kaj laŭ lia posttagmeza raporto civila loĝantaro daŭre forlasas la kvartalon (6 mil personoj) kaj nune estas nur tri apartaj defendejoj: Żoliborz, Śródmieście kaj Mokotów; entute de Malnova Urbo sukcesis evakuiĝi al Śródmieście kaj Żoliborz per kloakoj ĉirkaŭ 5 mil soldatoj (en tio 3 mil vunditaj) kaj ĉirkaŭ 6 mil civiluloj - restis 35 mil personoj (en tio 8-9 mil viroj), en tio ĉirkaŭ 7500 grave vunditaj (en tio 2500 soldatoj), taĉmentoj de SS kaj de orientaj formacioj murdis ĉirkaŭ 1300 personojn, en tio 300 vunditojn en Kirurgia Hospitalo, ĉe str. Wąski Dunaj - ĉirkaŭ 70 vunditojn, ĉe str. Podwale 25 - ĉirkaŭ 70 vunditojn, ĉe str. Kiliński - ĉirkaŭ 50 vunditojn, ĉe str. Podwale 46 - ĉirkaŭ 30 vunditojn; dum bombado de sanitariejo ĉe str. Malczewski pereis 150 personoj kun ties gvidanto Piotr Słonimski; laŭ batala taglibro de germana komandantaro de la 9-a armeo ĉirkaŭ 50 mil personoj ĝis vespero transiris frontlimojn kaj 150 germanaj militkaptitoj estis liberigitaj kaj solene salutitaj; pola bataliona kompanio konkeris ĉe str. Konopnicka konstruaĵon de YMCA; en 5 koloroj aperis poŝtmarko kun ribelantoj surbarikade, baldaŭ poste la dua kunribelantoj atakantaj germanan tankon
• Reprezentantoj de 120 polaj organizaĵoj kaj asocioj en Kanado voĉdonis peton al Kanada Ruĝa Kruco "pri tuja sendo de helpo al viktimoj de grmana teroro en koncentrejo Pruszków"; Londono: "Daily Telegraph" publikigis verŝajne la unuan foton de brulanta Varsovio

3-a de septembro

• Varsovio: "Biuletyn Informacyjny" en vasta artikolo Post la batalo pri Malnova Urbo skribis pri ĝia forlaso de la pasinta tago: Tio estis unu el la plej malfacilaj decidoj de la tuta batalmonato. Kaj la plej peza evento de la Ribelo. (...) defendo de Malnova Urbo estis batalago de escepta mezuro. (...) Niaj soldatoj defendis Malnovan Urbon pli longe ol povis (...); "Rzeczpospolita Polska" en enkonduka artikolo Konscienco de la mondo skribis: Se Pollandon oni nomis en Ameriko dum la milito "inspiro de la mondo", tio pri Varsovio oni devas diri, ke estas konscienco de la hodiaŭa mondo; Erich von dem Bach-Zelewski notis taglibre, ke 60% de Varsovio mi jam rekonkeris, nun vico por la cetera parto en konkuro kun bolŝevikoj;
• Pola registaro ordonis al sia ambasadoro en Vaŝingtono interveni ĉe la regopovoj de Usono pri helpo al batalanta Varsovio; Katolika ĉefepiskopo de Sidnejo Norman Thomas Gilroy apelaciis en deklaro por gazetaro Aparte ni devus memori aliancanon, kiu doloris plej multe - pri Pollando. La batalo de Pollando, brava inter la plej bravaj, kontraŭ enorma supereco estis heroa. Neniam rompiĝis kaj neniam konsideris sin venkita (...) Ni preĝu por ke Varsovio, la ĉefurbo de Pollando, baldaŭ estu liberigita, tiel kiel estis liberigitaj Romo kaj Parizo; Berno: svisa radio informis, ke 12 kamionoj de Internacia Ruĝa Kruco ekvojaĝis al Krakovo kun manĝaĵo al malliberigitoj en Pruszków; Istanbulo: "La Republique" publikigis vastan artikolon pri batalanta Varsovio Ville doublement heroique; "Orzeł Biały" el Italio skribis pri soldatoj de Pola Popola Armeo: Ni ne dubas pri la sentoj kiuj vivigas polojn, enamasigitajn kun malaltaj soldatrangoj en vicojn de tiuj ĉi soldataroj. Sed la vizaĝo de komandantaroj de tiuj "divizioj" tute malmaskiĝis kun la momento, kiam nek unu el ili pretis rompi sovetajn katenojn por iri kun helpo al Varsovio, por per gesto de malespero manifesti sian solidarecon kun la batalanta ĉefurbo; en Italio "Orzeł Biały" (Blanka Aglo) en vasta artikolo antaŭvidas: Rusoj vere ekiros al Varsovio nur post sanga subpremo de la ribelo fare de germanoj kaj frakaso de la pola batala organizaĵo. Al tiuj ribelantoj, kiuj postvivos, oni ja minacis anticipe en Rusio per sovetaj juĝejoj; el voĉdono de Asocio de Polaj Metiistoj kaj Laboristoj en Britio: Kvin semajnoj de heroaj bataloj sur barikadoj de Varsovio sen ĝusta helpo - estas la plej sanga tragedio, kiun indiferente rigardas la civilizita mondo (...) Ni alvokas al vi, laboristoj de ĉiuj liberaj nacioj - movigu la konsciencon de la mondo, por ke al masakrata, sed heroa Varsovio plirapidigi helpon kaj liberigon. Laboristoj - ne prokrastu; Anthony Eden notis sian interparolon kun Churchill pri sendo de depeŝo al Roosevelt por ke li komuniku al Stalin, ke la laŭvica eskorto kun armiloj kaj provizo por Rusio ne fornavigos pro rilato de la soveta registaro al la ribelo de Varsovio - kion la brita ĉefministro konsentis pridiskuti kun aliaj proponoj venontan tagon en kunsido de Milita Kabineto;

4-a de septembro

• Varsovio: germanaj aviadiloj ĵetis flugfoliojn sub la titolo Ĉu vi volas vivi aŭ morti!; el situa matena raporto de area komandanto: Etoso bona inter soldataro, inter civiluloj malboniĝas, kaj en la vespera citis militkaptiton de la 160-a bataliono de Luftwaffe , ke lia taĉmento spertis jam 50% da perdoj; Grupiĝo "Północ" (Nordo) malfondiĝas - en adiaŭa ordono diplomita kolonelo Karol Ziemski diris: Dum la tuta periodo ni plurfoje staris super la mezuro de homaj kaj soldataj devoj de la plenumata servo, ĝis kiam supera ordono ne revokis vin de la posteno. (..) Prilumu vin ĉiam soldata feliĉo, kaj eĉ dum la plej grandaj penoj kaj ŝvito de batalo portu ĉiam alte honoron kaj la meriton de la nomo, per kiu baptis vin la ĉefurbo kaj Pollando - la honoron kaj meriton de la "Soldato de Malnova Urbo"; dum bombado de konstruaĵo PKO pereis Jadwiga Piekarska, dufoje distingita per Batal-Kruco kaj Milita Ordeno Virtuti Militari; el raporto de la loka delegitaro de registaro: nombro de loĝantaro - 155 mil (en tio alveninta - 65 mil, helpobezona - 55 mil), nombro de loĝigitaj rifuĝintoj - 763, 134 kuirejoj disdonas tage 17 mil manĝojn, nombro de sanitariejoj kreskis ĝis 40, faritaj putoj - 33, en konstruado - 34, domoj tute aŭ parte bruligitaj aŭ detruitaj - 152; dum la konfereno de t.n. registaro de Ĝenerala Gubernio en Krakovo Hans Frank asertis, ke "se Varsovio ŝanĝiĝos al rubostoko la pola nacio perdos sian centron. (...) de la tempo de Stalingrado tio estos la unua venko de Germanio"
• Jerusalemo: "Palestine Post" publikigis vastan artikolon Tragedio de Varsovio: Bedaŭrinde, ŝajnas al ni, ke momento de la ribelo estis malĝuste elektita, same strategie kaj politike. (...) Oni tamen devas diri, ke simpatio devas esti flanke de Pollando. (...) Aliancanoj havas neprokrasteblan devon savi tion, kion ankoraŭ oni povas savi de Varsovio kaj ties loĝantaro; "Times" anoncis korespondaĵon de John Ward de la batalanta Varsovio, ke taĉmentoj de Pola Enlanda Armeo, malgraŭ manko de municio kaj armiloj, krom la Malnova Urbo retenas ĉiujn defendejojn; Londono: Winston Churchill depeŝis al prezidento Franklin D. Roosevelt kaj al popola komisaro pri eksteraj aferoj Vjaĉeslav Molotov pri helpo al Varsovio

5-a de septembro

• Laŭ taglibro de Leszek Prorok: La infero translokiĝis al la norda parto de Śródmieście" (...) Ni aproksimiĝas al la plej malbona; pro manko de kurento kaj bombigo de Armeaj Fakaj Eldonejoj la du frontaj ribelaj revuoj "Biuletyn Informacyjny" kaj "Rzeczpospolita Polska" aperas unupaĝe kun la identa enhavo; en bombita ribela malsanulejo mortis inĝ. Stefan Bielecki; laŭ taglibro de von dem Bach: Hieraŭ matene komenciĝis mia atako al suda parto de Mezurbo. Bedaŭrinde, ne iras bone. Poloj batalas kiel herooj. La tempo urĝas pro bolŝevikoj, tamen oni ne povas plirapidigi - subskribitaj de li flugfolioj estas disĵetataj de aviadiloj kun propono de eventuala ebleco haltigi tagmeze po unu horo, la 7-n kaj la 8-an de septembro, la pripafadon por sekura forlaso de la urbo; ribela grupiĝo defendanta kvartalon Powiśle estas jam serioze sangoferinta, municio preskaŭ mankas - en la kvartalo SS-anoj murdis 152 virojn;
• Supera Komandanto generalo Kazimierz Sosnkowski skribis al prezidento Władysław Raczkiewicz: Mi havas la honoron komuniki, se la Registaro demisios pro helpomanko al Varsovio (...) kompreneble Superaj Armeaj Regopovoj faros la samon. De la komenco mi rigardis rezignacian kampanjon, planatan sur tiu ĉi fono, kiel la premrimedon al Aliancanoj kaj politikan manifestacion favore al Varsovio. Tia manifestacio, laŭ mi, havus grandan influon al la publika opinio en anglosaksaj landoj, havantaj certajn ŝancojn atingi praktikajn rezultojn; "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" komentante raporton pri falo de la Malnova Urbo: (...) Ĉar oni ne povis doni helpon al Varsovio tiam, kiam centoj da aliancanaj aviadiloj disĵetis armilaron tra la tuta Eŭropo, kiam malavare donas ĝin eĉ por la plej malfortaj kaj la plej freŝdataj rezistomovadoj. La armilaro mankis nur al la spertaj batalantoj je la morto kaj vivo kun malamiko, ne nur de Pollando, sed ankaŭ de la tuta homaro. Tion la tuta Pollando, tion la pola nacio ne forgesos - samtage ripetita de Pola Radio Londono; la revuo transdonis "plej profundajn dankojn" de Pola Ruĝa Kruco al la Irlanda pro 5 mil da pondoj de helpo al batalanta Varsovio; prezidento Franklin D. Roosevelt respondis al depeŝo de Churchill: Mi estas informita de mia Buroo de Armea Spionado, ke la batalantaj poloj forlasis Varsovion kaj ke nun germanoj plene ĝin kontrolas. Pro tio la afero de helpo al poloj en Varsovio bedaŭrinde solviĝis pro malfruo kaj pro la germana agado, kaj kiel nun ŝajnas, ni povas fari nenion por helpi al ili; Londono: ĉefministro Stanisław Mikołajczyk dufoje vizitis Anthony Eden, kaj prezidento Władysław Raczkiewicz skribis al la brita reĝo pri la efika interveno

6-a de septembro

• Loĝantoj de kvartalo Powiśle estas inter murdoj kaj perfortoj forpelataj de siaj domoj kaj tra Wola direktataj al nova koncentrejo en Pruszków; el situa raporto de la Area Komandanto: Manĝoproblemo por la plej proksimaj tagoj, krom la pano, solvita. De ĉie alvenas raportoj pri manko de municio kaj kelkfoje eĉ pri malamika sinteno al batalantaj taĉmentoj flanke de la loĝantaro. (...) Mi intencas pluresti en okupitaj postenoj (...) Momente nia sinteno estos nur defenda; post kunligo de "Barikado" kaj "Varsovio Batalas" aperis la nova ribela revuo "Barikado. Varsovio Batalas"; el taglibro de diplomita subkolonelo Felicjan Majorkiewicz: Ni bone konscias, ke ni batalas solece ne nur militiste, sed ankaŭ politike (...) La krizo, kiun ni travivis en Malnova Urbo, hodiaŭ rapide disvastiĝas al aliaj kvartaloj.
• Egiptio: komandanto de la Tria Pola Korpuso generalo Michał Tokarzewski-Karaszewicz klarigis al siaj oficiroj, ke la ribelo, entreprenita de la Pola Registaro en ekzilo, malgraŭ kontraŭa opinio de Supera Komandanto, malfermis okulojn de la mondo rilate Sovetunion kaj unuigis ĉirkaŭ Pollando tion, kio estas honesta en la mondo; Teherano: Civitana Konsilio de Polaj Rifuĝintoj en alvoko Samlandanoj! skribis: Varsovio - la ĉefurbo de Pola Respubliko - brulas kaj superhome batalas. Varsovio la duan fojon dokumentas al la mondo sian heroecon, amon de libereco kaj korligiĝon kun la Respubliko (...) Varsovio havis moralan rajton esperi, ke en la batalo ne restos sola (...) Hodiaŭ detruita, sangita, sed nefleksebla, estas konscio de la mondo. Miloj da tomboj en la detruita Varsovio estas okulfrapa dokumento de la batalvolo de la pola nacio kun la invado. Miloj da tombetoj de infanoj, de virinoj, maljunuloj kaj soldatoj de la Pola Enlanda Armeo - estas vangofrapo por ĉiuj, kiuj pasive rigardis la batalon de malsataj defendantoj de libereco kaj suvereneco do Pollando. Ni, polaj civitanoj, troviĝantaj sur la gastema tero de Irano, plej profunde omaĝas al nia ĉefurbo, Varsovio. Ni alvokas la tutan polan elmigrantaron al la helpodono favore al la loĝantoj de Varsovio.; Johannesburg: sudafrika gazetaro publikigis alvokon de ĉefministro Jan Smuts: Ĝojo pro liberigo de Parizo kaj Bruselo pliprofundigas nur nian senton de tragedio, kiun travivas alia granda ĉefurbo en Eŭropo - Varsovio; Londono: "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" publikigis Alvokon de polaj ĵurnalistoj al anglosaksa gazetaro: La helpo de Aliancanoj por Varsovio limiĝis nur al malproporcia donitaĵo, laste tute haltigita pro perdoj de aviado (...) Rusio minacas al defendantoj de Varsovio kaj ilia komandanto, generalo Bór, per milita juĝejo pro atako de germanoj sen konsento de la Supera Komandanto de Ruĝa Armeo; britaj trupoj liberigis Genton

7-a de septembro

• Laŭ notitaj informoj de diplomita majoro Tadeusz Perdzyński: Taĉmentoj de Mezurbo persistos en defendo maksimume 4 tagojn, se la malamiko daŭrigos atakojn samforte. Mankas municio. En magazenoj estas tiom, kiom en la poŝoj de la soldatoj, t. e. por unu tago de la averaĝa batalo. Restis nur produktado de grenadoj, kiu nun nombras 1000 ekzemplerojn tage. Se temas pri manĝoprovizo, estas nur iom da makarono kaj kaĉo; komisara prezidanto de Varsovio Marceli Porowski skribis en sia dua alvoko al Lordo-Urbestro de Londono kaj urbestro de Nov-Jorko: Ni batalas ne por admiro de la mondo, sed por liberiĝi de la mallibero, lige kun la aliaj nacioj. Kiel prezidanto de la Ĉefurbo mi sentas min pro tio rajtigita esprimi penetrantajn por la loĝantaro demandojn: 1. Kial ni estas lasitaj solece kaj tiom longe ne ricevas armilojn, municion kaj manĝaĵon. 2. Kial ne alvenas al ni aviadila milita helpo, sed antaŭ ĉio bombaviadiloj, kiuj povus protekti Varsovion de la detruo, fare de germanoj, de laŭvice tutaj kvartaloj. Ni alvokas al konsciencoj de la kulturaj nacioj. Nur senprokrasta helpo de ili povas estis efika - la alvoko, sendita perradie, estis legita en Londono post du tagoj kaj la 11-an de septembro emisiita de Radio Londono kaj publikigita en "Times"; Leopold Buczkowski, prozisto kaj artisto, skribis en siaj notaĵoj: Postfajraĵoj ĉirkaŭe. Nokte ni fosas tranĉeojn. Ĉiuj armiloj uziĝas – sep plagoj de la mondo! De Londono nur frazaro. Ukrainoj ĉasadas en Marymont kaj apud Stacidomo Gdańsk (...) Ve! Tri mondpotencoj. Iam kun honto vi moviĝos en tiu ĉi mondo. En tomboj infanaj voĉoj, sango kaj pulso. El nia patrujo polvo kaj fumo

8-a de septembro

(...)

11-a de septembro

• Urbestro de Nov-Jorko, Fiorello La Guardia, per radio (helpe de 116 radiostacioj) legis alvokon de komisara prezidanto de Varsovio donante la publikan respondon: Tio estas senpera alvoko de nacio al nacio. Nome de la unueco - nome de la usona honesteco - nome de la sincereco de Unuiĝintaj Nacioj kaj nome de nia sankta devo mi transdonas la superan komunikaĵon de la loĝantaro de Varsovio al la usona nacio;

12-a de septembro

• En gazeto "Correio da Manha", eldonata en Rio-de-Ĵanejro, oni presis artikolon titolitan Tragika voko de Varsovio, en kiu oni skribis: Varsovio devus tuj ricevi helpon ne nur per armiloj, sed ankaŭ moralan apogon pere de firma starpunkto de ĉiuj Unuigitaj Nacioj. Ofero de Varsovio ne povas esti vana. Premio por tiu ĉi ofero estos sendependeco de Pollando

14-a de septembro

• En amasaj ekzekutoj kaj per grenadoj ĵetataj en kelojn germanoj kaj ukrainoj murdis ĉirkaŭ 500 civilulojn, en tio vunditojn de ribela malsanulejo, interalie kartvelan sanigistinon Irena Schirtładze kaj militkaptitajn soldatojn de Pola Enlanda Armeo — laŭ Pola Ruĝa Kruco 25 infanojn de 3 monatoj ĝis 14 jaroj, aŭ pafmortigas per tankoj kaj poste ĝismurdas per pafiloj ĉ. 130 personoj; radiostacio el okupita de sovetoj Lublin instigis al daŭrigo de la ribelaj bataloj
• André Gide notis en sia taglibro: Kaj Varsovio? Ne estas tago, dum kiu mi ne pensus kun timego pri ĉi tiu agonio. La turmentoj neeldiritaj, ne eldireblaj. Mi ne scias, kiaj mornaj konsideroj politikaj haltigas la tiom atendatan helpon...; Londono: en dusemajnrevuo "Sprawa" (Afero) en artikolo Letero al Francio Antoni Plutyński komparas: Ĝoja liberigo de Francio koincidis kun la tragikaj tagoj de malesperaj bataloj en soligita Varsovio. La kontrasto estis tro potenca por ke ĝi ne batu imagon de ĉiuj nacioj; Londono: "Tribune" aperigis leteron de Arthur Koestler, kiu skribis, ke rilato de Rusio al la ribelo estas: unu el la plej grandaj malhonoroj de la milito, tiu ĉi hontego, kvankam farita iom alimaniere, estos taksita de estonta historiisto laŭ la sama etika mezuro, kiel Lidice

16-a de septembro

• Sovetaj aviadiloj malsuprenĵetas helpon super tri kvartaloj
• Laŭzano: "Gazette de Lausane" en artikolo Heroa kaj martira Pollando skribis: Ĉu vere Varsovio estos liberigita kaj iĝos plene libera, ĉu estos devigita al la alia fremda okupado? Ĉiuj timoj estas motivigitaj rilate al sovetunianoj, kiam oni konstatos, ke post longa haltiĝo de rusaj armeoj ili decidis lastminute veni kun helpo al batalantaj poloj. Ĉu ne okazos tia situacio, ke liberigo de Varsovio, la urbo, kiu estas simbolo de heroa rezisto, ne finiĝos per nova, duobla tragedio?

17-a de septembro

• En kvartalo Czerniaków 8 germanaj atakoj kun tankoj fiaskis pro rezisto de la ribelantoj; Żoliborz kaj Mokotów dum la tuta tago pripafataj de artilerio; la lastaj aliancaj aviadiloj de Italio malsuprenĵetis diversan helpon - ĝis tiu ĉi tago oni entute liveris laŭ tiu ĉi vojo 104 tunojn da varoj, en tio 22 tunojn da nutraĵo kaj 82 tunojn da armiloj kun aliaj artikloj

18-a de septembro

• Per raftoj trans Vistulo okazis evakuo de malsanuloj kaj grave vunditaj personoj
• Berlino: laŭ germana raporto ekde komenco de la ribelo 8951 germanaj soldatoj pereis aŭ vundiĝis, kaj polaj perdoj en Varsovio kreskis al 25-30 mil mortigitaj kaj vunditaj ribelantoj kun 100 mil mortigitaj kaj vunditaj civiluloj

21-a de septembro

• En la urbo mankas municio kaj manĝo por soldatoj kaj loĝantoj

22-a de septembro

• Laŭ ordono de Vjaĉeslav Molotov polaj stalinistoj preparas Tezojn por propagando pri la varsovia ribelo, enmanigitaj jam la 25-an de septembro, kie interalie oni konstatis, ke la Popola Gvardio kaj poste la Popola Armeo estis solaj organizaĵoj, kiuj batalis kontraŭ germanoj, kaj la Ribelo de Varsovio estis kaŭzita ne de la milita devo, sed laŭ intereso de "malprogresaj elementoj"

23-a de septembro

• Witold Kieżun ricevis de generalo Tadeusz Komorowski Militan Ordenon Virtuti Militari
• Londono: "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" publikigis tradukon de la respondo de ĉefministro de la Unio de Sud-Afriko marŝalo Ian Smuts al depeŝo de la pola prezidento Władysław Raczkiewicz: Mi estas profunde kortuŝita pro afabla telegramo de Via Ekscelenco lige al perdoj super Varsovio de la Aviado de Sud-Afriko. Ni estas fieraj, ke ni povis stari flanke de Varsovio en ties hor-provo. Pro la vortoj de kompato mi sendas dankojn; Moskvo: Josef Stalin deklaris dum interparolo kun ambasadoro de Usono William Averell Harriman, ke la Ĉefkomandanto de Pola Enlanda Armeo ne estas trovebla en Varsovio. Tial oni devas supozi, ke li forlasis la urbon kaj ŝajne "komandas radiostacion" en ia nekonata loko

24-a de septembro

• Nov-Jorko: En "Tygodnik Polski" (Pola Semajnrevuo) estis publikigita verso de Aleksander Janty-Połczyński Al la angla amiko komenciĝanta per la vortoj: La konsciencriproĉo ne juĝu vin. Kune kun Varsovio bruligu ĝin!; Najrobio: "Polak w Afryce" (Polo en Afriko) en la vasta, ĉiusemajna teksto Varsovio batalas skribis interalie: Pinto de la germana malamo kaj barbareco estis detruo de la Tombo de Nekonata Soldato en Varsovio kaj faligo de la Kolono de Sigismondo, kiu transdaŭris sieĝon de Varsovio en 1939 kaj senkompatan bombadon de la urbo dum la nunaj bataloj

25-a de septembro

• Komandanto de la Pola Enlanda Armeo depeŝis al soveta marŝalo Konstantin Rokosovski: Mi dankas al sinjoro Marŝalo pro la ĝisnunaj malsuprenĵetoj de armilaro, municio kaj nutraĵo. Ili satigis, kiel ĝis nun, parton de niaj bezonoj kaj ebligis daŭrigon de la batalado kun la komuna malamiko. Pro intenseco de la bataloj mi petas sinjoron Marŝalon pri daŭrigo de la ĵeta kampanjo; usona ambasadoro en Londono informis polan ĉefministron, ke laŭ opinio de altrangaj oficiroj de la usona aviado denova usona flugo super Varsovion ne estas ebla pro nuligado de usonaj bazoj sur sovetaj aviadilejoj kaj pli kaj pli mallongaj tagoj

26-a de septembro

• Varsovio: "Biuletyn Informacyjny" en la kvara artikolo el la serio Insurekcio de Varsovio skribis: Estis tempo, kiam germana komandantaro engaĝigis kontraŭ Varsovio eĉ kvin diviziojn! Kvanto de perditaj de la germanoj tankoj, strumaj kanonoj sur tankoj kaj kirasitaj aŭtomobiloj - egalas al ĉirkaŭ 250! En la nuna stadio de la eŭropa milito, kiam transporto de unu aŭ du divizioj ofte decidas pri la granda venko aŭ malvenko - kontribuo de la Varsovia ribelo al atingaĵoj de la tutaliancana milito ni povas kun la plej granda objektiveco nomi signifa; komandanto de Pola Enlanda Armeo kaj vicĉefministro Jan Stanisław Jankowski depeŝis al Supera Komandanto Kazimierz Sosnkowski kaj ĉefministro Stanisław Mikołajczyk: Situacio pri nutrado de soldataro kaj civiluloj estas katastrofa. De pli longa tempo ĉiuj ne ĝismanĝas, kaj post kelkaj tagoj finiĝos restaĵoj de la provizo. Minacas malsatego, fina elĉerpiĝo kaj epidemio, ankaŭ pro manko de vestoj, aparte de manteloj kaj ŝuoj, same inter soldatoj kaj civiluloj. Kreskas morteco de infanoj, estas kazoj de malsatmorto inter plenkreskuloj. La ribelo rompiĝos pro manko de nutraĵo. La helpon povas nur doni anglosaksaj malsuprenĵetoj de kondensita nutraĵo, kaj poste vestaĵo; - Erich von dem Bach-Zelewski notis taglibre: Atako al Mokotów iris hodiaŭ sufiĉe bone antaŭen. Sed mia armistico - nur ete rezultis. Nur foriris 4500 civiluloj; el situacia raporto de la kvartala komandanto: Serioza situacio. Intenco - sindefendi ĉiapreze, ĝis la lasta domo. Propraj perdoj ĉirkaŭ 25%, de la malamiko - ege grandaj (...) Manko de fajro de la soveta artilerio. Samtempe kun la atako generalo von dem Bach strebas helpe de intertraktantoj ligi personan kontakton kun la ĉefkomandanto de la Pola Enlanda Armeo. Li kredas, ke la germana armeo kune kun la pola batalos kontraŭ sovetianoj

27-a de septembro

• Varsovio: Konsilio de Nacia Unueco en depeŝo al Granda Trio (Roosevelt, Churchill, Stalin): Pro rekomenco de lastatempaj atakoj de malamiko kontraŭ Mokotów kun artilerio kaj bombaviadiloj minacas al ni perdo de tiu ĉi decida por defendo de la Mezurbo tereno. Bezonata estas tuja plifortigita interveno de aliancana aviado el sovetaj bazoj, malsuprenĵeta kaj bomba. Pri tio ni petas la registarojn de Usono, Britio kaj Sovetunio; Komandanto de la Landa Armeo en situacia raporto skribis: Mokotów. (...) Komandanto de la areo pritaksas siajn perdojn al ĉirkaŭ 70%. Moralastato de la taĉmentoj tre malbona. Ni konsideras falon de Mokotów, pro kio malpligrandiĝos defendaj eblecoj de Varsovio. Radia ligiteco kun sovetoj malbone funkcias. (...) Etoso inter la civila loĝantaro deprima; el taglibro de Zbigniew Świętochowski: Mokotów subiĝas. Restas por ni malgranda parteto de Śródmieście kaj Żoliborz. Ĉu do alvenis nia fino? Sovetoj en kvartalo Praga silentas. Vid' al vide de la domo eliras el kanalo stratangule de Wilcza kaj Aleo Ujazdowskie malpurigitaj de fekaĵoj , duonsvenaj, blindaj, vunditaj, duonsufokitaj soldatoj de malsupra Mokotów; Erich von dem Bach-Zelewski raportis nokte al Heinrich Himmler, ke Adolf Hitler donis al li kaj Oskar Dirlewanger Kavaliran Krucon, kaj Kverkajn Foliojn al generalo Heinz Reinefarth

28-a de septembro

• Winston Churchill en Ĉambro de komunuloj esprimis apogon al formiĝo de nova pola-soveta landlimo, post lia alparolo konservisto Archibald Southby diris: La 29-an de aŭgusto aviadilistoj de RAF traflugis 2000 mejlojn en malbonaj atmosferaj cirkonstancoj tiucele, por helpi al la rusa armeo per bombado de baltaj havenoj: Szczecin kaj Królewiec. La operaco kostis nin 41 maŝinojn. Se ni povis tion fari, por helpi al niaj rusaj aliancanoj, certe ili povus trovi iom da aviadiloj, kiuj povus kunporti helpon al Varsovio, trairante multege malpli longan distancon

29-a de septembro

• Londono: ĉefministro Stanisław Mikołajczyk ankoraŭfoje skribis al marŝalo Stalin pri helpo al Varsovio; Supera Komandanto generalo Kazimierz Sosnkowski skribis proponon distingi Komandanton de Pola Enlanda Armeo per Komandora Kruco de Milita Ordeno Virtuti Militari

30-a de septembro

• Varsovio: en kelo de la kvartalo Żoliborz kaŝas sin Icchak Cukierman kaj Marek Edelman, ne irante al mallibero - ili restas tie ĝis novembro

1-a de oktobro

• Nov-Jorko: "Tygodnik Polski" (Pola Semajnrevuo) en sia enkonduka artikolo Helpo por Varsovio skribis: Okulfrapa vero, kiun nenio kapablas nei - estas la fakto, ke la helpon por Varsovio postulis la publika opinio en Usono kaj Anglio, maltrankviligita pri la sorto de nia ĉefurbo kaj starigita kontraŭ faktoj, povantaj ĵeti ombron al Unuiĝintaj Nacioj, fariĝi makulo sur konscienco de ĉi tiuj nacioj; Italio: "Orzeł Biały" (Blanka Aglo): Batalo pri Varsovio, ne havanta egalajn en historio de novtempaj militoj, daŭras jam du monatojn. En tiu ĉi periodo de hororo kaj infero Varsovio enfalis en rubaĵojn, enterigante sub siaj ruinoj 8% de loĝantaro kaj 100 % de la origina stato de batalantaj tie taĉmentoj de Pola Enlanda Armeo - sed ja ne malvenkis

2-a de oktobro

• La pakton pri ĉesigo de militaj agoj en Varsovio en Ożarów subskribis polflanke diplomita kolonelo Kazimierz Irank-Osmecki kaj diplomita subkolonelo Zygmunt Dobrowolski - soldatoj de la Pola Enlanda Armeo profitas ĉiujn rajtojn de la Ĝeneva Konvencio, militkaptitoj ne estos persekutataj pro sia agado militista aŭ politika, same dum la bataloj en Varsovio, kiel en la antaŭa periodo (...), rilate al la civila loĝantaro, troviĝanta dum la bataloj en Varsovio, ne estos aplikata kolektiva respondeco - laŭ interkonsentoj kun la germanaj regopovoj komenis ofici interliga komisiono de tri polaj majoroj apogata de la pola asistanta bataliono kun la tasko: certigi la ordon, konservi sekurecon kaj havaĵon de la loĝantoj flanke de la polaj taĉmentoj kaj evakuo de malsanulejoj; el taglibra enskribo de diplomita subkolonelo Felicjan Majorkiewicz el stabo de la Ĉefa Komandejo de Landa Armeo: Tago sesdektria - lasta tago de la ribela batalo. (...) Sur ruinoj kaj brulejoj de Varsovio sange estis solvita elektodilemo de la vojo, laŭ kiu estas paŝonta estontece nia nacio; el alvoko al popoloj de la mondo de la Landa Konsilio de Ministroj kaj la Konsilio de Nacia Unueco: Sian sangon ni ne volis ŝpari, sed manko de la helpo igis la batalon tute malespera. Plenumiĝas do tio, pro kio la respondeco falas al tiuj faktoroj, kiuj la helpon malfaciligadis. (...) La kapitulaco iĝos sendube brulanta konsciencriproĉo por la mondo - la tekston disaŭdigis la venontan tagon ribela Pola Radio, kaj fragmentojn presis "Rzeczpospolita Polska" (Pola Respubliko).
• Aliancanaj aviadiloj 306 fojojn alflugis super Varsovion kun ĵetata helpo en la urbon aŭ apudajn arbarojn;

La „evakuado” de la civiloj post la fino de la ribelo de Varsovio

La germana Brandkommando bruligas la varsoviajn brikdomojn post la fino de la ribelo de Varsovio

3-a de oktobro

• Varsovio: "Biuletyn Informacyjny" (n-ro 101) en enkonduka artikolo Batalo ĉesigita skribis: Ni havas profundan konvinkon, ke en la historia skalo tiu ĉi nia soldata peno donos al Pollando pli ol iu ajn en tiu ĉi kvinjara milito ago de la pola armilo; en la lasta presita ordono Soldatoj de Varsovia Areo de LA! komandanto de Varsovia Korpuso skribis: Post plenumo de nia soldata tasko ĝis la fino, venkitaj ne de malamiko, sed de malsufiĉo kaj malsato - ni devas rompi la batalon. Formeto de armilo estas por batalema soldato la plej peza momento de la vivo (...) Ni dankas al Vi, Soldatoj, pro la grandioza virteco, pruvita en tiuj ĉi 64 tagoj de senekzempla batalo, ofero kaj gloro
• Londono: prezidento Władysław Raczkiewicz en radia alparolo diris pri la falo de Varsovio: Tragikecon de la fakto nenio kapablos mildigi. Ankaŭ nenio ŝanĝos la konvinkon, ke jen falis al ni kruela kaj tute ne meritita sorto post tiom da jaroj de sangaj suferoj kaj sangaj klopodoj, malgraŭ miraklo de braveco kaj miraklo de la unuigo de la tuta socio; en flugfolio Al Pola Nacio de Landa Konsilio de Ministroj kaj Konsilio de Nacia Unueco ni legas: Efikan helpon ni ne ricevis (...) Oni traktis nin pli malbone ol aliancanojn de Hitler: Italion, Rumanion, Finnlandon (...) La aŭgusta varsovia ribelo pro manko de efika helpo falas sammomente, kiam nia armeo helpas liberiĝi al Francio, Belgio kaj Nederlando. Ni hodiaŭ detenas de la prijuĝo de tiu ĉi tragika afero. La justa Dio pritaksu la teruran maljustaĵon, kiu trafas Polan Nacion kaj donu adekvatan punon por ĝiaj kaŭzintoj; post falo de la ribelo pola ministro pri nacia defendo generalo Marian Kukiel subskribis ordonon pri dusemajna funebro en Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento; laŭ taglibro de Halina Regulska: La tuta urbo laboras. Oni konstruis barikadojn, kaj nun ili estas malkonstruataj (...) La plej granda revo de ĉiu estas posedo de ajna ĉareto

4-a de oktobro

• Oni disaŭdigis la lastan 10-minutan komunikaĵon de Radiostacio "Fulmo", sekve de tio la radiostacio estis detruita; aperis lastaj numeroj de ribelaj revuoj: ""Dziennik Radiowy" (Radia Ĵurnalo; 211 numeroj), "Robotnik" (Laboristo; 62 numeroj), "Wiadomości Powstańcze" (Ribelaj Sciigoj; ne malpli ol 19 numeroj) kaj "Biuletyn Informacyjny" (n-ro 102) — dum la ribelo mortis pli ol 180 mil loĝantoj de la ĉefurbo, en tio 15 mil ribelantoj, dekkelkaj mil iris al germana mallibero, germanoj ekziligis ĉ. 500 mil loĝantojn kaj deportis al trudlaboro en Tria Regno 67 mil personojn;
• Londono: titolpaĝo de "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" tekstas Lasta defendejo de senfleksebla Varsovio - la Mezurbo falis. Post 63 tagoj de heroaj, solecaj luktadoj; Jerusalemo: titolpaĝo de "Gazeta Polska": Funebro de Pola Nacio. Varsovio - Termopiloj de okcidenta civilizo

5-a de oktobro

• SS-oficiro respondeca de la 5-a de aŭgusto pri subpremo de la ribelo pritaksis siajn perdojn (sen la 9-a Armeo): 73 mortigitaj oficiroj, 1453 suboficiroj kun soldatoj, 44 fremdlandanoj, kaj vunditaj 242 oficiroj, 7054 suboficiroj kun soldatoj, 178 fremdlandanoj
• Londono: Winston Churchill en brita parlamento omaĝis al heroe batalanta Varsovio kaj la pola civila loĝantaro, "Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza" informis pri voĉdono de la pasinta tago de la dusemajna nacia funebro pro falo de Varsovio

6-a de oktobro

• Parto de enprizonigitaj ribelintoj estis direktitaj al militkaptitejo Łambinowice, proksime al Nysa

8-a de oktobro

• En Novjorko dum Tagoj de Pułaski, lige al falo de la Varsovia Ribelo, partoprenis 45 mil personoj

10-a de oktobro

• En Svedio kadre de la Semajno de Polaj Infanoj oni kolektis por helpo al Pollando 175 mil svedajn kronojn kaj 24 tunojn da vestaĵoj

23-a de oktobro

• Asocio de Polaj Ĵurnalistoj aranĝis en Edinburgo vesperon por omaĝi al heroa Varsovio

Detruo de Varsovio

• Post la fino de la ribelo germanoj bruligis domon post domo, detruadis la urbon kaj faris la kompletan evakuadon de la nemultaj restintaj vivaj varsovianoj (vidu la apudajn fotojn).

Mortintoj kaj vunditoj

Polaj ribeluloj

• 10.000 mortintoj
•  7.000 perdiĝintoj
• 25.000 vunditoj
• 16.000 kaptitoj

Germanaj armeo kaj polico, SS

• 10.000 mortintoj
•  6.000 perdiĝintoj
•  9.000 vunditoj

Polaj civiluloj

• inter 100.000 kaj 250.000 mortintoj, laŭ diversaj fontoj

Literaturo kaj filmo

La brita historiisto Norman Davies verkis pri la ribelo libron "Rising 44 – The Battle for Warsaw" (Ribelo 44 – la batalo pri Varsovio).

Andrzej Wajda, kiu partoprenis la ribelon (kaj en 1989 iĝis pola deputito) en 1956 reĝisoris filmon "Kanał" [kanAŬ] (la kanalo) pri la ribelo. Ĝi temas pri aro da ribeluloj, kiuj rifuĝas en subtera kanaleto.

Jarosław Marek Rymkiewicz, Kinderszenen, 2008

En 2004 Muzeo de la Varsovia Ribelo estis malfermita en Varsovio.

La 13-an de aŭgusto 2010 okazis sur la Kastela Placo en Varsovio premiero de mallongdaŭra filmo La 13-an de aŭgusto '44, (scenaro kaj reĝisorado Małgorzata Brama) dediĉita al la tragedio.

La eksplodon priskribis ankaŭ usona ĵurnalistino Rita Cosby en la libro titolita Quiet Hero: Secrets From My Father's Past pri travivaĵoj de ŝia patro Ryszard Kossobudzki, en 1944 soldato de Pola Enlanda Armeo, kiu travivis la eksplodon.

Vidu ankaŭ

• Bombardado de Varsovio dum la Dua Mondmilito
• Detruo de Varsovio
• Invado en Pollando
• Sieĝo de Varsovio
• Krzysztof Kamil Baczyński
• Juliusz Kaden-Bandrowski
• Tadeusz Gajcy
• Krystyna Krahelska
• Janusz Zeyland
• Zygfryd Maria Urbanyi
• Radiostacio "Fulmo"
• Sieĝo de Varsovio
• Signo de Batalanta Pollando
• Muzeo de la Varsovia Ribelo
• Nacia Memor-Tago de Varsovia Ribelo
• Monumento al Eta Insurekciano en Varsovio
• Monumento de Varsovia Ribelo
• Tanko-kaptilo en la Malnova Urbo
• Oskar Dirlewanger
• Masakro de Wola
• Mutobskuruloj
• Anatemitaj Soldatoj
• Varsovia Ribel-Kruco

Bibliografio

• Władysław Bartoszewski, Dni walczącej stolicy. Kronika powstania warszawskiego (Tagoj de la batalanta ĉefurbo. Kroniko de la ribelo de Varsovio), Świat Książki, Warszawa 2008, ISBN 978-83-247-1202-1
• Adam Borkiewicz, Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej (Ribelo de Varsovio. Skizo pri agado de militista naturo), Instytut wydawniczy PAX, Warszawa 1969
• Jan M. Ciechanowski, Powstanie Warszawskie. Zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego (Ribelo de Varsovio. Skize pri politika kaj diplomatuia fono), Bellona, Pułtusk-Warszawa 2009, ISBN 978-83-7549-075-6
• Szymon Datner, Kazimierz Leszczyński (redaktoroj), Zbrodnie okupanta w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku (w dokumentach) (Krimoj de la okupanto dum la ribelo de Varsovio (en dokumentoj), Eldonejo MON, Warszawa 1962
• Szymon Datner, Zburzenie Warszawy (Detruo de Varsovio), [en:] Straty wojenne Polski w latach 1939-1945 (Militaj perdoj de Pollando en la jaroj 1939-1945), Wydawnictwo Zachodnie, Poznań – Warszawa 1960
• Norman Davies, Powstanie '44 (Ribelo 44), Wydawnictwo Znak, Kraków 2006, ISBN 978-83-240-1386-9
• Marek Getter, Straty ludzkie i materialne w Powstaniu Warszawskim (Homaj kaj materiaj perdoj en Varsovia Ribelo), „Biuletyn IPN” (Bulteno de Instituto pri Nacia Memoro), n-roj 8-9 (43-44), sierpień – wrzesień 2004
• Maja Motyl, Stanisław Rutkowski, Powstanie Warszawskie – rejestr miejsc i faktów zbrodni (Ribelo de Varsovio - registro de lokoj kaj faktoj de la krimo), GKBZpNP-IPN, Warszawa 1994.
• George Orwell, I ślepy by dostrzegł. Wybór esejów i felietonów (Eĉ blindulo povus vidi. Elekto de eseoj kaj felietonoj), KAW, Kraków 1990, ISBN 83-03-03075-2
• Raport o stratach wojennych Warszawy (Raporto pri militaj perdoj de Varsovio), Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa, listopad 2004

Aliaj projektoj

•  Vidu ankaŭ en la Vikimedia Komunejo la kategorion Warsaw Uprising – (Kolekto de bildoj kaj plurmediaj dosieroj)

Eksteraj ligiloj

• Ribelo de Varsovio en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
• Kategorio Ribelo de Varsovio en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

• ampleksaj informoj
• programo de la usona televida kanalo CNN pri la temo
• plia informa retejo pri la Ribelo de Varsovio 1944
• www.1944.pl, muzeo de la Varsovia Ribelo (pl, de, en, fr, ru)

• 
• 
• 
•