imperiestro de Japanio; reĝis 1926–1989 From Wikipedia, the free encyclopedia
Hirohito (japane 裕仁), la Ŝoŭa-Imperiestro (昭和天皇 [ŝō-ŭa ten-nō]), (naskiĝis la 29-an de aprilo 1901, mortis la 7-an de januaro 1989). Li estis la 124-a imperiestro de Japanio.
| 裕仁 / 昭和天皇 Hirohito / Imperiestro Shōwa | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Imperiestro de Japanio | |||||
 La juna imperiestro en vesto dum sia kronado 1926 | |||||
| Regado | 25-a de decembro 1926 – 7-a de januaro 1989 | ||||
| Antaŭulo | Taisho | ||||
| Sekvanto | Akihito | ||||
| Kronado | 10-a de novembro 1928 | ||||
 | |||||
| Persona informo | |||||
| 昭和天皇 | |||||
| Naskiĝo | 29-a de aprilo 1901 en Kronprinca Palaco, Japanio | ||||
| Morto | 7-a de januaro 1989 en  Palaco Fukiage, Tokio, Japanio | ||||
| Mortis pro | Naturaj kialoj  vd | ||||
| Mortis per | Duodenum adenocarcinoma (en)  vd | ||||
| Tombo | Musashi Imperial Graveyard (en) vd | ||||
| Religio | ŝintoo vd | ||||
| Lingvoj | japana vd | ||||
| Ŝtataneco | Japanio vd | ||||
| Alma mater | Gakushūin (en) vd | ||||
Subskribo  | |||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Imperiestra familio de Japanio vd | ||||
| Patro | Imperiestro Taisho | ||||
| Patrino | Imperiestrino Teimei | ||||
| Gefratoj | Yasuhito, Prince Chichibu (en) , Nobuhito, Prince Takamatsu (en) kaj Takahito, Prince Mikasa (en) vd | ||||
| Edz(in)o | Imperiestrino Kōjun | ||||
| Infanoj | Shigeko, Princino Teru Sachiko, Princino Hisa Kazuko, Princino Taka Atsuko, Princino Yori Akihito, Princo Tsugu (La Kronprinco) Masahito, Princo Yoshi (Princo Hitachi) Takako, Princino Suga | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | militisto zoologo monarko marbiologo diplomato aristokrato vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | Dissendo de la Juvela Voĉo vd | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Shōwa estas lia eraa nomo, uzata postmorte pri li en Japanio. Eksterlande li estas ĝenerale konata per la persona nomo Hirohito.
Hirohito naskiĝis en la Kronprinca Palaco, kiel la unua filo de Kronprinco Yoshihito (Taisho-Imperiestro) kaj Kronprincino Sadako (Teimei-Imperiestredzino). En infaneco li estis titolita Michi no Miya (Princo Michi).
Ekde 1908 ĝis 1914 li lernis en Nobela Lernejo (Gakushuin). Lernejestro Nogi Maresuke severe instruis lin. En 1916 li iĝis kronprinco je ceremonio Rittaiŝi no Rei En 1921, ekde la 3-a de marto, ses monatojn li rondvojaĝis Unuiĝintan Reĝlandon kaj kvin aliajn Eŭropajn landojn.
En la jaro 1921, la 25-an de novembro, li ekfunkciis kiel regento anstataŭ sia malsana patro.
La 27-an de decembro 1923, anarkiisto NAMBA Daisuke provis murdi lin per pafilo.
Li edziĝis je sia malproksima kuzino Princino Nagako de la Familio Kuninomiya (Kojun-Imperiestredzino) je la 26-a de januaro 1924.
Je la 25-a de decembro 1926, pro la morto de sia patro Yoshihito, li heredis la tronon kaj estis titolata Shōwa(昭和). Li estis kronita Imperiestro je la 10-a de novembro 1928 en Kioto.
De post la 1920aj jaroj, la armeo pligrandigis sian povon per laŭleĝaj kaj kontraŭleĝaj rimedoj. Dum la 1930aj la armeo okazigis militismajn incidentojn. Plej rimarkindaj estas la incidento je la 15-a de majo kaj la incidento de la 26-a de februaro.
La 26-an de februaro 1936 junaj terarmeaj oficiroj okupis Tokion per armeo kaj murdis kabinetajn membrojn. La murdoj indignis Hirohiton kaj li ordonis subpremi la ribelon, kiu sekve malsukcesis.
Dum li tronis, okazis la Pacifika Milito, la plej grava evento por li. En postsekvo de la Dua Mondmilito, multaj kredis ke la imperiestro estis malvirta gvidanto, dum aliaj asertis ke li estis simpla senpova nominala reganto. Multaj en Ĉinio, Koreio kaj Sud-Orienta Azio konsideras Hirohiton la "Hitler en Azio", kaj iuj asertas ke la venkintaj aliancanoj devis juĝi lin por militkrimo.
Ĝis la komenco de la milito, Hirohito kondutis laŭkutime, restis distance al la procezo de decidado.
En imperia koncilio ja la 6-a de septembro 1941, Hirohito persone elpaŝis, rompante la tradician imperiestran silentadon. Lia parolo surprizis ĉiujn ĉeestantojn (ĉefministro KONOE Fumimaro notis la eventon). Imperiestro Hirohito emfazis la necesecon por pacema decido de internacia problemo. Li elpoŝigis folion kaj voĉlegis tankaon Yomo no umi (四方の海) verkitan de lia avo Meiji-Imperiestro.
Li plue diris, ke li relegas respekteme la tankaon kaj penas heredi la pacoamikan spiriton de la forpasinta avo. La ministroj hastis esprimi sian profundan volon serĉi ĉiamaniere paceman vojon.
La preparo por milito daŭris sen malmulta ŝanĝo. Je la 8-a de decembro (7-a de decembro en Havajo) 1941, la Japana armeo atakis Usonan ŝiparon en la Perla Haveno kaj komencis la invadon al Sud-orienta Azio.
Post la atombombado de Hiroŝimo kaj Nagasako kaj la enmilitiĝo de Sovetio kontraŭ Japanio, je la 15-a de aŭgusto Hirohito preparis por radia dissendo anoncon pri senkondiĉa kapitulaco de la Japana soldataro, konatan kiel Gyokuon-hōsō.
Malgraŭ tio, ke multaj gvidantoj de la venkinta flanko kaj speciale la Usona prezidanto Harry S. Truman premis por juĝi lin je militkrimo, la Usona generalo Douglas MacArthur insistis ke Hirohito restu imperiestro kiel simbolo de kontinueco kaj kunteniĝo de la Japana popolo.
Hirohito saviĝis de juĝa proceso kaj restis sur la trono, sed li estis devigita fornei la tradician diecon de la Japana imperiestro. Tion li faris en deklaro konata kiel Ningen-sengen, (人間宣言, laŭlitere "Deklaro de homeco", je la 1-a de januaro 1946). Dum la postaj jardekoj aperis multe da debatado kaj interpretado pri la ĝusta signifo de liaj vortoj.
Ekde februaro, dum kvin jaroj, li ĉirkaŭiris de detruita urbo al alia tut-Japanie por kuraĝigi la popolon.
Post de la milito, li tronis ĉirkaŭ 40 jarojn kiel nominala ŝtatestro. Li vojaĝis eksterlanden por kunvidiĝi kun multe da eksterlandaj gvidantoj, inkluzive de Usonaj prezidantoj kaj Elizabeto la 2-a de Britio.
La 7-an de januaro 1989 li mortis pro kancero je duodeno.
En lia vivdaŭro, li interesiĝis pri mar-biologio, pri kio li verkis plurajn librojn. En junio 1925 estis fondita biologia eksperimentejo en Akasaka Imperia Vilao. Parton de liaj studaĵoj ekspozicias Shin-Enoshima Mar-Bestejo en Kanagaŭa-prefektujo, en Fuĵisaŭa.
| Antaŭa: Taisho |
 Imperiestroj de Japanio |
Sekva: Akihito |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
