Loading AI tools
İptal edilen 31 Mart 2019 İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimi için yeniden yapılan seçim Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
2019 İstanbul ara yerel seçimi, 31 Mart 2019'da gerçekleştirilen yerel seçimler kapsamında yapılan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı seçiminin Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından iptal edilmesi üzerine 23 Haziran 2019'da gerçekleşen seçimdir.[1][2][3]
| ||||||||||||||||||||||
Büyükşehir Belediye Başkanlığı için | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
YSK'nın 11 Temmuz 2019 tarihinde ilan ettiği resmi sonuçlara göre oyların yüzde 54,22'sini alan Ekrem İmamoğlu 806 bin oy farkla seçimi kazandı.[4] YSK daha sonra, yenilenen seçimin maliyetinin 40,6 milyon ₺ olduğunu açıkladı.[5]
31 Mart 2019'da gerçekleştirilen yerel seçimlerin sonrasında Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi Güven, kendilerindeki son bilgiye göre Ekrem İmamoğlu'nun 4 milyon 159 bin 650 oy alarak AK Parti'nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi başkan adayı Binali Yıldırım'ın önünde olduğunu açıkladı.[6] AK Parti İstanbul İl Örgütü ise 2 Nisan günü, geçersiz oyların yeniden sayılması ve hatalı sandık tutanaklarının düzeltilmesi talebiyle itirazda bulundu ve itirazın YSK tarafından kabul edilmesiyle birlikte geçersiz oyların yeniden sayımına başlandı.[7][8][9] Yeniden sayım işlemlerinin 17 Nisan 2019 tarihi itibarıyla tamamlanmasıyla birlikte Ekrem İmamoğlu'nun 4 milyon 169 bin 765 oy alarak seçimi, 4 milyon 156 bin 36 oy alan rakibi Binali Yıldırım'ın önünde tamamladığı açıklandı.[10] İmamoğlu aynı gün YSK İstanbul İl Seçim Kurulundan mazbatasını alarak göreve başladı.[11]
Ekrem İmamoğlu, tekrar edilen 23 Haziran seçimindeki oy oranıyla, 8 Mart 1984 tarihli Büyükşehir Belediye Kararnamesi ve 23 Mart 1984 tarihli Büyükşehir Belediyesi Yönetimi Hakkında KHK ile Büyükşehir Belediye Başkanlıklarının kurulması sonrasında 1984 yılından beri yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerindeki en yüksek oy oranını elde etmiştir.
AK Parti'nin, seçimde görev alan sandık kurulu başkan ve üyelerinin, kanunun açık hükmüne rağmen kamu görevlisi olmaması nedeniyle seçimin iptali talebiyle yaptığı itirazı görüşen Yüksek Seçim Kurulu, 6 Mayıs 2019'da 4'e karşı 7 oyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı seçiminin iptaline ve yenilenmesine karar verdi.[12]
YSK'nın 6 Mayıs 2019'da aldığı kararla 23 Haziran 2019'da yenilenmesi kararlaştırılan seçimin takvimi YSK tarafından belirlenmiştir:[13]
31 Mart seçimlerinin iptal edilmesinden sonra DSP adayı Muammer Aydın,[14] BTP adayı Selim Kotil,[15] Demokrat Parti adayı Ersan Gökgöz,[16] Türkiye Komünist Partisi'nin adayı Zehra Güner Karaoğlu,[17] Emekçi Hareket Partisi'nin bağımsız adayı Özge Akman,[17] Türkiye Komünist Hareketi'nin bağımsız adayı Aysel Tekerek[17] ve bağımsız aday Hazer Oruç Kaya[17] yenilenecek seçime katılmayacaklarını açıkladılar.
Saadet Partisi adayı Necdet Gökçınar,[18] Vatan Partisi adayı Mustafa İlker Yücel,[17] bağımsız aday Doğan Duman[17] ve bağımsız aday Muhammet Ali Canca[17] ise, 23 Haziran’da yenilenecek İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimine katılacaklarını açıkladılar.[19]
23 Haziran seçimi için kesin aday listesi 27 Mayıs'ta açıklandı. İstanbul İl Seçim Kurulunun açıkladığı listede, partili adaylar Ekrem İmamoğlu, Binali Yıldırım, Necdet Gökçınar ve Mustafa İlker Yücel dışında 17 bağımsız adayın daha seçime katılacağı belirtildi.[20]
AK Parti’nin yenilenecek seçim için izleyeceği kampanyaya ilişkin olarak 9 Mayıs 2019'da basına yansıyan haberlerde, AK Parti'nin kararsız ve sandığa gitmeyen seçmeni ikna için kapı kapı dolaşacağı, söylem dilini yumuşatacağı, ilçelere ve İstanbul’a dönük projelere de ağırlık verileceği, Milliyetçi Hareket Partisi ile ortak miting yapılacağı, ayrıca Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, ramazan ayı boyunca iftar programları ve ev ziyaretleri yapacağı ve 39 ilçenin tamamında miting düzenleyeceği açıklandı.[21] Bu kapsamda oluşturulacak olan seçim koordinasyon merkezinin başına, 31 Mart seçimlerinde partinin Ankara Büyükşehir Belediye başkan adayı olan Mehmet Özhaseki getirildi.[22]
AK Parti seçim çalışmaları kapsamında,
Parti politikalarına tepki olarak 31 Mart’ta AK Parti’ye oy vermediği söylenen ve sayılarının 400-700 bin arasında olduğu tahmin edilen[30] küskün seçmene yönelik olarak ayrı bir dil benimsendi. Bu kapsamda Hükûmet Sözcüsü Mahir Ünal ve AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş’un açıklamaları dikkat çekti.[31][32]
31 Mart'taki seçim kampanyası sırasında, Binali Yıldırım'ı destekleyen MHP ile birlikte "beka sorunu" söylemini öne çıkaran AK Parti, geçmişte kendisine oy vermiş muhafazakâr Kürtlerin çoğunun 31 Mart'ta oy kullanmadığını, bu durumda Kürtlerin seçim kampanyası sırasında "terör"le özdeşleştirilmesi söyleminin etkili olduğu değerlendirmesini yaptı[33] ve sandığa gitmeyen, sayısı 230 bin civarında olan muhafazakâr Kürtlere yönelik ayrı bir çalışma yapmaya karar verdi.[23] Bu bağlamda AK Parti, İstanbul'un yanı sıra doğu ve güneydoğu illerinde bulunan kanaat önderleri, iş insanları, sivil toplum örgütleri gibi gruplara "hataların düzeltileceği" mesajı vererek AK Parti için oy isteme, bu esnada da Kürt seçmene doğrudan ulaşma yöntemi uygulanması kararlaştırıldı.[34] Diğer taraftan AK Parti, seçimdeki adayına destek veren MHP'nin İstanbul'da seçim çalışması yapmaması yönünde girişimde bulundu.[35]
İstanbul'daki Kürt kökenli seçmenlerin desteğini almak üzere[36] 6 Haziran'da Diyarbakır'a giden AK Parti adayı Binali Yıldırım, kendisini dinlemeye gelenleri Kürtçe sözcüklerle selamladı,[37] ilk TBMM'de "Kürdistan mebusu" da olduğunu öne sürdü[38][39] ve PKK terör örgütünün adını yaygın şeklinin dışında telaffuz ederek tepki çekti.[40] Yıldırım’ın Diyarbakır’daki bu açıklama ve ifadeleri, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener tarafından “Kürtlere terörist diyeceksin, sonra İstanbul’u alabilmek için gidip Diyarbakır’da ağlayacaksın” sözleriyle,[41] MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli tarafından da “Türkiye’de Kürdistan ve Lazistan yoktur. Bundan sonra da olamayacaktır. Olması yönünde heveslenenler varsa karşılarında daima Milliyetçi-Ülkücü Hareketi bulacaklardır.” sözleriyle[42] eleştirilirken, Bahçeli’nin sözlerine AK Parti’ye yakın yayın organlarında yer verilmedi.[43] HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli de, Yıldırım’ın ifadelerini eleştirdi.[44]
PKK terör örgütünün hapisteki lideri Abdullah Öcalan'ın avukatlarının 6 Mayıs'ta Öcalan'a görüşme yapmalarına izin verilmesi ve sonrasında Adalet Bakanı Abdülhamit Gül'ün, Abdullah Öcalan'a ilgili görüş yasağının kaldırıldığını açıklaması,[45] Anadolu Ajansı'nın 31 Mart'taki seçimden önce "terörist başı" olarak söz ettiği Öcalan'dan "İmralı" olarak bahsetmeye başlaması,[46] Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu üyesi Burhanettin Duran'ın Öcalan'dan sehven "Sayın Öcalan" diye bahsetmesi[47] gibi gelişmeler sonrasında Öcalan'ın, kendisinin hapishane koşullarının iyileştirilmesi için açlık grevinde bulunan kişilere hitaben 26 Mayıs'ta yaptığı çağrıda eylemlerin bitirilmesi istemesi,[48][49] seçime yönelik olarak AK Parti ve Öcalan arasında bir işbirliği yapıldığı yorumlarına neden oldu.[50][51] Öte yandan, Öcalan ile yapılan temaslarının amacının, HDP'nin İstanbul'da aday göstererek[52] veya seçimi boykot ederek İmamoğlu'nun oylarında gerilemeye yol açması[53] olduğu da tartışma konusu oldu.[54] MHP Lideri Bahçeli ise, Öcalan'ın avukatlarıyla görüşme yapmasına ilişkin olarak, "Bana sorarsanız avukatıyla görüşsün." ifadesini kullandı.[55]
Hükûmete yakın bir yayın politikası izlediği değerlendirilen[56][57] Sabah gazetesinde 20 Haziran 2019 tarihinde Okan Müderrisoğlu imzasıyla “İstanbul…Kürt Kökenli seçmenler” yazısı yayınlandı. Okan Müderrisoğlu yazısında Abdullah Öcalan’ın avukatlarının vakit geçirmeksizin güncel değerlendirmeleri paylaşması gerektiğini belirtiyordu.[58] Aynı gün içerisinde Abdullah Öcalan tarafından yazılmış bir mektup Anadolu Ajansı vasıtasıyla kamuoyuyla paylaşıldı.[59] Anadolu Ajansı tarafından yayınlanan mektupta Öcalan; 23 haziran seçimi için HDP'ye tarafsızlık çağrısında bulunuyordu.[60] Hakkında Diyarbakır başsavcılığı tarafından 8 ayrı suçtan yakalama kararı bulunan ve kırmızı bültenle aranan Osman Öcalan’la[61] yapılan bir röportaj 21 Haziran 2019 tarihinde TRT Kurdî’de yayınlandı. Bu röportajda Osman Öcalan, Abdullah Öcalan’ın tarafsızlık çağrısına katıldığını bildiriyor ve Ekrem İmamoğlu aleyhinde açıklamalarda bulunuyordu.[62] İYİ Parti genel başkanı Meral Akşener bu yaşananları teröristlerden medet ummak şeklinde yorumlarken,[63] Adalet ve Kalkınma Partisi sözcüsü Ömer Çelik suçlamaları reddetti.[64]
AK Parti adayı Binali Yıldırım’ın, 31 Mart seçimlerinin neden iptal edildiğini soran bir vatandaşa cevaben “Çok basit, çünkü çaldılar” sözlerini kullanması sonrasında CHP’nin oy çaldığı iddiası AK Parti tarafından sıklıkla dillendirilmeye başladı.[65] Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Erdoğan, CHP’nin oy hırsızlığı yaptığına dair kamera kayıtları olduğunu söyledi fakat bu kayıtlar ortaya çıkmadı.[66] Bununla birlikte Erdoğan, bu iddiasını tekrarlamayı sürdürdü.[67]
Öte yandan, CHP’nin oy çaldığına ilişkin suçlamada Yıldırım, 31 Mart’taki seçimde sandık başkanlarının, görünüşünden AK Parti’ye oy vereceğini tahmin ettikleri kişilere Büyükşehir Belediye Başkanı seçimi için gerekli oy pusulasını vermediğini iddia ederken, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ise oy çalmanın oyların sayımından sonra yapıldığını öne sürdü.[68]
YSK’nın seçimin iptaline ilişkin kararının 22 Mayıs’ta açıklanan gerekçelerinde oy hırsızlığına ilişkin bir hüküm bulunmaması üzerine AK Parti’nin oy hırsızlığı ithamı, CHP tarafından eleştirildi. Bunun üzerine Yıldırım, seçim sürecinde sesini duyuramadığını ifade ederek, “Çaldılar demeye mecburdum” dedi.[69]
AK Parti yetkilileri, seçim çalışmaları bağlamında Ekrem İmamoğlu ve CHP'ye yönelik bazı suçlamalarda bulundular:
Seçimin iptali kararının öncesinde ve sonrasında AK Parti’nin kullandığı söylemlere parti içinden veya partiye yakın bir çizgide bulunan kişiler tarafından bazı eleştiriler getirildi. İlk olarak, seçimin iptali kararını "YSK’nın iptal kararı bu temel değerlerimizin zedelenmesine yol açmıştır." diyerek eleştirmiş olan eski Başbakan Ahmet Davutoğlu, bir televizyon dizisinde kendisine hainlik suçlaması yapıldığını ima ederek, "Gün gelir kimin mirasa sahip çıktığı, kimin ihanet ettiği görülür." dedi.[kaynak belirtilmeli] Davutoğlu daha sonra, "Her şey kaybedilir, yeniden kazanılır. İktidar kaybedilir yeniden kazanılır. Ümidi kaybedenin yarını olmaz. Konuşmaktan korkmayın" ifadelerini kullandı.[77]
Öte yandan AK Parti İstanbul milletvekili Mustafa Yeneroğlu, hükûmetin kamuoyundan gelen eleştirilere kulak vermesi, Türkiye'de çoğulcu bir demokrasinin, özgürlükçü bir hukuk devletinin gelişmesi yönünde adımlar atması gerektiğini söylerken,[78] AK Parti eski Milletvekili Mehmet Ocaktan, AK Parti YSK Temsilcisi Recep Özel'in FETÖ üyesi olduğunu iddia etti.[79]
AK Parti Ardahan Milletvekili Orhan Atalay, İstanbul’un fethinin yıldönümü vesilesiyle İstanbul Müftülüğü tarafından, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla düzenlenen Enderun Teravihi namazı etkinliğini “saray tarzı” olarak niteleyerek eleştirdi.[80]
AK Parti’nin 31 Mart seçimindeki politikasını eleştiren Genel Başkan Yardımcısı Azmi Ekinci’nin röportajı bir süre sonra yayından kaldırıldı.[81]
Bu gelişmeler üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Türk milletinin tarihinin en kritik mücadelelerinden birini verdiği dönemde, partimizi zayıf düşürme pahasına kendi ajandalarını öne çıkaranlara izin vermeyeceğiz" sözlerini kullandı.[82] Bununla birlikte, bir süredir aktif görevde bulunmayan ama AK Parti’de tanınmış olan Abdülkadir Aksu, Sadık Yakut, Mevlüt Uysal, Faruk Çelik ve Bülent Arınç gibi bazı kişilere yeni görevler verilmesi, parti içi muhalefeti engelleme yöntemi olarak yorumlandı.[83][84][85]
.jpg)
31 Mart'ta yapılan seçimleri önde tamamlayan, ancak seçimin iptaliyle mazbatası iptal edilen CHP adayı İmamoğlu, YSK’nın söz konusu kararından hemen sonra, seçimi boykot etmeyeceklerini ve yarışa katılacaklarını açıkladı. Bu açıklamadan sonra İmamoğlu her gün İstanbul’un farklı semtlerinde halkla buluşmalar düzenledi, iftarlara katıldı ve konuşmalar yaptı.
Seçim kampanyası bağlamında ise CHP,
22 Mayıs'ta yaptığı toplantıda seçim stratejisini açıklayan[98] İmamoğlu bu kapsamda, 17 Nisan - 6 Mayıs 2019 tarihleri arasında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olarak görev yaptığı sürede edinilen bilgilere göre İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nde yapılan israfları kamuoyuyla paylaşacağını açıkladı.[99] Bu çerçevede yapılan açıklamalarda;
Ekrem İmamoğlu, İstanbul'da yaşayan Karadenizlilere yönelik çalışma yaparak[112] Ramazan Bayramı'nda Trabzon, Giresun ve Ordu'yu ziyaret etti.[kaynak belirtilmeli] İmamoğlu'nun bu şehirlerde yaptığı mitinglere halk yoğun ilgi gösterdi.[113][114][115]
31 Mart’ta oy kullanmayan seçmenlerin listesinin,[116] ve seçmen kimlik bilgilerinin AK Parti’de bulunması,[117] İGDAŞ personelinin kapı kapı dolaşıp AK Parti’ye oy istemesi,[118] hükûmetin seçimden önce sadece İstanbul’daki köprü geçiş cezalarını affetmesi,[119] seçimden sonra mahkûmlara af hazırlığı yapılması,[120] Binali Yıldırım’ın kampanyasına İBB’de görevli Genel Sekreter Hayri Baraçlı'nın da katılması,[121] İmamoğlu’nun Pontus asıllı olduğu iddiasını ilk kez ortaya atan Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu’nun İBB’den toplam 1,3 milyar liralık ihale alması[122] seçim sürecinde CHP ve CHP’ye yakın bazı basın organlarının eleştirdiği konular arasında yer aldı.
31 Mart seçimlerinde CHP ile kurduğu Millet İttifakı çerçevesinde İstanbul’da Ekrem İmamoğlu’nu destekleyen İYİ Parti, seçimin iptal edilmesi kararının ardından yaptığı açıklamayla 23 Haziran seçiminde de Ekrem İmamoğlu'nu destekleyeceğini açıkladı.[123] İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, “İmamoğlu için yüksek gayretle çalışacağız” dedi.[124]
İYİ Parti, strateji olarak İstanbul'un 39 ilçesinde ve meydanlarda kuracağı çadırlarda özellikle MHP seçmenine odaklanarak, seçimin iptali sebebiyle yaşanan mağduriyeti anlatacağını belirtti.[125] İYİ Parti İstanbul İl Gençlik kolları da, Ekrem İmamoğlu’na destek vermek amacıyla demokrasi seferine çıkma kararı aldı. Bu çerçevede İYİ Parti Gençlik Konseyi'nin, İstanbul’da en fazla hemşehrisi bulunan Trabzon, Sivas, Kastamonu, Ordu, Erzurum, Kayseri ve Bursa illerini ziyaret edeceği ve İstanbul'daki şehir derneklerinden destek isteyeceği belirtildi.[126] 24 Mayıs Cuma akşamı ise, İYİ Parti'nin 81 il başkanı İmamoğlu'na destek çalışmaları kapsamında İstanbul'da buluştu. Toplantıya 81 il başkanının yanı sıra İstanbul'daki 39 ilçe başkanı da katıldı.[127]
İYİ Parti Lideri Akşener'in, 23 Haziran'da yapılacak seçime ilişkin olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin geçmiş döneminde yapılmış israfa işaret ederek "Okçular Vakfı'na İBB’den 16.5 trilyon lira aktarılmış, yahu Malazgirt Meydan Muhaberesinde bu kadar ok atılmadı" demesi üzerine, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan, "Çok üzülüyoruz, kendimizi de zor tutuyoruz doğrusu." diyerek cevap verdi.[128][129]
İYİ Parti’nin Pendik’te kurduğu “Demokrasi Çadırı” kaymakamlık kararıyla polis ve zabıta ekiplerince 4 Haziran akşamı kaldırılmak istendi. Kaymakamla görüşen İYİ Partili yetkililer, çadırın yerini geçici olarak değiştirirken, yapılanlara tepki gösterdiler ve konunun takipçisi olacaklarını belirttiler.[130]
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, 7 Haziran günü "Mitili değil ama postu İstanbul'a seriyorum. Her sandığa bir avukat göndereceğiz, seçmenin oyunu heba ettirmeyecek ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ni bu sefer en az 2-3 puan farkla sahibine iade edeceğiz" dedi. Meral Akşener ayrıca 39 ilçeyi dolaşacağını açıkladı.[131]
23 Haziran seçimine iki hafta kala İYİ Partili 24 il başkanının Ekrem İmamoğlu'na destek vermek için İstanbul'a geleceği açıklandı.[132]
Seçimin iptali kararını olumlu karşılayan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, yenilenecek seçim için “Hemşehri harekatı” adını verdikleri bir kampanya uygulayacaklarını söyleyerek, “Hemşehrilik ruhunu harekete geçirerek katkı sağlayacağımızı düşündük, İstanbul'da 250 binden fazla hemşehrisi olan illeri esas alarak çalışmayı başlattık” diye konuştu.[133]
Partisinin bayramlaşma programında konuşan Bahçeli, iptal edilen seçimin arkasında "FETÖ, PKK ve hırsı tükenmeyen politikacılar" olduğunu iddia etti.[134]
Seçimin iptali kararından önce yaptığı açıklamada, seçimin tekrarlanması ihtimaline ilişkin olarak, "Seçim gününe kadar İstanbul’da bulunacağım, karargahımızı İstanbul’da kuracağım" diyen[135] Bahçeli'nin İstanbul'da bir seçim çalışması yapmaması, İYİ Parti Lideri Meral Akşener tarafından eleştirildi.[136] Bunun üzerine MHP, Bahçeli’nin 14 Haziran’dan sonra İstanbul’da seçim çalışması yapacağını açıkladı.[137]
31 Mart'ta yapılan seçimlerin İstanbul ayağında aday çıkarmayan ve herhangi bir adaya açıkça destek belirtmemiş olan HDP'nin 23 Haziran’da tekrarlanacak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçiminde bir adaya destek verip vermeyeceği, seçim dönemindeki tartışma konularından biri oldu. Konuya ilişkin olarak ilk açıklamayı yapan HDP Grup Başkan Vekili Saruhan Oluç, partisinin 23 Haziran seçiminde CHP’nin adayı Ekrem İmamoğlu’na destek verilip verilmeyeceğine ilişkin soruyu “Henüz süreç tamamlanmadı” diye yanıtladı.[138][139] HDP'nin 13 Mayıs'ta açıklanan Olağanüstü Parti Meclisi toplantısının sonuç bildirgesinde ise, "HDP, 23 Haziran’da İstanbul’da muhalefet güçleriyle birlikte el konulan mazbatanın, yerlerde sürüklenen annelerin hesabını sandıkta oylarıyla soracaktır" ifadeleri yer aldı.[140]
HDP yetkilileri, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçiminde Millet İttifakının adayı olan Ekrem İmamoğlu'na destek vereceklerini açıkça söylememiş olsalar da,[141] HDP Sözcüsü Günay Kubilay, HDP'nin 23 Haziran için sahaya ineceğini ve tüm imkânlarıyla demokrasinin yanında yoğunlaşacağını söyleyerek, 31 Mart’taki stratejilerinin devam ettiğini ve AK Parti – MHP bloku kaybettikçe Türkiye’de demokrasinin kazanacağı teziyle hareket ettiklerini belirtti; HDP Eş Başkanı Pervin Buldan da, seçimde “250 bin fark atma” çağrısında bulundu.[142] ve İstanbul’da HDP tabanında oy kullanmayan 200 bin kadar seçmeni sandığa götürmek için çalışacaklarını söyledi.[143]
HDP eski eş genel başkanı Selahattin Demirtaş, 18 Haziran'da Twitter hesabı üzerinden İmamoğlu için yeniden destek çağrısı yaptı.[144]
Seçimin iptal edilmesine olumsuz tepki gösteren Saadet Partisi’nin 31 Mart yerel seçimlerinde İstanbul adayı olan Necdet Gökçınar, YSK'nın seçimi iptal kararının ardından, Genel Başkan Temel Karamollaoğlu'dan onay geldiği takdirde Ekrem İmamoğlu lehine adaylıktan çekilebileceğini söyledi.[145] Ancak Saadet Partisi'nden 14 Mayıs'ta yapılan yazılı açıklamada, partinin 23 Haziran'daki seçime aynı adayla katılacağı açıklandı.[18] Saadet Partisi’nin seçime katılma kararının özellikle AK Parti tarafında eleştirilmesi[146] üzerine konuşan Karamollaoğlu, “Biz birilerine inat aday göstermeyiz, bizim bir davamız var.” dedi.
Saadet Partisi, 25 Mayıs akşamı Şişli'de gerçekleştirdikleri iftar yemeğine Ekrem İmamoğlu ve Binali Yıldırım'ı davet etti. Ekrem İmamoğlu iftar yemeğine katılırken,[147] Binali Yıldırım telgraf çekerek davet için teşekkür etti ancak davete katılmadı.[148]
Demokratik Sol Parti adayı Muammer Aydın'ın 23 Haziran'da yapılacak seçime katılmayacağını açıklamasından iki gün sonra, 14 Mayıs'ta açıklama yapan DSP lideri Genel Başkanı Önder Aksakal, partisinin yenilenecek seçimde hiçbir adayı desteklemeyeceğini, Ekrem İmamoğlu'nun desteklenmesi önerisinin ise parti meclisinde iki kez reddedildiğini belirtti.[149][150] Bunun üzerine Adalet eski Bakanı Hikmet Sami Türk, Ekrem İmamoğlu'na destek vermeme kararı nedeniyle 24 yıldır üye olduğu DSP'den istifa ettiğini açıkladı.[151] Daha sonra DSP Parti Meclisi Üyesi Necmiye Çölaşan da DSP'den istifa etti.[152]
Adaylıktan çekilen Muammer Aydın, 24 Mayıs’ta sosyal medya hesabında yaptığı açıklamada, seçim kampanyası sürecinde İmamoğlu tarafından kullanılan “Her şey çok güzel olacak” cümlesini kullanarak İmamoğlu’na destek vereceğini ima etti.[153]
31 Mart seçimlerinin iptalinin ardından Vatan Partisi, 8 Mayıs 2019'da 31 Mart seçimlerinde de aday gösterdiği Mustafa İlker Yücel'i yeniden aday gösterdiğini açıklamıştır.[154] Kampanyası boyunca İlker, ana akım medyada diğer adayların daha fazla süre almasını eleştirdi. 19 Mayıs 2019'da Vatan Partisi, Yücel'in TRT’de programa çıkması ilgili Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu’na başvuruda bulundu.[155] Yücel 21 Haziran 2019'da TRT Haber'de programa çıkmıştır.[156]
31 Mart seçimlerinin iptalinin ardından hukuksuzluğa karşı tavır almak amacıyla 23 Haziran'da adaylarını çekerek seçime gitmeme kararı alan TKP, İstanbul 2019 Seçim Özel yayından bir gün sonra yayınladığı bildiri ile 23 Haziran'da sandığa gitmeme kararı aldı.[157]
TBMM'de iki milletvekili bulunan Türkiye İşçi Partisi 23 Haziran'da Ekrem İmamoğlu'na destek vereceklerini açıkladı.[158]
.jpg)
YSK'nın 6 Mayıs'ta seçimi iptal etmesi üzerine İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İmamoğlu'nun yerine vekaleten göreve atanan İstanbul Valisi Ali Yerlikaya yönetiminde çalışmalarına devam etti. Bu dönemde;
Seçime giden süreçte basın organları, yakın oldukları partinin adayını öne çıkaran yayın politikaları izlediler. Bu esnada İmamoğlu’nun CNN Türk’te konuk olduğu programda sunucu tarafından sıkıştırılması ve İBB’deki israfı anlatacağı sırada yayının yarım saat erken kesilmesi,[170][171][172] ardından bu programda görev alan kameramanların işten atılması,[173] 22 Mayıs’ta seçim programını açıklayan İmamoğlu’nun konuşmasının önde gelen hiçbir kanal tarafından yayınlanmaması,[174] İmamoğlu’nun konuşmalarının montajlanarak PKK ve FETÖ’ye ülkeyi beraber yönetme çağrısı yapmış gibi gösterilmesi,[175] bir vatandaşla konuştuğu sırada İmamoğlu’nun bu kişiye tokat attığının iddia edilmesi,[176] İmamoğlu’nun III. Makarios’un özel olarak heykelini diktirdiğinin öne sürülmesi[177] gibi gelişmeler, CHP’nin medyaya yönelttiği taraflılık eleştirilerine konu oldu.[178] Ekrem İmamoğlu'nun katıldığı TRT Haber yayınında, TRT ekranlarına çıkmak için başvuru yapılması gerektiğinin söylenmesi üzerine Saadet Partisi TRT'ye resmi yazıyla başvuru yaparak, adaylarının yayına çıkmasını talep etti.[179] Saadet Partisi İstanbul adayı Necdet Gökçınar, TV5'te katıldığı yayında medyada yeteri kadar yer alma fırsatı verilmediğini, Binali Yıldırım'ın 1500, Ekrem İmamoğlu'nun 1100, kendisinin ise 80 dakika medyada yer alabildiğini söyledi.[180]
Uluslararası Şeffaflık Örgütü Türkiye şubesi, 8 Mayıs - 19 Haziran arasında seçim ve kampanya sürecinde partilerin TRT Haber ve TRT 1 ana haber bültenlerindeki görüntülenme sürelerini paylaştı. Açıklamaya göre AK Parti 133 dk, CHP 52 dk, MHP 37 dk, HDP 5 dk, İYİ Parti 3 dk ve Saadet Partisi 1 dk süre ile yer aldılar.[181]
![[icon]](#/media/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
YSK'nın iptal kararının ardından İstanbul, Beylikdüzü'nde binlerce kişiye seslenen Ekrem İmamoğlu'nun konuşmasında yer alan, “Sanatçıymış, konuşamazmış, konuşacak. İş insanıymış, konuşamazmış, konuşacak, konuşacak. Artık konuşma vakti." çağrısı üzerine birçok sanatçı ve tanınır kişi sosyal medya hesaplarından kararı protesto eden paylaşımlarda bulundu.[182] Konuşmada geçen "Her şey çok güzel olacak" sloganı, İmamoğlu ve destekçileri tarafından sosyal medyada paylaşıldı[183] ve 6 Mayıs itibarıyla Twitter'daki Türkiye gündeminde ilk sıralarda yer aldı.[184][185][186]
Çok sayıda sanatçının söz konusu sloganı paylaşarak İmamoğlu’na destek açıklaması, siyaset ve basın dünyasından bazı isimler tarafından eleştirildi.
Tartışmalar sürerken siyaset ve basın dünyasından bazı kişiler de söz konusu sanatçıların ifade özgürlüğünü savundular:
İmamoğlu’na destek mesajı paylaşan bazı sanatçılar ise, bu tutumlarından dolayı cezalandırıldıklarını belirttiler:
Bahse konu şekilde İmamoğlu'na desteğini açıklayan ünlülerin isimlerinin kayıt altına alındığı iddiası üzerine bazı sanatçılar duruma tepki gösterirken,[202] konu CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen tarafından TBMM gündemine taşındı.[203]
Ekrem İmamoğlu'nun seçim kampanyasında "Her şey çok güzel olacak" sloganını kullanmasını ardından, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 12 Mayıs'ta bir yurttaşa cevaben söylediği, "Daha güzel olacak" sözü,[204] AK Parti adayı Binali Yıldırım tarafından da kullanılınca CHP, sloganların benzerliğine dikkat çekerek tepki gösterdi.[205] Binali Yıldırım, 26 Mayıs'ta sloganını "Ne dediysek yaptık, yine biz yaparız" olarak değiştirdiğini duyurdu.[206]
Esenler Belediye Başkanı AK Parti İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclis Grup Başkanvekili Mehmet Tevfik Göksu 14 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, 31 Mart seçimlerini İmamoğlu'nun kazandığının açıklanmasına en çok Yunan medyasının sevindiğini, zira Yunan medyasının "İstanbul'u Yunan kazandı" yazdığını öne sürdü, "CHP adayı nereli?" diye sorarak İmamoğlu'nun Pontus asıllı olduğunu ima etti.[kaynak belirtilmeli] Göksu'nun sözlerine tepki gösteren İmamoğlu, "Gerçekten seviye çok düştü, bir oy için ne yapacaklarını şaşırdılar" dedi.[kaynak belirtilmeli] Öte yandan Göksu'nun iddialarını içeren haberlere 16 Mayıs'ta yayın yasağı getirildi[207] ve gazeteci İsmail Saymaz’ın konuya ilişkin yaptığı sosyal medya paylaşımları mahkeme kararıyla engellendi.[208]
Göksu'nun açıklamasına konu olan haberi yayınlayan Ethnos gazetesinin sahibi Ivan Savvidis'in, Rusya lideri Vladimir Putin'le iyi ilişkilere sahip olduğu ve Ethnos gazetesini 2017'de satın almasından aylar sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'yla görüştüğü basına yansırken,[209] haberi yapan gazeteci Ioanna Kleftogianni, Pontus kelimesinin Yunancada "Karadenizli" anlamına geldiğini ve etnik kökene dair bir imada bulunmadıklarını belirtti.[210]
Bununla birlikte AK Parti yetkilileri, söz konusu iddiayı dile getirmeye devam ettiler:
Ekrem İmamoğlu ise, söz konusu suçlamalara "Neymiş? Ekrem Pontus'muş. Neymiş? Ekrem teröristmiş. Allah akıl fikir versin” ve "Bir şey bulamıyorlar, Ekrem'in inancıyla, etnik kökeniyle uğraşıyorlar; ya kardeşim benim ailemi bu şehirde yaşayan herkes bilir, etnik köken üzerinden insana hakaret edilmez” sözleriyle cevap verdi.[216][217][218]
Ramazan Bayramı dolayısıyla Trabzon, Giresun ve Ordu’yu ziyaret eden İmamoğlu, protokol görevlilerinin kendisini yönlendirdiği[219] VIP salonuna Ordu Valisi’nin talimatı üzerine alınmayınca, İmamoğlu’nun yanında bulunan kişiler duruma tepki gösterdi.[220] Ordu Valiliği, İmamoğlu’nun Ordu Valisine “bu vali tam bir it” şeklinde hakarette bulunduğunu iddia ederken[221] ve bu iddia, AK Parti adayı Binali Yıldırım, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve AK Parti’ye yakın medya tarafından tekrarlanırken,[222][223] video kayıtlarında böyle bir ifade olmadığı görüldü.[224]
İmamoğlu, yaşananlara ilişkin olarak Ordu Valisinin kendisine tuzak kurduğunu söyledi[225] ve Ordu’daki miting sırasında Vali’nin, mitingin kısa kesilmemesi hâlinde müdahale etme tehdidinde bulunduğunu kaydetti.[226]
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, yenilenecek seçime giden süreçte aktif olarak çalışacağını açıkladı ve bu tarihten sonra hemen her gün İmamoğlu aleyhinde açıklamalar yaptı.[227] Bu esnada Soylu, Trabzon’a gittiği sırada havalimanı çıkışında protesto edildi;[228] Soylu’yu protesto eden bir kişi hakkında soruşturma başlatıldı.[229]
Ana madde: İstanbul 2019 Seçim Özel
31 Mart’taki seçimde en yüksek iki oy oranını alan İmamoğlu ve Yıldırım’ın, 23 Haziran’da tekrarlanacak seçim öncesinde bir canlı yayında karşı karşıya gelmeleri, seçimin iptal kararından sonra tekrar gündeme geldi ve iki parti, bu yayının 16 Haziran’da yapılması için 10 Haziran’da anlaşmaya vardı. Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı'nda, İsmail Küçükkaya moderatörlüğünde yapılan canlı yayın, 2002 Genel seçimlerinden bu yana TV'lerde yapılan liderler arası ilk karşılıklı tartışma programıydı.
Seçime giden süreçte AK Parti’nin rakibi olan tarafta yer alan partiler, kendilerine baskı uygulandığını iddia ettiler:
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı için yapılan ve adayların alacağı oy oranlarına ilişkin tahminlerin karşılaştırmalı olarak belirtildiği anketler
| Yapılış tarihi | Anketi yapan | Katılımcı sayısı | AK Parti | CHP | Diğer | Kararsız | Fark |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 19-21 Haziran | Aksoy Araştırma[303][304] | 2.400 | 44,5 | 54,5 | 1,0 | - | 10,0 |
| 18-20 Haziran | PİAR[305] | 1.620 | 47,6 | 51,5 | 0,9 | - | 3,9 |
| 17-20 Haziran | Avrasya Araştırma[306] | 960 | 46,3 | 53,0 | 0,7 | - | 6,7 |
| 17-19 Haziran | Statü Araştırma | 3.000 | 50,2 | 49,1 | 0,1 | - | 1,1 |
| İstanbul Ekonomi Araştırma[307][308] | 1.500 | 47,0 | 52,1 | 0,9 | - | 5,1 | |
| 17-18 Haziran | Nev Bilgi Danışmanlık | 2.500 | 50,4 | 48,8 | 0,6 | - | 1,6 |
| 16 Haziran | MAK Danışmanlık[309] | 33.000 | 42,5 | 44,0 | 1,0 | 12,5* | 1,5 |
| 15-16 Haziran | KONDA[310] | 3.498 | 40,9 | 49,0 | 0,7 | 9,4 | 8,1 |
| 16 Haziran'da İmamoğlu ve Yıldırım İstanbul 2019 Seçim Özel yayınında karşı karşıya geldi. | |||||||
| 15 Haziran | REMRES[311][312] | - | 48,5 | 51,1 | 0,3 | - | 2,6 |
| 12-14 Haziran | ORC[313] | 6.580 | 48,3 | 47,7 | 0,6 | 3,4 | 0,6 |
| 13 Haziran | ADA Araştırma[314][315] | 9.000 | 48,3 | 50,6 | 1,1 | - | 2,3 |
| 8-12 Haziran | Themis Araştırma[316] | - | 45,7 | 53,4 | 0,9 | - | 7,7 |
| 8-11 Haziran | SONAR[317] | 3.400 | 46,7 | 52,3 | 0,9 | - | 5,6 |
| 12 Haziran** | AREDA[318] | 9.317 | 47,8 | 51,0 | 1,2 | - | 3,2 |
| 29 Mayıs-3 Haziran | ORC[319] | 9.675 | 47,0 | 46,7 | 0,8 | 5,5 | 0,3 |
| 15-20 Mayıs | MAK Danışmanlık[320][321] | 11.000 | 48,2 | 50,3 | 1,5 | - | 2,1 |
| 15-16 Mayıs | KONDA[310] | - | 40,1 | 50,1 | 0,6 | 9,2 | 10,0 |
| 6 Mayıs'ta YSK, İBB Başkanı seçiminin yenilenmesine karar verdi. | |||||||
| 21-22 Nisan | Konsensus[322][323] | 1.040 | 48,1 | 50,2 | 1,7 | - | 2,1 |
| 31 Mart 2019 sonucu | İstanbul'da 2019 Türkiye yerel seçimleri | 8.549.838 | 48,61 | 48,77 | 2,62 | - | 0,16 |
*Oy kullanmayacağını söyleyenlerin oranı da dahil edilmiştir.
**Anketin tarihi belirtilmediği için yayınlanma tarihi eklenmiştir.
Üsküdar ve Beykoz'daki zarflarda milletvekili seçimine ait mühürler olduğu görülmesi üzerine ilçe seçim kurullarına başvuru yapıldı. YSK, yanlış mühür vurulan, mühürsüz ve birden fazla mühür bulunan zarfların geçerli olacağına karar verdi.[336] Seçim günü oy verme sırasında pusula fotoğrafı çeken, başkasıyla birlikte ve başkasının yerine oy kullanmaya çalışan, oy tercihini teşhir eden toplam 124 kişi hakkında işlem yapıldı.[337] İstanbul İl Seçim Kurulu Başkanı Hakim Öner, seçimden bir gece önce kalp krizi geçirerek hastaneye kaldırıldı. Yerine kıdemli hakim Nilgün Uçar vekâlet etti.[338] ANKA Haber Ajansı bu seçimde sorunsuz şekilde abonelerine veri akışı sağlarken, Anadolu Ajansı ilk kez veri akışına 19.30'da başlayacağını açıkladı.[339] YSK'nın seçim yasağını 19.15'te kaldırmasının ardından Anadolu Ajansı ve ANKA Haber Ajansı sonuçları yayınlandı. 19.20'de Binali Yıldırım açıklama yaparak Ekrem İmamoğlu'nu tebrik etti. 19.35'te Ekrem İmamoğlu ekran karşısına geçerek uzun bir konuşma yaptı. Saadet Partisi genel başkanı Temel Karamollaoğlu, sonuca saygı duyulması gerektiğini belirtirken[340] partinin adayı Necdet Gökçınar da Ekrem İmamoğlu'na başarılar diledi.[341] MHP genel başkanı Devlet Bahçeli, 23 Haziran sonucundan hareketle erken genel seçim çağrısı yapmanın Türkiye'ye yapılacak bir kötülük olacağını belirtti.[342] AK Parti genel başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Twitter hesabı üzerinden yayınladığı mesajla Ekrem İmamoğlu'nu tebrik etti.[343] Ekrem İmamoğlu saat 22.45'te Beylikdüzü'nde toplanan kalabalığa seçim sonucu ve İBB'deki dönemle ilgili bir konuşma yaptı.[344]
| Toplam seçmen sayısı | Toplam sandık sayısı | ||||||||
| 10.570.354 | 31.186 | ||||||||
| Adaylık | Sonuçlar | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kıs. | Parti | Aday | Oy sayısı | Oy oranı | |||||
| CHP | Cumhuriyet Halk Partisi | Ekrem İmamoğlu | 4.742.082 | %54,2 | |||||
| AKP | Adalet ve Kalkınma Partisi | Binali Yıldırım | 3.936.068 | %45,0 | |||||
| SP | Saadet Partisi | Necdet Gökçınar | 47.832 | %0,55 | |||||
| VP | Vatan Partisi | Mustafa İlker Yücel | 13.962 | %0,16 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Seçkin İlker | 1.557 | %0,01 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Dursunali Bacıoğlu | 1.131 | %0,01 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Lütfü Yılmaz | 577 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Doğan Duman | 517 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Fatma Ragibe Kanıkuru Loğoğlu | 462 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Vedat Öztürk | 353 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Muhammet Ali Canca | 320 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Ahmet Çördük | 274 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Mehmet Yıldız | 242 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Burak Kadıoğlu | 233 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Özkan Mustafa Küçükkural | 202 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Güldes Önkoyun | 196 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Burhan Erol | 162 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Ali Rıza Kansız | 121 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Memet Ali Aydoğmuş | 94 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Hasan Atasoy Torun | 92 | %0,00 | |||||
| BĞMSZ | Bağımsız | Abdulcelil Gülap | 89 | %0,00 | |||||
| Toplam | 8.746.566 | %100,00 | |||||||
| Geçersiz ya da boş | 178.600 | ||||||||
| Katılım oranı | %84,51 | ||||||||
| Kaynak: YSK | |||||||||
| İlçe | Parti | İlçe | Parti | İlçe | Parti | İlçe | Parti |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adalar | Cumhuriyet Halk Partisi | Beykoz | Cumhuriyet Halk Partisi | Gaziosmanpaşa | Adalet ve Kalkınma Partisi | Silivri | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Arnavutköy | Adalet ve Kalkınma Partisi | Beylikdüzü | Güngören | Sultanbeyli | Adalet ve Kalkınma Partisi | ||
| Ataşehir | Cumhuriyet Halk Partisi | Beyoğlu | Kadıköy | Cumhuriyet Halk Partisi | Sultangazi | ||
| Avcılar | Büyükçekmece | Kâğıthane | Adalet ve Kalkınma Partisi | Şile | Cumhuriyet Halk Partisi | ||
| Bağcılar | Adalet ve Kalkınma Partisi | Çatalca | Kartal | Cumhuriyet Halk Partisi | Şişli | ||
| Bahçelievler | Cumhuriyet Halk Partisi | Çekmeköy | Küçükçekmece | Tuzla | |||
| Bakırköy | Esenler | Adalet ve Kalkınma Partisi | Maltepe | Ümraniye | Adalet ve Kalkınma Partisi | ||
| Başakşehir | Adalet ve Kalkınma Partisi | Esenyurt | Cumhuriyet Halk Partisi | Pendik | Adalet ve Kalkınma Partisi | Üsküdar | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Bayrampaşa | Cumhuriyet Halk Partisi | Eyüpsultan | Sancaktepe | Cumhuriyet Halk Partisi | Zeytinburnu | ||
| Beşiktaş | Fatih | Sarıyer | |||||
| İlçe | Ekrem İmamoğlu CHP | Binali Yıldırım (AK Parti) | Diğerleri | Geçerli oylar | Seçmen katılımı | Kayıtlı seçmen sayısı | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy sayısı | % | Oy sayısı | % | Oy sayısı | % | Oy sayısı | % | Oy sayısı | % | ||
| Adalar | 7,378 | 71.0 | 2,977 | 28.6 | 42 | 0.4 | 10,397 | 98.3 | 10,580 | 83.9 | 12,608 |
| Arnavutköy | 53,894 | 38.8 | 83,701 | 60.2 | 1,388 | 1.0 | 138,983 | 97.3 | 142,814 | 82.5 | 173,036 |
| Ataşehir | 153,982 | 60.0 | 100,867 | 39.3 | 1,848 | 0.7 | 256,697 | 98.3 | 261,105 | 86.1 | 303,273 |
| Avcılar | 152,348 | 62.0 | 91,873 | 37.4 | 1,354 | 0.6 | 245,575 | 97.9 | 250,760 | 83.5 | 300,153 |
| Bağcılar | 172,694 | 42.5 | 230,271 | 56.6 | 3,739 | 0.9 | 406,704 | 97.8 | 416,006 | 83.5 | 498,314 |
| Bahçelievler | 180,441 | 52.0 | 163,896 | 47.2 | 2,775 | 0.8 | 347,112 | 97.9 | 354,488 | 83.9 | 422,645 |
| Bakırköy | 112,656 | 79.3 | 28,545 | 20.1 | 800 | 0.6 | 142,001 | 98.5 | 144,098 | 85.4 | 168,802 |
| Başakşehir | 104,571 | 47.5 | 112,968 | 51.4 | 2,395 | 1.1 | 219,934 | 97.9 | 224,757 | 85.0 | 264,503 |
| Bayrampaşa | 84,228 | 50.7 | 80,593 | 48.5 | 1,412 | 0.8 | 166,233 | 98.1 | 169,476 | 85.6 | 197,991 |
| Beşiktaş | 99,480 | 83.9 | 18,525 | 15.6 | 568 | 0.5 | 118,573 | 98.8 | 120,038 | 85.9 | 139,673 |
| Beykoz | 76,464 | 49.8 | 75,687 | 49.3 | 568 | 0.5 | 118,573 | 98.8 | 120,038 | 85.9 | 139,673 |
| Beylikdüzü | 118,351 | 61.9 | 71,543 | 37.4 | 1,153 | 0.6 | 191,047 | 98.2 | 194,539 | 85.3 | 228,079 |
| Beyoğlu | 69,824 | 51.6 | 64,346 | 47.5 | 1,184 | 0.9 | 135,354 | 98.0 | 138,161 | 82.7 | 167,012 |
| Büyükçekmece | 85,155 | 58.9 | 58,690 | 40.6 | 710 | 0.5 | 144,555 | 98.0 | 147,497 | 84.4 | 174,661 |
| Çatalca | 28,852 | 59.7 | 19,204 | 39.7 | 308 | 0.6 | 48,364 | 97.7 | 49,499 | 87.0 | 56,868 |
| Çekmeköy | 73,949 | 50.7 | 70,894 | 48.6 | 1,065 | 0.7 | 145,908 | 97.9 | 149,007 | 86.4 | 172,439 |
| Esenler | 96,051 | 38.0 | 154,094 | 61.0 | 2,358 | 0.9 | 252,503 | 97.8 | 258,297 | 84.1 | 307,041 |
| Esenyurt | 250,738 | 57.3 | 184,194 | 42.1 | 2,482 | 0.6 | 437,414 | 97.6 | 448,013 | 80.5 | 556,619 |
| Eyüp | 125,766 | 53.9 | 105,559 | 45.3 | 1,919 | 0.8 | 233,244 | 98.1 | 237,736 | 85.8 | 277,158 |
| Fatih | 109,636 | 49.5 | 109,306 | 49.4 | 2,438 | 1.1 | 221,380 | 97.9 | 226,089 | 81.3 | 278,133 |
| Gaziosmanpaşa | 130,245 | 46.3 | 148,463 | 52.8 | 2,391 | 0.9 | 281,099 | 97.8 | 287,376 | 83.6 | 343,917 |
| Güngören | 82,987 | 48.8 | 85,555 | 50.3 | 1,415 | 0.8 | 169,957 | 98.0 | 173,442 | 83.5 | 207,741 |
| Kadıköy | 263,817 | 82.4 | 54,868 | 17.1 | 1,655 | 0.5 | 320,340 | 98.8 | 324,151 | 87.1 | 372,371 |
| Kâğıthane | 126,131 | 48.6 | 131,328 | 50.6 | 2,267 | 0.9 | 259,726 | 98.0 | 264,920 | 83.9 | 315,945 |
| Kartal | 171,579 | 58.6 | 118,722 | 40.6 | 2,280 | 0.8 | 292,581 | 98.2 | 297,827 | 86.1 | 346,014 |
| Küçükçekmece | 264,600 | 59.6 | 176,518 | 39.7 | 3,135 | 0.7 | 444,253 | 97.8 | 454,137 | 84.1 | 539,925 |
| Maltepe | 197,322 | 63.3 | 112,198 | 36.0 | 2,012 | 0.6 | 311,532 | 98.2 | 317,098 | 85.4 | 371,097 |
| Pendik | 186,464 | 46.2 | 213,764 | 52.9 | 3,805 | 0.9 | 404,033 | 97.9 | 412,651 | 84.4 | 488,954 |
| Sancaktepe | 119,532 | 51.7 | 109,966 | 47.6 | 1,707 | 0.7 | 231,205 | 97.9 | 236,263 | 85.1 | 277,747 |
| Sarıyer | 128,864 | 61.6 | 78,970 | 37.8 | 1,272 | 0.6 | 209,106 | 98.3 | 212,750 | 85.4 | 249,257 |
| Silivri | 65,338 | 62.0 | 39,403 | 37.4 | 654 | 0.6 | 105,395 | 97.7 | 107,864 | 84.5 | 127,578 |
| Sultanbeyli | 56,995 | 32.9 | 114,130 | 66.0 | 1,852 | 1.1 | 172,977 | 97.4 | 177,506 | 83.4 | 212,729 |
| Sultangazi | 121,803 | 41.6 | 168,167 | 57.5 | 2,559 | 0.9 | 292,529 | 97.7 | 299,294 | 85.8 | 348,829 |
| Şile | 12,452 | 49.8 | 12,358 | 49.4 | 212 | 0.8 | 25,022 | 97.9 | 25,567 | 87.3 | 29,285 |
| Şişli | 122,731 | 73.7 | 43,127 | 25.9 | 774 | 0.5 | 166,632 | 98.4 | 169,407 | 83.2 | 203,711 |
| Tuzla | 78,680 | 53.2 | 67,944 | 25.9 | 774 | 0.5 | 166,632 | 98.4 | 169,407 | 83.2 | 203,711 |
| Ümraniye | 193,266 | 47.5 | 209,815 | 51.6 | 3,467 | 0.9 | 406,548 | 98.0 | 414,819 | 85.5 | 485,043 |
| Üsküdar | 183,671 | 54.3 | 151,634 | 44.8 | 3,186 | 0.9 | 338,491 | 98.3 | 344,391 | 85.6 | 402,468 |
| Zeytinburnu | 79,147 | 52.2 | 71,405 | 47.1 | 1,165 | 0.8 | 151,717 | 97.7 | 155,270 | 82.2 | 188,860 |
| İstanbul | 4,742,082 | 54.2 | 3,936,068 | 45.0 | 68,416 | 0.8 | 8,746,566 | 98.0 | 8,925,166 | 84.4 | 10,570,354 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.png)
.jpg)
