Esenler

Başlığın diğer anlamları için Esenler (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Esenler, İstanbul ilinin 39 ilçesinden biridir. Kuzeydoğuda Sultangazi, doğuda Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa ve Zeytinburnu, batıda Bağcılar ve Başakşehir, güneyde Güngören ilçeleriyle çevrilidir. Esenler, 17 mahalleden oluşmaktadır^[1] ve yüz ölçümü toplam 5.227 hektardır. Metris Cezaevi bu ilçede bulunmaktadır. Esenler bugünkü sınırlarına 2009 yılında Eski Habipler Mahallesi'ni Sultangazi'ye vererek ulaşmıştır.

Esenler
İlçe
Dörtyol Meydanı
Esenler'in İstanbul'daki konumu
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	İstanbul
Coğrafi bölge	Marmara Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Süleyman Özçakıcı
• Belediye başkanı	Mehmet Tevfik Göksu (AK Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	19 km²
Rakım	80 m
Nüfus
• Kır	-
• Şehir	446.276
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	212
İl plaka kodu	34
Resmî site esenler.bel.tr esenler.gov.tr

Esenler, çevresindeki ilçelerden farklı olarak, sanayi merkezi olmaktan çok bir yerleşim merkezi özelliğindedir. Esenler'i Davutpaşa yoluna bağlayan Ayazma yolu üzerindeki su kontrol kuyuları, şimdi Belediye oto garajı olarak kullanılan Üçyüzlü, Ayazma Çeşmesi, Su Terazisi ve garaj içinde yıkık vaziyette olan kilise güzel bir mimari örnek olarak karşımıza çıkar. Esenler'de Dörtyol Merkez Camii'nin karşısındaki kilise kalıntısı restore edilerek günümüzde Adnan Büyükdeniz Dijital Kütüphanesi olarak hizmet vermektedir.

İstanbul surlarının yıkılmasından sonra bu bölge toprakları askeri bakımdan önem kazanmıştır. İlçe tarihinin İstanbul Tarihi içinde mütalaa edilmesi gerekir. İlçe tarihî eser bakımından zengin sayılmaz. Bizans ve Osmanlı dönemine ait çeşme, su kemeri, su terazisi ve sebil günümüze ulaşan tarihi yapılardır. Bu eserlerin de kitabeleri tahrip edildiği için yapım tarihleri hakkında bilgi vermek mümkün değildir. Bunlar: Avas kemeri, Atışalanı Çeşmesi, Atışalanı Sebili, Menderes Çeşmesi (Litros Ayazması), Yavuz Selim Çeşmesi ve Nene Hatun Çeşmesi.

Tarihçe

Bölge, Bizanslılardan kalma bir yerleşim alanıdır. Bu bölgenin en eski ahalisi Litros ve Avas adlarıyla kurulan köylerde yaşayan Rumlardır. Bu devirde ahali tarafından Aretai yani Faziletler Tepesi olarak da bilinirdi.^[2] Esenler veya Atışalanı Köyleri eski tarihlerde Bizans'ın şaşaalı devirlerinde İstanbul'un Türkler tarafından fethine kadar Bizans köyleri olup, Bizans İmparatorluğu'na türlü tarım ürünleri yetiştirerek ekonomik katkıda bulunmuşlardır. Osmanlı döneminde Mahmutbey nahiyesi içerisinde birer Rum yerleşim yeri olan Litros ve Avas köylerinin etnik yapısı, Lozan Antlaşması'yla değişmiştir. Cumhuriyet döneminde Rum kökenli halkın Yunanistan'a göç etmesiyle boşalan köylere, Doğu Makedonya'dan gelen mübadele göçmenlerini Türkler iskan ettirilmiştir. Uzun yıllar mübadele köyü konumunda kalan Litros ve Avas isimlerini 1930'lu yıllara kadar korumuştur. 1937-1940 yıllarında gerçekleştirilen değişiklikle Litros-Esenler, Avas-Atışalanı olarak Türkçeleştirilmiştir.^[3]

Belediye olma süreci

Esenler ahalisi 1969'da belediye teşkilatı kurulması için başvuru yapmıştır. İstanbul İl Genel Meclisi, 23 Ocak 1969'da belediye kurulmasına bir engel olmadığına karar vermiştir. Böylece Esenler, bir belde belediyesi statüsü almıştır. Ertesi yıl yapılan seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi adayı Şaban Hoşmen yarıştan çekilmiş, onun yerine MTTB Yönetim Kurulu üyeliği yapmış^[4] Nadir Bayır aday gösterilmiştir. Adalet Partisi'nin adayıysa Hüseyin Gürses'ti. Seçimi, Nadir Bayır %51,68 oy oranıyla kazanmıştır.^[5] Daha sonra 1973'te Nadir Bayır, Cumhuriyetçi Güven Partisi'ne geçmiş ve CHP adayı Çetin Aksoy ile oyların bölünmesi sonucu Adalet Partisi'nden Mustafa Yumak belediye başkanı seçilmiştir. 1977'de yine CHP'den Çetin Aksoy belediye başkanlığı görevini yürütmüştür.^[6][7] 1980 askeri müdahalesinin ardından belediye lağvedilmiştir. Bundan sonra Bakırköy Belediyesi'ne bağlı şube müdürleri tarafından idare edilmiştir. 1992'de önce Güngören'e dahil edilmiş, ardından da 1994'te müstakil bir ilçe olarak belediye statüsüne tekrar kavuşmuştur.^[8]

Kültür

İlçede yer alan Yavuz Sultan Selim Camii (Eylül 2020)

Atışalanı Su Kemeri

Avasköy Kemeri olarak da bilinen ve Esenler'de bulunan su kemerleri oldukça dikkat çekici tarihi yansıtmaktadır. Kitabelerinin şu anda tahrip olduğu bilinen bu su kemerlerinin hangi tarihte yapıldığı bilinmemektedir. Ama eldeki verilere bakılırsa, Mimar Sinan tarafından zamanında yer alan susuzluğu gidermek amacıyla yapıldığı düşünülmektedir.

Hünkar Kasrı

Osmanlı dönemine ait olan bu kasır önemli tarihi yapılardan biridir. Otağ-ı Hümayun olarak bilinmektedir. Osmanlı mimarisini yakından görebileceğiniz Hünkar Kasrı Esenler'de görülmesi gereken önemli yerlerden biridir. İç ve dış mimarisi de oldukça dikkat çekici olmaktadır.

Davutpaşa Kışlası

İstanbul'u ise Edirne'ye bağlayan otoyolun üzerinde bulunan Davutpaşa Kışlası dikkat çekici tarihi mekanlardan biri olmaktadır. Davutpaşa Kışlası Cumhuriyet Döneminde de 1999 yılına kadar kışla olarak kullanılmıştır. Çeşitli zamanlarda onarım gören bina günümüze sağlam olarak ulaşmıştır. Davutpaşa Kışlası görülmesi gereken yerlerdendir. Kışlanın hemen karşısında bulunan Davutpaşa Fırını II. Abdülhamit tarafından yaptırılmıştır.

Litros Aya Yorgi Kilisesi

19. yüzyılın başında kurulmuştur. Kalıntıları restorasyonla Adnan Büyükdeniz Dijital Kütüphanesi olarak 2010 yılında kullanıma açılmıştır.^[9]

Siyaset

Seçim	Belediye Başkanı	Parti		Oy Oranı
1994	Mehmet Öcalan		Refah Partisi	%36,32
1999			Fazilet Partisi	%39,18
2004			Adalet ve Kalkınma Partisi	%42,11
2009	Mehmet Tevfik Göksu			%47,34
2014				%62,30
2019				%65,04
2024				%50,46
Kaynak:[10]

Nüfus

Yıl	Toplam
1935[11]	604
1940[11]	860
1945[12]	539
1950[13]	312
1955[14]	331
1960[15]	3.482
1965[16]	10.709
1970[17]	31.382
1975[18]	49.379
1980[19]	68.509
1985[11]	154.380
1990[11]	213.970
2000[20]	380.709
2007[21]	517.235
2008[22][a]	464.557
2009[23]	459.980
2010[24]	461.072
2011[25]	461.382
2012[26]	458.694
2013[27]	461.621
2014[28]	458.857
2015[29]	459.983
2016[29]	457.231
2017[29]	454.569
2018[29]	444.561
2019[29]	450.344
2020[29]	446.276

Mahalleler

İlçedeki mahallelerin haritadaki yeri

Esenler, 17 mahalleden oluşmaktadır:

1. 15 Temmuz
2. Atışalanı
3. Birlik
4. Çiftehavuzlar
5. Davutpaşa
6. Fatih
7. Fevzi Çakmak
8. Kazım Karabekir
9. Kemer
10. Menderes
11. Mimar Sinan
12. Namık Kemal
13. Nine hatun
14. Oruç reis
15. Tuna
16. Turgut reis
17. Yavuz Selim

Ulaşım

Ana madde: Esenler'den geçen ulaşım hatları

Otoyol 3, ilçe için önemli bir karayolu ulaşımı sağlamaktadır. Toplu taşıma hizmeti sağlayan otobüs hatlarının çoğu bu otoyolu kullanmaktadır.

Spor ve Eğitim

Erokspor'un 2017'de Esenler'e taşınması ve Esenler Erokspor adını alması, ilçenin 1. Lig'de temsil edilmesini sağlamıştır.^[30] Takım, maçlarını Kemer mahallesinde bulunan Esenler Stadında oynamaktadır. Bunun yanında Atışalanıspor, Esenler Kent Yıldızspor, Esenler Tokatspor, Esenler Turgutreis Gençlikspor, Esenlerspor, İstanbul Sivasspor, Öz Yavuzselimspor ve Üçyüzlüspor gibi amatör futbol kulüpleri de bulunmaktadır.^[31] İlçede üç büyüklerin spor okulları da vardır.

Notlar

1. Başakşehir ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.