Erzincan (il)
Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesinde bir il Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Erzincan, Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Bölümü'nde Tarihi İpek Yolu'nun üzerinde yer alır. 2020 nüfus sayımına göre il nüfusu 234.431'dir. Bu nüfusun %81,5'i şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüzölçümü 11.815 km2'dir. İlde km2'ye 20 kişi düşmektedir.[3]
| Erzincan | |
|---|---|
 | |
 İlin Türkiye'deki konumu | |
 İl sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi İç Anadolu Bölgesi Karadeniz Bölgesi |
| İl merkezi | Erzincan |
| İdare | |
| • Vali | Hamza Aydoğdu[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 11.815 km² |
| Nüfus | |
| • Toplam | 223.633 |
| • Yoğunluk | 20/km² |
| • Kır | 94.058 |
| • Şehir | 129575 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 446 |
| İl plaka kodu | 24 |
Merkez ilçeyle beraber 9 ilçe, 15 belediye, bu belediyelerde 159 mahalle, ayrıca 522 köy bulunmaktadır.[3]
Tarih öncesi çağlarda Urartu egemenliğinde olan bölge doğu-batı, güney-güneybatı yol güzergahlarında olması ve tarihi İpek Yolu'nun Erzincan'dan geçmesi sebebiyle tarih boyunca önemini korumuştur. Bu ticari kaygılar bölgeye Urartular haricinde Hititleri, Medleri, Persleri, Makedonları ve Romalıları da çekmiştir.
Uzun süre doğu ve batının çekişmesine sahne olan Erzincan, 7. yüzyıldan itibaren Müslüman akınlarına uğramış, birkaç defa Bizanslılar ve Araplar arasında el değiştirmiştir.
1071 Malazgirt zaferiyle Türkler Anadolu'ya girmiş ve zaferin hemen arkasından Sultan Alparslan'ın kumandanlarından Emir Mengücek tarafından Kemah civarında İlk Türk Beyliği olan Mengüçlü Beyliği kurulmuştur.[4] Mengücek Beyliği 1228'e kadar devam etmiş, Anadolu Selçuklu hükümdarı I. Alâeddin Keykubad tarafından sona erdirildikten sonra Erzincan, Anadolu Selçuklu Devleti'nin egemenliğine girmiştir. 1230'da Anadolu Selçukluları ile Harzemşahlar arasındaki Yassıçemen Muharebesi'ne sahne olan Erzincan Moğol istilasına uğramıştır. kısa bir dönem sonra İlhanlılar'ın egemenliğine girmiştir. İlhanlılar yöreyi beylerle (Vali) yönetmişlerdir. Son İlhanlı valisi olan Alaaddin Eretna ilhanlı hükümdarı Bahadır Han'ın ölümü (1335) üzerine İlhanlılarla olan bağını keserek görünüşte Celayirîler'e bağlı kalarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Böylece Erzincan 1335-1381 yılları arasında Eretna Devleti'nin hakimiyeti altında kalmıştır. Eretna Devleti'nin Erzincan'daki yöneticisi Pir Hüseyin'in 1379 yılında ölümü üzerine Mutahharten Bey yönetimi ele geçirerek; aynı yıl adına para bastırıp ve hutbe okutarak Erzincan merkez olmak üzere bağımsızlığını ilan etmiş ve Erzincan Beyliği'ni kurmuştur.
1401'de Yıldırım Bayezid tarafından Osmanlı egemenliğine katılan Erzincan kısa bir süre sonra Timur'un istilasından kurtulamamış ve devamında 1419'da Karakoyunlular'ın, 1455'te Akkoyunlular'ın eline geçmiştir. Otlukbeli ilçesinde 11 Ağustos 1473 tarihinde, Fatih Sultan Mehmet ve 100 bin kişilik Osmanlı ordusu ile Uzun Hasan ve 70 bin kişilik Akkoyunlu ordusu arasında gerçekleşen Otlukbeli Savaşı'nda kazanan Osmanlılar bölge üzerinde tam bir hakimiyet kurmamışlar, bir süre yerel beylerin yönetiminde bırakılmış, 1514'te Yavuz Sultan Selim tarafından savaşsız bir şekilde Osmanlı devletine katılmıştır. Erzincan 17. yüyılda Celali isyanlarından, 19. yüzyılda da ova köylerini basan Dersim aşiretlerinden zarar görmüştür.
I. Dünya Savaşı'nda Sarıkamış Savaşı'nın galibi General Nikolay Yudeniç komutasındaki Rus Kafkasya Ordusu 1915 yılının yaz aylarında Anadolu'ya taarruza geçmiş ve Erzincan'a kadar ilerlemiştir. Malazgirt'te karşı karşıya kalan iki ordu arasındaki savaşı'nı Osmanlı ordusu kazanmış ve Rus ordusu Malazgirt'i terk ederek Van'a doğru çekilmiştir. Böylece Türkler Malazgirt'te kazanarak yerleştikleri toprakları 844 yıl sonra, yine Malazgirt'te kazanarak korumuşlardır; ancak Rus ordusu geri dönerek 2 Temmuz 1916'da Erzincan Muharebesi'ni kazanarak Erzincan'ı işgal etmiştir. Rus ordusu ile birlikte hareket eden ayrılıkçı Ermeni çeteleri de Erzincan'a inmişler, 18 Aralık 1917 de Sovyet hükûmeti ile yapılan Erzincan Mütarekesi ile 11 Ocak 1918 de Rus askerleri bölgeden çekilmiş ancak Ermeni çeteleri katliama varan birçok kanlı olaya sebep olmuştur. Kazım Kara Bekir komutasındaki askerî birlikler 13 Şubat 1918 de Erzincan'ı 22 Şubat 1918 de Tercan'ı ermeni silahlı güçlerinden kurtarmışlardır.
Erzincan depremleri
Erzincan tarihinde değişik şiddetlerde 30'dan çok deprem olmuştur. Erzincan, 1939 ve 1992'da gerçekleşen iki büyük depremde büyük hasar görmüş binlerce insanını kaybetmiştir. 1939 depremi 20. yüzyılda yeryüzünde görülen 15 büyük depremden biridir. Bu depremde 32.000 kişi ölmüş, 4.125 kişi de ağır yaralanmıştır. 14.401 bina yıkılmış, 4.043 bina da ağır hasara uğramıştır. Deprem bölgesindeki kurtarma çalışmaları günlerce devam etmiştir. Özellikle Erzincan, Şebinkârahisar, Alucra, Fatsa, Erbaa ve Niksar cezaevlerindeki mahkûmlar büyük fedakarlıkla kurtarma çalışmalarına katılmışlardır. Bu çalışmalarından ötürü 241 mahkûmun para cezalarının tümü ve geri kalan cezalarının 4/5'ini bağışlayan bir kanun kabul edilmiştir.[5] Depremden sonra demiryolundan yukarı yeni bir şehir inşasına başlanarak bugünkü Erzincan şehri meydana getirilmiştir. Erzincan'da yıkıcı bir başka deprem de 13 Mart 1992'de yaşanmıştır. Bu deprem 6,8 büyüklüğünde olmuş, 653 kişi ölmüştür. Erzincan Bölgesinde son 1000 yıl içinde şiddeti 7' den daha büyük 10'dan fazla deprem yaşanmıştır.[6]
| Adı | Tarih | Enlem | Boylam | Şiddet | Can Kaybı |
|---|---|---|---|---|---|
| Erzincan - Erzurum | 1268 | 39,75 | 40,40 | IX | 15.000 |
| Erzincan - Erzurum | 1458 | 39,75 | 40,40 | X | 32.0000 |
| Erzincan - Erzurum | 21.12.1482 | 39,75 | 39,50 | IX | |
| Erzincan - Erzurum | 17.06.1584 | 39,75 | 39,50 | IX | 15.000 |
| Erzincan | 1784 | 10.000'den fazla | |||
| Erzincan | 1788 | ||||
| Erzincan - Refahiye | 20.05.1890 | 39,90 | 38,80 | IX | |
| Erzincan | 1930 | ||||
| Erzincan - Tercan | 21.11.1939 | VII | 43 | ||
| Erzincan | 27/12/1939 | X-XI | 32.938 | ||
| Erzincan | 12.11.1941 | VIII | 15 | ||
| Erzincan | 13.03.1992 | VIII | 653 |
Başbağlar Katliamı
5 Temmuz 1993'te akşam üzeri 100'e yakın PKK mensubu Kemaliye ilçesine bağlı Başbağlar köyünü bastı. Ezanın okunduğu sırada camiye giren örgüt mensupları cemaati zorla dışarı çıkardı.[7][8] 1,5 saat örgüt propagandası yaptıktan sonra tüm erkekler kurşuna dizildi, burada 29 sivil katledildi.[9] Daha sonra köy ateşe verildi ve 214 ev, köy okulu, köy camii ve halkevi yakıldı.[10] Yakılan evlerde saklanan 1'i kadın 4 kişi de yanarak can verdi.[11]
11 Temmuz 2005 tarihinde PKK'lılar Tunceli-Erzincan Karayolu'nu kesmiş, araçlarda bulunan yolcuların para ve ziynet eşyalarına el koyan PKK'lılar 1 askeri kaçırarak olay yerinden uzaklaşmıştır.[12]
Erzincan Doğu Anadolu Bölgesi'nin Kuzey Batı bölümünde yukarı Fırat havzasında 39 02 ve 40 05 kuzey enlemleri ile 38 16 ve 40 45 doğu boylamları arasında yer almaktadır. Yüzölçümü 11.815 km²[13] olup il merkezinin denizden yüksekliği 1.185 metredir. İlçeleri; Çayırlı, Erzincan, İliç, Kemah, Kemaliye, Otlukbeli, Refahiye, Tercan ve Üzümlü'dür. Birinci derecede deprem kuşağı üzerinde olan ilin 1939 Erzincan depreminden sonra şehir merkezi, şimdiki yerinde yeniden kurulmuştur.
Erzincan ili genellikle dağlar ve platolarla kaplıdır. Dağlar çeşitli yönlerde belli bir sıra içerisinde uzanır. Güneybatıdan Munzur Dağları, Kuzeybatıdan Refahiye Dağları il sınırlarına girer. Doğudan Erzurum'dan gelerek, batıya doğru uzanan Karasu Nehri ve Kop Dağları il alanını derinlemesine, aralarında geniş düzlükler bırakacak şekilde böler. Dağlar il topraklarının yaklaşık % 60'ını kaplar. Esence Dağı (Keşiş), ilin en yüksek noktasını (3.549 m) oluşturmaktadır. Köhnem Dağı 3.045 m, Sipikör Dağı 3.010 m, Mayram Dağı 2.669 m, Kop Dağı Tünel'nin geçtiği Kop Dağı 2.963 m, Mülpet Dağı 3.065 m, Munzur Dağları 3.449 m, Kazankaya Dağı 2.531 m, Ergan Dağı 3.256 m, Dumanlı Dağları 2.618 m ve Coşan Dağı 2.976 m'dir.
Erzincan ilinde ovalar, doğu-batı ve kuzey-güney doğrultusunda uzanan dağ sıraları arasındaki çöküntü alanlarında yer alır. Ovalar birbirine boğazlarla bağlanmıştır. Erzincan ovası, doğu-batı yönünde uzanır. Denizden yüksekliği 1.218 m olan ovanın uzunluğu 40 km, toplam alanı ise 500 km²'dir. Kuzeyinde, doğu-batı yönünde uzanan bir fay hattı vardır. Kalın bir alüvyon tabakasıyla kaplı olan ovada, sulu tarım yapılmaktadır. Orta verimlilikte olup, buğday, şekerpancarı ve fasulye yetiştirilmektedir. Fırat vadisinin iki yanında Sansa Boğazı'na dek olan alandaki çok sayıda düzlükler, Tercan ovalarını oluşturur. En genişi 180 km²'lik, Çadırkaya (Pekeriç) ovasıdır. Denizden yüksekliği 1.450 m ile 1.500 m arası olan bu ova kalın bir alüvyon tabakası ile örtülmüştür.
İl toplam alanının, 1/20'sini yaylalar kaplamaktadır. Güneyde Munzur Dağlarının uzantıları üzerinde, özellikle Koşan Dağı yöresindeki yaylalar, seyrek ve kısa otlarla kaplıdır. Yer yer meşeliklere rastlanmaktadır. Daha doğuda Erzurum-Erzincan-Bingöl sınırında bulunan Cemal Dağları'nın, Erzincan'da kalan uzantıları üzerinde, verimli yaylalar bulunmaktadır. Önemlileri arasında Çimen, Melan ve Sarıçiçek yaylaları zengin bitki örtüsüne sahip ilin en büyük ve en önemli akarsuyu Fırat ırmağıdır. Fırat 43,8 m³/sn ile 1320 m³/sn arasında değişen debisi ile sulama, enerji ve su sporları amaçlarıyla kullanılmaktadır. Tercan ovalarında Fırat'a, kuzeybatıda Keşiş Dağları'ndan çıkan, çayırlık dere ile güneydoğuda tuzla suyu katılır. Tercan ovasında suların birleştiği yerden itibaren Fırat'ın en büyük kolu karasu adını almaktadır. Yine Tercan Barajı ve Hidroelektrik Santrali buradadır.
Erzincan ovasında Fırat ırmağı iki yandan Mercan, Kom, Cimin, Pahnik ve Sürperen suları ile Çardaklı köyüne adını veren Çardaklı deresini alır. Irmak, Erzincan ovasından sonra, Bağıştaş'e kadar derin bir yatak içerisinde akar. Fırat ırmağı Kemaliye ilçesinde Kadıgölü suyu ile Miran suyunu aldıktan sonra, ilçenin güneydoğusunda Başpınar yakınlarında Keban Baraj Gölü ile Elazığ il sınırına girer. Refahiye ilçesinin bir kısmından çıkan suların dışındaki tüm suları bünyesinde toplar. Refahiye ilçesinin bu suları Çukurdere ve Orçul Çayı aracılığı ile Kelkit çayına dökülür. Bölgedeki bütün akarsular kısa boylu sel karakteri taşıyan dere ve çaylardır. İlkbahar mevsiminde eriyen kar suları ve yağan yağmurlarla kabarır, zaman zaman taşkınlara neden olurlar. İl sınırları içerisinde coğrafi önemi olan göl yoktur. Çayırlı ilçesinde Yedi göller ve Aygır gölü, Otlukbeli ilçesinde Otlukbeli Gölü, Kemaliye ilçesinde ise Kadıgölü gibi küçük göller bulunmaktadır.
Ormanlar Refahiye ve Kemah çevresinde meşe, gürgen, dış budak ve sarı çam olarak yoğunlaşmıştır. İl topraklarının 911.479 ha yaklaşık yüzde 76.57 si erozyona maruzdur.
Akarsular
İlin en büyük ve en verimli akarsuyu Karasu Irmağı'dır. Karasu Irmağı Fırat'ın en önemli iki kolundan biridir. Tercan ovaları ve Erzincan Ovası boyunca akar, Kemaliye ilçesinin güneydoğusunda Başpınar yakınlarında il sınırlarını terkeder. Karasu Irmağı geçtiği yol boyunca Çayırlık Dere, Tuzla Suyu, Mercan, Kom, Cimin, Pahnik ve Sürperen Suları, Çardaklı Deresi, Kadıgölü Suyu ile Miran Suyunu toplar.[14]
Dağlar
Erzincan dağlık ve platoluk bir coğrafyadır. Jeolojik yapı itibarıyla ikinci, üçüncü ve dördüncü zamanlarda oluşmuştur. Doğudaki Tercan Ovası, özel bir jeolojik yapı gösterir. Yöre, başkalaşım kayaçları arasına yerleşmiş geniş düzlükler ve dördüncü zamanda oluşmuş alüvyonlarla kaplıdır.[15]
İl topraklarının % 60'ını dağlar kaplar. Dağlar çeşitli yönlerde, sıralı uzanır. Güneybatıdan Munzur, kuzeybatıdan Refahiye Dağları il alanına girer. Doğudan Erzurum'dan gelerek batıya doğru uzanan Karasu, il alanını derinlemesine, aralarında geniş düzlükler bırakacak şekilde böler.[14]
Erzurum'un Aşkale İlçesinden batıya doğru uzanan Tercan Düzlükleri, kuzeyden ve batıdan Kop Dağları’nın uzantılarıyla çevrilidir. Tercan Düzlüklerinin bulunduğu çukurluğun batısında, Mülpet ve Keşiş Dağları bulunmaktadır. Kop Dağları, Çayırlı ilçesinin batısında iki kola ayrılmaktadır. Birinci kol, Erzincan il merkezinin kuzeyine doğru uzanır. İkinci kol güneydoğuya dönerek, önce Keşiş, sonra Mülpet Dağları’nı oluşturur.[14]
Coşan Dağı, ilin en yüksek (3976 m.) noktasıdır. Çukurluğu, doğudan Dumanlı ile Maryam Dağı sınırlar. Güneyinde ise Koşan, Murdelor, Eşilbaba Dağları bulunur. Erzincan Ovası’nın kuzeybatısında, Doğu Anadolu Bölgesi ve Karadeniz bölgelerini birbirinden ayıran Refahiye Dağları uzanır. Refahiye ilçesinin doğusunda Çimen Dağları, güneyinde Kutlutepe Dağı, güneybatısında ise Gülen Dağı bulunur.[16]
Güneydeki Munzur Sıradağlarının kuzeye bakan yamaçları ile Karasu Vadisinin sağ yakasında Karadağ, Çölen, Vank Dağları Kemah ilçesinin belli başlı yükseltileridir. İlin en kayalık ve sarp yeri Kemaliye, Kemah ve İliç ilçeleridir. Erzincan’ın dağları genellikle çıplaktır.[17]
Erzincan ilinin yüksekliğine göre dağları:[18]
| Dağın Adı | Dağ Grubu | Yükskliği (m) | İlçe |
|---|---|---|---|
| Kutlular Tepe | Munzur Silsilesi | 2980 | Kemah-İliç |
| Göltepeleri | Munzur Silsilesi | 3331 | Kemah |
| Haraminin Tepe | Munzur Silsilesi | 3239 | Kemah |
| Akbaba | Munzur Silsilesi | 3462 | |
| Kuştepe | Munzur Silsilesi | 3059 | |
| Heltepe | Munzur-Mercan Dağları | 3345 | Merkez |
| Esencetepe | Esence-Keşiş | 3349 | |
| Buzgölü Tepe | Esence-Keşiştepe | 3162 | |
| Kazdağı Tepe | Otlukbeli Dağları | 2762 | Otlukbeli |
| Karadağ | Karadağ–Köhnem Dağları | 3045 | |
| Keklikkıran Tepe | Karadağ–Köhnem Dağları | 2845 | |
| Kurtlu Tepe | Dumanlı Dağları | 2711 | |
| Kızıldağ-Peynirli Tepe | Dumanlı Dağları | 3025 | Sivas İl Sınırı |
Göller
Erzincan'ın doğal gölleri:[19]
| Gölün adı | Derinlik (m) | Yüzölçümü (hektar) | Yüksekliği (m) | İlçe |
|---|---|---|---|---|
| Otlukbeli Gölü | 15-18 | 0,65 | 1855 | Otlukbeli |
| Aygır Gölü | 10 | 1700 | Çayırlı | |
| Yedi Göller | 5 | 0,03 | 1650 | Çayırlı |
| Acı Göl | 15 | 0,03 | İliç | |
| Kadı Göl | 2 | 0,06 | 1000 | Kemaliye |
| Munzur Gölü | 20 | 5 | 2700 | Tunceli sınırı |
Bitki örtüsü
Erzincan Lawson yalancı servisi'nin (Latince: Chamaecyparis lawsonia) Türkiye'de doğal olarak yetiştiği tek yerdir. Geniş yapraklılardan Zeytin (Latince Olea europea), Zakkum (Latınce:Nerium oleander), Okaliptüs (Latince: Eucalyptus camaldulensis) endemik olarak yetişmektedirler. İğne yapraklılardan Fıstık çamı (Latince: Pinus pinea) en çok görülen türdür. Erzincan'da 276 endemik tür bulunmaktadır.[20]
Akarsu boylarında görülen kavak ve söğütlüklerin dışında, kısa ömürlü, cılız, otsu bitkiler yaygındır. Refahiye ve Kemah çevresinde, meşe, gürgen, dişbudak, sarıçam, bulunur. Köylerde ise; kiraz, şeftali, kayısı, elma, armut, erik, ceviz gibi meyve ağaçları vardır. Bundan başka, çok az miktarda ardıç, kavak gibi ağaç türleri ile böğürtlen, yemiş, geven, üvez, yabani gül, yabani erik, yabani ahlat, yabani alıç gibi ağaççıklara da rastlanmaktadır.[21] Dumanlı Dağları, sarıçam ormanlarıyla kaplıdır.[17]
İklim
Karasal iklim özelliklerine sahip olan Erzincan Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan Elâzığ ve Malatya dışındaki diğer tüm illerden daha ılıman bir iklime sahiptir. Doğu Anadolu ve İç Anadolu iklimleri arasında bir geçiş niteliği taşıyan Erzincan iklimi Doğu Anadolu Bölgesi basınç kuşaklarına, ilin yüzey şekilleri ve yükseltilerine göre yer yer farklılıklar göstermektedir. yıllık sıcaklık ortalaması 11,6 °C'dır. Çevre illere göre daha uzun ve sıcak yaz mevsimi yaşamaktadır. Kış mevsiminde ise, doğudan gelen Sibirya kaynaklı hava kütlesinin tesirinde kaldığı zamanlarda, oldukça sert kış günleri yaşanmaktadır. Don olayı genel olarak Kasım ayında başlayıp, Nisan ortalarına kadar sürmektedir. Erzincan ilinin ortalama kar yağışlı gün sayısı 21,9 toplam karla örtülü gün sayısı 29,4'dür. Kar yağışları da Ekim ayı sonlarında başlayıp, Nisan ayına kadar sürmektedir. Yağış itibarıyla, yıllık 32.5 mm.’lik yağış ortalamasına sahiptir. En yağışlı mevsim ilkbahardır. Genel olarak en fazla yağış Kasım ayında, en az yağış da Ağustos ayında kaydedilmektedir. Erzincan ili yıllık nem ortalaması (bağıl nem) %63,34’dür.[22]
Dört tarafı dağlarla çevrili olan il merkezinde aşırı yağışlı dönemlerde özellikle dağların bitki örtüsü açısından zayıf olmasından dolayı sel basmaları söz konusu olabilmektedir. Yeraltı sularının bolluğu ve Erzincan Ovasını sulayan Fırat nehri ve yan kollarının varlığı nedeniyle kuraklık yaşanmamaktadır. Erzincan'ın çoğunlukla dağlık oluşu nedeniyle Merkez, Kemah, Kemaliye ve Üzümlü ilçelerinde kısmen mikroklima özelliği hissedilmektedir.[23]
Erzincan Valisi, 1975 Ahlat doğumlu Hamza Aydoğdu'dur. Ağustos 2023/376 sayılı kararla Aksaray Valisi iken atanmıştır.
Erzincan Belediye Başkanı, Bekir Aksun (MHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %40,45 oy oranıyla seçilmiştir.[24]
2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Erzincan İl Genel Meclisi üye sayısı, 11 AK Parti, 6 MHP ve 5 CHP olmak üzere 22'dir. Erzincan Belediye Meclisi ise 14 AK Parti, 6 CHP ve 11 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[25]
2023 Genel seçimleri sonucu, Erzincan'ı temsilen TBMM'de AK Parti'den 1 milletvekili (Süleyman Karaman) ve CHP'den 1 milletvekili (Mustafa Sarıgül) seçilmiştir.[26]
Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[27])
Erzincan ili nüfusu: 243.399'dur. Bu nüfusun % 78,04' ü şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 11.815 km2'dir. İlde km2'ye 21 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkezde 109’dur.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,72 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Refahiye (% 14,75)- Otlukbeli (-% 2,81)
06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 İlçe, 15 belediye, bu belediyelerde 159 mahalle ve ayrıca 522 köy vardır.
| 2023 yılı sonunda Erzincan ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | ||||||||||||
| İlçe | Nüfus
2022 |
Nüfus
2023 |
Fark | Nüfus
Artışı % |
Belediye
Sayısı |
Mahalle
Sayısı |
Köy
Sayısı |
Köy
Nüfusu |
Şehir
nüfusu |
Şehirde
oturan % |
Alanı
km2[28] |
km2'ye
düşen kişi |
| Çayırlı | 8.112 | 8.415 | 303 | 3,67 | 1 | 3 | 47 | 5.160 | 3.255 | 38,68 | 1062 | 8 |
| İliç | 8.905 | 10.044 | 1.139 | 12,04 | 1 | 4 | 58 | 4.400 | 5.644 | 56,19 | 1382 | 7 |
| Kemah | 7.363 | 7.517 | 154 | 2,07 | 1 | 10 | 73 | 5.256 | 2.261 | 30,08 | 2311 | 3 |
| Kemaliye | 5.170 | 5.066 | -104 | -2,03 | 1 | 11 | 61 | 2.896 | 2.170 | 42,83 | 1207 | 4 |
| Merkez | 166.181 | 165.860 | -321 | -0,19 | 3 | 85 | 59 | 15.860 | 150.000 | 90,44 | 1521 | 109 |
| Otlukbeli | 2.492 | 2.423 | -69 | -2,81 | 1 | 3 | 10 | 936 | 1.487 | 61,37 | 320 | 8 |
| Refahiye | 11.269 | 12.984 | 1.715 | 14,17 | 1 | 5 | 121 | 8.775 | 4.209 | 32,42 | 1808 | 7 |
| Tercan | 15.653 | 16.573 | 920 | 5,71 | 4 | 17 | 70 | 6.416 | 10.157 | 61,29 | 1614 | 10 |
| Üzümlü | 14.078 | 14.517 | 439 | 3,07 | 2 | 21 | 23 | 3.751 | 10.766 | 74,16 | 591 | 25 |
| Erzincan | 239.223 | 243.399 | 4.176 | 1,72 | 15 | 159 | 522 | 53.450 | 189.949 | 78,04 | 11816 | 21 |
İlin yıllara göre nüfusları
| Erzincan il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1927[29] | 132.325 | 45 | %16 21.051 111.274 %84 | |
| 1935[30] | 157.344 | 49 | %19  | %14 21.735 135.609 %86 |
| 1940[31] | 158.498 | 50 | %1 | %13 20.131 138.367 %87 |
| 1945[32] | 171.868 | 50 | %8 | %13 21.876 149.992 %87 |
| 1950[33] | 197.770 | 47 | %15 | %14 27.820 169.950 %86 |
| 1955[34] | 215.592 | 50 | %9 | %16 34.412 181.180 %84 |
| 1960[35] | 243.005 | 50 | %13 | %20 48.229 194.776 %80 |
| 1965[36] | 258.586 | 53 | %6 | %22 57.397 201.189 %78 |
| 1970[37] | 276.122 | 53 | %7 | %28 78.195 197.927 %72 |
| 1975[38] | 283.683 | 53 | %3 | %30 85.184 198.499 %70 |
| 1980[39] | 282.022 | 54 | %1  | %34 95.228 186.794 %66 |
| 1985[40] | 299.985 | 54 | %6 | %37 112.307 187.678 %63 |
| 1990[41] | 299.251 | 57 | %0 | %48 144.144 155.107 %52 |
| 2000[42] | 316.841 | 59 | %6 | %54 172.206 144.635 %46 |
| 2007[43] | 213.538 | 69 | %33 | %54 114.437 99.101 %46 |
| 2008[44] | 210.645 | 69 | %1 | %54 113.231 97.414 %46 |
| 2009[45] | 213.288 | 69 | %1 | %56 118.695 94.593 %44 |
| 2010[46] | 224.949 | 69 | %5 | %60 134.028 90.921 %40 |
| 2011[47] | 215.277 | 69 | %4 | %58 125.324 89.953 %42 |
| 2012[48] | 217.886 | 69 | %1 | %59 129.439 88.447 %41 |
| 2013[49] | 219.996 | 70 | %1 | %57 126.120 93.876 %43 |
| 2014[50] | 223.633 | 69 | %2 | %58 129.575 94.058 %42 |
| 2015[51] | 222.918 | 70 | %0 | %57 127.176 95.742 %43 |
| 2016[51] | 226.032 | 70 | %1 | %58 130.304 95.728 %42 |
| 2017[51] | 231.511 | 70 | %2 | %56 130.224 101.287 %44 |
| 2018[51] | 236.034 | 70 | %2 | %73 172.931 63.103 %27 |
| 2019[51] | 234.747 | 70 | %1 | %76 177.564 57.183 %24 |
| 2020[51] | 234.431 | 70 | %0 | %77 179.972 54.459 %23 |
| 2021[51] | 237.351 | 70 | %1 | %78 184.199 53.152 %22 |
Erzincan'ın yıllık ortalama güneşlenme süresi 6,2 saattir. İldeki derelerde ve yan kollarında inşa edilen 10 adet baraj ve hidroelektrik santraliyle (HES) su enerjisinden faydalanılmaktadır. Erzincan 27 milyon ton kömür rezervine sahiptir ve yılda yaklaşık 65 bin ton kömür tüketilmektedir. İl sınırları içerisinde Kaynarca Kaynağı, Ilıca Kaynağı, Çermik (Kırkgözeler) Kaynağı, Ekşisu (Saztepe) ve Ekşisu (Bögert) olmak üzere 5 tane Jeotermal saha bulunmaktadır. Erzincan ilinde orman kaynakları 300.384,0 hektardır. Orman alanlarının % 36'sını koru, % 64'ünü baltalıklar oluşturmaktadır.[52] Erzincan İli'nde su kaynakları; akarsular, yeraltı suları, baraj ve suni göller olmak üzere üç grupta toplanır. Erzincan (Göyne) Barajı, Tercan Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Karakaya Mertekli Regülatörü ve Yeraltı Suları ve Kaynak Sular (Ekşisu, Bögert Maden Suları gibi). Fırat Nehri civarındaki kuyulardan belediyenin açmış olduğu sondajlar vasıtasıyla Erzincan'a su temin edilmektedir.[53]
Erzincan İli özellikle krom yatakları bakımından oldukça zengindir. Demir ve manganez kaynakları da bulunmaktadır. Sanayide kullanılan asbest, kireçtaşı, jips, perlit, tuz gibi kaynaklara da sahiptir.[52]
Erzincan genelinde sanayi çok gelişmemiştir. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Tarım bakımından ilin ova kesimiyle yüksek bölgeler arasında önemli farklılıklar vardır. Yüksek ve dağlık kesimde hayvancılık ön plana çıkmaktadır. Erzincan Ovasının batı kesimlerinde ve Üzümlü ilçesinde bağ ve bahçelik alanlar yaygındır. Yükseklik arttıkça kuru tarım egemen olmaya başlar.[54] Erzincan organize Sanayi Bölgesi kurulmuş ancak doluluk oranı henüz %34'tür. Ticaret daha çok il merkezinde toplanmıştır. Tarımsal ve hayvansal ürünler, küçük esnaf ve sanatkarların üretimi olan mamuller ve çeşitli sanayi mamullerinin faaliyetleri, iç piyasa faaliyetlerini oluşturur.
Erzincan ili keşfedilmeyi bekleyen birçok doğal güzelliğe sahiptir. Dört tarafı dağlarla çevrili bölge özellikle doğa sporları açısından çok cazip olanaklar sunmaktadır. Kemah, Kemaliye ve Refahiye İlçeleri bu tür faaliyetler için çok zengin seçenekler içermektedir. İl merkezinde Ilıca, Beytahtı, Girlevik Şelalesi, Çayırlı İlçesinde Aygır Gölü, Kemah'ta Soğuk Sular, Kemaliye'nin kendine has mimarisi, Otlukbeli ilçesinde doğal sit alanı olarak da kabul edilen Otlukbeli Gölü, Refahiye İlçesinde Dumanlı Dağları ve ormanlar ile Sakaltutan mevkiindeki Yıldırım Akbulut Kayak Tesisleri, Üzümlü’de, Bayırbağ Mesire Yeri ve Hıdırellez Gölü, Tercan’da ise Ağ Baba akla ilk gelen önemli yerleridir. İl, coğrafi yapısı itibarıyla genel olarak kış sporları, su sporları ve doğal güzellikleri olan mesire alanları ile de turizm için çok yönlü özellikler taşımaktadır. Urartu medeniyetinin günümüze ulaşmış en sağlam kentlerinden biri olan ve Arkeolojik sit olarak koruma altına alınan Altıntepe Ören Yeri de Erzincan sınırları içerisinde bulunmaktadır.[55] 2011 verilerin göre Erzincan'da konaklayan ve geceleyen turist sayısı 113.427'dir. Bunun 1.620'si yabancı turisttir.[56]
Erzincan'ın yöresel olarak meşhur tatlarından "cimin üzümü" Üzümlü ile özdeşleşmiş ve Erzincan döneri de bilinen tatları arasındadır. Hititler ile Urartular uygarlıklar döneminden günümüze kadar gelen Kemah Kalesi, şehir merkezinde bulunan Terzibaba Türbesi, Hıdır Abdal Sultan Türbesi ve Melik Gazi Türbesi, Tercan'da bulunan Orta Çağ Türk mimarisinin en ilginç ve önemli eseri kervansaray, hamam, mescit ve kendi türbesinden oluşan Saltukoğulları Hükümdarı II. İzzeddin Keykavus'un kızı Mama Hatun için yaptırdığı Mama Hatun Külliyesi, yine Tercan ilçesi Üçpınar köyünde bulunan ve 1854 yılında yapıldığı düşünülen[57] Abrenk Kilisesi, Ekşisu adı verilen böğert maden suyunun da elde edildiği Ekşisu kaplıcaları, Kemaliye ilçesinde bulunan Buz ve Ala mağaraları ile Refahiye ilçesinde bulunan, Köroğlu ve annesi Mihr-i Vefa'nın yaşadığı belirtilen[58] Köroğlu Mağarası, görülmeye değer yerler arasındadır.
Erzincan, E-80 Karayolu üzerinde kurulmuştur. 382 km devlet yolu, 797 km il yolu vardır. Çevre illern hepsine karayolu bağlantısı bulunmaktadır.[59] Demiryolu ile ulaşım 11 Aralık 1938 yılında gar binasının hizmete girmesiyle başlamıştır. Türkiye'nin kuzey demiryolu hattını oluşturan Haydarpaşa-Kars bağlantısı Erzincan'dan geçmektedir.[60] 4 Eylül 1988'de sivil hava trafiğine de açılan Erzincan Yıldırım Akbulut Havalimanından İstanbul, Ankara ve İzmir'e tarifeli uçuşlar yapılmaktadır.[61]
Konum Bilgileri Tablosu
| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı[62] | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km² | Rakım mt. | Merkeze km[63] | Ulaşan Yollar[63] |
| Erzincan Merkez | 1.521 | 1.216 |  /D.100-25, 24.50, 24.01, 24.26 | |||
| Çayırlı | 1954 | Tercan | 1.062 | 1.527 | 115 | D.100-26 (Mercan)=>24.02, 24.04 |
| İliç | Cumh.önce | 1.382 | 1.104 | 116 | D.877-03 | |
| Kemah | Cumh.önce | 2.311 | 1.068 | 51 | Erzincan=>24.50, Refahiye=>24.76 | |
| Kemaliye | Cumh.önce | 1.207 | 947 | 157 | D.877-04, Taşyol (24.61) | |
| Otlukbeli | 1990 | Çayırlı | 320 | 1.741 | 142 | D.100-26 (Mercan)=>24.02=>24.04 |
| Refahiye | Cumh.önce | 1.808 | 1.602 | 71 | /D.100-24, D.887-03, 24.76 | |
| Tercan | Cumh.önce | 1.614 | 1.421 | 99 | /D.100-26 | |
| Üzümlü | 1987 | Merkez | 591 | 1.397 | 22 | /D.100-25 |
| ERZİNCAN | Cumh.önce | 11.815 | ||||
1967 yılında Erzincan Kız Öğretmen Okulu ile temelleri atılan Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi olarak 12 fakülte, 3 yüksekokul, 3 enstitü, 12 meslek yüksekokulu, 12 koordinatörlük ve 16 uygulma ve araştırma merkezi ile eğitim öğretime devam etmektedir.
İlde, ilk ve orta seviyede eğitim-öğretim, Milli Eğitim Müdürlüğüne ne bağlı okullarda yapılmaktadır. Yaygın eğitim ise Halk Eğitim Merkezi aracılığıyla yürütülmektedir.
Dil
Erzincan ilinde kullanılan Türk şivesinin Doğu Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre, ilçe bazında ayrı gruplarda yer alır:
|
1. Doğu Anadolu ağızları 1.1.1. Ağrı, Malazgirt 1.2.1. Kars (yerli) 1.3.1. Posof, Artvin, Şavşat, Ardanuç, Yusufeli 1.4.1. Kemaliye, İliç, Ağın |
Erzincan Mutfağı
Yörede geleneksel beslenme düzeni etkinliğini sürdürmektedir. Beslenmenin temelini buğday ve buğday ürünleri ile hayvansal gıdalar oluşturur. Bulgur, yarma, tarhana, erişte, dövme en çok tüketilenlerdir. Özellikle bulgur, çok sayıda yemek türünde kullanılır. Kışlık, besin maddeleri hazırlanmasının yöre halkının yaşamında önemli bir yeri vardır. Bulgur, gendime (aşurelik buğday), tarhana, yarma, erişte kış için hazırlanan ürünlerin başlıcalarıdır. Ayrıca çeşitli sebzeler ve meyveler kurutularak, reçel yapılarak değerlendirilmektedir. Yöre mutfağı yemek türleri bakımından zengindir. Bunların çoğunluğunu hamur yemekleri oluşturur. Eşgili, kesme çorba (un çorbası), yaprak sarma başlıca yemek türleridir. Ayrıca su böreği ve özellikle kete ve tatlılar çokça tüketilen hamur işlerindendir.
2020-2021 sezonunu, futbol takımı 24 Erzincanspor, 2. Lig grup 5.si olarak tamamlamıştır. BAL takımı Ulalar Belediye Spor ve Futbol kadınlar 3.liginde Gençler Gücü S. devam etmektedir. Ayrıca voleybol bölgesel liglerinde 2 takımdan Erzincan Gençlik 2. lige çıkmıştır.
Ziraat Türkiye Kupası'nda 24 Erzincanspor, 4. tura kadar çıkmış ve Ümraniyespor'a elenmiştir.
Önemli spor tesisleri: Erzincan 13 Şubat Şehir Stadyumu (12.981), 13 Şubat Spor Salonu (1.626), Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu (1.000) ve Ergan Dağı Kayak Merkezi'dir.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
