Sarıçam (bitki)

Sarıçam (Pinus sylvestris), çamgiller (Pinaceae) familyasından Kuzey Avrupa, Kuzey Asya, İspanya ve Anadolu'da yayılış gösteren çam türü.^[1] Avrupadan getirilen fidanlar Kuzey Amerika'daki eyaletlerde dikilmiştir.^[2][3]

Sarıçam (bitki)
Korunma durumu
Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae Şube: Tracheophyta Sınıf: Pinopsida Takım: Pinales Familya: Pinaceae Cins: Pinus Tür: P. sylvestris
İkili adlandırma
Pinus sylvestris L., Sp. Pl.: 1000 (1753). Vikitür'de Pinus sylvestris ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur. Wikimedia Commons'ta Sarıçam ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Dağılımı

Pinus sylvestris

Sarıçam Yaprağı

Bolu Dağında bulunan sarıçam ormanı

Morfolojik özellikleri

Adını, levhalar halinde ayrılan gövde kabuğunun tilki sarısı renginden alır. Narin gövdeli, sivri tepeli ve ince dallı bir ağaçtır. Yetişkin bireylerinin boyu 40 metreyi aşar. İğne yaprakları ikili, mavi-yeşil, kıvrık, sık dizilmiş, genellikle 4–5 cm uzunlukta, uçları sivri, genellikle 100 yıl, nadir olarak da 120 yıl ömrü vardır.^[4] Kozalakları mat gri-kahverengi, konik, kısa veya uzun saplı uçları aşağıya doğru yönelmiş, tek veya 2-3'ü bir arada, 3–7 cm uzunluk ve 2–4 cm genişliktedir. Tohumları gri veya siyahımsı yumurta biçimindedir.

Birçok bölgede sarıçam karaçam ile beraber bulunur. Karaçam ile sarıçamın farkı; karaçamın gövdesi daha boz koyu bir renkte dalları daha kalındır. Karaçam yaprakları sarıçama göre daha koyu yeşil ve daha uzundur.^[5]

Ekolojik özellikleri

Uygun yerlerde hızlı gelişir. Soğuk iklim ve rüzgara karşı dayanıklı, bol güneş ister. Kumlu ve killi topraklarda gelişebilir. Nisbi nemi çok düşük olan iklimlerde ve kuru topraklarda gelişemez. Kazık kökleri sayesinde fırtınalara dayanıklıdır.

Yayılışı

Kuzey Avrupa'ya özgü tek çamdır;^[6]  Batı Avrupa'dan Doğu Sibirya'ya, güneyden Kafkas Dağları'na ve Anadolu'ya ve kuzeyden Kuzey Kutup Dairesi'nin iç kısmına kadar uzanır. Menzilinin kuzeyinde, deniz seviyesinden 1.000 m'ye kadar yetişirken, menzilinin güneyinde 1.200-2.600 m yükseklikte yetişen bir dağ ağacıdır. Estonya'da yetişen 700 yaşında büyük örneği görülmüştür.^[7]

Sarıçam kozalakları

Türkiye'de Batı ve Doğu karadeniz'de güneye bakan yamaçlarda, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Sarıkamış'da, Güney Marmara, Yozgat, Sivas, Kırşehir ve güneydeki sınırını Kayseri Pınarbaşı'da yapar.Türkiye'de sarıçamların kapladığı alan 757.426 hektardır.Sakarya Karagöl yaylasında bulunan sarıçam 200 yaşından fazla olup anıt ağaç olarak tescillenmiştir. 19 metre uzunluğa 4 metre çapa sahiptir.^[8]

Varyantları

Pinus sylvestris var. sylvestris :İskoçya ve İspanya'dan orta Sibirya'ya kadar olan aralıkta yetişir.

Pinus sylvestris var. hamata^[9] :Balkanlar, Türkiye'nin kuzeyi, Kırım ve Kafkasya bölgelerinde yetişir.

Pinus sylvestris var. mongolica : Moğolistan ve güney Sibirya ile kuzeybatı Çin'in bitişik bölgeleri.

Pinus sylvestris var. nevadensis :Güney İspanya'daki Sierra Nevada ve muhtemelen diğer İspanyol popülasyonları

Pinus sylvestris var. cretacea :Rusya ve Ukrayna arasındaki sınır bölgelerinden

Pinus sylvestris hamata

Dış bağlantılar

• Sarıçam el kitabı17 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.