Emir Mengücek

Emir Mengücek, (Osmanlıca: امیر احمد منگجک; Emir Ahmed Mengücek^[1],1071 - 1118^[2]) Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Alp Arslan'ın komutanlarından, 1080'de Mengücekliler Devleti'nin kurucusudur.

Divriği Ulu Cami portal

Emir Mengücek, her biri ait oldukları Oğuz boylarının veya bu boyların oymaklarının beyi olan Savtekin, Sanduk, Emir Afşin, Süleyman Şah, Altuntas, Atsız, Aksungur, Danişmend Gazi, Artuk, Saltuk, Çavlı, Çavuldur,^[3] Gevherayin, Porsuk, Bozan gibi Alp Arslan'ın ordusunda yer alan zamanın en büyük kumandan ve emirlerinden biriydi.

Alp Arslan, Malazgirt Savaşı'ndan sonra Emir Saltuk'a Erzurum ve çevresini; Emir Artuk Bey'e Mardin, Diyarbakır, Malatya, Harput ve çevrelerini; Emir Melik Dânişmend Gazi'ye Kayseri, Sivas, Tokat, Niksar, Amasya ve çevrelerini; Emir Çavuldur'a Maraş, Saros ve çevrelerini; Emir Mengücek'e ise, Erzincan, Kemah, Şarkikarahisar ve çevrelerinin fethi görevini vermiştir.

Bu nedenle Mengüceklilerin ilk vatanları Kemah ve Erzincan dolaylarıdır. Daha sonra sınırları içerisine Şarkikarahisar ve Divriği yörelerini de katmışlar, başkentlerini Divriği'ye taşımışlardır. Mengücek Bey öldükten sonra yerine oğlu İshak Bey geçti. Onun zamanında toprakları Danişmendliler tarafından alındı. İshak Bey 1142'de öldükten sonra devletin toprakları Erzincan yöresi ve Divriği yöresi olmak üzere ikiye ayrıldı. Divriği kolunun yönetimi Süleyman Bey'e verildi. Burası kısa bir süre sonra Selçuklulara bağlandı. Erzincan kolunun yönetimi ise Davut Bey'e kaldı. Burası 1228'de I. Alaeddin Keykubad tarafından Selçuklulara bağlandı.

1116 yılında Bizanslılarla Selçuklu Hanedanı arasında cereyan eden Bolybotum (Bolvadin) Savaşı'nda, Büyük Selçuklu Sultanı Müizzeddin Melikşah ordusunu güneydeki dağın yamacına, Emir Mengücek ise ordusunu kuzeydeki dağın yamacına yerleştirmiş, işte bu durum üzerine sultanın çekildiği dağa Sultan dağı, Emir Mengücek'in çekildiği dağa da Emir dağı adı verilmiştir. Afyonkarahisar ilinin ilçelerinden olan Sultandağı Sultan Dağları'nın eteklerinde, diğeri Emirdağ ise Emir Dağları'nın eteklerinde bulunmaktadır.

Notlar

1. eski Türkçede Mengü: edebi, daimi, sonsuz anlamına gelir.
2. "Mengücekler". 10 Eylül 2016. 20 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
3. Oğuz boyların biridir, Çuvaldar veya Çavundur diye söylenir.

Kaynakça

• İbn Bibi, El Evamirü'l-Ala'iye Fi'l Umuri'l-Ala'iye (Selçuk-name).
• Prof. Dr. Necati DEMİR, Çankırı'nın Fatihi Kara Tekin Gazi 10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar