YouTube
Google'a ait video paylaşım servisi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Google'a ait video paylaşım servisi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
YouTube, Google'a ait bir Amerikan çevrimiçi video paylaşım ve sosyal medya platformudur. Merkezi San Bruno, Kaliforniya'da olan platform; 15 Şubat 2005'te üç eski PayPal çalışanı tarafından kuruldu. Platform; kullanıcılarına video yükleme, izleme ve paylaşma imkânı sunmakta olup medya şirketleri ve kullanıcı üretimi videoların gösterimi için WebM, H.264 ve Adobe Flash Video teknolojilerini kullanır. Genel olarak video klipler, televizyon klipleri, müzik videoları, video bloglar, kısa özgün videolar ve eğitim videoları gibi içerikler yayınlanmaktadır.
 | |
| Türü | Yan kuruluş |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 15 Şubat 2005) |
| Merkez | 901 Cherry Avenue, San Bruno, Kaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri |
| Merkez ülkesi | Amerika Birleşik Devletleri |
| Hizmet alanı | Dünya çapında, (erişim engelli ülkeler hariç) |
| Girişimci(ler) | |
| Sahibi | Google LLC |
| CEO | Neal Mohan |
| Önemli kişiler | Neal Mohan (CEO) Chad Hurley (Danışman) |
| Endüstri | İnternet, video barındırma |
| Gelir | US $28.8 milyar (2021) |
| Ebeveyni | Alphabet Inc. (2006-günümüz) |
| Yan kuruluşları | YouTube Music, YouTube TV, YouTube Kids, en:YouTube Studio, YouTube Shorts |
| Slogan(lar) | Broadcast Yourself (2005-2012) |
| Website | YouTube.com |
| Yazılımı | Python[1] ve kişiye özel JavaScript |
| Site türü | Video barındırma |
| Reklâmcılık | Google AdSense |
| Tescil | Yükleyici telif hakkını saklı tutar. (Standart lisans); İsteğe bağlı Creative Commons |
| Kullanıcılar | 2.514 milyar |
| Diller | Kullanıcı arayüzü için 76 dil mevcut.[2] |
| Başlangıç | 15 Şubat 2005 |
| Mevcut durumu | Aktif |
.svg){kind=icon}
YouTube üzerindeki içerikler genelde bireyler tarafından yüklenir. Fakat CBS, BBC, Vevo, Hulu gibi şirketler ve diğer organizasyonlar da YouTube ortaklık programı ile içeriklerinin bir kısmını yayımlamaktadır.[3] Site içi üyelik almayan kullanıcılar videoları izleyebilirken onaylı üyeler ise kendi yayın kanallarına video yükleyebilirler. Saldırganlık potansiyeli olan içerikler sadece on sekiz yaşından büyük olduğunu onaylayan üyeler tarafından izlenebilir. 2014 yılından itibaren üyeye para kazandırma modeline geçmiştir. Üye, hesap ayarlarından para kazanmayı aktif hâle getirdikten sonra yüklediği videolardan izlenme başına ödeme almaktadır. Örneğin 1 milyon izlenen videodan 2 bin-20 bin USD arası para kazanılabilmektedir. Ücret; videonun konusunun türüne ve farklı algoritmalara göre değişebilmektedir.
YouTube, önceleri PayPal çalışanı olan Steve Chen, Chad Hurley ve Jawed Karim tarafından kurulmuştur.[4] Hurley; Indiana University of Pennsylvania'da tasarım, Chen ve Karim ise University of Illinois at Urbana Champaign'de bilgisayar bilimi bölümünden mezun olmuştur.[5]
Medyada sıkça tekrarlanan bir hikâyeye göre Hurley ve Chen, 2005 yılının ilk aylarında YouTube sitesini kurma fikrini geliştirdi. Buna neden olan, Chen'in San Francisco'daki apartmanında yapılan bir akşam yemeği partisi esnasında onların video paylaşımında yaşadıkları sorunlardı. Karim partiye katılmadı ve olayların böyle vuku bulduğunu reddetti. Ama Chen, YouTube fikrinin bir akşam yemeği partisi esnasında bulunduğunu onayladı.[6]
Karim, YouTube fikrinin ilk kez 2004'teki Super Bowl XXXVIII esnasında Janet Jackson'ın göğüs frikiği kazası ve 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisinin ardından ortaya çıktığını söyledi. Karim, bu tarz olayların çevrimiçi videolarını bulmanın zorluğunu yaşıyordu. Bu da bir video paylaşım sitesi fikrine önderlik etti.[7] Hurley ve Chen, YouTube fikrinin ortaya çıkış esasının bir çevrim içi arkadaşlık servisinin video versiyonunu kurma fikri olduğunu belirtti ve Hot or Not isimli siteden ilham aldıklarını söylediler.[8][9]
YouTube ilk başlarda girişimci finansmanı ile başlayan bir teknolojiydi. 11,5 milyon dolarlık ilk yatırımını Kasım 2005 ve Nisan 2006 arasında Sequoia Capital şirketinden aldı.[10] YouTube'un ilk yıllardaki yönetim merkezi San Mateo şehrindeki bir pizzacı ve Japon restoranının yukarısındaydı.[11] 14 Şubat 2005 tarihinde www.youtube.com ismindeki alan adı aktif hâle geldi ve sonraki aylarda internet sitesi geliştirildi.[12]
İlk YouTube videosu, sitenin ortak kurucularından Jawed Karim'in San Diego Hayvanat Bahçesi'nde çekip paylaştığı Me at the zoo isimli içerikti.[13] Video 23 Nisan 2005'te site üzerinden paylaşıldı ve günümüzde hâlen izlenebilir durumdadır.[14]
2005 Mayıs'ta YouTube, beta sürümünü yayımladı. Altı ay sonra kasım ayında ise site resmî olarak yayıma geçti. Site hızlı bir şekilde büyüdü. 2006 Temmuz'da şirket, her gün 65.000'den fazla yeni video yüklendiğini ve 100 milyondan fazla video izlendiğini duyurdu.[15] Pazar araştırmacısı comScore'dan yayımlanan 2010 Mayıs'taki verileri göre YouTube, ABD'de çevrimiçi video tedarik eden siteler arasında %43'lük bir pay alarak piyasasını domine etti ve toplamda 14 milyardan fazla video izlenme istatistiğine ulaştı.[16]
Ekim 2006'da Google şirketi, YouTube'u 1,65 milyar dolara hisseleri arasına kazandırdığını duyurdu. Anlaşma, 13 Kasım 2006'da sonuçlandırıldı.[17]
Şubat 2015'te YouTube, siteyi ziyaret eden çocuklar için yeni bir uygulama piyasaya sürdü. YouTube Kids isimli bu uygulama ailelere çocuklarının izleme sürelerini kısıtlama ve izlenen içeriği belirleme gibi özellikler sunuyor.[18] Orijinal olarak 12 Kasım 2014'te ise YouTube Red hizmeti başlatıldı ve yalnızca YouTube'da ve Google Play Müzik'e katılan etiketlerden müzik ve müzik videoları akışını sunarak hizmet sundu.
YouTube video formatı olarak flash video formatı (*.flv) kullanıyordu. Web sitesinde istenen video klipler, flash video olarak izlenebilmekte veya bilgisayara *.flv formatında dosya olarak indirilebiliyordu. Video klipleri izlemek için Adobe Flash eklentisi bilgisayarda kurulu olmalıydı. Eklenen video klipler, YouTube tarafından otomatik olarak 320x240 piksele küçültülerek flash video formatına (.flv) dönüştürülüyordu. Mart 2008'de yüksek kalite olarak 480x360 piksel seçeneği eklenmiştir. Daha sonra 720p, 1080p ve 4K eklenmiştir. Şu anda ise son teknoloji olan 8K sistemi beta olarak kullanılmaya başlanmıştır.[19][20]
AVI, MPEG veya Quicktime gibi video formatına sahip videolar kullanıcı tarafından YouTube'a en fazla 1 GB kapasitesinde yüklenebilmektedir.
YouTube platformunda kullanıcılar, var olan video klipleri izleyebilmekte ayrıca istediğinde kendi video klibini YouTube'a ekleyebilmektedir.
Bu platformda yer alan kullanıcının geliştirdiği içerikler, kişisel amatör klipler, video klipler, film-TV programları parçacıkları ve müzik videolarından oluşmaktadır. Kullanıcılar tarafından YouTube'a günlük yaklaşık 65.000 adet yeni video klip eklenmekte ve 100 milyona yakın video klip izlenmektedir.
Kullanım koşullarına uymayan video klipler kullanıcıların bildirimleri ile YouTube yetkilileri tarafından incelenerek silinmektedir.
YouTube üyeleri, izledikleri video klipleri değerlendirip not verebilmekte ve ayrıca izledikleri video klip hakkında yorum yazabilmektedir.
YouTube, videolara HTML 5 özelliğini ekleyerek Flash Player'a gerek duymamaktadır. Bu özellik sadece IE9, Firefox 4+, Chrome, Microsoft Edge ve Opera güncel sürümünde mevcuttur. IE9, Windows XP'yi desteklememektedir.
YouTube üyelerinin kanallarını daha uygun hâle getirebilmesi için "kanal türleri" vardır.
Bildirici kanallar çoğunlukla mevcut olan haber kanallarından oluşup genel medya kanallarının sağladığı klipleri sunarlar. CNN, Fox ve NBC bunlara birkaç örnek olarak sunulabilir. Bunların dışında siteden para kazanabilmek için "Partner Programı" mevcuttur. Mayıs 2007'de YouTube, tanınmış üyelerini YouTube Partnerliği'ne davet etmiş,[21] sonradan üyelerin kullanımına açmıştır. Bu programa üye olabilmek için videoların kendi eseri olması ve binlerce kez izlenmesi gerekmektedir. Program, yüz yirmi ülkede uygulanmaktadır.[22]
YouTube'un kullanım şartları gereği kullanıcılar telif hakkı izni alınmış videolar yükleyebilirler. Pornografi, şiddet, tehdit, reklam ve suç sayılan içerikler YouTube'a yüklenemez. Telif hakkını elinde bulunduran şirketler eklenen videoları sildirme hakkına sahiptir. Bu hak, film ve müzik videolarında sık sık uygulanmaktadır. Bu engellemelerin çoğunu YouTube'un Content ID adındaki otomatik telif hakkı algılayıcısı yapar.
Uygunsuz bulunan bir içeriğin bildirilmesinde YouTube topluluğu üyelerine oldukça fazla iş düşmektedir. Uygunsuz bir içerik bildirme anonim olarak yapılır. Bunun anlamı ise uygunsuz içerik bildiriminin kimin tarafından yapıldığının bilinmemesidir.
YouTube politikaları çerçevesinde uygunsuz olarak bildirilen içerikler, yayımdan otomatik olarak kaldırılmaz. Bu içerikler bazı kurallar çerçevesinde incelenir. Bu kurallar:
YouTube video paylaşım sitesi, şu sıralar sitede yayınlanan ve telif hakkı ile korunan videolar nedeniyle yasal sorunlar yaşamaktadır. Yakın gelecekte yüklü tazminat davalarını kaybetme tehdidiyle karşı karşıyadır. Ancak birkaç firma ile yapılan anlaşmalar ile YouTube, bazı telif hakkı ile korunan videoları yayımlama hakkına sahip olmuştur.
YouTube'a Türkiye'den erişim, mahkeme kararlarıyla 5 kez engellenmiştir.
Suudiler ise sakıncalı bulduğu içeriği (erişkin içerikler gibi) otomatik olarak engellemektedir.
Altın Kalkan Projesi gereği çeşitli zamanlarda Çin'de engellenmektedir. Tayvan YouTube'unun gelmesi ile birlikte Tayvan bayrağının ülkede sansürü 18 Eylül 2007'de engellemeye sebep vermiştir. Engelleme boyunca YouTube URL'leri Çin'in yerel arama motoru Baidu'ya yönlendirilmekteydi. Engelleme 31 Ekim'de kalkmıştır.[29]
Adaylık verilen videolar kullanıcılar tarafından hazırlanan orijinal videolardır.
| Kategori | Kazanan Video[30][31][32] | Kullanıcı |
|---|---|---|
| Sevimli | "Kiwi"15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | Madyeti4715 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Komedi | "Smosh Short 2: Stranded"14 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Smosh Kısası 2: Mahsur kalan) | smosh20 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ilgili madde) |
| Yorumlama | "Hotness Prevails/Worst Video Ever"11 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Sıcaklık Direnişleri/Şimdiye Kadarki En Kötü Video) | thewinekone20 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ilgili madde) |
| Yaratıcılık | "Here It Goes Again"15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Yine Giden Burada) | OkGo15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ilgili madde) |
| Esinlendirici | "Free Hugs Campaign"16 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Serbest Sarılma Kampanyası) | PeaceOnEarth12316 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Yılın Müzisyeni | "Say It's Possible"16 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Mümkün Olduğunu Söyle) | terranaomi20 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ilgili madde) |
| Dizi | "Ask A Ninja Question 1 "Ninja Mart Store""18 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Ninja'ya Sorun Soru 1: Ninja Bakkalı) | digitalfilmmaker20 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Kategori | Kazanan Video[33][34][35][36][37][38][39][40] | Kullanıcı |
|---|---|---|
| Sevimli | "Laughing Baby"14 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Gülen Bebek) | gsager123414 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Komedi | "Potter Puppet Pals in "The Mysterious Ticking Noise"14 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Potter kukla dostları: "Gizemli rahatsız edici ses"'te) | NeilCicierega14 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Yorumlama | "LonelyGirl15 is Dead!"16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Lonelygirl15 Öldü!) | WHATTHEBUCKSHOW13 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Yaratıcı | "The Original Human TETRIS Performance by Guillaume Reymond"14 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Guillaume Reymond'dan orijinal İnsan Tetrisi performansı) | notsonoisy14 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| İnanılmaz | "Battle at Kruger"13 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Kruger'da savaş) | Jason27514 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Esinlendirici | "Blind Painter"27 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Kör ressam) | texascountryreporter18 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Tanımlayıcı | "How to solve a Rubik's Cube (Part One)"16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rubik kübü nasıl çözülür: Birinci Bölüm) | pogobat7 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Müzik | "Chocolate Rain"14 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Çikolata Yağmuru) | TayZonday20 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Politik | "Stop the Clash of Civilizations"16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Toplumların Çatışmasını Durdurun) | AvaazOrg31 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Dizi | "The Guild - Episode 1: Wake-Up Call"16 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. — first in "The Guild" series (article) | watchtheguild15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Kısa Film | "my name is lisa"15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Benim Adım Lisa) | sheltonfilms15 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
| Spor | "balloon bowl"6 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Balon Bowlingi) | davetheknave6 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |
YouTube'un popülerliği birçok YouTube kullanıcısının internette ün kazanmasına neden olmuştur. Bu kullanıcılar kendi ülkelerindeki videoları ile farklı yollarla ünlenmişlerdir. YouTube'un en fazla takip edilen şahıs hesabı MrBeast'dir. Bir başka YouTube kullanıcısı Massachusetts'li eski resepsiyonist Brooke Brodack, NBC'nin bir programına 18 aylık sözleşme imzalamıştır. YouTube'un bir zamanlar en fazla takip edilen kullanıcısı lonelygirl15'in de gerçekte Yeni Zelandalı bir aktris olan Jessica Lee Rose olduğu ve videolarını birkaç film yönetmeni ile yaptığı açıklanmıştır. Chris Crocker, 11 Eylül 2007'de Britney Spears ile ilgili yayımladığı videosu ile kısa sürede dikkat çekmiştir.
YouTube başarılı müzisyenlerin yetişmesine olanak vermiştir. Terra Naomi, koşu bandı kullanarak klip çekmiş olan OK Go ve kendi yapmış olduğu videoları ile tanınan Tuana Mey bu müzisyenlerin arasındadır.
YouTube'daki videoları sayesinde internette tanınmış olan kişiler de vardır. Bu kişilere "YouTube Ünlüleri" de denilebilir. Bunlardan bazıları;
Brooke Brodack Haziran 2006'da Carson Daly'nin yapımcısı olduğu programlar ile 18 aylık anlaşma imzalayarak YouTube'dan medyaya geçen ilk kişidir. YouTube'dan para kazanmaya başlamak için abone olmanız ve videolarınızın 1 günde 1000 saatlik izlenmesi gerekir.[41] 31 Ocak 2007'de, Lisa Donovan'ın (LisaNova) Fox'un skeç komedi programı MADtv'nin 12. sezon bölümlerine katıldığı açıklanmıştır.[42]
YouTube'a, çektikleri videoları ile katkıda bulunmuş kişilerin YouTube üyelerine düzenlediği güncel ve uluslararası bir buluşmadır. İlk buluşma Ocak 2007'de Hollywood, Kaliforniya'da; ikinci buluşma San Francisco, Kaliforniya'daki Pier 39'da düzenlenmiştir. Caitlin Hill, Ben Going, Smosh, Paul Robinett ve lonelygirl15'te Danielbeast rolünü oynamış Yousef Abu-Taleb, Kaliforniya'daki bu buluşmaya katılanlar arasındadır. 7 Temmuz 2007'de New York'ta düzenlenmiş üçüncü buluşmada Christine Gambito (HappySlip12 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) tarafından hazırlanan davet videosu 2,6 milyondan fazla kez izlenmiştir. YouTube'da tanınan Brooke Brodack (Brookers), Caitlin Hill (TheHill88), Charles Trippy ve Kevin Nalty (nalts) buluşmaya katılanlar arasındadır.[43] 8 Ağustos 2008'de Toronto, Kanada'da başka bir önemli buluşma yapılmıştır.
YouTube'da her sene yapılan bir etkinliktir. Genel olarak yapılan yılın sonuna doğru YouTube Rewind videosu yayımlanır. Bu videoda o yılın eğilimler ve popüler kesiminden göndermeli şekilde bahsedilir. Yapılabiliyor ise eğilimleri başlatan kitle videoda oynar. eğer oynamak istemezler ise normal insanlar oynatılır.
Bu etkinlik en son 2019'da yapılmıştır. Daha sonraki yıllarda COVID-19 ve farklı nedenlerle düzenlenmemiştir.
YouTube, 20 Mart 2015'te başlayacak YouTube Academy projesi ile online içerik üreticilerine YouTube’da fenomen olmak için ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve ipucunu sunmaya başlayacak. Google yetkilileri "YouTube Academy eğitim programı kapsamında; içerik üreticilerini yoğun izleyici ve içerik trafiği arasında farklılaştırarak hızla gelişen dijital video dünyasında başarılı olabilmelerini sağlayan pek çok bilgiyi bir araya getirdik" diyor.[44]
19 Haziran 2007 tarihinde Paris'te yeni yerelleştirme sistemi tanıtılmıştır.
YouTube, geliştiriciler için API hizmeti de sunmaktadır. Kullanıcılar bu hizmet kapsamında YouTube videolarını kendi site veya bloglarından yayımlayabilirler.
