World Wide Web

World Wide Web, Dünya Çapında Ağ (kısaca WWW veya Web), İnternet üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hiper-metin dokümanlarından oluşan bir bilgi sistemidir. Bu dokümanların her birine web sayfası adı verilir ve web sayfalarına İnternet kullanıcısının bilgisayarında çalışan web tarayıcısı adı verilen bilgisayar programları aracılığıyla erişilir. Web sayfalarında metin, resim, ses, video ve diğer çoklu ortam ögeleri bulunabilir ve bağlantı (link) adı verilen hiper-bağlantılar ile başka web sayfalarına geçiş yapılabilir.

Wikipedia.org civarındaki ağ (2004)

İnternet ve web terimleri aynı olguyu tanımlamaz. Zira web sadece İnternet üzerinde çalışan bir servistir. Web kavramı, CERN'de bir bilgisayar programcısı olan Tim Berners-Lee'nin HTML adlı metin işaretleme dilini geliştirmesiyle oluşmuştur.^[1] Bugün de kendisinin başkanı olduğu W3C (World Wide Web Consortium) tarafından standartları belirlenmektedir.

Yapısı

Web'in temeli İnternet'tir. Web İnternet üzerinde kurulmuştur ve İnternet'in sunduğu mekanizmalardan çoğunun kullanılmasını sağlar. İnternet'in fiziksel görünüşleri –bilgisayarlar, ağlar ve servisler– dünya üzerindeki diğer binlerce bilgisayara bağlanmamıza izin verir. Web, İnternet'in en tepesindeki soyutlanmış genel servisler kümesidir. World Wide Web (W3), insanların fikir ve projelerinin paylaşılmasını sağlayan bir bilgi ve kültür havuzudur. İstemci-sunucu uygulamaları ile yapılan birçok organizasyon üzerinde web tarayıcıları istemci olarak çalışabilirler. Web yürütümü standart istemci-sunucu modelini izler. Web tarayıcısı adı verilen programı çalıştıran bir istemci bilgisayar ile web sunucu yazılımı çalıştıran bir sunucu bilgisayar arasındaki etkileşime "istemci-sunucu" etkileşimi adı verilir. İstemci bilgisayar, sunucudan HTTP'yi (Hypertext Transfer Protocol) ve İnternet mesaj standardı TCP/IP'yi kullanarak bir belge ister ve sunucu, istemcinin göstereceği belgeyi verir.

World Wide Web ifadesi HTTP ile anlaşan sunucuların kolektif ağını ifade etmek için kullanılır. HTTP, var olan bilgilerin kullandıkları protokolün küresel yapısıdır.

Web tarayıcıların ve sunucuların kendi aralarında iletişim için kullandıkları protokole HTTP (Hypertext Transfer Protocol) adı verilir. Bunun için web sunuculara genellikle HTTP sunucu denir.

Sunucular ve istemciler arasındaki iş paylaşımı

Tarayıcı, istemcinin isteğini sunucuya isim sunucularının, alan adı (domain) isimlerinin, adres isimlerinin ve fiziksel konumların tutulduğu diğer araçlarla iletir.

Bilgiler web sunucuya gelince, sunucu onları başka bir işleme gönderir (arama işlemi veya bir uygulama) ve bir süre bekler. Cevabı alırsa nesneyi hedef tarayıcıya gönderir.

Tarayıcı birçok değişik parçayı birlikte tutar. Bir web sayfası ağ üzerindeki birçok nesnenin referansını tutabilir. Hepsini birlikte çeker ve son ürünü geri sunar.

İstatistikler

Robert Cailliau, Jean-François Abramatic ve Tim Berners-Lee, WWW Konsorsiyumunun 10. yıl dönümünde.

2001'deki bir çalışmaya göre, çoğunlukla görünmez web ya da derin web'de 550 milyardan fazla belge vardı. 2.024 milyon web sayfası arasında, İngilizce sayfalar %56,4'le birinci sırada, ardından %7,7 ile Almanca, %5,6 ile Fransızca ve %4,9 Japonca gelir. Örnek olarak, 75 farklı dilde web arması olarak kullanılan yeni bir çalışmada, Ocak 2005 sonu itibarıyla kamuya endekslenebilir 11,5 milyar web sayfası bulunduğu belirlenmiştir. Mart 2009 itibarıyla endekslenebilir web 25 milyardan fazla sayfa içerir.

Hypertext

Ana madde: Hypertext

WWW belgelerinin temel özelliklerinden biri Hypertext yapılarıdır. Grafik terminalde bir referans, alt çizgili bir yazı veya işaretçi ile sunulur. Kullanıcı bunu tıklar ve referans edilen belge gelir. Bu yöntem, bilgilerin kopyalanmasını gereksiz kılar, verinin bir kere yüklenmesi yeterlidir ve ona referans edilen bütün bağlarla orijinal belgeye ulaşılabilir.

URL

Ana madde: URL

URL, web nesnesini bulmak için web istemcinin ihtiyacı olan erişim yöntemini (nasıl), konumunu (nerede) ve sunucu ismini (ne) belirtir. URL'nin genel yapısı: erişim-yöntemi://sunucu-ismi[: port] / konum şeklindedir.

Nasıl Çalışır?

1. İnternet üzerinde kendi sitesini barındırmak isteyen abc firması ya da kişisi, kendisine ait bir alan (domain) adı seçer. Örneğimizde bu alan adı abc.com olsun. Daha sonra, kişi ya da firma, alan adı kaydı yapabilen bir firmaya giderek (registrar) kendisi için belirlemiş olduğu alan adını, belli bir süre için (bir yıldan az olmamak şartı ile) tescil ettirir.

2. Nasıl ki bir yere gitmek için gidilecek yerin adresine ihtiyaç varsa sanal dünya olan İnternet'te de bir siteye girmek için o sitenin adresine ihtiyacımız vardır. İnternet üzerindeki sunucuların adresleri IP (Internet Protocol) denilen ve her biri 0..255 arasında olan dört basamaktan oluşur (Ör: 10.23.12.5, 192.168.5.3 gibi).

İnternet kullanıcılarının girmek istedikleri web sitelerinin IP adreslerini akıllarında tutmaları çok zor olacağından, İnternet üzerinde alan adı – IP adresi eşleştirmesi yapan servisler yer almaktadır. Bunlara Alan Adı Servisi, kısaca DNS (Domain Name Service) adı verilir. DNS'ler kendilerine sorulan alan adlarının IP adreslerini kullanıcılara verirler. Çok basit olarak bunu bir telefon rehberine benzetebilirsiniz.

Alan Adı IP Adresi

abc.com 13.56.11.120

vyz.com 168.32.45.11

bcg.net 89.86.10.51

... ...

Dolayısıyla, alan adını tescil ettirirken hangi DNS sunucusunda alan adına ait IP adresi bulunacak ise kayıt yapan firmaya bu bilgi de verilir. Böylece alan adına ait IP adresi, tüm dünyadaki İnternet kullanıcıları tarafından erişilebilir duruma gelir.

3. Bir İnternet kullanıcısı www.abc.com sayfasına girmek istediği zaman web tarayıcı programının adres çubuğuna www.abc.com yazar. İnternet üzerindeki adresleme yukarıda anlatıldığı gibi IP tabanlı olduğu için tarayıcının bu alan adının IP adresini öğrenmesi gerekmektedir. Öğrenmek için ise kullanıcı bilgisayarında tanımlı olan DNS sunucusuna giderek abc.com'un IP adresini sorar.

4. DNS sunucusundan cevap olarak abc.com'un IP adresinin bilgisini alır (tıpkı bilinmeyen numaralar için yapılan telefon numarası sorgulama servisi gibi)

5. Bu işlemin sonunda www.abc.com'un IP adresini öğrenen tarayıcı program abc.com'un web sunucusuna ulaşır ve kendisine buradaki ana sayfa dosyasının gönderilmesini ister.

6. Bunun üzerine www.abc.com'un web sunucusu, ana sayfa dosyasını gönderir. Genellikle ana sayfalar index.html, default.html (veya *.asp, *.php) gibi adlı dosyalardan oluşur. Kullanıcı bilgisayarına ana sayfa dosyası yüklendikten sonra tarayıcı program tarafından bu dosya görüntülenir. Kullanıcı, ana sayfadaki başka bağlantılara tıklamak suretiyle www.abc.com web sunucusunun kendisine başka dosyalar göndermesini de isteyebilir. Sunucudan gelen dosyalar da aynı şekilde gösterilir.

Gizlilik[2]

Zaman ve paradan tasarruf edip bilgisayarın kolaylık ve eğlencesinden yararlanan bilgisayar kullanıcıları, web dahil, teknoloji getirilerini kullanma karşılığında özel hayatın gizliliği haklarını kullanmış ya da kullanmamış olabilirler. Yani, İnternet kullanıcılarının bir kısmı özel hayatını gizli tutarken bir kısmı bunu fazla önemsemeyebilir. Dünya çapında yarım milyondan fazla insan, İnternet'i kullanarak ve İnternet'le büyümüş olan ABD vatandaşlarının yarısı, birçok çevrim içi profiller oluşturarak bu nesle mahsus bir değişimin de parçası olmuş durumdalar. Örneğin, ilk başlarda yalnızca ABD üniversite öğrencileri tarafından kullanılan Facebook, şimdilerde %70'i ABD vatandaşı olmayan kişiler tarafından dünya çapında kullanılıyor. Üstelik 2009'da yapılan araştırmalar gösteriyor ki bu kullanıcıların yalnızca %20'si özel hayatın gizliliği ayarlarını kullanıyor.

Hız sorunları[3]

İnternet'teki yoğunluktan dolayı bazen sayfa yüklemelerinde aşırı gecikmeler olmaktadır. Bu nedenden dolayı, World Wide Web' (Dünya Çapında Ağ) terimi yerine alaycı bir yaklaşımla World Wide Wait (Dünya Çapında Bekleme) denmektedir. İnternet'i hızlandırma tartışmaları Qos teknolojilerini kullanmak üzerine devam ederken W3C'de başka çözümler de bulundu.

İdeal web sayfası standart süre aralıkları şunlardır:

• 0,1 saniye (100 ms), ideal cevap süresi olup kullanıcı herhangi bir kesinti hissetmez.
• 1 saniye, kullanıcının kesinti hissetmeyeceği azami cevap süresidir.
• 10 saniye, kullanıcıların genellikle siteden ayrılmayı tercih ettikleri ya da tarayıcı programın otomatik olarak siteden ayrıldığı süredir.