| Dinastija |
Vladar |
Slika |
Razdoblje |
Napomene |
 Arpadovići | Almoš
(Álmos) |  | oko 854– 895 |
|
| Arpadovići | Arpad
(Árpád) |  | oko 895–907 |
|
| Arpadovići | (vidi napomene) | | oko 907–955 | Decentralizacija i povratak na stari poredak od više plemena s privremenim usponima pojedinih vođa. Utvrđeno je da oko 950. godine je vladao Fajs (mađarski: ). Ostali iz tog perioda koji su sledili i smenjivali jedan drugog, sa datumima orijentacione prirode, su:
|
| Arpadovići | Takšonj
(Taksony) |  | 955–972 |
|
| Arpadovići | Geza
(Géza) |  | 972–997 |
|
| Arpadovići | kralj Ištvan
(Szent István)
(Vajk) |  | 997–1038 |
- Gezin sin, poslednji veliki vezir Mađara (997-1000) i prvi kralj Ugarske (1000-1038)
- prvobitno poznat pod imenom Vajk, na krštenju dobio ime Stefan (mađ. Ištvan)
- na početku vladavine slomio otpor paganske aristokratije;
- pomagao hristijanizaciju Ugarske i osnovao deset biskupija među kojima je prvo mesto po rangu imala Ostrogonska nadbiskupija;
- 1000. - krunisan za kralja krunom koju je poslao papa Silvestar II;
- prisajedinio Ugarskoj Banat, Erdelj i Slavoniju (?);
- podelio državu na županije (mađ. varmeđe);
- doneo prve pisane zakone u Ugarskoj;
- sukobio se sa carem Konradom II oko krajeva između Fiše i Lajte;
- pošto su sinovi poumirali, odredio za naslednika sestrića Petra Orseola
- proglašen za sveca rimokatoličke crkve 1083, za sveca pravoslavne crkve 2000. godine[2];
|
| Prva dinastijska kriza (1038–1046) |
 Orseolo | Petar I
(Velencei Péter)
(Pietro Orseolo) |  | 1038-1041 |
|
 Aba | Samuel
(Aba Sámuel) |  | 1041–1044 |
- Stefanov sestrić;
- 1044. - Petar Orseolo proteruje Samuela uz pomoć cara Svetog rimskog carstva Hajnriha III[3];
|
| Orseolo | Petar I
(Velencei Péter)
(Pietro Orseolo) | | druga vladavina: 1044-1046 |
|
| Ustanak Vata (1046-1047) |
| Povratak proteranih predstavnika dinastije Arpada iz Poljske i Rusije. |
| Arpadovići | Andrija I
(András)
(Endre) |  | 1047–1061 |
- Vazulov sin,
- stradao u sukobu sa bratom Belom pokušavajući da presto obezbedi svojim sinovima Salomonu i Davidu[5].>
|
| Arpadovići | Bela I
(Béla)
(Bajnok) |  | 1061–1063 |
- Vazulov drugi sin
- ugušio pobunu Vatinog sina Januša, poslednju pobunu pagana protiv hristijanizacije Ugarske;
- umro, navodno, posle hiljadu dana vladavine[6].
|
| Arpadovići | Šolomon
(Salamon) |  | 1063–1074 |
- sin Andrije I
- na presto došao uz nemačku podršku; oženio Juditu Salijsku;
- morao je izdrži borbu sa braćom od strica Gezom i Ladislavom, sinovima Bele I, koji su uživali vizantijsku pomoć;
- 1068. - Bitka kod Kerleša: ugarska pobeda nad Pečenezima i Kumanima;
- 1074. - Bitka kod Mođoroda: Geza i Ladislav pobedili Salomona koji beži u Austriju;
- od 1075. do 1081. je vladao zapadnom Ugarskom iz Požuna;
- 1081. - odrekao se krune u korist Ladislava I;
- 1083. - napušta Ugarsku i odlazi u progonstvo[7].
|
| Arpadovići | Geza I
(Géza) |  | 1074–1077 |
|
| Arpadovići | Ladislav I Sveti
(Szent László) |  | 1077–1095 |
|
| Arpadovići | Koloman
(Könyves Kálmán) |  | 1095–1116 |
- sin Geze I;
- prvobitno školovan za biskupa te je zbog učenosti bio poznat pod nadimkom Knjižar;
- 1097. - Bitka na Gvozdu: pogibija poslednjeg hrvatskog narodnog kralja Petra Svačića; Koloman u Biogradu krunisan za kralja Hrvatske;
- 1102. - prisajedinjenje Hrvatske posle Kolomanovog sporazuma sa hrvatskim plemstvom;
- 1108. - osvajanje Dalmacije;
- početak ugarsko-mletačkog suparništva oko Dalmacije;
- stalni sukobi kralja i njegovog brata Almoša koji je na kraju oslepljen sa maloletnim sinom Belom[10].
|
| Arpadovići | Stefan II
(II. István) |  | 1116–1131 |
- sin kralja Kolomana;
- 1116-1123. - rat sa Češkom
- 1127-1129. - rat sa Vizantijom oko Beograda i južne granice Ugarske
- odredio za naslednika sestrića Šaula[11];
|
| Arpadovići | Bela II. Slijepi
(II. Vak Béla) |  | 1131–1141 |
- sin Almoša i sinovac Stefana II;
- oženjen Jelenom, ćerkom raškog velikog župana Uroša I;
- 1131 - Sabor u Aradu: kraljica Jelena naređuje pogubljenje šezdeset osam učesnika u oslepljivanju Bele II;
- 1132 - Bitka na reci Šajo: odbijen upad pretendenta na presto Borisa, nepriznatog sina kralja Kolomana;
- zauzeo Ramu koja od tada ulazi u kraljevsku titulu ugarskih vladara[12];
|
| Arpadovići | Geza II
(II. Géza) |  | 1141–1162 |
- sin Bele II;
- tokom njegovog maloletstva državom je upravljala kraljica-majka Jelena i njen brat Beloš;
- sukobi sa Vizantijom oko Srema (1150-1155) tokom kojih Geza vojno pomaže svog ujaka Uroša II[13];
|
| Borba za presto (1162-1164) između Stefana III. Ladislava II. i Stefana IV. |
| Arpadovići | Stefan III
(III. István) |  | 1162–1172 |
|
| Arpadovići | Ladislav II.
(II. László) |  | 1162–1163 |
- sin Bele II, bio je protivkralj
- vizantijski štićenik i protivkralj;
- navodno otrovan po nalogu ostrogonskog nadbiskupa;
|
| Arpadovići | Stefan IV
(IV. István) |  | 1163-1165 |
|
| Arpadovići | Bela III.
(III. Nagy Béla) |  | 1172–1196 |
|
| Arpadovići | Emerik
(Imre) |  | 1196–1204 |
|
| Arpadovići | Ladislav III.
(III. László) |  | 1204–1205 |
|
| Arpadovići | Andrija II.
(II. Jeruzsálemi András) |  | 1205–1235 |
|
| Arpadovići | Bela IV
(IV. Béla) |  | 1235–1270 |
- Sin Andrije II;
- kao princ erdeljski knez;
- osvojio Olteniju i 1233. je uvrstio kao Kumaniju u kraljevsku titulu;
- Ugarska pretrpela navalu Mongola 1241. godine;
- ostatak vladavine kralj je podsticao podizanje utvrđenih naselja;
- naselio Kumane između Pešte i Subotice;
- od 1261. u povremenim sukobima sa sinom Stefanom V kome je morao da prepusti istočnu i južnu Ugarsku;
- 1267/1268. - porazio i zarobio srpskog kralja Stefana Uroša I tokom borbi oko Mačvanske banovine[15].
|
| Mađarski građanski rat (1264–1265) |
| Arpadovići | Stefan V
(V. István) |  | 1270–1272 |
- Sin Bele IV;
- od 1245. godine mladi kralj ;
- od 1261. godine vladar istočne i južne Ugarske;
- 1266. - osvojio Vidin i dodao Bugarsku ugarskoj kraljevskoj tituli;
- 1272. - umro tokom rata sa slavonskim banom Joakimom koji je oteo prestolonaslednika Ladislava IV[16].
|
| Arpadovići | Ladislav IV. Kumanac
(IV. Kun László) |  | 1272–1290 |
- Sin Stefana V i Jelisavete, ćerke kumanskog poglavara Sajana;
- tokom maloletstva Ladislava IV državom upravljala njegova majka Jelisaveta;
- doba feudalne anarhije u Ugarskoj;
- 1280/1281. - bitka kod Hodskog jezera: porazio pobunjene Kumane koji zatim napuštaju Ugarsku[17]
|
 Anžujci | Karlo Martel
(de iure) |  | 1290–1295 | Najstariji sin Karla II Napuljskog (1254-1309) i Marije Árpád (1257-1323). Određen za ugarsko prijestolje po nasljednom pravu, nije potvrđen u Mađarskoj niti je ikada stvarno vladao nad Mađarskom. Njegova majka bila je sestra Ladislava IV, posljednji potomak bez nasljednika iz glavnog ogranka dinastije Arpadovica. Kada je Ladislav IV umro 10. jula 1290, devetnaestogodišnji Karlo Martel je formalno izabran za kralja Ugarske i okrunjen u Aixu dvije godine kasnije. |
| Arpadovići | Andrija III. Mlečanin
(III. Velencei András) |  | 1290–1301 |
- unuk Andrije II i poslednji vladar iz dinastije Arpada;
- neuspeli pokušaji obnove kraljevske vlasti[18].
|
| Početak vladavine ne–mađarskih dinastija |
 Pšemislovići | Ladislav V Pšemisl
(Václav III.) |  | 1301–1305 |
- Vaclav, češki prestolonaslednik, čukununuk Bele IV;
- 1301. - krunisan kao Ladislav V.
- 1305. - odrekao se ugarske krune u korist svog rođaka bavarskog vojvode Otona III[19].
|
 Wittelsbach | Bela V
(Otto III. von Wittelsbach) |  | 1305–1307 | Vojvoda Donje Bavarske, borio je se protiv Habsburgovaca. Vaclav III Premislović mu je prepustio sva prava na nasljedstvo te mu je mađarsko plemstvo ponudilo krunu, koju je on na kraju prihvatio, da bi odmah zatim ušao u sukob sa Karlom Robertom Anžuvinskom. Erdeljski vojvoda Ladislav III. Kán ga je zarobio[20] te će ga Karlo Robert vojno nadmašiti i de facto otjerati iz Mađarske. |
| Anžujci | Karlo I. Robert
(Károly Róbert) |  | 1301–1342 |
- unuk napuljskog kralja Karla II po ocu, praunuk Stefana V;
- rodonačelnik ugarskih Anžujaca;
- 1301. - krunisan u Ostrogonu uz podršku papstva i katoličke crkve u Ugarskoj;
- 1301-1310. - borba sa drugim pretendentima na presto;
- 1310-1322. - borba protiv osamostaljenih velikaša i snaženje kraljevske vlasti;
- 1330. - Bitka kod Posade: ugarski kralj teško poražen u pokušaju da vazalnu poslušnost nametne vlaškom vojvodi Basarabu I;
- 1335. i 1342. - pohodi protiv srpskog kralja Stefana Dušana sa promenljivim uspehom[21].
|
| Anžujci | Lajoš I Veliki
(Nagy Lajos) |  | 1342–1382 |
|
| Anžujci | Marija
(Mária) |  | 1382–1385 |
- ćerka Lajoša I Velikog i Jelisavete, ćerke bosanskog bana Stjepana II Kotromanića;
- 1372. verena sa Žigmundom, sinom cara Svetog rimskog carstva Karla IV Luksemburškog;
- 1382. - krunisana, po očevoj oporuci, za kralja Ugarske.
- 1384. - Jadviga, Marijina mlađa sestra, krunisana za kraljicu Poljske; formalni raspad ugarsko-poljske personalne unije;
- 1385. - svadba Žigmunda i Marije u Budimu, posle koje mladoženja odlazi u Češku da traži vojnu pomoć od brata, češkog kralja Vaclava IV
- jedan deo plemstva krunu nudi napuljskom kralju Karlu III; po Karlovom dolasku u Ugarsku Marija se zvanično odriče krune[23].
|
| Anžujci | Karlo II. Drački
(Carlo d'Angiò-Durazzo) |  | 1385–1386 |
- Karlo III Drački, napuljski kralj (1382-1386), praunuk Stefana V;
- 1385. - stigao u Ugarsku i krunisan za kralja 31. decembra kao Karlo II;
- 1386. - umro od posledica atentata koji je organizovala kraljica-majka Jelisaveta[24].
|
| Anžujci | Marija
(Mária) | | druga vladavina: 1386–1395 |
- 1386. - zarobljena sa majkom kod Gorjana od pristalica napuljskih Anžujaca;
- 1387. - Jelisaveta ubijena u Novigradu u Dalmaciji; pristalice napuljaca napuštaju Ugarsku; Marija se pridružuje Žigmundu;
- 1387.-1395. - zajednička vladavina Žigmunda i Marije;
- 1395. - Marija umire posle nesrećnog pada sa konja[25].
|
 Luksemburzi | Žigmund Luksemburški
(Sigismund von Luxemburg) |  | 1387–1437 |
|
 Habsburgovci | Albert
(Albrecht II. Habsburg) |  | 1437–1439 |
|
| Međuvlada: borba za vlast između Vladislava Jagelonca i Ladislava V do Habsburga. |
| Habsburgovci | Ladislav V Posmrtni
(Ladislaus Postumus) |  | 1440–1457 |
|
 Jagelonci | Vladislav I.
(Władysław III Warneńczyk) |  | 1440–1444 |
|
 Hunjadi | Matija I Korvin
(Hunyadi Mátyás) |  | 1458-1490 |
|
| Jagelonci | Vladislav II Jagelonac
(Vladislav Jagellonský) |  | 1490–1516 |
- Vladislav II Jagelonac Mlađi, kralj Češke (1471-1516), sin poljskog kralja Kazimira IV i sinovac kralja Ugarske i Poljske Vladislava I.
- tajno se oženio Matijinom udovicom Beatrisom Aragonskom.
- prilikom stupanja na presto obećava da će ukinuti kraljevsku stajaću vojsku (Crna armada) i ubiranje stalnog poreza.
- Maksimilijan I., sin cara Fridriha III, bez borbe zauzima Beč i austrijske teritorije koje je prethodno osvojio Matija Korvin.
- 1492. - mir sa Maksmilijanom Habsburškim i potvrda ugovora o međusobnom nasleđivanju.
- 1493. - Bitka na Krbavskom polju: hrvatski ban Emerih Derenčenji gine u sukobu sa Osmanlijama.
- 1495. - primirje između Ugarske i Osmanlija.
- 1500. - Papa Aleksandar VI odobrava razvod Vladislava II i Beatrise Aragonske;
- 1505. - Sabor na Rakoškom polju: Plemstvo zabranjuje izbor stranca za kralja posle smrti Vladislava II;
- 1516. - Pripreme za krstaški rat protiv Turaka se pretvaraju u seljački ustanak pod vođstvom Đerđa Dože[30].
|
| Jagelonci | Lajoš II Jagelonac
(II. Lajos) |  | 1516–1526 |
|
| Ferdinand Habsburški i Janoš Zapolja su bili istovremeno vladari različitih delova Mađarske. |
 Habsburgovci | Ferdinand I.
(Ferdinand I. von Habsburg) |  | 1526–1564 |
- šurak Lajoša II.; bio je i car Svetog rimskog carstva.
|
 Zapolje | Jovan I Zapolja
(Szapolyai János) |  | 1526–1540 |
- Vođa mađarskih plemića, koji su se zalagali za domaćeg vladara (kralja). Priznat za kralja od strane mađarskog plemstva i Sulejmana I Veličanstvenog.(Szapolyai.)
|
| Zapolje | Jovan II Žigmund Zapolja
(Szapolyai János Zsigmond) |  | 1540-1571 |
- Sin Jovana i Izabele Jagelonske. Izabela je podržala širenje luteranstva i kalvinizma. Jovan II Žigmund prelazi u luterance (1562), zatim u kalviniste (1564) i unitariste (1569). Bio je vladar sklon verskoj toleranciji;
- Izabran od Ugarske diete za kralja Ugarske (septembar 1540) čime su se protivili Habsburgovci (car Ferdinand i car Maksimilijan)
- Uspostavio vrlo dobre odnose za sultanom Sulejmanom koji je postao njegov branitelj i saveznik;
- Postao knez Transilvanije (1570) po odobrenju sultana;
- Umro u 31. godini bez potomaka.
|
| Osmanslije osvajaju Panoniju (1526–1541). Mađarska je bila podeljena na tri dela: habsburška Mađarska na severnu (Slovačka), osmanlijska Mađarska u Panoniji i od 1562. poluvazalna Transilvanija uz Karpate. |
| Početak vladavine Habsburgovaca krunom sv. Stefana. |
| Habsburgovci | Maksimilijan II
(Maximilian II. von Habsburg) |  | 1563–1576 |
|
| Habsburgovci | Rudolf II
(Rudolf II. von Habsburg) |  | 1572–1608 |
|
| Habsburgovci | Matija II
(Matthias von Habsburg) |  | 1608–1619 |
|
| Habsburgovci | Ferdinand II
(Ferdinand II. von Habsburg) |  | 1618–1637 |
|
| Habsburgovci | Ferdinand III
(Ferdinand III. von Habsburg) |  | 1625–1657 |
|
| Habsburgovci | Ferdinand IV
(Ferdinand IV. von Habsburg) |  | 1647–1654 |
|
| Habsburgovci | Leopold I
(Leopold I. von Habsburg) |  | 1655–1705 |
|
| Pokret za oslobađanje Mađarske od Turaka. Habzburzi naseljavaju Srbe (1690.) i Nemce (1682–1699) u Južnu Ugarsku. |
| Habsburgovci | Jozef I
(Joseph I. von Habsburg) |  | 1687–1711 |
- Sin cara Leopolda I. i Eleonore-Magdalene od Wittelsbacha.
|
| Habsburgovci | Karlo III
(Karl VI.) |  | 1711–1740 |
- Sin cara Leopolda I. i Eleonora-Magdalene od Wittelsbacha.
|
| Velike seobe Nemaca u Mađarsku (1720–1800) |
| Habsburgovci | Marija Terezija
(Maria Theresia von Habsburg ili Mária Terézia) |  | 1740–1780 |
|
| Habsburgovci | Jozef II
(Joseph II. von Habsburg-Lothringen) |  | 1780–1790 |
|
| Habsburgovci | Leopold II
(Leopold II. von Habsburg-Lothringen ili II. Lipót) |  | 1790-1792 |
|
| Habsburgovci | Franc
(Franz II. von Habsburg-Lothringen) |  | 1792–1835 |
Abdicirao od naslova rimskog cara 6. augusta 1806. (kraj Svetog rimskog carstva). Od 11. augusta 1804. je vladar Austrijskog carstva (1804–1867). Bio je jedan od pokrovitelja Bečkog kongresa. |
| Habsburgovci | Ferdinand V
(Ferdinand I. der Gütige) |  | 1835–1848 |
- Sin cara Franca II. i Marije Terezije iz Burbonaca.
Bori se protiv revolucije nikle 1848. (Proljeće naroda). Mađari pod vodstvom Kossutha su proglasili republiku, stoga je car Ferdinand ovlastio generala Jelačića banom Hrvatske u svrhu borbe protiv mađarske revolucije. |
 Habsburgovci | Franc Jozef I
(Franz Joseph von Habsburg-Lothringen ili Ferenc József) |  | 1848–1916 |
|
| U Austrijskom Carstvu je se stvorio snažan narodni pokret Mađara, koji je potresao carstvo 1848. Budimskim ustankom. |
| Posle austrijskog poraza u Austro–pruskom ratu, rađanje putem dogovora (njemački: ) dvojne monarhije Austro–Ugarske. Zatim je nastao i Mađarski parlament (mađarski: ). |
| Habsburgovci | Karlo IV
(Karl von Habsburg-Lothringen)
(IV. Boldog Károly) |  | 1916–1918 |
|
Arpadovići
.jpg)
Orseolo.jpg)
Aba
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Anžujci
.jpg)
Pšemislovići
Wittelsbach.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Luksemburzi
Habsburgovci
Jagelonci
_v2.svg){kind=small}
Hunjadi
.jpg)
Habsburgovci_-_Emperor_Ferdinand_I_-_WGA02326.jpg)
Zapolje
.jpg)
_-_Porträt_Kaiser_Karl_VI.jpg)
_-_Google_Art_Project.jpg)
,_Emperor_of_Austria_(cropped).jpg)
Habsburgovci
