1492

Godina 1492 (MCDXCII) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Ovo je članak o godini 1492.

Za ostala značenja, vidi 1492 (razvrstavanje).

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	14. vijek – 15. vijek – 16. vijek
Decenija:	1460-e  1470-e  1480-e  – 1490-e –  1500-e  1510-e  1520-e
Godine:	1489 1490 1491 – 1492 – 1493 1494 1495

Prvo Kolumbovo putovanje

1492. po kalendarima

Gregorijanski	1492. (MCDXCII)
Ab urbe condita	2245.
Islamski	897–898.
Iranski	870–871.
Hebrejski	5252–5253.
Bizantski	7000–7001.
Koptski	1208–1209.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1547–1548.
• Shaka Samvat	1414–1415.
• Kali Yuga	4593–4594.
Kineski
• Kontinualno	4128–4129.
• 60 godina	Yang Voda Miš (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11492.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

• 2. 1. - Pad Granade označava kraj Reconquiste i islamskog Al-Andalusa u Španiji, započetog 711.
• 6. 1. - Ferdinand i Izabela, "Katolički kraljevi", ušli u Granadu.

• 2. 2. - 7. 3. - Ugarsko-hrvatski sabor u Budimu - prihvaćen Požunski mir od prošle godine i nasljedstvo kuće Habsburg^[1]; smanjenje kraljevske vlasti na račun velikaša.

• ožujak - Mađarsko-otomanski rat 1492-94: Sultan Bajazit II došao u Sofiju a granične paše napadaju susedne ugarske zemlje, od Severinske do Jajačke banovine (Sulejman-paša napada Beograd^[2][3]). Bajazit će zatim preko Bitolja otići u albanske zemlje.
• 29. 3. - István Zápolya proglašen za ugarskog palatina.
• 31. 3. - Granadski edikt (Alhambranski edikt, Edikt o proterivanju) - Katolički monarsi naređuju Jevrejima Kastilje i Aragona da do 31. 7. napuste Španiju, pokrste se ili budu pogubljeni - rasejanje Jevreja po Magrebu i osmanskoj jugoistočnoj Evropi.

• 9. 4. - Umro Lorenzo de' Medici, de fakto vladar Firence, nasleđuje ga sin Piero Nesrećni (do 1494.).
• 17. 4. - Kapitulacije iz Santa Fea: sporazum Katoličkih kraljeva i Kolumba o njegovom planiranom putovanju.
• 7. 6. - Umro poljski kralj Kazimir IV, u Poljskoj ga nasleđuje sin Jan I Olbraht (brat ugarsko-hrvatskog kralja Vladislava II.) a u Litvaniji Aleksandar.
• 27. 6. - 20. 7. - Sultan Bajazit II provodi 24 dana ramazana u Tepedelenu (Tepeleni) na jugu Albanije, ili Kalkandelenu (Tetovu), dok veliki vezir sa vojskom i janičarima pustoši zemlju.^[4]

• 2. 8.? (Tiša beav) - Proterani Jevreji iz Kastilje i Aragona; sultan Bajazit II šalje flotu po njih i prima ih u svoju državu (Carigrad, Solun, Jedrene, Izmir...).
• 3. 8. - Kristifor Kolumbo kreće iz Palos de la Frontera-e sa tri karavele na svoje prvo putovanje - prema Aziji, kako veruje.
• 11. 8. - Nadbiskup Valencije Rodrigo Lanzol de Borja je izabran za papu Aleksandra VI. (vl. 1492-1503).
• kolovoz - Pavle Kiniži razbio "crnu četu", nemirnu zbog neisplaćenih plaća.

• septembar - Na povratku Bajazita II iz albanskih zemalja, na putu Bitolj - Prilep, neki čovek prerušen u derviša pokušao ubiti sultana.^[4]
• 18. 9. - Prvi rok za proterivanje sicilijskih Jevreja, produžen do 13. 1. 1493.

• oktobar - Englezi opsedaju Boulogne-sur-Mer jer Francuzi podržavaju pretendenta Perkina Warbecka.
• 11. 10. - Neki članovi Kolumbove ekspedicije videli svetlost.
• 12. 10. - Otkriće Amerike: Kristofor Kolumbo se iskrcava na Guanahani/San Salvador, jedno od Bahamskih ostrva.
• 28. 10. - Kolumbo na Kubi (mjesto Baracoa).

• 3. 11. - Mir iz Etapla između Engleske (Henry VII) i Francuske (Šarl VIII) - Francuska proteruje Warbecka, Engleska vraća sve teritorije sem Kalea.
• 7. 11. - Kod Ensisheima u Alzasu pao meteor od 127 kg.

• 5. 12. - Kolumbo na Hispanioli.

+ Braća Vladislav i Jan Olbraht, kraljevi ugarski i poljski, sklopili obrambeni savez od neposlušnih podanika.

• 25. 12. - Kolumbova Santa Maria se nepopravljivo nasukala.

Tokom/tijekom godine

• Brat despota Đorđa, Jovan Branković takođe dobija despotsku titulu.
• Hrvatska od ove godine plaća ratnu kontribuciju i polovičnom iznosu^[5].
• Frankopani se sukobljavaju međusobno i sa hercegom Ivanišom i banom Egervarijem^[6].
• Maksimilijan I porazio Osmanlije kod Villacha u Koruškoj^[3].
• Osmanlije osvojile dio makarskog područja.
• Antonio de Nebrija napisao prvu gramatiku kastiljanskog (španskog) jezika.
• Martin Behaim napravio Erdapfel, najstariji sačuvani globus.
• Antoine de Ville, sluga Šarla VIII, se popeo na Mont Aiguille, što se smatra prvim planinarskim poduhvatom.
• Ivan III., moskovski veliki knez, gradi tvrđavu Ivangorod protiv Livonskih vitezova.
• U Kini monetizovana razmena žita za severnu granicu i certifikata za so.
• 1492-98? - Osnovan Arboretum Trsteno kod Dubrovnika, najstariji na svijetu.
• Pominje se Lukarevac, mesto sa srpskom većinom u Rumuniji^[7].

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1492.

• 1. 1. - Silvestro Ganassi dal Fontego, mletački muzičar (†
• 4. 3. - Francesco de Layolle, italijanski kompozitor i orguljaš († ca. 1540)
• Adam Ries, nemački matematičar († 1559)
• 20. 4. - Pietro Aretino, italijanski književnik († 1556)
• 7. 9. - Iacopo Aconcio, pionir verske tolerancije († ca. 1566)
• 12. 9. - Lorenzo de' Medici, vojvoda Urbina († 1519)
• 27. 11. - Donato Giannotti, italijanski politički pisac († 1573)
• Edward Wotton, engleski zoolog († 1555)
• Bernal Díaz del Castillo, konkistador i hroničar († ca. 1581)
• Šimun Bakač de Erdődy, zagrebački biskup († 1543)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1492.

• 9. 4. - Lorenzo de' Medici, vladar Firence (* 1449)
• 7. 6. - Kazimir IV Jagelončik, poljski kralj i litvanski veliki vojvoda (* 1427)
• 25. 7. - Inocent VIII., papa (* 1432)
• 12. 10. - Pjero dela Frančeska - italijanski slikar rane renesanse (* ca. 1412)
• 17. 11. - Džami, persijski pesnik (* 1414)
• Baccio Pontelli, italijanski arhitekta (* ca. 1450)
• Andreas Ricos, grčki ikonopisac (* 1421)
• Domenico Gagini, italijanski skulptor (* 1420)
• Katarina Branković, kćerka despota Đurđa, celjska grofica (* ca. 1418)

Reference

1. V. Klaić, str. 183
2. Članak Süleyman Paşa na tr wiki (nejasan Google prevod)
3. George C. Kohn, Dictionary of Wars, p. 240
4. "Politika", 28. jun 1938
5. Historija naroda Jugoslavije II, str. 1020, Školska knjiga Zagreb, 1959
6. V. Klaić, str. 189
7. Srpske pravoslavne crkve u Rumuniji - Lukarevac

• Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)