1459

Godina 1459 (MCDLIX) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak (1. 1. po julijanskom kalendaru).

< | 14. vijek | 15. vijek | 16. vijek | >
< | 1420-e | 1430-e | 1440-e | 1450-e | 1460-e | 1470-e | 1480-e | >
<< | < | 1455. | 1456. | 1457. | 1458. | 1459. | 1460. | 1461. | 1462. | 1463. | > | >>

1459. po kalendarima

Gregorijanski	1459. (MCDLIX)
Ab urbe condita	2212.
Islamski	863–864.
Iranski	837–838.
Hebrejski	5219–5220.
Bizantski	6967–6968.
Koptski	1175–1176.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1514–1515.
• Shaka Samvat	1381–1382.
• Kali Yuga	4560–4561.
Kineski
• Kontinualno	4095–4096.
• 60 godina	Yin Zemlja Zec (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11459.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

• 5. 1. - Sabor ugarskog plemstva u Segedinu - odlučeno da se osnuju županijske banderije i dopušteno kralju Matiji da okuplja vojsku.
• januar - Na ugarskom saboru u Segedinu bosanski kralj Stjepan Tomaš dogovorio brak sina Stjepana s naslednicom srpske despotovine, pod ugarskim sizerenstvom.
• siječanj? - Pavle Špirančić i Petar Zob se formalno spominju kao banovi Hrvatske-Dalmacije (podban u Kninu je Mihajlo Živković, gospodar Prozora u župi Vrhrika).
• 29. 1. - Turski upad iz Vrhbosne i Bihora u Bosnu - opsednut Bobovac i Vranduk - Tomašević se uspeo izvući iz Bobovca i odlazi u Smederevo.
• 19 - 31. 1. - Kralj Tomaš stigao iz Segedina u Jajce.

• 10. 2. - Prelati i baruni odani kralju Matiji polažu mu prisegu u Budimu, nakon urote Ladislava Gorjanskog i Nikole Iločkog da dovedu cara Fridriha III. za kralja (vranski prior Toma Sekelj novi slavonski ban umesto Iločkog).
• 24. 2. - Papa Pio II. ovlastio kardinala Carvajala da zaprijeti crkvenim kaznama svim protivnicima ugarskog kralja Matije.

• 4. 3. - Fridrih III. se u Bečkom Novom Mjestu proglasio za ugarskog kralja.
• 21. 3. - Stjepan Tomašević preuzeo vlast u Smederevu (s njim je i stric Radivoj Ostojić).
• 25. 3. - Krštenje Maksimilijana I., kum mu je Nikola Iločki.
• mart, krajem - Jedan turski paša provalio u Slavoniju.

• 1. 4. - Svadba Stjepana Tomaševića i Jelene Branković.
• 7. 4. - Bitka kod Körmenda na Rabi - skupa Fridrihova pobeda nad Matijinom vojskom (borbe su u ovo vrijeme i u Slavoniji, podela je među Frankapanima).
• 8. 4. - Stefan Branković napustio Smederevo (imao svojih pristalica za despotsku vlast).
• april - Bosanski rat protiv Turaka: kralj Tomaš zapalio predgrađe Hodidjeda i stanovništvo "ubio ili porobio".
• 22. 4. - Poslednji trapezuntski car David je prvi put posvedočen na prestolu (nasledio brata Jovana IV).

• 1. 6. - Papa Pio II. otvara koncil u Mantovi.
• jun - Herceg Stjepan (turski vazal) zauzima Čačvinu - spor sa kraljem Tomašem.
• lipanj? - Kralj Matija se izmirio sa Iločkim (ponovo ban).
• 20. 6. - Pad srpske Despotovine: Smederevo predato bez borbe nakon pobune građana - Stjepan nije imao pomoći sa strane (titula despota korišćena do 1537).

• 18. 7. - Kralj Matija oduzeo Stjepanu Tomaševiću tokajske posede (nekada Brankovićeve) zbog predaje Smedereva.

• avgust - Skenderbeg utvrdio savezništvo sa Mlečanima, nakon što je osvojio Šati od Turaka; u ovo vreme i Ljeka Dukađini sklopio mir sa Mlečanima.

• 9. 9. - Mihalj Silađi se izmirio sa sestrićem kraljom Matijom (u međuvremenu bio pobegao iz tamnice) - opet dobija posede i preuzima odbranu od Turaka.
• 23. 9. - Ratovi dviju ruža: Bitka na Blore Heathu je prva veća bitka, pobeđuju jorkisti.
• 26. 9. - Papa na Mantovanskom koncilu poziva na križarski pohod protiv Turaka (bez efekta).

• 12. 10. - Bitka na Ludford Bridge-u, lankastrijanska pobeda.
• 16. 10. - U Hilandaru kao monah German umro Grgur Branković, iza njega ostaje sin Vuk ("Zmaj Ognjeni-").

• novembar - Turci upadaju i pljačkaju teritoriju hercega Stjepana, kralj Tomaš optužen da ih je pozvao^[1].

• decembar - U Medun stiže novi subaša Feriz-beg i obnavlja napad na Crnojeviće i Mlečane u Zeti (do sledeće jeseni).

Tokom/tijekom godine

Fra Maurova karta sveta

• U Sarajevu izgorjela prvobitna Džamija šejha Magribije^[2].
• Tokom zime 1458/59 turski medunski vojvoda otima stoku i hranu iz mletačkog skadarskog kraja zbog gladi (sultan kasnije vraća).
• Slikar Lovro Dobričević prešao iz Kotora u Dubrovnik.
• Mlečanin Fra Mauro napravio kartu sveta za portugalski dvor.
• U Firenci osnovana Neoplatonska akademija (Marsilio Ficino s novcem Cosima de' Medicija).
• Papino rodno mesto Pienza se izgrađuje po renesansnom idealu (arhitekta Bernardo Rossellino).
• Podignuta Aladža-džamija u Tetovu.
• Prvi put pomenut Bukurešt.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1459.

• 25. 1. - Paul Hofhaimer, austrijski orguljaš i kompozitor († 1537)
• 1. 2. - Conrad Celtis, nemački humanista i pesnik († 1508)
• 2. 3. - Hadrijan VI., papa († 1523)
• 6. 3. - Jakob Fugger, nemački trgovac († 1525)
• 22. 3. - Maksimilijan I. Habsburški, sveti rimski car († 1519)
• 6. 10. - Martin Behaim, istraživač i geograf († 1507)
• 22. 12. - Džem-sultan, pretendent na osmansku državu († 1495)
• 27. 12. - Jan I Olbracht, poljski kralj († 1501)
• ca. Lorenzo di Credi, firentinski umetnik († 1537)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1459.

• 3. 3. - Ausiàs March, katalonski pesnik (* ca. 1397)
• travanj? - Ladislav Gorjanski, bivši ugarski palatin
• 3. 5. - Erik Pomeranski, bivši vladar Norveške, Danske, i Švedske (* ca. 1382)
• 9. 6. - Shōtetsu, japanski pesnik (* 1381)
• ca. 20. 6. - Barbara, druga žena hercega Stjepana
• 16. 10. - Grgur Branković (monah German), sin despota Đurđa (* 1416-17)
• 30. 10. - Gianfrancesco Poggio Bracciolini, italijanski humanista (* 1380)
• Giovanni Aurispa, italijanski humanista (* 1376)
• Grigorije III, bivši carigradski patrijarh, pristalica Unije

Reference

1. Historija Bosne, str. 300
2. Sarajevo u osmanskom periodu Arhivirano 2011-05-21 na Wayback Machine-u, sarajevo.ba

• Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
• Vladimir Ćorović, Historija Bosne
• Grupa autora, Istorija Crne Gore