1501

Godina 1501 (MDI) bila je redovna godina koja počinje u petak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Ovo je članak o godini 1501.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija:	1470-e  1480-e  1490-e  – 1500-e –  1510-e  1520-e  1530-e
Godine:	1498 1499 1500 – 1501 – 1502 1503 1504

1501. po kalendarima

Gregorijanski	1501. (MDI)
Ab urbe condita	2254.
Islamski	906–907.
Iranski	879–880.
Hebrejski	5261–5262.
Bizantski	7009–7010.
Koptski	1217–1218.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1556–1557.
• Shaka Samvat	1423–1424.
• Kali Yuga	4602–4603.
Kineski
• Kontinualno	4137–4138.
• 60 godina	Yin Metal P(ij)etao (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11501.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

• 18. 1. - Mlečani proglasili vitezom poljičkog vojvodu Žarka Dražojevića koji je u dva navrata upadao u tursku Bosnu odn. Hercegovinu.

• 10. 3.? - João da Nova poveo treću portugalsku indijsku armadu, od četiri broda - otkrio otok Ascension u južnom Atlantiku, ustanovio faktoriju u indijskom gradu Kannuru.
• siječanj - ožujak? - Vojvoda Dražojević i banovci iz Knina i Ostrovice upali treći put u Bosnu odn. Hercegovinu, ali ovaj put razbijeni i jedva umakli^[1].

• 3. 4. - Kralj Vladislav II. obaveštava slavonske staleže o potrebi ojačanja Jajca (primirje s Turcima isteklo 24. 2.).

• 10. 5. - Gonçalo Coelho kreće sa tri karavele iz Lisabona da ispita Cabralovo otkriće (Brazil), s njim je i Firentinac Amerigo Vespucci.
• 13. 5. - Sklopljen ugovor između Mletačke Republike, Ugarske i pape Aleksandra VI..

• 23. 6. - Nicolau Coelho se sa svojom karavelom vratio u Lisabon ispred Cabrala.

• jul - Despot Jovan Branković provaljuje sa beogradskim banom u Srbiju, nakon čega mu Turci nude povratak Despotovine u zamenu za mir^[2].
• jul - Ismail I krunisan za šaha u iranskom Azerbejdžanu, glavni grad Tabriz; ovo je početak Safavidske dinastije (do 18. st.), Ismail proglašava šiitizam za zvaničnu i obaveznu religiju pod pretnjom smrtne kazne.
• 21. 7. - Pedro Álvares Cabral se vratio u Portugal iz Indije; bilans ekspedicije: izgubljeno šest brodova, pet se vratilo puno tovara, dva prazna, profit 800%.

• jul/avgust - Milenijska poplava Dunava (u Beču 15. 8.), takođe i Elbe i Odre (nivo ove poplave će u Beču 20. veka biti reper za protivpoplavne radove).

• 15. 8. - Uništene mletačke snage koje su pokušale iskrcavanje kod Valone, Turci zatim zauzimaju Drač^[3] (ili je Drač osvojen dan ranije^[4]).
• 27. 8. - Bitka na Serici, Livonski red porazio moskovsko-pskovske snage.

• 2. 10. - Novi venecijanski dužd je Leonardo Loredan (do 1521).
• 13. 10. - Ugovor iz Trentea: car Maksimilijan I priznaje francuska osvajanja u severnoj Italiji.
• 30. 10. - Cesare Borgia drži kontroverzni Banket kestenja u Rimu.
• oktobar - Mađarska vojska pod temišvarskim županom upada u Srbiju, pali i pljačka u Pomoravlju, Turci pobeđeni dva puta kod Smedereva, zarobljen jedan paša^[5].

+ Dogovorena Mjelnička unija između Poljske i Litvanije, ali nije ratifikovana.

+ Neuspešni napad krstaške flote na Lezbos.

• novembar - Ivan III. opet porazio Litvance, kod Mstislavlja.
• ca. studeni - Hrvatski ban Ivaniš Korvin razbio tursku vojsku koja je opsjedala Jajce.

• 12. 12. - Aleksandar Jagelončik postaje kralj Poljske (do 1506).
• decembar - Despot Jovan Branković provalio u Bosnu^[6], ili zapadnu Srbiju^[5].
• 31. 12. - De Nova porazio flotu kalikutskog zamorina - prva portugalska pomorska pobeda u Indijskom okeanu.

Tokom/tijekom godine

• Marko Marulić napisao Juditu (objavljena 1521).
• Vlaški vladar Radu IV Veliki izgradio manastir Lapušnja kod Krivog Vira.
• Aldus Manutius upotrebio kurziv u izdanju Vergilija.
• Napuljsko kraljevstvo podeljeno između aragonskog kralja Ferdinanda i francuskog Luja XII (sporazum ubrzo pokvaren).
• Michelangelo počinje rad na Davidu.
• Kantoni Basel i Schaffhausen se otcepili od SRC i priključili Staroj Švajcarskoj Konfederaciji.
• Portugalska braća Gaspar i Miguel Corte-Real plove uz obalu Severne Amerike (Gaspar nestao).
• Španac Rodrigo de Bastidas istražuje Panamski zemljouz.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1501.

• 17. 1. - Leonhart Fuchs, nemački botaničar († 1566)
• 6. 5. - Marcello Cervini degli Spannochi, papa Marcel II († 1555)
• 24. 9. - Girolamo Cardano, italijanski matematičar († 1576)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1501.

• 17. 6. - Jan Olbraht, poljski kralj (* 1459)
• 15. 8. - Konstantin Laskaris, grčki učenjak (* 1434)
• 20. 9. - Agostino Barbarigo, mletački dužd (* ca. 1420)
• 26. 9. - Džore Držić, dubrovački pjesnik (* 1461)
• novembar - Mesih-paša, veliki vezir, nećak Konstantina XI
• Milož Belmužević, srpski vojvoda

Reference

1. V. Klaić, str. 215
2. Dr. Željko Fajfrić, Sveta loza Brankovića, rastko.rs
3. A History of the Crusades, Volume VI: The Impact of the Crusades on Europe By Kenneth Meyer Setton, Harry W. Hazard, Norman P. Zacour, p. 350
4. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1... by Stanford J. Shaw, p. 75
6. V. Ćorović, Istorija srpskog naroda

• Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)