główka

główka (język polski)

ptasia główka (1.2)

główka (1.3) kapusty

trzy główki (1.4) czosnku

szpilki z kolorowymi główkami (1.5)

główka (1.7)

główki (1.8) portu

główka (1.9)

główka (1.10) koniczyny

główka (1.12) tasiemca

główka cegły (1.13)

fajka z brązową główką (1.14)

główki (1.16) plemników

wymowa:

IPA: [ˈɡwufka], AS: [gu̯ufka], zjawiska fonetyczne: utr. dźw. ​^?/i

​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	główka	główki
dopełniacz	główki	główek
celownik	główce	główkom
biernik	główkę	główki
narzędnik	główką	główkami
miejscownik	główce	główkach
wołacz	główko	główki

(1.1) zdrobn. od: głowa

(1.2) mała głowa

(1.3) o jednej kapuście lub sałacie

(1.4) o jednym czosnku

(1.5) zaokrąglone zakończenie jakiejś rzeczy

(1.6) gw. przestępcza: kara śmierci^[1]

(1.7) sport. w piłce nożnej: odbicie piłki głową

(1.8) zwykle w liczbie mnogiej miejsce oznaczone jako wyjście z portu

(1.9) muz. część instrumentu szyjkowego wieńcząca gryf; zob. też główka (chordofony) w Wikipedii

(1.10) bot. rodzaj kwiatostanu groniastego; zob. też główka (botanika) w Wikipedii

(1.11) poligr. pierwszy, wprowadzający akapit artykułu lub informacji prasowej, zachęcający do zapoznania się z całością; zob. też lead w Wikipedii

(1.12) zool. przednia część ciała tasiemców właściwych; zob. też skoleks w Wikipedii

(1.13) bud. ta ścianka cegły, która ma najmniejszą powierzchnię

(1.14) część fajki, do której nabija się i spala tytoń

(1.15) muz. część fletu poprzecznego z ustnikiem

(1.16) biol. przednia część plemnika zawierająca materiał genetyczny i akrosom

(1.17) pot. anat. żołądź penisa; zob. też żołądź (anatomia) w Wikipedii

(1.18) część nakrycia głowy obejmująca samą głowę

(1.19) gw. (Bukowina) środkowa część koła, w której umieszczone są szprychy^[2]

odmiana:

(1.1-18)

 

przykłady:

(1.1) Mamusiu, boli mnie główka.

(1.2) Kogucią główkę wieńczy okazały grzebień.

(1.3) W warzywniaku dostałem piękną główkę kapusty.

(1.4) Do sosu zużyłem całą główkę czosnku.

(1.5) Zapałka zapala się przez potarcie jej główki o draskę na pudełku.

(1.6) Gdyby nie andzia, byłaby główka.

(1.7) Bramka w piątej minucie meczu padła z główki lewego pomocnika.

(1.8) O trzynastej pięć minęliśmy jachtem główki portu prawym halsem.

(1.9) Oddałem do naprawy starą gitarę z pęknięta główką.

(1.10) Mój królik lubi główki koniczyny i koszyczki mniszka.

(1.11) Dobra główka nie powinna zawierać więcej niż trzy zdania.

(1.12) Główka tasiemca nieuzbrojonego jest zaopatrzona w cztery przyssawki.

(1.13) Tak zwane wiązanie krakowskie, to cegły układane na przemian: wozówka i główka.

(1.14) Typowe fajki angielskie i holenderskie o długim cybuchu, różnią się kształtem główki.

(1.15) Od materiału, z którego wykonana jest główka, zależy barwa dźwięku fletu.

(1.16) Plemniki ssaków zbudowane są z główki, wstawki i wici.

składnia:

(1.3-4) główka + D.

kolokacje:

(1.4) główka od szpilki • główka zapałki • główka kości

(1.8) wejść w główki (portu) • minąć główki

synonimy:

(1.1) łepek, łebek

(1.2) łepek, łebek

(1.5) łepek, łebek

(1.11) lid, lead, lede, ingres

(1.12) skoleks, czerwioch

(1.17) żołądź

antonimy:

(1.5) stopka

(1.10) stopka

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

(1.5) szpilka

(1.9) gryf

(1.12) tasiemiec

(1.14) fajka

(1.15) flet poprzeczny

(1.16) plemnik

(1.17) penis

(1.18) kapelusz, czapka

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. głowięta nmos, głowa ż, główeczka ż, główkowanie n, nagłówek m, podgłówek m, głowica ż

czas. główkować ndk., głowić się ndk.

przym. główkowy, głowiasty, główny, główkowaty

związki frazeologiczne:

główka jak makówka, a rozumu jako naplwał (sic!) • główka jak makówka, a rozumu pusto • główka pracuje • każda główka ma swój rozum • ma szczęście jak śledziowa główka w Wielką Niedzielę • paluszek i główka to szkolna wymówka • piękna główka, ale czcza • trupia główka

etymologia:

(1.1-16) pol. głowa + -ówka

uwagi:

(1.4) por. ząbek

(1.10) zobacz też: Indeks:Polski - Botanika

tłumaczenia:

(1.1) dla języków nierozróżniających zdrobnień zobacz listę tłumaczeń w haśle: głowa

(1.6) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kara śmierci

(1.17) zobacz listę tłumaczeń w haśle: żołądź

• angielski: (1.14) bowl; (1.16) head
• białoruski: (1.1) галоўка ż; (1.2) галоўка ż; (1.4) галоўка ż; (1.5) галоўка ż
• czeski: (1.16) hlavička ż
• francuski: (1.16) tête ż
• niemiecki: (1.16) Spermienkopf m
• nowogrecki: (1.1) κεφαλάκι n; (1.2) κεφαλάκι n
• portugalski: (1.16) cabeça ż
• wilamowski: (1.1) hiöetła n; (1.2) hiöetła n; (1.3) kroüthiöetła n

źródła:

1. Stanisław Kania, Słownik argotyzmów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995, ISBN 83-214-0993-8, s. 89.
2. Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 80; dostęp: 9 listopada 2018.