Loading AI tools
polski pisarz, krytyk teatralny i tłumacz, specjalista ds. krajów Europy Wschodniej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jerzy Pomianowski[uwaga 1], pierwotnie Jerzy Birnbaum[1] (ur. 13 stycznia 1921 w Łodzi, zm. 29 grudnia 2016 w Krakowie[2]) – polski prozaik, eseista, ekspert do spraw historii Europy Wschodniej, krytyk teatralny, scenarzysta filmowy, tłumacz literatury pięknej z języka rosyjskiego i niemieckiego.
 Jerzy Pomianowski jako Laureat VI edycji Nagrody im. Jerzego Giedroycia, 9 listopada 2006 | |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Jerzy Birnbaum |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 stycznia 1921 |
| Data i miejsce śmierci |
29 grudnia 2016 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, tłumacz |
| Uczelnia |
Uniwersytet im. Aldo Moro w Bari, |
| Stanowisko | |
| Małżeństwo | |
| Odznaczenia | |
      | |
Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako syn Stanisława Birnbauma (zm. 1959), technika włókiennika, i Janiny z domu Kliger (zm. 1960), nauczycielki języka polskiego; był wnukiem chazana i kompozytora Abrahama Bera Birnbauma (1865–1923) oraz bratankiem aktorki Heleny Gruszeckiej (1901–1982) i publicysty Mieczysława Birnbauma (1889–1940). Rodzina Birnbaumów zmieniła nazwisko na Pomianowski po II wojnie światowej.
Debiutował w 1937 (pod pseudonimem Dyonizy Aczkolwiek) w „Próbach”, pierwsze fraszki i przekłady literackie zamieszczał w „Szpilkach”, był także felietonistą pisma „Młodzi idą” (organ Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego OM TUR). W 1938 zdał maturę w Polskim Gimnazjum Społecznym w Łodzi (języka polskiego uczył go Mieczysław Jastrun, chodził do klasy m.in. z Jerzym Jochimkiem). Rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim (seminarium Tadeusza Kotarbińskiego).
Po wybuchu II wojny światowej uciekł do radzieckiej strefy okupacyjnej. Został zwerbowany do pracy w kopalni w Donbasie[3]. Po napaści III Rzeszy na Związek Radziecki w 1941 wyjechał do Tadżykistanu, gdzie rozpoczął studia medyczne w Stalinabadzie; pracował w prosektorium.
W latach 1944–1946 redaktor PAP Polpress w Moskwie. Publikował m.in. w „Nowych Widnokręgach” (organie Związku Patriotów Polskich). W 1946 jako repatriant wrócił do Polski. Wstąpił do PPR. W tym samym roku wyjechał do ZSRR jako korespondent prasowy. W 1947 ukończył I Instytut Medyczny w Moskwie.
W latach 1947–1951 był kierownikiem Samodzielnego Referatu Prasy i Propagandy Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia (u ministra Tadeusza Michejdy). W latach 1951–1958 kierownik działu teatralnego tygodnika „Nowa Kultura”, a w latach 1953–1957 wykładowca na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Publikował m.in. w tygodniku „Świat”. W latach 1958–1961 kierownik literacki Teatru Narodowego za dyrekcji Wilama Horzycy i Władysława Daszewskiego, następnie w latach 1961–1968 zespołu filmowego Syrena[4].
W 1966 wystąpił z PZPR, po proteście przeciwko wyrzuceniu z niej prof. Leszka Kołakowskiego.
W lutym 1969 na fali antysemickiej kampanii, która była następstwem wydarzeń marcowych, pozbawiony pracy i możliwości druku, wyjechał do Włoch. W latach 1969–1970 wykładał na Akademii Teatralnej (Accademia nazionale d'arte drammatica) w Rzymie. Stypendysta włoskiego MSZ w Rzymie (1971–1973). Od 1974 profesor nadzwyczajny literatury polskiej na Uniwersytecie w Bari, Florencji i Pizie[5]. Był współpracownikiem pism francuskich i włoskich oraz doradcą oficyny E/O (wydawcy wielu polskich dzieł). Współpracował z paryską „Kulturą”, tłumacząc dla Instytutu Literackiego w Paryżu (pod pseudonimem Michał Kaniowski) dzieła dysydentów rosyjskich, takich jak Andriej Sacharow i Aleksandr Sołżenicyn (m.in. trzytomowy Archipelag Gułag, nadawany też przez Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa). Tłumaczył także inne utwory literatury rosyjskiej i radzieckiej: Izaaka Babla, Michaiła Bułhakowa, Antoniego Czechowa, Eugeniusza Szwarca, Lwa Tołstoja, Anny Achmatowej, Osipa Mandelsztama, Leonida Martynowa, a także języka niemieckiego: m.in. Ericha Kästnera, Klabunda i Ericha Mühsama.
_grób_02.jpg)
Do Polski wrócił w 1994. Współpracował z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Gazetą Wyborczą” i „Rzeczpospolitą”. Z inspiracji Jerzego Giedroycia założył w 1999 i redagował miesięcznik „Nowaja Polsza”. Przez kilka lat jego sekretarką była Sylwia Frołow[6][7].
Członek ZPL, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiego PEN-Clubu (od 1999 członek Zarządu), SFP, jeden z założycieli i prezes Unii Polskich Pisarzy Medyków (1967–1969).
Dwukrotnie żonaty (z Anną Rembacz, a następnie Aleksandrą Kurczab). Mieszkał w Krakowie i Warszawie.
Zmarł w Krakowie, pochowany 10 stycznia 2017 w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach[8] (kwatera G-tuje-29)[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
