Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Historyczne tablice rejestracyjne w Polsce – pierwszy polski wzór tablic rejestracyjnych wprowadzono w 1922 r. Kolejne wzory wprowadzano w 1937, 1944, 1946, 1950, 1956 i 1976 r. Obowiązywały również tablice rejestracyjne dla rowerów i pojazdów konnych.
Polska nie istniała jako niepodległe państwo, więc na jej terenie funkcjonowały systemy zaborców.
Pierwsze tablice rejestracyjne stosowane były w Niemczech od 1901 r. Początkowo składały się z nazwy prowincji i cyfr arabskich występujących po nim, a od 1902 zamiast nazwy prowincji stosowany był wyróżnik.
Tablice stosowane od 1906 składały się z dwóch wyróżników: pierwszy, liczba rzymska, stanowił kraj związkowy, a drugi, litera alfabetu łacińskiego, stanowiła prowincja, po których występował numer złożony z cyfr arabskich.
Od 1912 stosowany był podział przedziałów cyfrowych między rejencje.
Tablice stosowane od 1906 składały się z wyróżnika kraju, po którym była opcjonalnie liczba rzymska, a następnie 3-cyfrowy numer, np. SXV 639. Wyróżniki krajów:
Rosja nie zdążyła wprowadzić wzoru tablic rejestracyjnych z uwagi na niski poziom motoryzacji, numery były ograniczone jedynie do cyfr.
W 1915 roku wojska państw centralnych zajęły część ziem polskich znajdujących się uprzednio pod zaborem rosyjskim. Stosowane były następujące wyróżniki:
W latach 1918–1922 wszystkie pojazdy (tj. cywilne i wojskowe) były rejestrowane przez centralne władze wojskowe i tablica miała postać czarnego numeru na białym tle.
6 lipca 1922 Minister Robót Publicznych oraz Minister Spraw Wewnętrznych wydali rozporządzenie wprowadzające pierwszy w Polsce system tablic rejestracyjnych w miejsce systemów państw zaborczych[2].
Tablice miały białe tło i czarną obwódkę oraz czerwone litery i czarne cyfry oddzielone na tablicach przednich czerwoną kreską. Z przodu pojazdu umieszczano zawsze tablicę jednorzędową o wymiarach 490×145 mm, a z tyłu zawsze dwurzędową o wymiarach 375×245 mm. Na motocyklach bez wózka tablicę w kształcie łuku (bez określonych wymiarów) umieszczano z przodu, równolegle do osi pojazdu. Na motocyklach z wózkiem umieszczano dodatkowo z tyłu tablicę dwurzędową o wymiarach tablicy samochodowej. Na ostatniej przyczepie (samochód mógł wówczas ciągnąć nieograniczoną liczbę przyczep) umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego.
Do roku 1928 na samochodach tylną tablicę można było zastąpić tzw. tablicą świetlną, tj. namalowaną na ściance lampy i odpowiadającą wyglądem i wymiarami tylnej tablicy rejestracyjnej.
Litery były wyróżnikiem województwa. Wyróżnik województwa składał się z dwóch pierwszych spółgłosek jego nazwy (wyjątkiem były województwo wileńskie i miasto stołeczne Warszawa), przy czym dozwolone było stosowanie polskich znaków. Liczba cyfr w numerze nie była określona w rozporządzeniu (numer mógł mieć najwyżej 5 cyfr). Ponadto każde województwo miało przedział cyfrowy, w którym mogły być wydawane numery. W województwie śląskim, ze względu na jego autonomię, wydawano numery od 1 w górę, niezależnie od pozostałych województw.
Wyróżniki województw:
Zakresy liczbowe dla poszczególnych województw:
Wydane 27 stycznia 1928 r. rozporządzenie ministerstw Robót Publicznych, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych znowelizowało system. Zmieniono wymiary tablic samochodowych; tablica przednia miała teraz wymiary 555×145 mm, a tylna 440×245 mm. Wprowadzono tablicę tylną motocyklową o wymiarach 300×190 mm. Zniesiono tablicę świetlną.
15 stycznia 1933 r., na podstawie rozporządzenia ministerstw: Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych wprowadzono numery ewidencyjne przyczep. Numer musiał być namalowany po lewej stronie przedniej części przyczepy ciemnoniebieską farbą na żółtym tle. Składał się z 2 liter oznaczających województwo, cyfr oraz liter WP oznaczających „wóz przyczepny”.
Dodatkowe zakresy liczbowe dla poszczególnych województw wprowadzone w 1929 r.:
Inne typy tablic
19 lutego 1937 roku ogłoszono zarządzenie Ministra Komunikacji z 26 stycznia 1937 roku w sprawie znakowania pojazdów mechanicznych, wprowadzające nowy system tablic rejestracyjnych[3]. Składały się z 6 białych znaków (1 litera + 5 cyfr) umieszczonych na czarnej tablicy o wymiarach 350×125 mm. dla samochodów, natomiast dla motocykli z przodu tablica w kształcie łuku 260 na 65 mm, z tyłu tablica dwurzędowa motocyklowa o wym. 170 na 170 mm[3]. Oznaczenia te przetrwały w praktyce w zasadzie jedynie do wybuchu wojny we wrześniu 1939. Po wybuchu II wojny światowej część ówczesnych samochodów i motocykli albo została skonfiskowana przez Wojsko Polskie (częstokroć wraz z ewakuowanym wojskiem znalazła się na Węgrzech lub w Rumunii) lub przez okupantów, albo uległa zniszczeniu w zawierusze wojennej.
Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu:
Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo, dalej były trzy cyfry od 000 do 999, oddzielone dywizem[3].
Wyróżniki województw w latach 1937–1944 (w praktyce do września 1939):
Inne typy tablic
1 września 1939 rozpoczęła się II wojna światowa. Po zakończeniu kampanii wrześniowej tereny II RP rozparcelowano głównie pomiędzy zaborców – Niemcy i ZSRR, a także inne kraje.
Bezpośrednio do Niemiec włączono województwa śląskie, pomorskie, poznańskie oraz zachodnie fragmenty woj. kieleckiego (tj. Zagłębie Dąbrowskie i okolice), zachodnie fragmenty woj. krakowskiego, część woj. łódzkiego z Łodzią, północno-zachodnią część woj. warszawskiego oraz Suwałki z woj. białostockiego. Po ataku Niemiec na ZSRR do III Rzeszy przyłączono także dawne woj. białostockie.
Tablice składały się z wyróżnika i następującego po nim ciągu cyfr arabskich. Miały tło białe, znaki i obramowanie czarne.
Z terenów województw lubelskiego, warszawskiego (bez północno-zachodniej części), kieleckiego (bez zachodnich fragmentów), krakowskiego (bez zachodnich fragmentów), wschodniej części łódzkiego, zachodniej części lwowskiego z Rzeszowem, Tarnobrzegiem, lewobrzeżnym Przemyślem utworzono Generalne Gubernatorstwo – twór administracyjny będący pod okupacją Niemiec, gdzie zachowano namiastki polskich przepisów i instytucji. Teren GG podzielono na cztery dystrykty (warszawski, krakowski, lubelski i radomski). Po ataku Niemiec na ZSRR 1 sierpnia 1941 utworzono dystrykt galicyjski z siedzibą we Lwowie.
Na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa wprowadzono od lutego 1940 tablice odpowiadające wymiarami, barwami, wzorem i krojem czcionki tablicom niemieckim. Stosowane były dla samochodów (w tym nielicznych traktorów) i motocykli. Miały tło białe, znaki i obramowanie czarne.
W czasie wojny na terenach okupacji niemieckiej (w tym w Generalnym Gubernatorstwie) każdy samochód i motocykl dopuszczony do ruchu przez Niemców musiał mieć na rejestracji przybite czerwone V.
Do ZSRR przyłączono tereny województw stanisławowskiego, tarnopolskiego, wołyńskiego, poleskiego, nowogródzkiego, wileńskiego (bez Wilna) i okolic, białostockiego (bez Suwałk), wschodnią część woj. lwowskiego ze Lwowem i prawobrzeżnym Przemyślem. 21 lipca 1940 do ZSRR włączono także Wileńszczyznę jako część Litewskiej SRR. Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941 tereny te znalazły się pod okupacją niemiecką. W 1944 ponownie zostały zajęte przez Armię Czerwoną, natomiast 16 sierpnia 1945 większa część tych ziem (bez większości województwa białostockiego i części województw poleskiego i lwowskiego) została włączona w skład ZSRR.
Tablice składały się z wyróżnika składającego się z dwóch liter i dwóch par cyfr oddzielonych myślnikiem. Miały tło czarne, znaki białe.
Do Litwy przyłączono Wilno i okolice. 21 sierpnia 1940 Wilno, jak i cała Litwa, zostało włączone do ZSRR jako Litewska SRR.
Tablice składały się z wyróżnika i ciągu cyfr. Tablice miały postać czarnych znaków na białym tle.
Do Słowacji przyłączono skrawki Podhala, Spiszu i Orawy.
Tablice były w prostej linii kontynuacją tablic czechosłowackich. W ich skład wchodziła litera S jako wyróżnik Słowacji i 5-cyfrowy numer. Tablice miały postać białych znaków na czarnym tle.
Dnia 22 czerwca 1941 Niemcy dokonały ataku na ZSRR, w wyniku czego wschodnia część II RP znalazła się pod okupacją niemiecką. Województwo białostockie zostało bezpośrednio anektowane w skład III Rzeszy jako Bezirk Bialystok, wschodnią część woj. lwowskiego oraz woj. stanisławowskie i tarnopolskie włączono do GG jako dystrykt galicyjski, województwa wołyńskie i poleskie stały się częścią Komisariatu Rzeszy Ukraina, a województwa wileńskie, nowogródzkie i poleskie stały się częścią Komisariatu Rzeszy Wschód.
Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej wprowadzono pierwsze powojenne polskie tablice rejestracyjne. Zmodyfikowano system z roku 1937. 11 września 1944 Kierownik Resortu Komunikacji, Poczt i Telegrafów wydał Zarządzenie w sprawie znakowania pojazdów mechanicznych i sposobu wykonania tablic rejestracyjnych.
Zasady tworzenia numeru były prostą transformacją ustaleń z roku 1937: tablice z 1944 roku składały się z 1 litery i 6 cyfr (w odróżnieniu od tablic z 1937 r., które miały 5 cyfr – wojnę i okupację przetrwały ukryte przed okupantami pojazdy z polskimi przedwojennymi tablicami rejestracyjnymi) w kolorze białym na czarnym tle. Dziesięciu województwom i m. st. Warszawie przydzielono określone wyróżniki (tyle że trzycyfrowe), pozostawiając niezmienione kody przeznaczenia pojazdu[potrzebny przypis]. Z uwagi na nieuregulowaną jeszcze sprawę zachodniej granicy Polski poniższy rozdzielnik numerów nie obejmował tzw. Ziem Odzyskanych.
Wyróżniki województw od roku 1944:
Inne typy tablic
W kwietniu 1946 różnymi okólnikami wydano kolejne regulacje dot. tablic. Opublikowane one zostały w organie Automobilklubu Polskiego „Motoryzacja”. Centralny Zarząd Motoryzacji był instytucją powołaną wewnątrz Ministerstwa komunikacji i regulował tuż po wojnie sprawy motoryzacji, a rejestracje pojazdów w latach 1945–1946 prowadziły na szczeblu województw Okręgowe Urzędy Samochodowe, które mogły powierzając sprawy rejestracji pojazdów Rejonowym Urzędom Samochodowy istniejącym na szczeblu powiatów. Ówczesne przepisy dopuszczały do chwili kiedy będą produkowane tablice tłoczone samodzielne wykonanie przez właściciela pojazdu tablicy rejestracyjnej z nadanym numerem.
Regulował je okólnik nr 69 z 3 kwietnia 1946 r. opublikowany w organie Automobilklubu Polskiego „Motoryzacja” nr ???
Barwy: Tablice zwykłe miały tło czarne, znaki białe
Wymiary: jak tablice z lat 1937 i 1944[potrzebny przypis]
Budowa: jedna litera + pięć cyfr z czego dwie pierwsze oznaczały województwo – szczegóły patrz wyróżniki Wyróżniki województw były określane wyróżnikiem cyfrowym
Znaczenie liter (rodzaje pojazdów): A, B – samochody osobowe, dostawcze, jeepy niebędące taksówkami C – samochody ciężarowe, autobusy M, N – motocykle T – taksówki
Uwagi:
Wyróżniki na tablicach z kwietnia 1946 r.
Literowe oznaczenia pojazdów:
Wyróżniki województw:
Rozdzielnik cyfrowy:
Wyróżniano też numery specjalne dla niektórych instytucji:
Uwaga: dla pojazdów dyplomatycznych państw obcych zarezerwowano przedział 00001–00999 przeznaczony dla m. Warszawy, dzieląc go na (kwestię tę regulował okólnik nr 68 opublikowany w organie Centralnego Zarządu Motoryzacji „Motoryzacja” nr 1/1946):
TABLICE PRÓBNE:
Regulowały je okólniki nr 59 (tablice próbne, próbne „warsztatowe” z literą W) oraz nr 62 (tablice próbne „handlowe” z literą S) opublikowane w organie Automobilklubu Polskiego „Motoryzacja” nr 1/1946.
Barwy: Miały tło czarne, znaki żółte,
Wymiary: jak tablice z lat 1937 i 1944
Budowa: litery PR + cztery cyfry, z czego dwie pierwsze oznaczały województwo + ewentualnie 1 litera (S lub W)
Rozdzielnik cyfrowy przeznaczony dla pojazdów udających się do i z przeglądu technicznego, rejestracji:
Numery próbne przeznaczone dla pojazdów wydane wskutek ważnych interesów państwowych:
TABLICE PRÓBNE SPECJALNE: wydawane dla przedsiębiorstw i warsztatów trudniących się zbytem i naprawą pojazdów
Rozdzielnik cyfrowy pomiędzy te przedsiębiorstwa i warsztaty:
– dla celów przeprowadzenia pojazdów przeznaczonych do sprzedaży do miejsca zbytu (PR + 4 cyfry + S):
– dla Punktów Zbytu i Składnic Okręgowych Urzędów Samochodowych:
– na okres maks. 1 miesiąca dla Państwowych Zakładów Samochodowych (trudniącymi się naprawami pojazdów) (PR + 4 cyfry + W):
POJAZDY MILICYJNE otrzymywały rejestracje jak pojazdy cywilne.
TABLICE WOJSKOWE (tak jak tablice wojskowe 1944):
Barwy: Tło czarne; obramówka, litery, cyfry białe tłoczone.
Budowa: Litera W (oznaczająca wojsko), rzymska cyfra w przedziale od I do III, 3 cyfry arabskie.
25 listopada 1946 Minister Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Administracji Ziem Odzyskanych wydał Zarządzenie w sprawie znaków rejestracyjnych pojazdów mechanicznych wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów. Wzorowany był on na systemie z 1937 r.
Tablice posiadały niezmienioną kolorystykę, były jednak nieco większe od poprzednich (tablice samochodowe mierzyły 350×140 mm). Na wszystkich tablicach, oprócz przednich motocyklowych i pojazdów PKS-u, na dole znajdowała się pełna nazwa stolicy województwa, w którym pojazd był zarejestrowany.
Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu:
W latach 1946–1950:
Od roku 1950:
Dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. Oddzielne wyróżniki miały Łódź i Warszawa.
Wyróżniki województw w latach 1946–1950:
W 1950 roku utworzono województwa zielonogórskie, koszalińskie i opolskie, zwiększając tym samym liczbę województw do 17 i przydzielono im wyróżniki.
Przemianowano również województwo pomorskie na województwo bydgoskie i województwo śląskie na województwo katowickie.
Wyróżniki województw od roku 1950 (po nowym podziale administracyjnym):
Tablice motocyklowe przednie (w kształcie łuku) miały wymiary 260×70 mm (większy promień 520 mm), a motocyklowe tylne – 170×170 mm.
W latach 1946–1950 na tablicach motocyklowych stosowano układ 1 litera + 4 cyfry. Litera oznaczała przeznaczenie pojazdu (kody takie jak na tablicach samochodowych), a dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa. W latach 1950–1956 na tablicach motocyklowych stosowano układ 2 litery + 4 cyfry. Dwie pierwsze cyfry stanowiły wyróżnik województwa. Litery były tylko częścią wyróżnika pojazdu, nie oznaczały już przeznaczenia motocykla. Dopuszczone były następujące pary liter: EG, EJ, EL, EM, EN, EP, ER, ES, ET, EW, EZ, GE, GJ, GL, GM, GN, GR, GS, GT, GW, GZ, JL, JM, JN, JP, JS, JT, JW, JZ, LM, LN, LP, LR, LS, LW, LZ, MN, MP, MR, MS, MT, MW, NP, NR, NS, NT, NW, PS, PT, PW, RS, RT i RW. W praktyce jednak tłoczono I zamiast J. Pod numerem na tylnej tablicy widniała nazwa stolicy województwa.
Tablice dla przyczep miały 5 cyfr. Tak jak na tablicach samochodowych i motocyklowych, dwie pierwsze cyfry były wyróżnikiem województwa.
Inne typy tablic
19 czerwca 1956 r., pomimo iż nie zmieniano podziału administracyjnego kraju, Minister Transportu Drogowego i Lotniczego wydał zarządzenie w sprawie wymiarów i wyglądu tablic rejestracyjnych, które wprowadziło zasadniczą zmianę w zasadach oznaczania miejsca rejestracji – wyróżniki literowe zamiast cyfrowych[4].
Tablice samochodowe miały wymiary 375×120 mm (w 1964 roku dopuszczono także tylne tablice dwurzędowe o wymiarach 290×220 mm)[4][5]. Numer składał się z dwóch liter i czterech cyfr. Wydawane przez odpowiednie wydziały komunikacji tablice były stalowe, a znaki były w nich wytłaczane, a następnie malowane: same tablice były czarne, a znaki malowane były na biało. Krój liter i cyfr był nieco „kanciasty”. Oprócz tablic rejestracyjnych każdy samochód-wywrotka miał być zaopatrzony w znak rejestracyjny o tej samej treści namalowany na tyle nadwozia białą farbą na czarnym tle pismem drukowanym o podanych w zarządzeniu wymiarach[4].
Pierwsza litera oznaczała województwo (lub służbę państwową), a druga powiat lub grupę powiatów (w przypadku miasta Łodzi i miasta stołecznego Warszawy – dzielnicę miasta). Od 1957 roku miastami wydzielonymi były także Poznań, Wrocław i Kraków, jednak nie otrzymały one oddzielnych wyróżników. Wyróżniki powiatów nie były określone centralnym zarządzeniem – były ustalane przez lokalne władze (rady narodowe)[4]. Drugą literą nie mogły być D, J, Ł, U, Ż[4] (o innych polskich literach nie wspominano, ale też ich nie stosowano), a od 1964 roku również N i Y.
W 1959 roku wycofano w motocyklach przednią tablicę, dwustronną i mocowana na błotniku, wzdłuż osi pojazdu[a] i od tego czasu numer rejestracyjny motocykla musiał być namalowany z obu stron przedniego błotnika lub tablicach umieszczonych po jego bokach. Obowiązek umieszczania numeru rejestracyjnego z przodu motocykla formalnie zniesiono w 1969 roku. Na przyczepach umieszczano tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1968 roku przyczepy o ciężarze całkowitym powyżej 750 kg oraz przyczepy przeznaczone do ciągnięcia przez ciągnik jednoosiowy musiały mieć osobne tablice. Na ciągnikach rolniczych umieszczano dwie tablice samochodowe (z przodu i z tyłu). Przyczepy samowyładowawcze musiały mieć numer rejestracyjny namalowany na tylnej burcie.
Tablice motorowerowe wprowadzono w 1959 roku. Miały wymiary 120×100 mm oraz białe tło i czarne znaki. W latach 1959–1964 miały w górnym rzędzie 2 litery i cyfrę, a w dolnym 3 cyfry. Od 1964 roku miały układ 3 litery + 3 cyfry.
W połowie lat 60. pojemność rejestracyjna wyczerpywała się i 13 maja 1964 zarządzeniem Ministra Komunikacji wprowadzono także drugi układ znaków polegający na odwrotnej kolejności (cztery cyfry + dwie litery)[5]. W niektórych powiatach wydawano tylko numery, natomiast tablice rejestracyjne właściciel pojazdu musiał wykonać samodzielnie.
Numery ewidencyjne przyczep wprowadzono w 1964 roku. Numer składał się z 1 litery oznaczającej województwo i 5 cyfr i musiał być namalowany na prawej burcie w odległości 1 m od przedniego obrysu przyczepy, na czarnym polu z białymi znakami, o wymiarach 375×120 mm (czyli takich samych, co wymiary tablic samochodowych). W przypadku przyczep dłużycowych musiała być wykonana tablica z numerem ewidencyjnym o takich samych wymiarach w miejscu do tego przeznaczonym.
Numeru ewidencyjnego nie umieszczano na przyczepach jednoosiowych przeznaczonych do przewozu bagażu lub sprzętu turystycznego, ciągniętych przez samochody osobowe, motocykle i autobusy.
Wyróżniki województw:
Wyróżniki przydzielone poszczególnym powiatom:
Województwo białostockie (A):
Województwo bydgoskie (B):
Województwo kieleckie (C):
Województwo koszalińskie (E):
Województwo łódzkie (F):
Województwo gdańskie (G):
Województwo opolskie (H):
Miasto Łódź (I):
Województwo krakowskie (K):
Województwo lubelskie (L):
Województwo szczecińskie (M):
Województwo olsztyńskie (O):
Województwo poznańskie (P):
Województwo rzeszowskie (R):
Województwo katowickie (S):
Województwo warszawskie (T):
Miasto stołeczne Warszawa (W):
Województwo wrocławskie (X):
Województwo zielonogórskie (Z):
Wyróżniki służb specjalnych:
Inne typy tablic
W 1975 roku po raz kolejny zmieniono podział administracyjny kraju, ustanawiając 49 województw i likwidując powiaty. W ślad za ową reformą administracyjną 15 marca 1976 roku Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie oznaczania pojazdów samochodowych i przyczep[6] wprowadzające nowy system rejestracji pojazdów.
Nowe tablice były nadal czarne z białymi znakami, ale były większe od poprzednich (tablice samochodowe miały wymiary 520×120 mm). Zastosowano też całkowicie nowy, bardziej czytelny, specyficznie polski krój pisma, stosowany z niewielkimi zmianami do dziś.
Przywrócono 7-znakową długość numeru stosowaną w latach 1922–1937 i 1944–1946. Wprowadzono układ 3 litery + 4 cyfry dla pojazdów prywatnych. 2 pierwsze litery były wyróżnikiem województwa (każde województwo otrzymało po 2 wyróżniki – nowe wyróżniki sukcesywnie wprowadzano w 1980, 1993 i 1997 r.). Trzecia litera była częścią wyróżnika pojazdu, stosowaną zazwyczaj w celu rejonizacji według gmin/ich zespołów (rejonów) lub dzielnic.
Oznakowanie 3 litery + 3 cyfry + 1 litera było zastrzeżone dla pojazdów państwowych. Tak samo jak na tablicach pojazdów prywatnych, 2 pierwsze litery oznaczały województwo. Od 1983 roku ostatnią literą numeru pojazdów państwowych nie mogły być A, I, J, L, M, O, T, W – litery te pełniły funkcję „wyróżnika przynależności pojazdu”.
W 1980 roku wprowadzono nowe wyróżniki dla poszczególnych województw. Odtąd województwa bydgoskie, gdańskie, krakowskie, łódzkie, poznańskie i wrocławskie miały po 4 wyróżniki, województwo katowickie – 5; warszawskie – 6, a pozostałe województwa – po 3.
Na samochodach umieszczano dwie tablice – z przodu i z tyłu, natomiast na innych pojazdach – jedną, z tyłu. Do 1978 roku dla ciągników rolniczych wydawano dwie tablice samochodowe (tylna dwurzędowa o wymiarach 290×230 mm), natomiast od 1979 roku – jedną motocyklową (tylko na tył, o wymiarach 190×150 mm). Do 1983 roku na przyczepach o ciężarze powyżej 750 kg oraz przyczepach turystycznych umieszczano osobną tablicę, natomiast na przyczepach o ciężarze do 750 kg oraz motocyklowych – tylną tablicę przeniesioną z pojazdu ciągnącego. Od 1984 roku wszystkie przyczepy, oprócz motocyklowych, musiały mieć osobną tablicę. Do 1991 roku wszystkie motocykle musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na przednim błotniku. Przyczepy i naczepy samowyładowawcze oprócz tablic musiały mieć namalowany numer rejestracyjny na tylnej burcie. Znaki musiały być białe lub kontrastować z kolorem burty. Przepis ten nie dotyczył przyczep, które nie miały burty w kształcie płaszczyzny.
Termin wymiany tablic rejestracyjnych wz. 1956 kilkakrotnie przesuwano, ostatecznie stare tablice straciły ważność 31 grudnia 1982 roku[7].
Do 1993 roku tablice mogły być wykonane z materiałów innych niż blacha (np. z plastiku), a od 1993 roku musiały być odporne na pożar oraz posiadać znak legalizacyjny (grawerkę) określony obowiązującą normą. Tablice inne niż blaszane zniesione w 1993 roku zachowały ważność do 31 grudnia 1995 r.
Tablice motorowerowe, wprowadzone w 1983 r., miały zielone tło, tak jak tablice cudzoziemskie i wymiary 140×115 mm. Do września 1996 numery rejestracyjne motorowerów mogły być wydawane tylko w układzie 3 litery + 4 cyfry.
Na początku lat 90. wskutek gwałtownego wzrostu liczby samochodów na polskich drogach okazało się, że w kilku województwach pojemność rejestracyjna przyjętego systemu wyczerpuje się. W 1991 roku zniesiono więc podział na pojazdy prywatne i państwowe (tablice państwowe zachowały ważność do 31 grudnia 1993 r.), a w 1993 roku wprowadzono nowe wyróżniki dla województw z dużą liczbą samochodów (1 dla województwa katowickiego i 2 dla warszawskiego). W 1996 roku dopuszczono natomiast stosowanie układu 3 litery + 3 cyfry + 1 litera dla wszystkich pojazdów po wyczerpaniu pojemności rejestracyjnej układu 3 litery + 4 cyfry, zaś w 1997 roku wprowadzono 4 nowe wyróżniki dla województwa warszawskiego. W takim kształcie tablice te wydawano do 2000 r.
Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r., a przed wprowadzeniem nowych tablic, do końca wydawania starych tablic mogły być stosowane wyróżniki tylko z tych starych województw, w których mieściły się stolice nowych województw. Wyróżniki pozostałych województw mogły być stosowane tylko do 30 czerwca 1999 (przepis ten nie był przestrzegany w niektórych województwach). Na tablicach tymczasowych mogły być stosowane wyróżniki ze wszystkich starych województw.
Tablice wz. 1976 pozostają ważne i nie ma wyznaczonego terminu ich obowiązkowej wymiany. Pojazdy z takimi tablicami będzie można spotkać na polskich drogach prawdopodobnie jeszcze przez wiele lat.
Wyróżniki województw: (stan na 31 grudnia 1998 r.) – kursywą oznaczono wyróżniki niewykorzystane.
Wyróżniki województw (1 stycznia 1999 – 30 kwietnia 2000):
Wyróżniki służb specjalnych:
Wyróżniki sił zbrojnych:
Wyróżniki taksówek
Od 1985 roku do 2000 w niektórych miastach wojewódzkich w Polsce wydawano osobne zestawy numerów rejestracyjnych dla taksówek. Cyfry były identyczne z numerem bocznym taksówki.
Inne typy tablic
Przed wprowadzeniem w 2000 obecnego systemu były proponowane 4 prototypowe wzory tablic.
Pierwsza prototypowa tablica, nawiązująca stylistyką do obecnych została wyprodukowana ok. 1995. Była ona w układzie AB·123·CD (zdjęcie: ).
Po tym wzorze zostały wydane w latach 1998–1999 trzy rozporządzenia, ale wszystkie odrzucono przed wejściem ich w życie.
Pierwsze rozporządzenie zostało wydane 25 marca 1998 r. i obowiązywało jeszcze dla starych województw. Wyróżniki i wymiary nie zmieniły się, ale wygląd tak (zdjęcie:). Po raz pierwszy uwzględniono tablice zabytkowe i indywidualne.
Wyróżniki województwa:
Na nich nie było nalepki legalizacyjnej. Dyplomatyczne – w odróżnieniu od obecnych tablic tego typu – miały euroband w kolorze tła.
SYSTEM TWORZENIA OZNACZEŃ:
Rodzaj | Zasób | Budowa numeru | Przykład numeru |
---|---|---|---|
zwyczajne | pierwszy | 3 litery + 4 cyfry (0001-9999) | ABC-1234 |
drugi | 3 litery + 3 cyfry (001-999) + 1 litera | ABC-123A | |
indywidualne | pierwszy | 1 litera + 1 cyfra (0-9) + 3-5 liter | A1-BCD |
drugi | A1-BCDE | ||
trzeci | A1-BCDEF | ||
tymczasowe | pierwszy | 1 litera + 1 cyfra (0-9) + 3 cyfry (001-999) | A0-123 |
zabytkowe | pierwszy | 2 litery + 3 cyfry (001-999) + symbol pojazdu zabytkowego | AB-123 |
dyplomatyczne | pierwszy (dla samochodów) | 2 litery + 5 cyfr (00001-99999) | WA-12345 |
drugi (dla motocykli) | 2 litery + 4 cyfry (0001-9999) | WA-1234 |
Druga „wersja” została ogłoszona 14 grudnia 1998 r. i była już dla nowych województw. Wymiary pozostały te same, ale zmieniły się wyróżniki. W numerze był wyróżnik województwa, ale nie było wyróżnika powiatu (zdjęcie: ).
Wyróżnik województwa:
Wyróżniki były takie jak obecne, ale były wyjątki:
Tablice dwurzędowe mają układ: A-B1 na górze, 2345 na dole. Dyplomatyczne nadal mają euroband po lewej stronie.
SYSTEM TWORZENIA OZNACZEŃ:
Rodzaj | Zasób | Budowa numeru | Przykład numeru |
---|---|---|---|
zwyczajne | pierwszy | 2 litery + 5 cyfr (00001-99999) | A-B12345 |
drugi | 2 litery + 4 cyfry (0001-9999) + 1 litera | A-B1234C | |
trzeci | 2 litery + 3 cyfry (001-999) + 2 litery | A-B123AC | |
czwarty (dla motocykli) | 2 litery + 4 cyfry (0001-9999) | A-B1234 | |
indywidualne | pierwszy | 1 litera + 1 cyfra (0-9) + 3-5 liter | A1-BCD |
drugi | A1-BCDE | ||
trzeci | A1-BCDEF | ||
tymczasowe | pierwszy | 1 litera + 1 cyfra (0-9) + 3 cyfry (001-999) | A0-123 |
zabytkowe | pierwszy | 2 litery + 3 cyfry (001-999) + symbol pojazdu zabytkowego | A-B123 |
dyplomatyczne | dla samochodów i motocykli | 2 litery + 5 cyfr (00001-99999) | W-A12345 |
System obowiązujący obecnie jest modyfikacją tego systemu. Różnice są takie:
Ten system został wyparty ze względu na możliwe zdublowanie się numeru.
W latach 1920–1964 obowiązkowi rejestracji w Polsce podlegały również rowery. Wydawano na nie tablice rowerowe.
Po raz pierwszy tablice rowerowe wprowadzone centralnym zarządzeniem wydawano od 15 września 1936. Tablice rowerowe były stosowane do rowerów i wózków poruszanych siłą nóg, a od 1937 r. również motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru. Pod numerem znajdowały się cyfry oznaczające lata dwuletniego okresu rejestracji rowerów.
Tablice były żółte z czarnymi znakami i miały wymiary 120×76 mm. Numer składał się z litery i 5 cyfr. Dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo, chociaż stosowane wyróżniki różniły się od tych stosowanych na tablicach samochodowych.
15 listopada 1937 r. Minister Komunikacji wydał Zarządzenie w sprawie kształtu, barwy, i wymiarów tabliczek rowerowych na okres rejestracyjny 1938–1939. Tablice rowerowe wydawano dla rowerów i wózków poruszanych siłą nóg oraz motocykli o pojemności silnika mniejszej niż 100 cm³. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem, prostopadle do osi roweru.
Tablice miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były nieco mniejsze od poprzednich – miały wymiary 105×105 mm. Zachowano układ 1 litera + 5 cyfr. W górnym rzędzie znajdowała się litera i dwucyfrowy wyróżnik województwa, a w dolnym 3 cyfry.
Podobnie jak w latach 1920–1936, nie istniało ogólnokrajowe zarządzenie dotyczące tablic rowerowych i każde województwo samo ustalało wygląd tablic rowerowych oraz zasady tworzenia numeru na nich.
U góry tablicy znajdowała się nazwa powiatu oraz napis ROK 1947/48.
Tablica miała czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były dosyć małe – mierzyły tylko 88×78 mm. Numer składał się z 5 cyfr. Tablice z okresu 1947–1948 były ważne do 30 września 1949 r.
Wymiary tablicy były te same, co w latach 1947–1948. Tablice miały czarne tło i białe znaki i obwódkę. Numer miał literę i 5 cyfr (poszczególne przedziały cyfrowe oznaczały województwo).
Wymiary tablicy i kolorystyka nadal pozostawały niezmienione. Zmieniono układ numeru – od tej pory składał się z 2 liter i 3 cyfr. Pierwsza litera oznaczała województwo.
Tablice miały kształt trójkąta z zaokrąglonymi rogami.
Długość podstawy wynosiła 70 mm, boków – 90 mm, a szerokość zaokrąglenia – 30 mm. Tło było czarne, a znaki i obwódka żółte. Numer składał się z litery i 5 cyfr (dwie pierwsze oznaczały województwo, wyróżniki były te same, co na tablicach samochodowych).
Tablice rowerowe ostatecznie wycofano w Polsce w styczniu 1954. Jednak obowiązku rejestracji rowerów w Polsce nie zniesiono – przy rejestracji rowerów wydawano jedynie kartę rowerową (dowód rejestracyjny). Obowiązek rejestracji rowerów zniesiono w Polsce w 1964 roku.
Do lat 50. XX wieku również dorożki miały w Polsce tablice rejestracyjne. Określenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu i tym podobnych leżało w gestii władz powiatowych albo miejskich (gminnych). Najczęściej widniał na nich rok wydania, nazwa powiatu albo miasta i numer kolejny. Tablice te każdego roku były zmieniane. Ich kształty były różne (koliste, kwadratowe i tym podobne). W latach 60. XX wieku w niektórych miastach w Polsce dorożki miały jedynie numery boczne, tak jak taksówki obecnie.
Były to tablice informacyjne zawierające jedynie imię i nazwisko właściciela i jego adres albo nazwę firmy i jej siedzibę. Musiał je wykonać właściciel wozu konnego i umieścić na jego prawej burcie. Od 1962 do 1983 obowiązywał przepis, w myśl którego wozy konne należące do jednego właściciela musiały mieć na tablicy dodatkowo numer porządkowy (numeracja zaczynała się od 1).
Prawdopodobnie do początku lat 50. XX wieku wozy konne w Polsce miały również tablice rejestracyjne zawierające rok wydania, nazwę województwa albo powiatu lub miasta i numer kolejny. Tablice te co 2 lata były zmieniane. Ich kształty były różne (koliste, kwadratowe i tym podobne), a określenie ich wzorów, wymiarów, barw, układu i tym podobnych leżało w gestii władz wojewódzkich, powiatowych albo miejskich (gminnych).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.