Jednostka Wojskowa GROM

Jednostka Wojskowa GROM – jednostka wojskowa Wojsk Specjalnych (Jednostka Wojskowa 2305), sformowana 13 lipca 1990^[3][4] w odpowiedzi na postrzelenie przez terrorystów 30 marca 1990 w Bejrucie dwojga Polaków w odwecie za pomoc polskiego rządu w emigracji Żydów z ZSRR do Izraela^[5]. Tworzenie JW GROM rozpoczęto w 1990, przy wsparciu m.in. Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Niemiec^[6].

Ten artykuł dotyczy jednostki specjalnej. Zobacz też: inne artykuły dotyczące znaczenia słowa Grom.

GROM

Jednostka Wojskowa GROM

Tobie Ojczyzno!
Odznaka rozpoznawcza
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	13 lipca 1990
Tradycje
Święto	13 czerwca
Nadanie sztandaru	1 października 1996
Rodowód	Cichociemni Spadochroniarze Armii Krajowej
Dowódcy
Pierwszy	płk Sławomir Petelicki
Obecny	płk Grzegorz Gers[1][2]
Działania zbrojne
Haiti (PKW Haiti), Slawonia (Operacja Little Flower), Kosowo (PKW Kosowo), Wojna w Afganistanie (2001–2021) (PKW Afganistan), II wojna w Zatoce Perskiej (PKW Zatoka Perska, PKW Irak)
Organizacja
Numer	JW 2305
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Specjalne
Rodzaj wojsk	komandosi
Podległość	Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych
Skład	ZB A, ZB B, ZB C, dowództwo, sztab, pododdział zabezpieczenia
Odznaczenia
Strona internetowa

Od 1 października 1999 JW GROM jest elementem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, wchodzi w skład Wojsk Specjalnych, podlega Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych. Decyzją Ministra Obrony Narodowej z 4 sierpnia 1995 Jednostka przejęła dziedzictwo i z honorem kontynuuje tradycje Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej 1940–1945 oraz przyjęła nazwę wyróżniającą „Cichociemnych”^[7].

Zadania

Żołnierze JW GROM są przygotowani do prowadzenia operacji specjalnych, w tym: działań ratunkowych, akcji bezpośrednich, działań przeciwterrorystycznych zwłaszcza na terytoriach wrogich państw oraz innych objętych wojną, kryzysem itd. Jednostka jest polskim odpowiednikiem jednostek specjalnych: amerykańskich 1st Special Forces Operational Detachment „Delta” (tzw. Delta Force), SEALs DEVGRU – Naval Special Warfare Development Group, brytyjskiej SAS, izraelskiego Sajjeret Matkal^[8].

Jednostka może wykonywać zadania:

• leśne (taktyka zielona) – organizowanie doraźnych lub planowych pułapek, zasadzek, właściwe reagowanie na wymianę ognia, walka wręcz, ubezpieczone marsze, ciche poruszanie się z użyciem kamuflażu, wychodzenie z zasadzek, obserwacja, przenikanie, naprowadzanie ataków lotniczych, rozmieszczanie snajperów itp. Taktyka obejmuje również metody dotarcia do miejsca operacji drogą lotniczą, w tym zrzuty na spadochronach z dużej wysokości HALO i HAHO oraz zjazd na linach z helikoptera,
• miejskie (taktyka czarna) – działania antyterrorystyczne na obszarze zurbanizowanym, zabudowanym, w tym w pomieszczeniach, pojazdach, samolotach, budynkach, ulicach, lotniskach, dworcach itp. Zespół CQB używany jest do walki z terrorystami na zagrożonym obszarze, zespół MOUT przejmuje i utrzymuje taki obszar,
• wodne (taktyka niebieska) – działania pod wodą oraz na wodzie, w tym m.in. patrolowanie, nurkowanie, abordaże, także dotarcie do miejsca operacji drogą lotniczą lub wodną, w tym z użyciem helikoptera i/lub łodzi szturmowych^[8].

Główne zadania JW GROM:

1. MOOTW – (ang. Military Operations Other Than War) operacje reagowania kryzysowego, operacje wojskowe inne niż wojna, w tym tzw. Non Combatment Evacuation – sprawne, bezpieczne i szybkie ewakuowanie osób z rejonów objętych walkami czy niepokojami społecznymi,
2. HR – (Hostage Rescue) odbijanie zakładników poza granicami kraju na potencjalnie wrogim terytorium,
3. CT – (Counterterrorism) – kontr-terroryzm (AT), fizyczne zwalczanie terrorystów,
4. PR – (Personel Recovery) – wchodzi w to m.in. CSAR – (Combat Search and Rescue), ewakuacja personelu z zagrożonych terenów, obiektów itp.,
5. CSAR – (Combat Search and Rescue) – bojowe akcje ratowniczo-poszukiwawcze np. ewakuacja lotników zestrzelonych nad terytorium przeciwnika,
6. SR – (Special Reconnaissance) – rozpoznanie specjalne na terenie przeciwnika, tj. pozyskanie wszelkich istotnych informacji,
7. DA – (Direct Action) – akcje bezpośrednie: sabotaż, dywersja, zasadzki itp.,
8. MS – (Military Support) – wsparcie militarne: szkolenie wojsk własnych i sojuszniczych podczas pokoju,
9. UW – (Unconventional Warfare) – działania niekonwencjonalne: m.in. przenikanie do oddziałów wroga, działania przeciwdywersyjne^[8].

Organizacja jednostki

Osobny artykuł: Uzbrojenie i sprzęt bojowy Wojsk Specjalnych.

Organizacja, liczba żołnierzy, szczegółowe dane dotyczące uzbrojenia i wyposażenia są ściśle tajne. Prasa zachodnia informowała, że w 2012 w jednostce służyło prawdopodobnie ok. 450 żołnierzy, w dwóch pododdziałach bojowych, a także komórkach sztabowych, logistycznych, informacyjnych, transportowych itp. Pierwsi dowódcy deklarowali, że jednostka samodzielnie pozyskuje niezbędne dane, posiada własny bank informacji na temat m.in. potencjalnych przeciwników.

Dowództwo, sztab i większość struktur zlokalizowane są w Warszawie w dzielnicy Rembertów. Jednostka składa się z pododdziałów, w tym: stołeczny Zespół Bojowy A realizujący działania lądowe, Zespół Bojowy B w Gdańsku, działający na akwenach i Zespół Bojowy C. Organizacja jednostki wojskowej wzorowana jest na strukturze brytyjskiego 22nd SAS Regiment oraz tzw. 1st Special Forces Operational Detachment Delta (w mass mediach – Delta Force, w Departamencie Obrony USA – dawniej Combat Applications Group [CAG], obecnie Army Compartmented Elements [ACE]). Organizacja przypomina australijski SAS Regiment, są w niej pododdziały specjalistyczne zamiast plutonów poszczególnych specjalności, jak np. w brytyjskim 22 pułku SAS.

Wśród żołnierzy jednostki znajdują się tzw. operatorzy, czyli dowódcy zespołów (pododdziałów) bojowych. Każdy z nich ma co najmniej dwie specjalności, np. operatora radiostacji, strzelca wyborowego, sapera, chemika, ratownika medycznego, kierowcy. Ponadto żołnierze pododdziałów zabezpieczenia: analitycy, elektronicy, informatycy, specjaliści od materiałów wybuchowych (Explosive Ordnance Disposal – EOD (saperzy). W składzie zespołów bojowych są specjaliści m.in. od wybuchowego wdzierania się do szturmowanych pomieszczeń) (Method of Entry, MoE) oraz technicy różnych specjalności. Najmniejszą komórką organizacyjną jest zazwyczaj sześcioosobowa sekcja, wchodzi w skład grupy, ta w skład zespołów. Jednostka posiada dwa własne śmigłowce Black Hawk^[9], a także tzw. Wysuniętych Nawigatorów Naprowadzania Lotnictwa (ang. JTAC). W jednostce wykorzystuje się psy służbowe rasy owczarek belgijski^[10].

Wybrani żołnierze JW 2305 / JW GROM

Dowódcy

Tablica pamiątkowa w Sali Tradycji JW GROM

• ppłk/od 1994 płk Sławomir Petelicki^[11] (13 lipca 1990 – 19 grudnia 1995)
• płk/od 25 sierpnia 1997 gen. bryg. Marian Sowiński^[12] (19 grudnia 1995 – 6 grudnia 1997)
• płk/od 15 sierpnia 1998 gen. bryg. Sławomir Petelicki^[12] (6 grudnia 1997 – 17 września 1999)
• płk Zdzisław Żurawski (17 września 1999 – 26 maja 2000)
• płk dypl. Roman Polko (26 maja 2000 – 11 lutego 2004)
• płk Tadeusz Sapierzyński (11 lutego 2004 – 24 lutego 2006)
• gen. bryg. Roman Polko (24 lutego 2006 – 6 września 2006)
• płk Andrzej Kurkowicz (6 września 2006 – 8 listopada 2006)
• płk Piotr Patalong – (8 listopada 2006 – 25 marca 2008)
• płk Jerzy Gut (25 marca 2008 – 24 lipca 2008)
• płk Dariusz Zawadka (24 lipca 2008 – 6 sierpnia 2010)
• płk Jerzy Gut (6 sierpnia 2010 – 28 lipca 2011)
• płk Piotr Gąstał (28 lipca 2011 – 8 września 2016)
• ppłk/płk Robert Kopacki (8 września 2016 – 14 marca 2017)^[13]
• płk Mariusz Pawluk (14 marca 2017 – 1 stycznia 2020)^[14][15]
• płk Grzegorz Mikłusiak (1 stycznia 2020 – 30 marca 2023)^{[15][7][1][16]}
• płk Grzegorz Gers (p.o. dowódcy od 30 marca 2023)^[1][2]

Oficerowie

• ppłk Leszek Drewniak (1990 – 2000)^[17]
• kpt./ od 6 listopada 2008 ppłk rez. Krzysztof Przepiórka (1991 – 1994)^[18][19][20]
• płk Sławomir Berdychowski (1991 – 2010)^[21]
• mjr Krzysztof Woźniak (2008 – 2013)^[22][23]

Podoficerowie

• st. chor. sztab. Paweł Mateńczuk (1998–2012)^[24]

Pochodzenie nazwy

Istnieje kilka wytłumaczeń pochodzenia nazwy jednostki. Oficjalnie wywodzi się ją jako skrótowiec od „Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego”^[25]. Według innej wersji ma ona nawiązywać do imienia gen. Gromosława Czempińskiego, funkcjonariusza SB, UOP, który w 1990 roku uczestniczył w operacji wywiadowczej, o filmowej nazwie Operacja Samum, w której uczestnikami było kilku ówczesnych oficerów JW 2305, m.in. ppłk Jacek Bartosiak, będący później szefem wyszkolenia strzeleckiego i snajperem w jednostce. Według tej wersji, wdzięczni za jej sukces Amerykanie sfinansowali stworzenie JW 2305^[26]. Według kolejnej wersji nazwa została przyjęta od Grupy Realizacyjnej Operacji Most, w skład której wchodzili m.in. funkcjonariusze Departamentu I MSW m.in. Gromosław Czempiński, Sławomir Petelicki, zajmujący się ochroną emigracji dużej liczby obywateli ZSRR pochodzenia żydowskiego z ZSRR przez Polskę do Izraela w latach 90. XX wieku^{[potrzebny przypis]}.

Historia

Decyzją rządu Tadeusza Mazowieckiego w 1990 roku rozpoczęto formowanie struktur jednostki, nabór był prowadzony w sposób dyskretny spośród doświadczonych żołnierzy z jednostek takich jak 56 Kompania Specjalna, 6 Brygada Desantowo-Szturmowa, 1 Batalion Szturmowy i Grupy Specjalne Płetwonurków. Kandydatów pozyskiwano również z policyjnych jednostek antyterrorystycznych^[27]. 13 czerwca 1992 roku, po zakończeniu intensywnych szkoleń prowadzonych przez amerykańskich i brytyjskich instruktorów, Jednostka 2305 osiągnęła pełną gotowość bojową.

Od utworzenia w 1990 do 1999 była to jednostka typu wojskowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, jako pododdział ochronny i kontrterrorystyczny. W latach 1990–1992 Grupa Realizacyjna Operacji Most ochraniała emigrację obywateli ZSRR pochodzenia żydowskiego, z ZSRR do Izraela tranzytem przez Polskę. Po zakończeniu tego zadania ówczesny minister SW Antoni Macierewicz zdecydował zachować zdolności, jakie nabyła jednostka. W 1994 uczestniczyła w Operacji Uphold Democracy, wykonując zadania ochronne. Była to pierwsza operacja zagraniczna jednostki.

Decyzją Ministra Obrony Narodowej z 4 sierpnia 1995 nr 199/MON, podjętą w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji i nadania nazwy wyróżniającej Jednostce Wojskowej Nr 2305 w Warszawie, Jednostka przejęła dziedzictwo i z honorem kontynuuje tradycje Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej 1940–1945 oraz przyjęła nazwę wyróżniającą „Cichociemnych”^[7].

1 października 1996 prezydent Aleksander Kwaśniewski przekazał płk Marianowi Sowińskiemu sztandar Jednostki Wojskowej 2305. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli: cichociemny Bronisław Czepczak Górecki oraz Agnieszka Petelicka, żona Sławomira Petelickiego^[28]. 1 października 1999 umową między MSWiA a MON jednostkę podporządkowano ministrowi obrony narodowej, służący w niej zostali żołnierzami.

Udział w misjach zagranicznych:

• 1994 – Uphold Democracy: w Republice Haiti, wraz z jednostkami specjalnymi USA,
• 1996, 1999, 2001 – Bałkany, m.in. zatrzymanie podczas operacji Little Flower zbrodniarza wojennego Slavko Dokmanovicia zwanego „rzeźnikiem z Vukovaru”,
• 2002–2004 – w Islamskim Państwie Afganistanu, Bahrajnie, Republice Kirgiskiej, Kuwejcie, na Oceanie Indyjskim,
• 2002–2003 – na wodach Zatoki Perskiej: abordaże na statki, nadzór nad realizacją embarga ONZ na handel ropą naftową z Irakiem,
• 2003–2004 – Iraqi Freedom: zdobycie abordażem terminalu naftowego KAAOT w porcie Umm Kasr (Basra), zdobycie zapory wodnej Mukarayin, operacje specjalne, poszukiwanie oraz neutralizacja współpracowników Husajna, członków terrorystycznej Al – Kaidy (z amerykańskiej talii kart),
• 2002–2004, 2007–2013 – Afganistan, operacje na terenie kraju, uwolnienie 20 zakładników, ochrona polskich żołnierzy w Bagram, ochrona VIP-ów,
• 2021 – Afganistan, ewakuacja ponad tysiąca osób, w tym VIP, obywateli państw sojuszniczych oraz współpracujących z sojusznikami i organizacjami międzynarodowymi obywateli Afganistanu; m.in. współpracowników Litwy, Łotwy, Holandii, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.

Odznaczenia

• W 2012 decyzją kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych jednostkę odznaczono Medalem „Pro Patria”; sztandar udekorowano 15 czerwca 2012 podczas święta 25 BKPow^[29][30].
• W 2013 jednostkę odznaczono Medalem „Za zasługi dla Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ”^[31].

Fundacje

W 1997 powstała Fundacja Byłych Żołnierzy Jednostek Specjalnych G.R.O.M., a jej pomysłodawcą był Sławomir Petelicki^[32]. Należą do niej byli członkowie elitarnych jednostek specjalnych, którzy oferują szersze wykorzystanie swoich umiejętności i doświadczenia. Prezesem fundacji jest ppłk rez. Adam Lizoń, a w składzie zasiadają m.in. Romuald Szeremietiew i Janusz Cisek^[33].

24 stycznia 2011 powstała Fundacja „Sprzymierzeni z GROM”^[34], której podstawowym celem jest pomoc weteranom i żołnierzom głównie sił specjalnych oraz funkcjonariuszom innych służb mundurowych, a także wspieranie edukacji historycznej młodzieży. W Radzie Fundacji zasiada m.in. Piotr Gąstał, były dowódca JW GROM^[35].

W kulturze masowej

• W 2001 książka Huberta Królikowskiego pt. Wojskowa Formacja Specjalna GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej była na liście dziesięciu najlepiej sprzedających się książek polskich autorów^[36].
• Jednostka ta pojawiła się w grze komputerowej Medal of Honor: Warfighter wyprodukowanej przez Danger Close, wydana w Polsce przez Electronic Arts Polska.
• O Jednostce Wojskowej GROM została wydana książka GROM Siła i Honor autorstwa Michała Komara w rozmowie z gen. bryg. Sławomirem Petelickim.
• O Jednostce Wojskowej GROM została wydana książka Szturman autorstwa Dominika Rutkowskiego w rozmowie z Ppłk Krzysztofem Przepiórką, opowiadająca o kulisach powstania i funkcjonowania GROM-u.
• O historii Jednostki Wojskowej GROM i sukcesach GROM-owców na misjach zagranicznych powstał film dokumentalny GROM Prawdziwa Historia.
• Wspomnienia ze służby w Jednostce Wojskowej GROM spisali i wydali byli żołnierze jednostki: Andrzej K. Kisiel (współautor: Marcin Rak) Trzynaście moich lat w JW GROM^[37] oraz książki byłego operatora o pseudonimie Naval: Przetrwać Belize^[38], Ostatnich gryzą psy^[39], Zatoka^[40], Camp Pozzi^[41] i Chłopaki z Marsa^[42].
• W grach komputerowych z serii Rainbow Six pojawiają się fikcyjne postacie: Kazimiera Rakuzanka, Ela Bosak, i Zofia Bosak które przedstawione są jako operatorki JW GROM^[43][44].
• Jednostka GROM została także wspomniana, po prośbach graczy, w grze Call of Duty: Modern Warfare, w sklepie za opłatą (punkty COD) można było zakupić skórkę operatora GROM, a także zestaw kosmetycznych dodatków (m.in. broń, emblemat itp.).

Zobacz też

• Cichociemni
• Jednostka Wojskowa Agat
• Jednostka Wojskowa Formoza
• Jednostka Wojskowa Komandosów
• Jednostka Wojskowa Nil
• Operacja Most