Wojska Specjalne

Wojska Specjalne (WS) – rodzaj Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Nie mylić z: wojska specjalne (ogólne określenie rodzaju sił zbrojnych).

Wojska Specjalne

Orzeł Wojsk Specjalnych[1]
Państwo	Polska
Siły zbrojne	Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Nazwa skrócona	WS
Data utworzenia	4 lipca 2007
Proporzec
Liczebność	3381[2]
Najwyższe dowództwa
Wojskowe	Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych

Funkcjonowanie

Wojska Specjalne powołane zostały ustawą o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw z dnia 24 maja 2007. W ich skład weszły istniejące wówczas trzy jednostki sił specjalnych, utworzone w latach 60 (Jednostka Wojskowa Komandosów), 70 (Jednostka Wojskowa Formoza), 90 XX w. (Jednostka Wojskowa Grom). Funkcje dowodzenia Wojskami Specjalnymi przejęło Dowództwo Wojsk Specjalnych. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 maja 2007 roku siły wydzielane z Wojsk Specjalnych nie były podporządkowane Dowódcy Operacyjnemu Sił Zbrojnych. Dzięki temu wojska te mogły realizować operacje specjalne samodzielnie bądź z innymi rodzajami Sił Zbrojnych RP.

Samodzielność dowodzenia Wojskami Specjalnymi zlikwidowano 1 stycznia 2014. W miejsce Dowództwa Wojsk Specjalnych powołano Inspektorat Wojsk Specjalnych znajdujący się w składzie Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych oraz Dowództwo Sił Specjalnych, które podlegało Dowództwu Generalnemu RSZ. Ten drugi organ został następnie przekształcony w Centrum Operacji Specjalnych – Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych, które zostało podporządkowane Dowództwu Operacyjnemu RSZ.

W maju 2015 roku Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych, jako oddzielny organ, podporządkowano Dowództwu Generalnemu RSZ. Natomiast Centrum Operacji Specjalnych pozostawiono w dyspozycji Dowództwa Operacyjnego RSZ.

Wojska Specjalne są prawdopodobnie jedynymi wojskowymi siłami specjalnymi na świecie, działającymi jako wyodrębniony rodzaj sił zbrojnych, niewchodzący w skład marynarki wojennej lub wojsk lądowych.^{[potrzebny przypis]}

Śmigłowcowe wsparcie transportowe i wsparcie ogniowe z powietrza prowadzi wchodząca w skład 33 BLTr 7 Eskadra Działań Specjalnych z użyciem maszyn Mi-17-1W. Komponent Wojsk Specjalnych od grudnia 2019 roku posiada 4 śmigłowce Sikorsky S-70i Black Hawk^[3][4][5].

Żołnierze Wojsk Specjalnych odbywają szkolenia w różnych warunkach klimatyczno-terenowych Polski i świata^[6][7][8]. Wojska Specjalne są certyfikowane do wystawienia kontyngentu i pełnienia dyżuru bojowego w składzie NATO Response Force^[9]. WS dysponują przenośnymi terminalami łączności Link 16, umożliwia to dowodzenie w systemie sieciocentrycznym^[10]. Za zadanie odpowiedzialny jest Inspektorat Uzbrojenia. Wojska Specjalne posiadają Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Specjalnych – Strzepcz^[11].

Struktura organizacyjna WS do 31 grudnia 2013

JW Agat

JW Formoza

JW Grom

JW Grom

JW Komandosów

JW Nil

PJOS

Legenda
Wojska Specjalne:
JW Agat, JW Formoza, JW Grom, JW Komandosów, JW Nil,
podległość operacyjna:
PJOS (Siły Powietrzne)

• Dowództwo Wojsk Specjalnych (Kraków) i podległe mu jednostki wojskowe:
  • Jednostka Wojskowa Agat (Gliwice)
  • Jednostka Wojskowa Formoza (Gdynia)
  • Jednostka Wojskowa Grom (Warszawa m.in. dowództwo, Gdańsk)
  • Jednostka Wojskowa Komandosów (Lubliniec)
  • Jednostka Wojskowa Nil (Kraków)
  • Powietrzna Jednostka Operacji Specjalnych (dawniej 7 eskadra działań specjalnych) (Powidz) podległość operacyjna

Symbol

Symbolem Wojsk Specjalnych jest Orzeł Wojsk Specjalnych. Jego cechą wyróżniającą jest wypełniona na czarno pelta (tarcza Amazonek), na której wsparty jest orzeł^[1]. Czarny kolor jest kolorem wyróżniającym dla wielu jednostek specjalnych na całym świecie. Kolor ten ponadto symbolizuje tzw. „czarną taktykę” uznawaną przez żołnierzy Wojsk Specjalnych za najtrudniejszą formę szkolenia i prowadzonych działań.

Przeznaczenie

Wojska Specjalne są przeznaczone do prowadzenia szeroko pojętej walki specjalnej (działania specjalne, kontrterroryzm, działania nieregularne, działania podjazdowe i inne), rozpoznania a także do obrony, działań ochronno-obronnych. Działać mogą zarówno na terytorium Polski, jak i za granicą, oraz jako wojska operacyjne samodzielnie bądź z innymi Rodzajami Sił Zbrojnych RP, a także mogą brać udział w sojuszniczych operacjach.

Działania zbrojne

Ten rodzaj sił zbrojnych wystawiał żołnierzy do PKW Irak i do PKW Afganistan oraz na front zewnętrzny w ramach ISAF. W latach 2016–2021 pełnili zadania w Afganistanie jako część Resolute Support, w Iraku pełnili służbę na rzecz zwalczania samozwańczego Państwa Islamskiego wydzieleni do Operation Inherent Resolve, patrolowali Morze Śródziemne, będąc zaokrętowanymi na ORP Gen. T. Kościuszko w ramach SNMG2. Na Ukrainie pełnili służbę pomocną żołnierzom SZU biorącym udział w АТО.

Większa część kadry Wojsk Specjalnych jest weteranami operacji wojskowych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Dowódcy Wojsk Specjalnych

• gen. dyw. Edward Gruszka (1 I 2007 – 15 VIII 2007)
• gen. dyw. Włodzimierz Potasiński (15 VIII 2007 – † 10 IV 2010)
• gen. bryg. Marek Jerzy Olbrycht (p.o. 10 IV – 15 VIII 2010)
• płk / gen. bryg. Piotr Patalong (15 VIII 2010 – 31 XII 2013, rozformowanie Dowództwa WS)

Ustawa z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw zlikwidowała stanowisko Dowódcy Wojsk Specjalnych. Od 1 stycznia 2014 r. dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, którym podlegają poszczególne jednostki wojskowe. Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych jest następcą prawnym Dowódcy Wojsk Specjalnych.

Dowodzenie od 1 stycznia 2014 r.

Centrum Operacji Specjalnych – Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych (COS-DKWS) funkcjonuje od 3 sierpnia 2015 roku i powstało w wyniku kolejnych zmian będących następstwami reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP, wprowadzonej 1 stycznia 2014 roku. DKWS podlega bezpośrednio Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych. W strukturze Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych (DG RSZ) znajduje się Inspektorat Wojsk Specjalnych (IWS), który stanowi komórkę wewnętrzną DG RSZ.

Inspektor Wojsk Specjalnych

• gen. dyw. Piotr Patalong (1 I 2014 – 7 IX 2016)
• gen. bryg. Wojciech Marchwica (8 IX 2016 – 14 III 2017)
• wz. płk Krzysztof Banaszek (15 III 2017 – 4 I 2018, likwidacja Inspektoratu WS)

Dowództwo Sił Specjalnych (DSS)

• gen. bryg. Jerzy Gut (1 I 2014 – 10 I 2014)

Dowódca Centrum Operacji Specjalnych – Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych (COS-DKWS)

• gen. bryg. Jerzy Gut (10 I 2014 – 15 VII 2015)

Dowódca Komponentu Wojsk Specjalnych (DKWS)

• gen. bryg. Jerzy Gut (15 VII 2015 – 14 III 2017)
• gen. bryg. Wojciech Marchwica (15 III 2017 – 1 X 2018)
• gen. dyw. Sławomir Drumowicz (od 1 X 2018)^[12]

Uzbrojenie Wojsk Specjalnych

Osobny artykuł: Lista uzbrojenia i sprzętu bojowego Wojsk Specjalnych.

Galeria

• 
  Żołnierze JWF na ćwiczeniach NATO Trident Juncture 15
• 
  Wojska Specjalne na defiladzie z okazji Święta Wojska Polskiego w 2019
• 
  Żołnierze JWK w M1165A1 Special Ops HMMWV
• 
  Żołnierze JWG w wojskowych pojazdach Mercedes-Benz Klasy-G
• 
  Żołnierze JW 2305 w Iraku
• 
  Pododdział Jednostki Wojskowej AGAT
• 
  Żołnierze JWK na ćwiczeniu NATO Trident Juncture 15
• 
  Śmigłowce S-70i Wojsk Specjalnych

Zobacz też

• Siły Specjalne Sił Zbrojnych PRL
• Grupa Wawelberg