Lubań (województwo dolnośląskie)
miasto i gmina w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
miasto i gmina w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lubań (głuż. Lubań, niem. Lauban) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim. Siedziba administracyjna powiatu oraz gminy wiejskiej Lubań (której jednak nie jest częścią, stanowiąc odrębną gminę miejską). Według spisu powszechnego z 2021 r. zamieszkane było przez 20 096 osób[2]. Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. liczyło 19 756 mieszkańców[1] (214. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosiła 1225,6 osób/1 km² (14. miejsce w województwie).
miasto i gmina | |||||
Rynek z ratuszem, Wieżą Kramarską i rekonstrukcją sukiennic (2006) | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Burmistrz |
Grzegorz Wieczorek | ||||
Powierzchnia |
16,12 km² | ||||
Wysokość |
ok. 212 m n.p.m. | ||||
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
75 | ||||
Kod pocztowy |
59-800 do 59-801 | ||||
Tablice rejestracyjne |
DLB | ||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu lubańskiego | |||||
51°07′05″N 15°17′21″E | |||||
TERC (TERYT) |
0210011 | ||||
SIMC |
0936150 | ||||
Urząd miejski ul. 7 Dywizji 1459-800 Lubań | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Historycznie leży na Górnych Łużycach, przy granicy ze Śląskiem. W granicach Polski od 1945 r. W 1972 r. miasto było siedzibą władz, ale nie należało do gromady Lubań. W latach 1975–1998 miasto należało do województwa jeleniogórskiego.
Lubań położony jest na Pogórzu Izerskim, nad rzeką Kwisą oraz jej dopływem – Siekierką. Miasto znajduje się ok. 45 km na północny zachód od Jeleniej Góry i 25 km na wschód od Zgorzelca.
Powierzchnia miasta wynosi 16,12 km²[3] (381. miejsce w kraju), stanowiąc 3,76% powierzchni powiatu (wg stanu na 1 stycznia 2011 r.). Użytki rolne wynoszą 48%, a użytki leśne 3% (2002)[4].
Pierwotną nazwą miejscowości była serbołużycka nazwa Luban[5]. Po podbiciu w średniowieczu Słowian połabskich z plemion Serbów łużyckich nazwa została później zgermanizowana na Lauban – ta wersja pojawia się po raz pierwszy w XV w[6]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Lauba, Laubanum[7]. W XIX wieku można było w polskich źródłach spotkać nazwy: Lubiany, Lubiana, Lubań i Lubin[6]. Po II wojnie światowej polska administracja nadała miejscowości polską nazwę Lubań[8], nawiązującą do wcześniejszej nazwy łużyckiej.
Etymologia nie jest pewna, jednak przyjmuje się, że nazwa najprawdopodobniej pochodzi od imienia założyciela – Luban[6].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[18]:
Lubań – Uniegoszcz
inne zabytki:
Wybory na burmistrza miasta i radę miasta od 2002 roku.
Od 1990 roku miastem kieruje burmistrz jako następca naczelnika miasta. 27 maja 1990 roku rada miasta podjęła decyzję o powołaniu na stanowisko burmistrza miasta Zdzisława Bykowskiego, który 26 lipca 1990 roku zastępuje Janusz Skowroński pełniący funkcję burmistrza miasta do 16 lutego 1993. W lutym 1993 roku funkcje burmistrza miasta obejmuje Jerzy Zieliński, który obejmuje funkcje burmistrza do 1998 roku. W 1998 roku ostatni raz Rada Miasta powołuje na stanowisko burmistrza Konrad Rowiński do wyborów samorządowych w 2002 roku.[21]
W 2002 roku po raz pierwszy mieszkańcy miasta mogli bezpośrednio uczestniczyć w wyborach samorządowych na stanowisko burmistrza miasta i w drugiej turze wyborów Konrad Rowiński wygrał z kontrkandydatem 67,52% poparcia.[22] Ponowną reelekcję uzyskał w 2006 roku przy ponownym głosowaniu 26 listopada z 57% poparciem mieszkańców.[23] W 2010 roku nastała zmiana burmistrza miasta, ale dopiero w drugiej turze Konrad Rowiński przegrał z bezpartyjnym Arkadiuszem Słowińskim, gdzie w 2014 roku ponownie w drugiej turze wyborów samorządowych na fotel burmistrza miasta przegrał.[24][25] W 2018 roku Arkadiusz Słowiński wygrał z drugim w kolejności Witoldem Chojnackim mając 57,59%.[26] 7 kwietnia 2024 Grzegorz Wieczorek wygrał z urzędującym burmistrzem miasta mając 53%.[27]
W 2002 roku Rada Miejska składała się z[28]:
W 2006 roku w czasie rządów koalicji PiS z Samoobroną oraz Ligą Polskich Rodzin lokalnie wygrała opozycja zasiadająca ławy poselskie. Rada Miejska składała się wtedy z[29]:
W 2010 roku zmiana burmistrza to także zmiana Rady Miasta. Skład Rady Miasta[30]:
W 2014 roku przed końcem rządów PO-PSL powiązani ludzie z Platformą Obywatelską osiągają mandaty w radzie miasta z lokalnego komitetu wyborczego. Skład Rady Miasta[31]:
Rada Miasta w 2018 za rządów PiS[32]:
W 2024 roku przesunięte wybory[33], wygrana koalicji 15 października i zmniejszenie liczby ludności powodując zmniejszenie liczby radnych do 15[34] oraz powrót JOW-ów spowodowały nie tylko przegraną burmistrz miasta rządzącego od 14 lat, ale także wygraną lokalnie Koalicji Obywatelskiej. Rada miasta od 2024 roku[35]:
Lubań położony jest 11 km na południe od Autostrady A4 (E40) (dojazd 296).
Droga | Trasa | Ulice |
---|---|---|
30 | 94 Zgorzelec – Lubań – Gryfów Śląski – Jelenia Góra 3 E65 | Papieża Jana Pawła II – Rybacka – Warszawska – Jeleniogórska |
296 | 283 Kożuchów – Żagań – Iłowa – Ruszów – Węgliniec – Lubań 30 | – |
357 | 355 – Sulików – Lubań – Nowogrodziec – Osiecznica 350 | Zawidowska – Armii Krajowej – Bankowa – Podwale – Wrocławska |
393 | 357 Lubań – Kościelnik – Leśna 358 | Plac 3 Maja – 7 Dywizji – Tadeusza Kościuszki – Leśna |
Pierwsza linia kolejowa przechodząca przez Lubań została otwarta w 1863 roku. W mieście znajduje się jedna stacja kolejowa, Lubań Śląski, mająca według kategoryzacji PKP status dworca lokalnego[36]. Jest to stacja węzłowa, łącząca trzy linie:
W 2018 roku PKP poinformowało o planach utworzenia nowego przystanku kolejowego Lubań Miasto na linii z Lubania do Zgorzelca. Miały one być zrealizowane w ramach projektu elektryfikacji tego odcinka[37]. Budowa przystanku została uwzględniona w planach Ministerstwa Infrastruktury na lata 2020-25[38]. Samorząd Lubania zaproponował w 2021 roku umieszczenie przystanku na linii do Węglińca, przy ulicy Granicznej[39].
W maju 2016 r. stary dworzec autobusowy został wyburzony[40], w jego miejsce wybudowano Galerię „Inbag”[41] – obiekt handlowo-usługowy, posiadający infrastrukturę dworca autobusowego[42][43][44]. Od 22 listopada 2021 roku kursuje z miasta Izerska Komunikacja Autobusowa kursującą do miast i wsi powiatów lubańskiego oraz lwóweckiego.[45] Od 1 marca 2022 kursuje linia 217 w ramach Powiatowej Komunikacji Lwóweckiej, a operatorem linii jest PKS Voyager.[46]
Pierwsze plany wprowadzenia komunikacji miejskiej w Lubaniu powstały w latach siedemdziesiątych XX wieku[49], jednak pierwsze autobusy wyjechały na ulice miasta w czerwcu 1989. Były to (i nadal są) zwykłe pojazdy PKS, nieprzystosowane do kursowania w mieście (m.in. brak pneumatycznie otwieranych drzwi). Spółka PKS Voyager, która przejęła transport miejski w Lubaniu po upadku Pekaes Lubań, planowała w 2010 roku wprowadzenie pojazdów przystosowanych do transportu miejskiego[49].
W 2019 roku funkcjonowało pięć linii komunikacji miejskiej[50].
Żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe i szkoły ponadpodstawowe w Lubaniu:
Szkolnictwo | ||||
---|---|---|---|---|
Szkoła | Adres | Położenie | Rok otwarcia Szkoły | Uwagi |
Żłobek Bąbelkowo[52] | ul. Mickiewicza 1c | Koło Starostwa Powiatowego | tam też przedszkole | |
Przedszkole Niepubliczne nr 1[53] | ul. Słoneczna 2 | na górce od J.Dąbrowskiego | ||
Przedszkole Publiczne nr 1[54] | ul. Mickiewicza 1b | Skrzyżowanie A. Mickiewicza i J.Dąbrowskiego | ||
Przedszkole Publiczne nr 3[55] | ul. Różana 1 | obok MOSiR | ||
Przedszkole Publiczne nr 5[56] | ul. Mieszka II 1 | Osiedle „Piast” | ||
Przedszkole Językowe „Akademia Malucha”[57] | ul. Armii Krajowej 9 | Naprzeciw Szkoły podstawowej nr 1 | 01.09.2011 | Dawniej Młodzieżowy Dom Kultury |
Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki z oddziałami gimnazjum[58] | ul. Mickiewicza 1
ul. Mickiewicza 2 |
Niedaleko Przedsiębiorstwa wod.-kan. | 03.09.1945 | Pierwsza Szkoła w Lubaniu, oddziały gimnazjalne w części dawnego gim 2 |
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Europejskich Dróg Świętego Jakuba z oddziałami gimnazjum[59] | ul. Dolna 8
ul. Rybacka 16(oddziały gimnazjalne) |
Okolice Kościoła oraz MOSiR | Oddziały gimnazjalne w budynku dawnego gim 3 | |
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II z oddziałami gimnazjum[60] | ul. Górna 1
ul. Skalnicza 3 (oddziały gimnazjalne) |
Pod Kamienną Górą oraz Księginki | Oddziały gimnazjalne w budynku dawnego gimnazjum nr 1 | |
Szkoła Podstawowa nr 4 im. Kawalerów Orderu Uśmiechu[61] | ul. Kopernika 15 | Blisko sklepów i ZSP im. KZL | 01.09.1960 | Dawniej SP nr 5 |
Prywatna Szkoła Podstawowa nr 5 | ul. Zgorzelecka | |||
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Adama Mickiewicza[62] | ul. W. Łokietka 2 | Osiedle „Piast” | LO 10.09.1945, ZSE 01.01.1950, |
Wchodzący w skład ZSP nr 1 |
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Kombatantów Ziemi Lubańskiej[63] | ul. Kopernika 31 | Obok SP nr 4 | 1946 | |
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2[64] | ul. Leśna 8 | Za budynkami ul. Tadeusza Kościuszki | 01.09.1962 | |
Szkoła muzyczna I stopnia im. Oskara Kolberga[65] | al. Kombatantów 11 | Park Kamienna Góra | luty 1992 |
W Lubaniu znajdują się następujące zakłady pracy:
W mieście są także miejskie spółki z o.o.:
Zlokalizowane w mieście Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w 2000 roku zostały postawione w stan upadłości.
Dane z 31 grudnia 2009[69]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 21 697 | 100 | 11 451 | 52,8 | 10 246 | 47,2 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 1346 | 710,4 | 635,6 |
Piramida wieku mieszkańców Lubania w 2014 roku[70].
W mieście znajduje się Łużyckie Centrum Medyczne im. Lucjana Kopcia[71], który posiada:
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Lubań leży na międzynarodowym szlaku pątniczym – Drodze św. Jakuba. Zbiegają się w nim trzy jego odcinki: Dolnośląska Droga św. Jakuba, Via Regia oraz Sudecka Droga św. Jakuba.
W mieście istnieją 2 muzea:
Miasta partnerskie[75]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.