From Wikipedia, the free encyclopedia
გაერთიანებული ერების წევრი სახელმწიფოები გაერთიანებული ერების შემადგენლობაში შედის 193 სუვერენული სახელმწიფო. გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია (გაერო) არის მსოფლიოში ყველაზე დიდი მთავრობათაშორისი ორგანიზაცია. ყველა წევრს აქვს თანაბარი წარმომადგენლობა გაეროს გენერალურ ასამბლეაში.[3]
გაეროს წესდება განსაზღვრავს წევრი ქვეყნების მიღების წესებს. წევრობა ღიაა ყველა მშვიდობისმოყვარე სახელმწიფოსთვის, რომელიც ეთანხმება ქარტიის პირობებს და შეუძლია მათი შესრულება. ახალი წევრებს რეკომენდაცია უნდა გაუწიოს გაეროს უშიშროების საბჭომ. წევრი ქვეყნების გარდა, გაერო ასევე იწვევს არაწევრ სახელმწიფოებს, როგორც დამკვირვებლებს გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე.
გაეროში ახალი წევრების მიღების კრიტერიუმები დადგენილია გაეროს ქარტიის II თავში, მე-4 მუხლით:[4]
უშიშროების საბჭოს მიერ ახალი წევრის მიღებაზე რეკომენდაციის გასაცემად საჭიროა საბჭოს თხუთმეტი წევრიდან არანაკლებ ცხრის დადებითი ხმა, ხოლო ხუთი მუდმივი წევრიდან არცერთმა არ უნდა გამოიყენოს იყენებს ვეტოს უფლებას. შემდეგ უშიშროების საბჭოს რეკომენდაცია უნდა დამტკიცდეს გენერალურ ასამბლეაზე ხმების ორი მესამედით.[5]
პრინციპულად, მხოლოდ სუვერენულ სახელმწიფოებს შეუძლიათ გახდნენ გაეროს წევრები, და ამჟამად, გაეროს ყველა წევრი სუვერენული სახელმწიფოა. მიუხედავად იმისა, რომ ხუთი წევრი არ იყო სუვერენული, როდესაც ისინი შეუერთდნენ გაეროს, ისინი შემდგომში ყველა გახდა სრული დამოუკიდებელი 1946-1991 წლებში. იმის გამო, რომ სახელმწიფოს გაეროში გაწევრიანება შეიძლება მხოლოდ უშიშროების საბჭოსა და გენერალური ასამბლეის დამტკიცებით, რამდენიმე სახელმწიფო, რომლებიც მონტევიდეოს კონვენციის მიხედვით სუვერენულად ითვლებიან, არ არიან გაეროს წევრები. ეს იმიტომ ხდება, რომ გაერო მათ არ თვლის სუვერენიტეტის მფლობელად, ძირითადად საერთაშორისო აღიარების არარსებობის ან ერთ-ერთი მუდმივი წევრის წინააღმდეგობის გამო, ზემოთ ხსენებული გამომდინარეობს აღიარების კონსტიტუტიური თეორიისაგან[6] და სტიმსონის დოქტრინისგან.[7][8][9]
წევრი ქვეყნების გარდა, გაერო ასევე იწვევს არაწევრ ქვეყნებს, რომ გახდნენ დამკვირვებელი სახელმწიფოები გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე,[10] რაც მათ საშუალებას აძლევს მიიღონ მონაწილეობა და ისაუბრონ გენერალური ასამბლეის სხდომებზე, მაგრამ არ შეუძლიათ ხმის მიცემა. დამკვირვებლები ძირითადად არიან მთავრობათაშორისი ორგანიზაციები და საერთაშორისო ორგანიზაციები და სუბიექტები, რომელთა სახელმწიფოებრიობა ან სუვერენიტეტი ზუსტად არ არის განსაზღვრული.
გაერო ოფიციალურად შეიქმნა 1945 წლის 24 ოქტომბერს, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წესდების რატიფიცირების შემდეგ გაეროს უშიშროების საბჭოს ხუთი მუდმივი წევრის (ჩინეთის რესპუბლიკა, საფრანგეთი, საბჭოთა კავშირი, დიდი ბრიტანეთი და შეერთებული შტატები) და სხვა ხელმომწერთა უმრავლესობის მიერ.[11] სულ 51 დამფუძნებელი წევრი შეუერთდა ორგანიზაციას იმ წელს; მათგან 50-მა ხელი მოაწერა ქარტიას გაეროს საერთაშორისო ორგანიზაციის კონფერენციაზე სან-ფრანცისკოში 1945 წლის 26 ივნისს, ხოლო პოლონეთმა, რომელიც არ იყო წარმოდგენილი კონფერენციაზე, ხელი მოაწერა მას 1945 წლის 15 ოქტომბერს.[12][13]
გაეროს თავდაპირველი წევრები იყვნენ: ჩინეთი (მაშინ ჩინეთის რესპუბლიკა ), საფრანგეთი (მაშინ დროებითი მთავრობა), რუსეთი (მაშინ საბჭოთა კავშირი), დიდი ბრიტანეთი, შეერთებული შტატები (ეს პირველი ხუთი ქმნიდა უშიშროების საბჭოს), არგენტინა, ავსტრალია, ბელგია, ბოლივია, ბრაზილია, ბელარუსი (მაშინ ბელორუსის სსრ), კანადა, ჩილე, კოლუმბია, კოსტა რიკა, კუბა, ჩეხოსლოვაკია (მაშინ მესამე რესპუბლიკა), დანია, დომინიკის რესპუბლიკა, ეკვადორი, ეგვიპტე (მაშინ ეგვიპტის სამეფო), ელ სალვადორი, ეთიოპია (მაშინაბისინია), საბერძნეთი (მაშინ სამეფო სამეფო), გვატემალა, ჰაიტი, ჰონდურასი, ინდოეთი, ირანი, ერაყი (მაშინ ერაყის სამეფო), ლიბანი, ლიბერია, ლუქსემბურგი, მექსიკა, ნიდერლანდები, ახალი ზელანდია (მაშინ ახალი ზელანდიის სამეფო), ნიკარაგუა, ნორვეგია, პანამა, პარაგვაი, პერუ, ფილიპინები (მაშინ ფილიპინების თანამეგობრობა), პოლონეთი, საუდის არაბეთი, სამხრეთ აფრიკა (მაშინ სამხრეთ აფრიკის კავშირი), სირია, თურქეთი, უკრაინა (მაშინ უკრაინის სსრ), ურუგვაი, ვენესუელა და იუგოსლავია (მაშინ დემოკრატიული ფედერალური იუგოსლავია).[13]
დამფუძნებელ წევრებს შორის 49 ან კვლავ გაეროს წევრია, ან მათი წევრობა გაეროში გაგრძელდა მემკვიდრე სახელმწიფოს მიერ (იხ. ცხრილი ქვემოთ); მაგალითად, საბჭოთა კავშირის წევრობა რუსეთის ფედერაციამ გააგრძელა მისი დაშლის შემდეგ. დანარჩენი ორი თავდაპირველი წევრი, ჩეხოსლოვაკია და იუგოსლავია (ანუ იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა) დაიშალა და მათი წევრობა გაეროში არ გაგრძელებულა 1992 წლიდან რომელიმე ერთი მემკვიდრე სახელმწიფოს მიერ.[13]
გაეროს დაარსების დროს გაეროში ჩინეთის ადგილს იკავებდა ჩინეთის რესპუბლიკა, მაგრამ გაეროს გენერალური ასამბლეის 1971 წლის რეზოლუცია 2758-ის შედეგად, ის ამჟამად ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკას ეკუთვნის.
რამდენიმე თავდაპირველი წევრი არ იყო სუვერენული, როდესაც ისინი შეუერთდნენ გაეროს და მხოლოდ მოგვიანებით მოიპოვეს სრული დამოუკიდებლობა:[14]
ამჟამინდელი წევრები და მათი მიღების თარიღები ჩამოთვლილია ქვემოთ მათი ოფიციალური აღნიშვნებით, რომლებიც გამოიყენება გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიერ.[16][17]
წევრი ქვეყნების ოფიციალური აღნიშვნების ანბანური თანმიმდევრობა ინგლისურ ენაზე გამოიყენება გენერალური ასამბლეის სესიების ადგილების განლაგების დასადგენად.[18] ზოგიერთი წევრი სახელმწიფო იყენებს სრულ ოფიციალურ სახელებს თავის ოფიციალურ აღნიშვნებში და, შესაბამისად, განლაგებისას მათი მთლიანი სახელები გამოიყენება.[13][19][20]
წევრი სახელმწიფოები | გაწევრიანების თარიღი | დამფუძნებელი წევრი | იხილეთ აგრეთვე |
---|---|---|---|
ავღანეთი[georgian 1] | 19 ნოემბერი 1946 | 2021 წლის 1 დეკემბერს, ცხრა სახელმწიფოსგან შემდგარმა გენერალური ასამბლეის დამოწმების კომიტეტმა გადაავადა თალიბანისათვის ავღანეთის გაეროში წარმოდგენის უფლების მიცემის საკითხის გადაწყვეტა.[21] 2022 წლის 15 თებერვალს გაერომ გამოსცა წევრი სახელმწიფოების განახლებული სია, რომელშიც ღანის ადმინისტრაციის ოფიციალური წარმომადგენლების სახელები და მათი დანიშვნის თარიღები ამოღებული და ჩანაცვლებული იყო ცარიელი ადგილებით. სახელმწიფოს სახელად „ავღანეთის ისლამური რესპუბლიკა“ ეწერა.[22][23] 2022 წლის 12 დეკემბერს დამოწმების კომიტეტმა გადაწყვეტილება კვლავ გადაავადა.[24] | |
ალბანეთი | 14 დეკემბერი 1955 | ||
ალჟირი | 8 ოქტომბერი 1962 | ||
ანდორა | 28 ივლისი 1993 | ||
ანგოლა | 1 დეკემბერი 1976 | ||
ანტიგუა და ბარბუდა | 11 ნოემბერი 1981 | ||
არგენტინა | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
სომხეთი | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ავსტრალია | 1 ნოემბერი 1945 | ||
ავსტრია | 14 დეკემბერი 1955 | ||
აზერბაიჯანი | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ბაჰამის კუნძულები | 18 სექტემბერი 1973 | ||
ბაჰრეინი | 21 სექტემბერი 1971 | ||
ბანგლადეში | 17 სექტემბერი 1974 | ||
ბარბადოსი | 9 დეკემბერი 1966 | ||
ბელარუსი | 24 ოქტომბერი 1945 | ყოფილი წევრი: ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა (დამფუძნებელი წევრი) | |
ბელგია | 27 დეკემბერი 1945 | ||
ბელიზი | 25 სექტემბერი 1981 | ||
ბენინი[georgian 2] | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ბუტანი | 21 სექტემბერი 1971 | ||
ბოლივიის მრავალეროვანი სახელმწიფო[georgian 3] | 14 ნოემბერი 1945 | ||
ბოსნია და ჰერცეგოვინა | 22 მაისი 1992 | ყოფილი წევრი: იუგოსლავია (დამფუძნებელი წევრი) | |
ბოცვანა | 17 ოქტომბერი 1966 | ||
ბრაზილია | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ბრუნეი დარუსალამი | 21 სექტემბერი 1984 | ||
ბულგარეთი | 14 დეკემბერი 1955 | ||
ბურკინა ფასო[georgian 4] | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ბურუნდი | 18 სექტემბერი 1962 | ||
კაბო ვერდე[georgian 5] | 16 სექტემბერი 1975 | ||
კამბოჯა[georgian 6] | 14 დეკემბერი 1955 | ||
კამერუნი[georgian 7] | 20 სექტემბერი 1960 | ||
კანადა | 9 ნოემბერი 1945 | ||
ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა[georgian 8] | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ჩადი | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ჩილე | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ჩინეთი | 24 ოქტომბერი 1945 | ყოფილი წევრი: ჩინეთის რესპუბლიკა | |
კოლუმბია | 5 ნოემბერი 1945 | ||
კომორის კუნძულები | 12 ნოემბერი 1975 | ||
კონგოს რესპუბლიკა[georgian 9] | 20 სექტემბერი 1960 | ||
კოსტა რიკა | 2 ნოემბერი 1945 | ||
კოტ-დ’ივუარი[georgian 10] | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ხორვატია | 22 მაისი 1992 | ყოფილი წევრი: იუგოსლავია (დამფუძნებელი წევრი) | |
კუბა | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
კვიპროსი | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ჩეხეთი[georgian 11] | 19 იანვარი 1993 | ყოფილი წევრი: ჩეხოსლოვაკია (დამფუძნებელი წევრი) | |
კორეის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა | 17 სექტემბერი 1991 | ||
კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა[georgian 12] | 20 სექტემბერი 1960 | ||
დანია[georgian 13] | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ჯიბუტი | 20 სექტემბერი 1977 | ||
დომინიკა | 18 დეკემბერი 1978 | ||
დომინიკელთა რესპუბლიკა | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ეკვადორი | 21 დეკემბერი 1945 | ||
ეგვიპტე | 24 ოქტომბერი 1945 | ყოფილი წევრი: გაერთიანებული არაბული რესპუბლიკა | |
ელ-სალვადორი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ეკვატორული გვინეა | 12 ნოემბერი 1968 | ||
ერიტრეა | 28 მაისი 1993 | ||
ესტონეთი | 17 სექტემბერი 1991 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ესვატინი[georgian 14] | 24 სექტემბერი 1968 | ||
ეთიოპია | 13 ნოემბერი 1945 | ||
ფიჯი | 13 ოქტომბერი 1970 | ||
ფინეთი | 14 დეკემბერი 1955 | ||
საფრანგეთი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
გაბონი | 20 სექტემბერი 1960 | ||
გამბია | 21 სექტემბერი 1965 | ||
საქართველო | 31 ივლისი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
გერმანია | 18 სექტემბერი 1973 | ყოფილი წევრი: გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა | |
განა | 8 მარტი 1957 | ||
საბერძნეთი | 25 ოქტომბერი 1945 | ||
გრენადა | 17 სექტემბერი 1974 | ||
გვატემალა | 21 ნოემბერი 1945 | ||
გვინეა | 12 დეკემბერი 1958 | ||
გვინეა-ბისაუ | 17 სექტემბერი 1974 | ||
გაიანა | 20 სექტემბერი 1966 | ||
ჰაიტი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ჰონდურასი | 17 დეკემბერი 1945 | ||
უნგრეთი | 14 დეკემბერი 1955 | ||
ისლანდია | 19 ნოემბერი 1946 | ||
ინდოეთი | 30 ოქტომბერი 1945 | ||
ინდონეზია[georgian 15] | 28 სექტემბერი 1950 | ||
ირანის ისლამური რესპუბლიკა[georgian 16] | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ერაყი | 21 დეკემბერი 1945 | ||
ირლანდია | 14 დეკემბერი 1955 | ||
ისრაელი | 11 მაისი 1949 | ||
იტალია | 14 დეკემბერი 1955 | ||
იამაიკა | 18 სექტემბერი 1962 | ||
იაპონია | 18 დეკემბერი 1956 | ||
იორდანია | 14 დეკემბერი 1955 | ||
ყაზახეთი | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
კენია | 16 დეკემბერი 1963 | ||
კირიბატი | 14 სექტემბერი 1999 | ||
ქუვეითი | 14 მაისი 1963 | ||
ყირგიზეთი | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ლაოსის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა[georgian 17] | 14 დეკემბერი 1955 | ||
ლატვია | 17 სექტემბერი 1991 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ლიბანი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ლესოტო | 17 ოქტომბერი 1966 | ||
ლიბერია | 2 ნოემბერი 1945 | ||
ლიბია[georgian 18] | 14 დეკემბერი 1955 | 2022 წლის 12 დეკემბერს დამოწმების კომიტეტმა გადაავადა ეროვნული სტაბილურობის მთავრობისათვის ლიბიის გაეროში წარმოდგენის უფლებაზე გადაწყვეტილება და ეროვნული ერთიანობის მთავრობას მისცა ადგილის შენარჩუნების უფლება.[24] | |
ლიხტენშტაინი | 18 სექტემბერი 1990 | ||
ლიეტუვა | 17 სექტემბერი 1991 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ლუქსემბურგი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
მადაგასკარი | 20 სექტემბერი 1960 | ||
მალავი | 1 დეკემბერი 1964 | ||
მალაიზია | 17 სექტემბერი 1957 | ||
მალდივები[georgian 19] | 21 სექტემბერი 1965 | ||
მალი | 28 სექტემბერი 1960 | ||
მალტა | 1 დეკემბერი 1964 | ||
მარშალის კუნძულები | 17 სექტემბერი 1991 | ||
მავრიტანია | 27 ოქტომბერი 1961 | ||
მავრიკი | 24 აპრილი 1968 | ||
მექსიკა | 7 ნოემბერი 1945 | ||
მიკრონეზიის ფედერაციული შტატები | 17 სექტემბერი 1991 | ||
მონაკო | 28 მაისი 1993 | ||
მონღოლეთი | 27 ოქტომბერი 1961 | ||
მონტენეგრო | 28 ივნისი 2006 | ყოფილი წევრები: იუგოსლავია (დამფუძნებელი წევრი), სერბეთი და მონტენეგრო | |
მაროკო | 12 ნოემბერი 1956 | ||
მოზამბიკი | 16 სექტემბერი 1975 | ||
მიანმარი[georgian 20] | 19 აპრილი 1948 | 2021 წლის 1 დეკემბერს დამოწმების კომიტეტმა გადაავადა მიანმარის მმართველი სამხედრო ხუნტას მიერ მიანმარის გაეროში წარმოდგენის უფლებაზე გადაწყვეტილება.[21] გადაწყვეტილება კვლავ გადაავადეს 2022 წლის 12 დეკემბერს.[24] | |
ნამიბია | 23 აპრილი 1990 | ||
ნაურუ | 14 სექტემბერი 1999 | ||
ნეპალი | 14 დეკემბერი 1955 | ||
ნიდერლანდების სამეფო[georgian 13] | 10 დეკემბერი 1945 | ||
ახალი ზელანდია[georgian 13] | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ნიკარაგუა | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ნიგერი | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ნიგერია | 7 ოქტომბერი 1960 | ||
ჩრდილოეთი მაკედონია[georgian 21] | 8 აპრილი 1993 | ყოფილი წევრი: იუგოსლავია (დამფუძნებელი წევრი) | |
ნორვეგია | 27 ნოემბერი 1945 | ||
ომანი | 7 ოქტომბერი 1971 | ||
პაკისტანი | 30 სექტემბერი 1947 | ||
პალაუ | 15 დეკემბერი 1994 | ||
პანამა | 13 ნოემბერი 1945 | ||
პაპუა ახალი გვინეა | 10 ოქტომბერი 1975 | ||
პარაგვაი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
პერუ | 31 ოქტომბერი 1945 | ||
ფილიპინები | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
პოლონეთი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
პორტუგალია | 14 დეკემბერი 1955 | ||
კატარი | 21 სექტემბერი 1971 | ||
კორეის რესპუბლიკა | 17 სექტემბერი 1991 | ||
მოლდოვის რესპუბლიკა[georgian 22] | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
რუმინეთი | 14 დეკემბერი 1955 | ||
რუსეთის ფედერაცია | 24 ოქტომბერი 1945 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
რუანდა | 18 სექტემბერი 1962 | ||
სენტ-კიტსი და ნევისი[georgian 23] | 23 სექტემბერი 1983 | ||
სენტ-ლუსია | 18 სექტემბერი 1979 | ||
სენტ-ვინსენტი და გრენადინები | 16 სექტემბერი 1980 | ||
სამოა[georgian 24] | 15 დეკემბერი 1976 | ||
სან მარინო | 2 მარტი 1992 | ||
სან-ტომე და პრინსიპი | 16 სექტემბერი 1975 | ||
საუდის არაბეთი | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
სენეგალი | 28 სექტემბერი 1960 | ||
სერბეთი | 1 ნოემბერი 2000 | ყოფილი წევრები: იუგოსლავია (დამფუძნებელი წევრი), სერბეთი და მონტენეგრო | |
სეიშელის კუნძულები | 21 სექტემბერი 1976 | ||
სიერა-ლეონე | 27 სექტემბერი 1961 | ||
სინგაპური | 21 სექტემბერი 1965 | ყოფილი წევრი: მალაიზია | |
სლოვაკეთი | 19 იანვარი 1993 | ყოფილი წევრი: ჩეხოსლოვაკია (დამფუძნებელი წევრი) | |
სლოვენია | 22 მაისი 1992 | ყოფილი წევრი: იუგოსლავია (დამფუძნებელი წევრი) | |
სოლომონის კუნძულები | 19 სექტემბერი 1978 | ||
სომალი | 20 სექტემბერი 1960 | ||
სამხრეთი აფრიკა[georgian 25] | 7 ნოემბერი 1945 | ||
სამხრეთი სუდანი | 14 ივლისი 2011 | ||
ესპანეთი | 14 დეკემბერი 1955 | ||
შრი ლანკა[georgian 26] | 14 დეკემბერი 1955 | ||
სუდანი | 12 ნოემბერი 1956 | ||
სურინამი[georgian 27] | 4 დეკემბერი 1975 | ||
შვედეთი | 19 ნოემბერი 1946 | ||
შვეიცარია | 10 სექტემბერი 2002 | ||
სირიის არაბული რესპუბლიკა | 24 ოქტომბერი 1945 | ყოფილი წევრი: გაერთიანებული არაბული რესპუბლიკა | |
ტაჯიკეთი | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ტაილანდი | 16 დეკემბერი 1946 | ||
ტიმორ-ლესტე | 27 სექტემბერი 2002 | ||
ტოგო | 20 სექტემბერი 1960 | ||
ტონგა | 14 სექტემბერი 1999 | ||
ტრინიდადი და ტობაგო | 18 სექტემბერი 1962 | ||
ტუნისი | 12 ნოემბერი 1956 | ||
თურქეთი[georgian 28] | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
თურქმენეთი | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ტუვალუ | 5 სექტემბერი 2000 | ||
უგანდა | 25 ოქტომბერი 1962 | ||
უკრაინა | 24 ოქტომბერი 1945 | ყოფილი წევრი: უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა (დამფუძნებელი წევრი) | |
არაბთა გაერთიანებული საამიროები | 9 დეკემბერი 1971 | ||
დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ტანზანიის გაერთიანებული რესპუბლიკა[georgian 29] | 14 დეკემბერი 1961 | ||
ამერიკის შეერთებული შტატები | 24 ოქტომბერი 1945 | ||
ურუგვაი | 18 დეკემბერი 1945 | ||
უზბეკეთი | 2 მარტი 1992 | ყოფილი წევრი: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (დამფუძნებელი წევრი) | |
ვანუატუ | 15 სექტემბერი 1981 | ||
ვენესუელის ბოლივარული რესპუბლიკა[georgian 30] | 15 ნოემბერი 1945 | ||
ვიეტ ნამი | 20 სექტემბერი 1977 | ||
იემენი | 30 სექტემბერი 1947 | ყოფილი წევრები: იემენი და იემენის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა | |
ზამბია | 1 დეკემბერი 1964 | ||
ზიმბაბვე | 25 აგვისტო 1980 |
ჩინეთის რესპუბლიკა (ROC) შეუერთდა გაეროს, როგორც დამფუძნებელი წევრი 1945 წლის 24 ოქტომბერს, და როგორც ეს განსაზღვრულია გაეროს წესდების V თავის 23-ე მუხლით, გახდა გაეროს უშიშროების საბჭოს ხუთი მუდმივი წევრიდან ერთ-ერთი.[28] 1949 წელს, ჩინეთის სამოქალაქო ომის შედეგად, კუომინტანგის ხელმძღვანელობით ROC-მ დაკარგა ეფექტური კონტროლი კონტინენტურ ჩინეთზე და გადავიდა კუნძულ ტაივანზე, ხოლო კომუნისტური პარტიის ხელმძღვანელობით ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის მთავრობამ (PRC) 1949 წლის 1 ოქტომბერს კონტროლი დაამყარა მთლიან კონტინენტურ ჩინეთზე. გაეროს ეცნობა 1949 წლის 18 ნოემბერს ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის ცენტრალური სახალხო მთავრობის შექმნის შესახებ; თუმცა, ჩინეთის რესპუბლიკის მთავრობამ განაგრძო ჩინეთის წარმომადგენლობა გაეროში, მიუხედავად ROC-ის იურისდიქციის მცირე ტერიტორიაზე გავრცელებისა. რადგან ორივე მთავრობა აცხადებდა, რომ იყო ჩინეთის ერთადერთი ლეგიტიმური წარმომადგენელი, განიხილებოდა წინადადებები გაეროში ჩინეთის წარმომადგენლობის ცვლილების შესახებ, მაგრამ უარყოფილი იქნა მომდევნო ორი ათწლეულის განმავლობაში, რადგან ROC კვლავ აღიარებული იყო ჩინეთის ერთადერთ ლეგიტიმურ წარმომადგენლად გაეროს წევრთა უმრავლესობის მიერ. ორივე მხარემ უარყო კომპრომისული წინადადებები, რათა ორივე სახელმწიფოს მიეცეთ საშუალება მონაწილეობა მიეღოთ გაეროში, ერთი ჩინეთის პოლიტიკის საფუძველზე.[29]
1970-იანი წლებისთვის საერთაშორისო დიპლომატიურ წრეებში ცვლა მოხდა და PRC-მ მოიპოვა უპირატესობა საერთაშორისო დიპლომატიურ ურთიერთობებში აღიარების რაოდენობაში. 1971 წლის 25 ოქტომბერს, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალურმა ასამბლეამ 21-ედ განიხილა გაეროში PRC-ის მიღების შესაძლებლობა,[30] მიღებულ იქნა გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 2758, რომლითაც იგი აღიარებდა, რომ „სახალხო რესპუბლიკის მთავრობის წარმომადგენლები ჩინეთის ერთადერთი კანონიერი წარმომადგენელია გაეროში და რომ ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა არის უშიშროების საბჭოს ხუთი მუდმივი წევრიდან ერთ-ერთი და გადაწყვიტა“ რომ „აღადგინოს თავისი ყველა უფლება ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკაში და აღიაროს მისი მთავრობის წარმომადგენლები, როგორც ჩინეთის ერთადერთი ლეგიტიმური წარმომადგენელი გაეროში, და დაუყოვნებლივ განდევნოს ჩიანგ კაი-შეკის წარმომადგენლები იმ ადგილიდან, რომელსაც ისინი უკანონოდ იკავებენ გაეროში და მასთან დაკავშირებულ ყველა ორგანიზაციაში.“[31] ამით ფაქტობრივად გადაეცა ჩინეთის ადგილსამყოფელი გაეროში, მათ შორის მისი მუდმივი ადგილი უშიშროების საბჭოში, ROC-დან PRC-ს და გააძევეს ROC გაეროდან.
გაეროში ადგილის დაკარგვის გარდა, გაეროს გენერალურმა მდივანმა რეზოლუციიდან დაასკვნა, რომ გენერალურმა ასამბლეამ ტაივანი მიიჩნია ჩინეთის პროვინციად, რომელიც აღნიშნავს დიდი ჩინეთის რეგიონს. შესაბამისად, გენერალურმა მდივანმა გადაწყვიტა, რომ არ იყო ნებადართული ROC გამხდარიყო მასთან დეპოზირებული ხელშეკრულებების მხარე.[32]
1993 წელს ROC-მა დაიწყო კამპანია ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკისგან განცალკევებით გაეროში გაწევრიანების მიზნით. განიხილებოდა რამდენიმე ვარიანტი, მათ შორის სპეციალიზებულ სააგენტოებში წევრობის მოთხოვნა, დამკვირვებლის სტატუსის მიღება, სრულუფლებიანი წევრობისთვის განაცხადი ან 2758 რეზოლუციის გაუქმება გაეროში ჩინეთის ადგილის დასაბრუნებლად.[33]
ყოველწლიურად 1993 წლიდან 2006 წლამდე, გაეროს წევრი ქვეყნები გაეროს გენერალურ მდივანს წარუდგენდნენ მემორანდუმს, რომლითაც სთხოვდნენ გაეროს გენერალურ ასამბლეას განეხილა ROC-ს გაეროში მონაწილეობის განახლება.[34][georgian 31] ეს მიდგომა არჩეული იყო წევრობის ფორმალური განაცხადის სანაცვლოდ, რადგან ის შეიძლება ამოქმედდეს გენერალური ასამბლეის მიერ, ხოლო წევრობის განაცხადს დასჭირდებოდა უშიშროების საბჭოს დამტკიცება, სადაც PRC-ს აქვს ვეტო.[33] ადრეული წინადადებები რეკომენდაციას უწევდა ROC-ის და PRC-ის პარალელურ წარმომადგენლობას ჩინეთის ადგილას, საბოლოო გაერთიანების მოლოდინში, მოყვანილი იყო სხვა გაყოფილი ქვეყნების მაგალითები, რომლებიც გახდნენ გაეროს ცალკეული წევრი ქვეყნები, როგორიცაა აღმოსავლეთ და დასავლეთ გერმანია და ჩრდილოეთ და სამხრეთ კორეა. მოგვიანებით წინადადებებმა ხაზგასმით აღნიშნეს, რომ ROC იყო ცალკე სახელმწიფო, რომელზეც PRC არ გააჩნდა სუვერენიტეტი. ეს შემოთავაზებული რეზოლუციები მოიხსენიებდნენ ROC-ს სხვადასხვა სახელწოდებით: „ჩინეთის რესპუბლიკა ტაივანში“ (1993-1994), „ჩინეთის რესპუბლიკა ტაივანზე“ (1995-1997, 1999-2002), „ჩინეთის რესპუბლიკა“ (1998), „ჩინეთის რესპუბლიკა (ტაივანი)“ (2003) და „ტაივანი“ (2004–2006).
თუმცა, თოთხმეტივე მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა, რადგან გენერალური ასამბლეის გენერალურმა კომიტეტმა უარი თქვა საკითხის ასამბლეის დღის წესრიგში განსახილველად დაყენებაზე, PRC-ის ძლიერი წინააღმდეგობის გამო.[35]
მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ეს წინადადება ბუნდოვანი იყო, ROC მოითხოვდა გაეროს საქმიანობაში მონაწილეობის უფლებას რაიმე სამართლებრივი მექანიზმის მითითების გარეშე, 2007 წელს ROC-მ წარმოადგინა ოფიციალური განაცხადი სახელწოდებით „ტაივანი“ გაეროში სრულუფლებიანი წევრობისთვის.[36] თუმცა, განცხადება უარყო გაეროს იურიდიულ საკითხთა ოფისმა გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 2758-ით,[37] უშიშროების საბჭოსთვის გადაგზავნის გარეშე. გაეროს გენერალურმა მდივანმა პან კი მუნმა განაცხადა:
გაეროს პოზიცია არის, რომ ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა არის ჩინეთის ერთადერთი და ლეგიტიმური წარმომადგენელი მთავრობა. აქამდე მიღებული გადაწყვეტილებები ტაივანელი ხალხის გაეროში გაწევრიანების ნებასთან დაკავშირებით მიღებული იყო ამ საფუძვლით. რეზოლუცია (გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 2758), რომელიც თქვენ ახლა ახსენეთ აშაკარად აღნიშნავს, რომ ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა არის ჩინეთის ერთადერთი და ლეგიტიმური წარმომადგენელი მთავრობა და გაეროს პოზიცია არის, რომ ტაივანი ჩინეთის ნაწილია.[38]
გაეროს განცხადებაზე უარის თქმის გამო, ROC-ის მთავრობამ განაცხადა, რომ ტაივანი არც ახლა არის და არც ოდესმე ყოფილა PRC-ის იურისდიქციის ქვეშ და რომ გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 2758 არ განმარტავს გაეროში ტაივანის წარმომადგენლობის საკითხს და ეს ხელს არ უშლის ტაივანის მონაწილეობას გაეროში, როგორც დამოუკიდებელი სუვერენული სახელმწიფო.[39] ROC-ის მთავრობამ ასევე გააკრიტიკა აკრძალვა იმის გამო, რომ ტაივანი ჩინეთის ნაწილად გამოაცხადა და განცხადება უშიშროების საბჭოს ან გენერალური ასამბლეისთვის გადაცემის გარეშე დააბრუნა უკან,[40] ეწინააღმდეგება გაეროს სტანდარტულ პროცედურას (უშიშროების საბჭოს პროცედურული წესების თავი X; 59-ე წესი).[41] მეორეს მხრივ, PRC-ის მთავრობამ, რომელმაც განაცხადა, რომ ტაივანი არის ჩინეთის ნაწილი და მტკიცედ ეწინააღმდეგება ტაივანის ნებისმიერი ხელისუფლების განცხადებას გაეროში გაწევრიანების შესახებ, როგორც წევრი ან დამკვირვებელი, შეაქო გაეროს გადაწყვეტილება და განაცხადა, რომ ის „მიღებული იქნა გაეროს წესდების და გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 2758-ის თანახმად და აჩვენა გაეროს და მისი წევრი ქვეყნების უნივერსალური ერთგულება ერთი ჩინეთის პრინციპისადმი.“[42] გაეროს წევრი ქვეყნების ჯგუფმა წარმოადგინა რეზოლუციის პროექტი შემოდგომაზე გაეროს გენერალური ასამბლეისთვის, რომელიც მოუწოდებს უშიშროების საბჭოს განიხილოს განაცხადი.[43]
მომდევნო წელს ტაივანში გამართული ორი რეფერენდუმი გაეროში მონაწილეობის აღდგენის მცდელობის შესახებ, არ ჩატარდა დაბალი აქტივობის გამო. იმ შემოდგომაზე, ROC-მ ახალი მიდგომა მიიღო, მისმა მოკავშირეებმა წარადგინეს რეზოლუცია, რომელიც მოითხოვდა, რომ „ჩინეთის რესპუბლიკას (ტაივანი)“ მიეღო „მნიშვნელოვანი მონაწილეობა“ გაეროს სპეციალიზებულ სააგენტოებში. ეს საკითხი ასამბლეის დღის წესრიგში კვლავ არ დადგა.[35] 2009 წელს ROC-მა არჩია გაეროს მონაწილეობის საკითხი განსახილველად არ წამოეყენებინა გენერალურ ასამბლეაზე პირველად მას შემდეგ, რაც მან დაიწყო კამპანია 1993 წელს.[44]
2009 წლის მაისში ჩინეთის რესპუბლიკის ჯანდაცვის დეპარტამენტი მიიწვიეს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ 62-ე მსოფლიო ჯანდაცვის ასამბლეაზე დამკვირვებლად სახელწოდებით „ჩინური ტაიპეი“. ეს იყო ROC-ის პირველი მონაწილეობა ღონისძიებაში, რომელიც ორგანიზებულ იქნა გაეროს შვილობილი სააგენტოს მიერ 1971 წლიდან.[45]
ჩინეთის რესპუბლიკა ოფიციალურად არის აღიარებული 12 გაეროს წევრი სახელმწიფოსა და წმიდა საყდრის მიერ. ის არაოფიციალურ ურთიერთობას ინარჩუნებს 100-მდე ქვეყანასთან, მათ შორის ამერიკის შეერთებულ შტატებთან და იაპონიასთან.
ჩეხოსლოვაკია შეუერთდა გაერთიანებულ ერების ორგანიზაციას, როგორც დამფუძნებელი წევრი 1945 წლის 24 ოქტომბერს. ჩეხოსლოვაკიის გარდაუვალი დაშლის შემდეგ, 1992 წლის 10 დეკემბრით დათარიღებული წერილით, მისმა მუდმივმა წარმომადგენელმა აცნობა გაეროს გენერალურ მდივანს, რომ ჩეხეთისა და სლოვაკეთის ფედერაციული რესპუბლიკები შეწყვეტდნენ არსებობას 1992 წლის 31 დეკემბერს და რომ ჩეხეთი და სლოვაკეთი, როგორც მემკვიდრე სახელმწიფოები გაეროს წევრობისთვის განაცხადს შეავსებდნენ. არც ერთი სახელმწიფო არ ცდილობდა ერთადერთი მემკვიდრე სახელმწიფოს სტატუსის მინიჭებას. ორივე სახელმწიფო გაეროში 1993 წლის 19 იანვარს ხელახლა მიიღეს.[46]
გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა (დასავლეთ გერმანია) და გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა (აღმოსავლეთ გერმანია) გაეროში მიიღეს 1973 წლის 18 სექტემბერს. 1990 წლის 3 ოქტომბრიდან გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკის მიერ აღმოსავლეთ გერმანიის მიერთების შედეგად, გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორია გახდა გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის ნაწილი. გენერალური მდივნისადმი მიწერილ წერილში გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრმა აცნობა გაეროს ამ გაერთიანების შესახებ და განაცხადა, რომ გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა შემდგომში მიიღებს მის წევრობას გერმანიის სახელით. შესაბამისად, გერმანიის ფედერაციულმა რესპუბლიკამ გააგრძელა გაერო-ს წევრი, ხოლო გერმანიის დემოკრატიულმა რესპუბლიკამ არსებობა შეწყვიტა.[46]
მალაიას ფედერაცია გაეროში 1957 წლის 17 სექტემბერს შეუერთდა. 1963 წლის 16 სექტემბერს, მისი სახელი შეიცვალა მალაიზიით, მას შემდეგ, რაც მალაიზია ჩამოყალიბდა სინგაპურის, ჩრდილოეთ ბორნეოს (ახლანდელი საბაჰი), სარავაკის და მალაიას ფედერაციის არსებული სახელმწიფოების გაერთიანებით. სინგაპური დამოუკიდებელი სახელმწიფო გახდა 1965 წლის 9 აგვისტოს და გაეროს წევრი 1965 წლის 21 სექტემბერს.
ტანგანიკა გაეროში მიიღეს 1961 წლის 14 დეკემბერს, ხოლო ზანზიბარი 1963 წლის 16 დეკემბერს. 1964 წლის 26 აპრილს ტანგანიკასა და ზანზიბარს შორის კავშირის წესდების რატიფიცირების შემდეგ, ორი სახელმწიფო გაერთიანდა და ჩამოაყალიბა ერთი წევრი „ტანგანიკის და ზანზიბარის ერთიანი რესპუბლიკა“, რომლის სახელი შეიცვალა ტანზანიის გაერთიანებული რესპუბლიკით 1964 წლის 1 ნოემბერს.[46]
საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი (სსრკ) შეუერთდა გაერო-ს, როგორც დამფუძნებელი წევრი 1945 წლის 24 ოქტომბერს და, როგორც ეს განსაზღვრულია გაეროს წესდებით, თავი V, მუხლი 23, გახდა გაეროს უშიშროების საბჭოს ხუთი მუდმივი წევრიდან ერთ-ერთი.[28] სსრკ-ს დაშლის შემდეგ, 1991 წლის 24 დეკემბრით დათარიღებული წერილით, რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტმა ბორის ელცინმა აცნობა გაეროს გენერალურ მდივანს, რომ სსრკ-ს წევრობა უშიშროების საბჭოში და გაეროს ყველა სხვა ორგანოში გააგრძელა რუსეთის ფედერაციამ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის 11 წევრი სახელმწიფოს მხარდაჭერით.[46]
ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკებისგან დანარჩენი თოთხმეტი დამოუკიდებელი სახელმწიფო ყველა მიიღეს გაეროში:
ეგვიპტე და სირია შეუერთდნენ გაეროს, როგორც დამფუძნებელი წევრები 1945 წლის 24 ოქტომბერს. 1958 წლის 21 თებერვალს გამართული პლებისციტის შემდეგ, არაბთა გაერთიანებული რესპუბლიკა შეიქმნა ეგვიპტისა და სირიის გაერთიანების მიერ და გაეროში გაწევრიანდა, როგორც ერთი წევრი სახელმწიფო. 1961 წლის 13 ოქტომბერს სირიამ, დამოუკიდებელი სახელმწიფოს სტატუსით, განაახლა თავისი წევრობა გაეროში. ეგვიპტემ გააგრძელა გაეროს წევრობა არაბეთის გაერთიანებული რესპუბლიკის სახელით, სანამ არ დაუბრუნდა თავდაპირველ სახელს 1971 წლის 2 სექტემბერს. 1971 წლის 14 სექტემბერს სირიამ სახელი შეიცვალა და სირიის არაბული რესპუბლიკა დაირქვა.[46]
იემენი (ანუ ჩრდილოეთი იემენი) გაეროში მიიღეს 1947 წლის 30 სექტემბერს; იემენის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა (ე.ი. სამხრეთი იემენი) მიღებულ იქნა გაეროში სახელწოდებით სამხრეთ იემენის სახალხო რესპუბლიკა 1967 წლის 14 დეკემბერს, მისი სახელი შეიცვალა იემენის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკით 1970 წლის 30 ნოემბერს და მოგვიანებით მოიხსენიება როგორც დემოკრატიული იემენი. 1990 წლის 22 მაისს ორი სახელმწიფო გაერთიანდა და ჩამოაყალიბა იემენის რესპუბლიკა, რომელმაც იემენის სახელით განაგრძო მონაწილეობა გაეროს ორგანოებში.[46]
იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა, მოხსენიებული როგორც იუგოსლავია, შეუერთდა გაეროს, როგორც დამფუძნებელი წევრი 1945 წლის 24 ოქტომბერს. 1992 წლისთვის ის ფაქტრობრივად დაიშალა ხუთ დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ, რომლებიც შემდგომში მიიღეს გაეროში:
მისი უფლებამონაცვლე ქვეყნების შესახებ დავის გამო, წევრი სახელმწიფო „იუგოსლავია“, რომელიც გულისხმობს იუგოსლავიის ყოფილ სოციალისტურ ფედერაციულ რესპუბლიკას, მრავალი წლის განმავლობაში დარჩა გაეროს წევრთა ოფიციალურ სიაში მისი ეფექტური დაშლის შემდეგ.[46] ხუთივე სახელმწიფოს გაეროს ახალ წევრად მიღების შემდეგ „იუგოსლავია“ გაეროს წევრთა ოფიციალური სიიდან ამოიღეს.
იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკის მთავრობა, რომელიც შეიქმნა 1992 წლის 28 აპრილს იუგოსლავიის დარჩენილი რესპუბლიკების მონტენეგროსა და სერბეთის მიერ,[52] აცხადებდა თავს ყოფილი იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკის სამართალმემკვიდრე სახელმწიფოდ;[53] თუმცა, 1992 წლის 30 მაისს მიღებულ იქნა გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 757, რომლითაც მან საერთაშორისო სანქციები დააწესა იუგოსლავიის ფედერაციულ რესპუბლიკას იუგოსლავიის ომებში მისი როლის გამო და აღნიშნა, რომ „იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკის (სერბეთი და ჩერნოგორია) პრეტენზია ავტომატურად გააგრძელოს იუგოსლავიის ყოფილი სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკის წევრობა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში ზოგადად მიუღებელია“[54] და 1992 წლის 22 სექტემბერს გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია A/RES/47/1 მიღებულ იქნა, რომლითაც მან მიიჩნია, რომ „იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკას (სერბეთი და ჩერნოგორია) არ შეუძლია ავტომატურად გააგრძელოს იუგოსლავიის ყოფილი სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკის წევრობა გაერთიანებულ ერების ორგანიზაციის შემადგენლობაში“, და ამიტომ გადაწყვიტა, რომ „იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკამ (სერბეთი და ჩერნოგორია) უნდა მიმართონ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წევრობისთვის და არ მიიღონ მონაწილეობა გენერალური ასამბლეის საქმიანობაში.[55][56] მრავალი წლის განმავლობაში იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკა უარს ამბობდა რეზოლუციის შესრულებაზე, ამტკიცებდა, რომ ის იყო იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკის ლეგიტიმური მემკვიდრე და რომ რეზოლუცია და სანქციები უკანონო იყო, რადგან ამით იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკის დე ფაქტო გაირიცხა გაეროდან. (თუმცა თავად გაერომ განაცხადა, რომ რეზოლუცია იყო ლეგალური და დე იურე არ იყო იუგოსლავიის გარიცხვა, რადგან ისინი არ იყვნენ იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკის კანონიერი მემკვიდრეები და ამიტომ იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკა არასოდეს ყოფილა გაეროს წევრი). პრეზიდენტ სლობოდან მილოშევიჩის თანამდებობიდან გადაყენების შემდეგ, იუგოსლავიამ მიმართა გაეროს გაწევრიანებისთვის და 2000 წლის 1 ნოემბერს სერბეთისა და ჩერნოგორიის სახელით მიღებულ იქნა გაეროში.[51] 2003 წლის 4 თებერვალს იუგოსლავიის ფედერაციულ რესპუბლიკას ოფიციალური სახელი შეეცვალა და სერბეთი და ჩერნოგორია, იუგოსლავიის ფედერალური რესპუბლიკის ასამბლეის მიერ სერბეთისა და მონტენეგროს კონსტიტუციური ქარტიის მიღებისა და გამოქვეყნების შემდეგ.[57]
2006 წლის 21 მაისს ჩატარებული რეფერენდუმის საფუძველზე მონტენეგრომ 2006 წლის 3 ივნისს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა სერბეთი და ჩერნოგორიისგან. იმავე დღეს დათარიღებულ წერილში სერბეთის პრეზიდენტმა აცნობა გაეროს გენერალურ მდივანს, რომ სერბეთისა და ჩერნოგორიას გაეროში წევრობას აგრძელებდა სერბეთის, მონტენეგროს მიერ დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, სერბეთის კონსტიტუციური ქარტიის შესაბამისად.[58] მონტენეგრო გაეროში 2006 წლის 28 ივნისს იქნა მიღებული.[59]
კოსოვოს ომის შემდეგ, კოსოვოს ტერიტორია, მაშინდელი იუგოსლავიის ფედერაციული რესპუბლიკის ავტონომიური პროვინცია, 1999 წლის 10 ივნისს კოსოვოში გაეროს მისიის დროებითი ადმინისტრაციის ქვეშ მოექცა. 2008 წლის 17 თებერვალს მან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, მაგრამ ეს სერბეთმა არ აღიარა. კოსოვოს რესპუბლიკა არ არის გაეროს წევრი, მაგრამ არის საერთაშორისო სავალუტო ფონდის[60] და მსოფლიო ბანკის ჯგუფის წევრი,[61] ორივე სპეციალიზებული სააგენტო გაერთიანებული ერების სისტემაში. კოსოვოს რესპუბლიკა აღიარებულია გაეროს წევრი 114 ქვეყნის მიერ, მათ შორის გაეროს უშიშროების საბჭოს ხუთი მუდმივი წევრიდან სამი (საფრანგეთი, გაერთიანებული სამეფო და ამერიკის შეერთებული შტატები); რამდენიმე სახელმწიფომ შეაჩერა ან გააუქმა კოსოვოს დამოუკიდებლობის აღიარება, რის შედეგადაც ჯამში 98-მდე შემცირდა კოსოვოს დამოუკიდებლობის მომხრე სახელმწიფოთა რიცხვი. 2010 წლის 22 ივლისს, მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლომ, გამოსცა საკონსულტაციო დასკვნა, რომელიც დაადგინა, რომ კოსოვოს დამოუკიდებლობის გამოცხადება არ არღვევდა საერთაშორისო სამართალს.[62]
სახელმწიფო შეიძლება შეჩერდეს წევრობა ან გაირიცხოს გაეროდან, გაეროს წესდების II თავის მე-5 მუხლის მიხედვით:[4]
თუკი ორგანიზაციის წევრის მიმართ უშიშროების საბჭოს მიერ განხორციელდა პრევენციული ან იძულებითი ქმედებები, გენერალურ ასამბლეას აქვს ულფება, უშიშროეიბს საბჭოს რეკომენდაციით, შეაჩეროს მისთვის, როგორც ორგანიზაციის წევრისათვის მიკუთვნებული უფლებებისა და პრივილეგიების განხორციელება. ამ უფლებათა და პრივილეგიების განხორციელების აღდგენა შეუძლია უშიშროების საბჭოს.
მე-6 მუხლიდან:[4]
გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წევრი, რომელიც მუდმივად არღვევს ქარტიაში მოცემულ პრინციპებს, შეიძლება ორგანიზაციიდან გაირიცხოს გენერალური ასამბლეის მიერ, უშიშროების საბჭოს რეკომენდაციით.
მისი დაარსების დღიდან არცერთი წევრი სახელმწიფოს წევრობა არ შეჩერებულა ან გარიცხული გაეროდან მე-5 ან მე-6 მუხლების მიხედვით. თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში, სახელმწიფოებს შეუჩერეს გაეროს საქმიანობაში მონაწილეობა მე-5 ან მე-6 მუხლების გარდა სხვა მიზეზებით:
გაეროს დაარსების დღიდან მხოლოდ ერთმა წევრმა სახელმწიფომ (გარდა იმ სახელმწიფოებისა, რომლებიც დაიშალა ან გაერთიანდნენ სხვა წევრ სახელმწიფოებთან) ცალმხრივად სცადა გაეროდან გასულიყო. ინდონეზია-მალაიზია დაპირისპირების დროს და გაეროს უშიშროების საბჭოს არამუდმივ წევრად მალაიზიის არჩევის საპასუხოდ. 1965 წლის 20 იანვრით დათარიღებულ წერილში ინდონეზიამ აცნობა გაეროს გენერალურ მდივანს, რომ მან გადაწყვიტა „ამ ეტაპზე და არსებულ ვითარებაში“ გაეროდან გასვლა. თუმცა პრეზიდენტის სუკარნოს რეჟიმის დამხობის შემდეგ, 1966 წლის 19 სექტემბრით დათარიღებული დეპეშაში, ინდონეზიამ აცნობა გენერალურ მდივანს თავისი გადაწყვეტილების შესახებ „გაეროსთან სრული თანამშრომლობის აღდგენისა და მის საქმიანობაში მონაწილეობის აღდგენის შესახებ, დაწყებული გაეროს გენერალური ასამბლეის ოცდამეერთე სესიით“. 1966 წლის 28 სექტემბერს გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ გაითვალისწინა ინდონეზიის მთავრობის გადაწყვეტილება და მისმა პრეზიდენტმა მიიწვია ამ ქვეყნის წარმომადგენლები ასამბლეაში თავიანთი ადგილების დასაკავებლად.[46]
შეჩერებისა და გაძევებისგან განსხვავებით, გაეროს წესდებაში არ არის გამოკვეთილი დებულება იმის შესახებ, შეუძლია თუ არა წევრს ლეგალურად გასვლა გაეროდან (ძირითადად, რათა თავიდან იქნას აცილებული გასვლის საფრთხე პოლიტიკური შანტაჟის სახით, ან გათვალისწინებული ვალდებულებებისთვის თავის არიდების მიზნით, განსხვავებით ერთა ლიგის ქარტიისგან, რადგან სწორედ გასვლებმა დაასუსტა გაეროს წინამორბედი ერთა ლიგა),[65] ან იმის შესახებ, უნდა განიხილებოდეს თუ არა გასული წევრის მიერ დაბრუნების მოთხოვნა გაწევრიანების შესახებ განცხადებასთან ერთად, ანუ უშიშროების საბჭოს და გენერალური ასამბლეის მიერ დამტკიცების გზით. ინდონეზიის გაეროში დაბრუნება მიუთითებს იმაზე, რომ ეს არ არის საჭირო; თუმცა მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ გენერალური ასამბლეის მიერ განხორციელებული ქმედება არ შეესაბამებოდა ქარტიას სამართლებრივი თვალსაზრისით.[66]
„გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წევრს, რომლის წინააღმდეგაც უშიშროების საბჭომ განახორციელა პრევენციული ან აღმსრულებელი ქმედებები, შეიძლება შეეზღუდოს წევრის უფლებებისა და პრივილეგიების განხორციელება გენერალური ასამბლეის მიერ, უშიშროების საბჭოს რეკომენდაციის საფუძველზე. ამ უფლებებისა და პრივილეგიების განხორციელების უფლება შეიძლება აღადგინოს მხოლოდ უშიშროების საბჭომ.“ |
წევრი ქვეყნების გარდა, არსებობს გაეროს გენერალური ასამბლეის ორი არაწევრი დამკვირვებელი სახელმწიფო: წმინდა საყდარი და პალესტინის სახელმწიფო.[67]
მალტის სუვერენული სამხედრო ორდენი, რომელიც არ არის სუვერენული სახელმწიფო, არამედ ერთეული, არის დამკვირვებლის სტატუსის მქონე გაეროში და ინარჩუნებს დიპლომატიურ ურთიერთობას 113 ქვეყანასთან.[78][79][80]
რიგ სახელმწიფოებს ასევე მიენიჭათ დამკვირვებლის სტატუსი გაეროში სრულუფლებიან წევრად მიღებამდე.[81][82][83] დამკვირვებელი სახელმწიფოს წევრი სახელმწიფოდ მიღების უახლესი შემთხვევა იყო შვეიცარია, რომელიც 2002 წელს იქნა მიღებული გაეროს სრულუფლებიან წევრად.[84]
ევროკავშირის ინსტიტუტს, ევროკომისიას, მიენიჭა დამკვირვებლის სტატუსი გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 3208-ით 1974 წელს. 2009 წლის ლისაბონის ხელშეკრულებამ გამოიწვია დელეგატების აკრედიტაცია პირდაპირ ევროკავშირში.[85] მას მიენიჭა სრული უფლებები გენერალურ ასამბლეაზე, გარდა ხმის მიცემის უფლებისა და კანდიდატების წარდგენის უფლებისა, გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია A/RES/65/276-ით 2011 წლის 10 მაისს.[86] ის ერთადერთი არასახელმწიფო მხარეა 50-ზე მეტ მრავალმხრივ კონვენციაში და მონაწილეობას იღებს გაეროს საქმიანობაში ყველანაირად, გარდა კენჭისყრისა გაეროს რიგ კონფერენციებზე.[87]
კუკის კუნძულები და ნიუე, რომლებიც არიან ახალი ზელანდიის ასოცირებული სახელმწიფოები, არ არიან გაეროს წევრი ქვეყნები, მაგრამ არიან გაეროს სპეციალიზებული სააგენტოების წევრი სახელმწიფოები, როგორიცაა WHO[88] და UNESCO[89] და აქვთ „ხელშეკრულების დადების სრული უნარი“ აღიარებული გაეროს სამდივნოს მიერ 1992 და 1994 წლებში შესაბამისად.[26][90][91] მას შემდეგ ისინი გახდნენ არაერთი საერთაშორისო ხელშეკრულების მხარეები, როგორიცაა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ჩარჩო კონვენცია კლიმატის ცვლილების შესახებ[92] და გაეროს კონვენცია საზღვაო სამართლის შესახებ.[93][94][26] კუკის კუნძულებმაც და ნიუემაც გამოთქვეს სურვილი გახდნენ გაეროს წევრი სახელმწიფო, მაგრამ ახალმა ზელანდიამ განაცხადა, რომ ისინი მხარს არ დაუჭერენ განაცხადს მათი კონსტიტუციური ურთიერთობების ცვლილების გარეშე, კერძოდ, ახალი ზელანდიის მოქალაქეობის საკითხთან დაკავშირებით.[95][96]
დასავლეთ საჰარას სუვერენიტეტის სტატუსი სადავოა მაროკოსა და პოლისარიოს ფრონტს შორის. ტერიტორიის უმეტეს ნაწილს მაროკო აკონტროლებს, დანარჩენს (თავისუფალ ზონას) საჰრავის არაბული დემოკრატიული რესპუბლიკა, რომელიც გამოაცხადა პოლისარიოს ფრონტმა. დასავლეთ საჰარა გაეროს მიერ არის აღიარებული, როგორც არა თვითმმართველი ტერიტორია“.[97]
კოსოვოს სუვერენიტეტი სადავოა კოსოვოს რესპუბლიკასა და სერბეთს შორის, რომელიც მას ავტონომიურ პროვინციად მიიჩნევს. გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1244-სა და კოსოვოს პოლიტიკურ სტატუსზე მიმდინარე დიალოგის მიხედვით, კოსოვოს რესპუბლიკა არ არის გაეროს წევრი, მიუხედავად იმისა, რომ აქვს ურთიერთობა წევრი ქვეყნების ნახევართან. ის არის გაეროს სისტემის ორი სპეციალიზებული სააგენტოს წევრი: საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის. მან 2015 წელს მიმართა იუნესკოს წევრობისთვის, მაგრამ ეს წარუმატებელი აღმოჩნდა.[98]
ჩინეთის რესპუბლიკა (ტაივანი) არ არის გაეროს წევრი, რადგან ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა აცხადებს სუვერენიტეტს „ტაივანის პროვინციაზე“.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.