węzeł

Podobna pisownia: wezel

węzeł (język polski)

węzeł (1.1)

prędkościomierz wyskalowany w węzłach (1.2)

wrocławski węzeł (1.4) kolejowy

węzeł (1.4) drogowy

węzeł (1.6)

przykładowe węzły (1.7)

wymowa:

IPA: [ˈvɛ̃w̃zɛw], AS: [vẽũ̯zeu̯], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ę  ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	węzeł	węzły
dopełniacz	węzła	węzłów
celownik	węzłowi	węzłom
biernik	węzeł	węzły
narzędnik	węzłem	węzłami
miejscownik	węźle	węzłach
wołacz	węźle	węzły

(1.1) połączenie, umocowanie lub skrócenie lin lub podobnych materiałów poprzez związanie lub przeplecenie; zob. też węzeł w Wikipedii

(1.2) mar. metrol. nawig. meteorol. jednostka prędkości, równa jednej mili morskiej na godzinę; w nawigacji używana do określania prędkości statków i prądów morskich, zaś w meteorologii - prędkości wiatrów; zob. też węzeł (jednostka prędkości) w Wikipedii

(1.3) przen. więź łącząca ludzi (i nie tylko)

(1.4) ośrodek, w którym krzyżują się ważne szlaki komunikacyjne

(1.5) problem trudny do rozwiązania

(1.6) bot. zgrubienie łodygi z którego wyrasta liść

(1.7) mat. dowolna krzywa zwykła zamknięta zanurzona w przestrzeni trójwymiarowej; zob. też węzeł (teoria węzłów) w Wikipedii

(1.8) daw. jednostka długości, 48 stóp; zob. też węzeł (jednostka długości) w Wikipedii

(1.9) astr. punkt, w którym płaszczyzna orbity ciała niebieskiego przecina się z ekliptyką

(1.10) daw. prezent urodzinowy lub imieninowy^[1]

odmiana:

(1.1-10)

 

przykłady:

(1.1) Żeglarze znają wiele rodzajów węzłów służących m.in. do łączenia lin lub cumowania.

(1.1) Spod welonu na głowie wyglądały ogromne czarne włosy, skręcone w węzeł. (B. Prus: Faraon)

(1.2) Niszczyciel pędził z prędkością 43 węzłów.

(1.3) Między tymi ludźmi a ziemią, której się pozbywają, widocznie pękł węzeł, łączący rolnika z rolą. (B. Prus: Kroniki tygodniowe)

(1.4) Obstawiliśmy wszystkie węzły, nawet mysz się nie przeciśnie na drugą stronę rzeki.

składnia:

kolokacje:

(1.4) węzeł drogowy / autostradowy / kolejowy / komunikacyjny

synonimy:

(1.1) supeł

(1.6) kolanko

(1.10) wiązanie, wiązarek, gw. wiązarko

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz.

zdrobn. węzełek

przym. węzełkowy, węzłowy, węzłowaty, węźlasty

związki frazeologiczne:

węzeł gordyjski • węzeł małżeński

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• albański: (1.1) nyjë ż
• angielski: (1.1) knot, tie; (1.2) knot; (1.4) node; (1.6) bud; (1.7) knot; (1.9) node
• arabski: (1.1) عقيدة ż, عقدة ż
• azerski: (1.1) törəmə, şiş
• baskijski: (1.1) korapilo; (1.2) korapilo
• białoruski: (1.1) вузел m; (1.4) вузел m; (1.5) вузел m
• chiński standardowy: (1.2) 节 (jié); (1.6) 节 (jié)
• czeski: (1.1) uzel m; (1.2) uzel m
• dolnołużycki: (1.1) suk
• duński: (1.1) knob n; (1.2) knob n
• esperanto: (1.1) nodo, banto; (1.2) nodo, knoto; (1.4) nodo; (1.6) nodo; (1.9) nodo
• fiński: (1.1) solmu; (1.2) solmu
• francuski: (1.1) nœud m; (1.2) nœud m; (1.7) nœud m
• gudźarati: (1.1) ગાંઠ ż (gāṇṭha)
• hiszpański: (1.1) nudo m; (1.2) nudo m; (1.7) nudo m
• islandzki: (1.1) hnútur m; (1.2) hnútur m
• japoński: (1.1) 結び目 (むすびめ, musubime); (1.2) ノット (notto)
• jidysz: (1.1) קנופּ m (knup)
• litewski: (1.1) mazgas m; (1.2) mazgas m; (1.6) pumpuras m; (1.7) mazgas m
• łaciński: (1.1) nodus m
• niderlandzki: (1.1) knoop m; (1.2) knoop m; (1.4) knooppunt m; (1.7) knoop m
• niemiecki: (1.1) Knoten m; (1.2) Knoten m; (1.4) Knoten m; (1.6) Knospe ż; (1.7) Knoten m
• nowogrecki: (1.1) κόμπος m; (1.2) κόμβος m; (1.4) κόμβος m; (1.6) κόμπος m
• rosyjski: (1.1) узел m; (1.2) узел m
• słoweński: (1.1) vozel m
• szwedzki: (1.1) knut w, knop w; (1.2) knop w; (1.4) knut w, knutpunkt w, nod w, korsning w; (1.5) knut w, problem n, kärnpunkt w, huvudfrågan w
• ukraiński: (1.1) вузол m
• wilamowski: (1.1) knȫta m; (1.2) knȫta m
• włoski: (1.1) groppo m, nodo m; (1.2) nodo m; (1.4) nodo m; (1.7) nodo m

źródła:

1. Prezenty w: Anna Piotrowicz, Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej leksykografii XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2004, ISBN 83-232-1378-X, s. 217.