Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władysław Mączewski, ps. „Dziewulski” (ur. 24 marca 1894 w Nieznanowicach, zm. 20 lutego 1979 w Newark[1][a]) – ułan 1 pułku ułanów Legionów Polskich, uczestnik I i II wojny światowej, kawaler Orderu Virtuti Militari, ostatni dowódca 11 pułku ułanów Legionowych, pułkownik kawalerii Polskich Sił Zbrojnych.
 Władysław Mączewski (przed 1934) | |
 pułkownik kawalerii | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 marca 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 lutego 1979 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1949 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
• I Dywizjon Ułanów |
| Stanowiska |
• d-ca pl., szwadronu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
                | |
Urodził się 24 marca[b]. 1894 r. w Nieznanowicach, powiecie włoszczowskim[5], w rodzinie miejscowego 39 letniego fabrykanta Feliksa i 35 letniej Anny z domu Goetzen[5][c]. Uczęszczał do szkoły rosyjskiej, a po strajku do gimnazjum polskiego w Częstochowie. W 1910 r. ukończył szkołę realną w Częstochowie[7]. W latach 1910–1913 studiował w Wyższej Szkole Technicznej im. Wawelberga i Rotwanda w Warszawie[7]. W 1914 r. wyjechał do Mikołajowa nad Morze Czarne na praktykę techniczną przy budowie okrętów, gdzie zastała go I wojna światowa[7]. W końcu 1914 r. otrzymał zezwolenie na powrót do Warszawy, gdzie ponownie był w Związku Strzeleckim, działając w nim już od roku 1913[7][8][9].
6 sierpnia 1915 r. po zajęciu Warszawy wstąpił do Legionów Polskich, do I dywizjonu ułanów Władysława Beliny-Prażmowskiego[7], następnie odbywał służbę w 4 szwadronie 1 pułku ułanów Legionów Polskich. 6 lipca 1916 r. został ranny[7][10]. Przebywał od 15 lipca w szpitalu Czerwonego Krzyża w Radomiu, gdzie komendantem w tym czasie był Józef Bellert. W listopadzie 1916 r. powrócił do pułku. W lutym 1917 r. był w Ostrołęce, gdzie 1 pułk ułanów Legionów Polskich stanął w ramach aktu 5 listopada, podpisanego przez przedstawicieli dwóch zaborców[11]. W okresie od 5 lutego do 4 kwietnia 1917 r. uczestniczył w kawaleryjskim kursie podoficerskim, który ukończył z wynikiem dobrym[12]. W lipcu 1917 r., w następstwie kryzysu przysięgowego, został wywieziony do obozu internowania w Szczypiornie, a następnie do Łomży, gdzie przebywał do końca kwietnia 1918[7]. W październiku 1918 r. uczęszczał na IV kurs techniki w Warszawie, brał udział w listopadowym rozbrajaniu Niemców[7][8][13][14].
18 listopada 1918 r., z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości, wstąpił jako ochotnik do odrodzonego Wojska Polskiego[9]. Został przez biuro meldunkowe w Warszawie skierowany do Radomia. Służbę rozpoczął w powstającym radomskim szwadronie[7], który był organizowany na terenie ziemi radomskiej przez byłego wachmistrza 1 pułku Legionów ppor. Tadeusza Brzęk-Osińskiego[15].
_cropped.jpg)
.jpg)
20 listopada 1918 r. wyznaczony został na dowódcę 3 plutonu szwadronu radomskiego[9]. Uczestniczył w walkach na froncie ukraińskim[7], będąc w składzie szwadronu por. Edwarda Kleszczyńskiego. Następnie przydzielony był do Grupy „Bug” i wraz ze szwadronem stoczył pod Uhnowem i Magierowem szereg walk, przeszedł oblężenie Rawy Ruskiej. 3 kwietnia 1919 r. stacjonował w Pińczowie, jako miejsca organizacji 11 pułku ułanów, w skład którego wszedł 4 szwadron radomski[17].
Z dniem 19 kwietnia 1919 r. jako podchorąży pełnił służbę w 11 pułku Ułanów Legionowych, będąc dowódcą 3 plutonu w składzie 4 szwadronu ppor. Tadeusza Brzęk-Osińskiego z dowódcą pułku Mariuszem Zaruskim. Z pułkiem brał udział w zajęciu Wilna, w walkach na pograniczu polsko-litewskim, w walkach na Białorusi. Brał udział w wielu potyczkach, bitwach w wojnie polsko–bolszewickiej. W okresie od września 1919 r. do maja 1920 r. był słuchaczem Oficerskiej Szkoły Jazdy ze Starej Wsi, otrzymał awans na podporucznika[18]. W maju 1920 r. wyróżnił się w potyczkach i bitwach, opóźniające napór 15 armii bolszewickiej. 16 czerwca 1920 r. wnioskowano na podstawie Uchwały Kapituły Tymczasowej zatwierdzonej przez rtm. Tadeusza Brzęk-Osińskiego, za męstwo na polu walki: „za niezwykłą odwagę, waleczność oraz bohaterskie czyny”, za odznaczeniem go Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari[19]. Był także odznaczany czterokrotnie Krzyżem Walecznych[20][17].
Od czerwca 1920 r. do 18 października 1920 r. brał udział w walkach o Równe, uczestniczył w próbach zatrzymania armii Budionnego, walcząc m. in pod Boremlem i Beresteczkiem, walczył w najkrwawszej bitwie w swej historii w ramach 11 puł, pod Mikołajowem, Szczurowicach, brał udział w ciężkich walkach osłonowych z oddziałami Konarmii Budionnego na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej, wchodząc w skład w 1 Brygady Jazdy – 1 Dywizji Jazdy ppłk Juliusza Rómmla, brał udział w bitwie pod Jampolem, następnie pod Nową Sieniawką i w potyczkach przed zawarciem rozejmu, pod Wojtkowicami, Łysogórkach i Zinowiejcach[21].
W 1920 r., po wojnie pozostawał oficerem 11 puł w stopniu porucznika. Służbę pełnił w rejonie Tereszki-Pieczyska, potem w rejonie Czortkowa w Małopolsce. Pod koniec 1920 r. został skierowany na kurs do Grudziądza. Po jego ukończeniu wrócił do pułku. 12 czerwca 1921 r. został wraz z pułkiem przemieszczony transportem kolejowym do nowego garnizonu w Ciechanowie. 3 maja 1922 r. został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. i 316. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 kawalerii)[22]. W tym samym roku odznaczony Orderem Virtuti Militari[19].
Od 12 maja 1926 r., jako adiutant dowódcy 11 puł brał udział (rozkaz dla dowódcy pułku wydał gen. Gustaw Orlicz-Dreszer) w przewrocie majowym, stając po stronie marszałka Piłsudskiego, gdzie w Warszawie w bratobójczych walkach poległo 4 żołnierzy pułku, a 13 zostało rannych[23]. 25 czerwca 1926 r. powrócił z pułkiem do Ciechanowa[24][13]. 18 lutego 1928 r. został awansowany na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 37. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[25]. W kwietniu tego roku został przeniesiony do 15 pułku ułanów w Poznaniu na stanowisko kwatermistrza[26][7]. W 1929 r. został wyróżniony odznaką pamiątkową 15 puł[27]. W 1931 r. ukończył VII Kurs Oficerów Sztabowych Kawalerii w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. W marcu tego roku został przeniesiony do 8 pułku ułanów w Krakowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[28][7]. 17 stycznia 1933 r. został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 14. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[29]. W 1935 r. został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko inspektora północnej grupy szwadronów KOP[30][31].
18 czerwca 1938 r. wrócił do macierzystego 11 pułku, gdzie piastował stanowisko dowódcy. W 1939 r. dzięki jego staraniom pułkowi nadano imię marszałka Edwarda Śmigłego Rydza. Ciechanowscy ułani odtąd nosili na naramiennikach – zamiast liczby 11 – haftowane inicjały Ś. R. i buławę. 3 maja 1939 r. pułkownik gościł w pułku marszałka Śmigła-Rydzego, gen. Janusza Głuchowskiego (wiceminister spraw wojskowych), gen. Mieczysława Ryś-Trojanowskiego (dowódca Okręgu Korpusu w Warszawie) oraz władze miasta. Pułkownik Mączewski odebrał ufundowaną przez mieszkańców broń. Marszałek otrzymał dyplom honorowego obywatela Ciechanowa[8][32].
W kampanii wrześniowej dowodził pułkiem w jednej z pierwszych bitew wojny obronnej Polski w operacji pod Mławą, będąc w składzie Mazowieckiej Brygady Kawalerii z Armii „Modlin”[33][34]. 1 września 1939 r. jego patrol w sile plutonu z 4 szwadronu stoczył bitwę w rejonie Janowa i Krzynowłogi Małej z kawalerią niemiecką[35], dalej prowadził działania opóźniające na północnym Mazowszu, obsadzał kolejno rubieże: Rostków – Las, Pułtusk – Grabowiec, lasy wyszkowskie, Serock – Kościelne – Popowo, Wyszków[36][37].
.jpg)
10 września osłaniał odwrót do lasu obok Woli Kłębowskiej, 12 września w nocy jego 4 szwadron pod dowództwem por. Andrzeja Żylińskiego szarżą w Zawodziu rozpoczął bitwę pod Kałuszynem[38]. 24 września 11 puł jako odwód brygady, został związany walką z nieprzyjacielem w okolicy m. Suchowola, ponosząc ciężkie straty od ognia artylerii i ckm-ów. W związku z rozwiązaniem MBK, był w składzie 41 DP Rez.[39][40]. 27 września 1939 r. pułkownik, nie widząc już możliwości przedarcia się przez otaczający pierścień ze wschodu i południa wojsk sowieckich, a z zachodu niemieckich, przeprowadził w m. Górecko Kościelne odprawę i odczytał rozkaz dowódcy 41 DP Rez. gen. Piekarskiego. W związku ze zbliżającymi się patrolami sowieckimi przegrupował pozostające jeszcze pododdziały pułku w rejon Tereszpola, gdzie skapitulowali przed wojskami niemieckimi[41]. Został wzięty do niemieckiej niewoli, przewieziony do Zamościa, następnie przetransportowany był do obozu jenieckiego w Murnau, gdzie przebywał do 1945 r.[8][42].
29 kwietnia 1945 r. został wraz z pozostałymi jeńcami wojennymi oflagu VII A Murnau oswobodzony przez wojska amerykańskie 12 Dywizji Pancernej[43]. W lipcu przetransportowany do Włoch wraz z 1500 żołnierzami[44]. Włączony został w struktury 2 Korpusu Polskiego (PSZ)[8]. W latach 1945–1946 odbywał służbę wojskową w pułku ułanów Karpackich w Civitanova Marche[45], następnie pełnił służbę w 16 Brygadzie Piechoty z 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej[46]. Razem z nim we Włoszech byli b. oficerowie 11 pułku ułanów: mjr Bohdan Wieczorkiewicz, ppor. Zdzisław Kwiatkowski i rtm. Eugeniusz Jazdowski[13].
W 1945 r. został mianowany przez władze emigracyjne do stopnia pułkownika[47][13]. W 1946 r. był zakwaterowany we włoskim miasteczku Gallipoli[48]. W połowie 1946 r. w ramach dywizji został przetransportowany do Wielkiej Brytanii, rozlokowany w okolicach m. York i włączony w struktury Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia[8][13]. W latach 1946–1949 był komendantem obozu przesiedleńczego w Gainskronugh ( obóz Gainsborough Militia – 16 Brygady Piechoty)[8]. Od 1947 r. komendant obozu przejściowego w Osgaboly, w pobliżu miasta Market Rasen. W 1949 r. rozpoczął pracę w firmie cywilnej w Leeds, w której pracował do 1971 r. Zmarł 20 lutego 1979 r.[49][13].
Ojciec Władysława Mączewskiego, Feliks (ur. 1855) był miejscowym przedsiębiorcą, w fabryce krochmalu, której właścicielem był Izrael Poznański, w 1889 r. przedsiębiorstwo strawił pożar. Matka Anna (ur. 1859) była z domu Goetzen. Miał pięcioro rodzeństwa: Czesław, Stanisław, Janina, Feliks, Stefania[58]. 21 kwietnia 1924 r. zawarł związek małżeński z Janiną z domu Országh w kościele rzymskokatolickim w Kobyłce[f].
W 1946 r. wyjechał z Włoch i osiedlił się w Wielkiej Brytanii[3], w 1949 r. po demobilizacji Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia poszedł na sześciomiesięczny kurs zegarmistrzowski, po którym otrzymał pracę w firmie Clochmalcen of Wibliam Pals+ Son[13]. 16 września 1949 r. zawarł w Wielkiej Brytanii ponowny związek małżeński z Mary Green. Na emigracji był prezesem koła 11 p.uł., organizował spotkania członków koła w Londynie[31]. Utrzymywał kontakty z kolegami na emigracji: Stanisławem Klepaczem, Edwardem Kleszczyńskim, był w relacjach z weteranami z Polski, w tym z pułkownikiem Józefem Koczwarą, mjr Michałem Tadeuszem Brzęk-Osińskim[8][59]. Władysław Mączewski zmarł 20 lutego 1979 r. w Newark[49][g]. Zwłoki pułkownika zostały skremowane w krematorium Grantham[13][49]. 23 lutego 1979 r. odbył się pogrzeb w Grantham k. Newark[47][49]. Msza święta żałobna została odprawiona 25 marca 1979 r. w Brompton Oratory w Londynie[49].
Wywód genealogiczny - Rodzina Mączewskich:
| 4. ? Mączewski | ||||||
| 2. Feliks Mączewski | ||||||
| 5. ? | ||||||
| 1. Władysław Mączewski (1894-1979) | ||||||
| 6. ? Goetzen | ||||||
| 3. Anna Goetzen | ||||||
| 7. ? | ||||||
Janina Országh urodziła się 21 czerwca 1900 r. w Warszawie. Matka Janiny Maria z d. Hayek była żoną ziemianina Czesława Országha mającego majątek w Kobyłce pow. Radzymin. Rodzicami Józefa i dwóch braci: Czesława i Antoniego był Józef Országh, który ożenił się w 1881 r. z Pauliną Skarbek-Kruszewską[h]. Janina wraz z matką działały w Zjednoczonym Kole Ziemianek. Brat Janiny, Władysław Országh był oficerem w 11 puł, którego dowódcą od 1938 r. był Władysław Mączewski[i][3]. Ze związku Janiny i Władysława urodził się syn Zbigniew[13]. Janina zmarła po długiej i ciężkiej chorobie nowotworowej płuc 25 lutego w 1939 r. Została pochowana 28 lutego 1939 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 10-3-20)[62]. Rodzina Országhów mieszka nadal w Kobyłce, a jej najmłodszą przedstawicielką jest Hanna Országh-Szturo, jej matka to Barbara Országh-Szturo, której mężem jest Tomasz Szturo[60][63].
Wywód genealogiczny - pierwsza żona Władysława Mączewskiego:
| 4. Józef Országh | ||||||
| 2. Czesław Országh | ||||||
| 5. Paulina Skarbek-Kruszewska | ||||||
| 1. Janina Országh (1900-1939) | ||||||
| 6. Hayek | ||||||
| 3. Maria Hayek | ||||||
| 7. ? | ||||||
Źródło[6]:
16 września 1949 r. Mary Green zawarła związek małżeński z pułkownikiem Mączewskim[3][8][13]. Zamieszkali w Pudsey koło Leeds, gdzie kupili mały domek, który niebawem sprzedali i zamieszkali koło Elston, w hrabstwie Nottinghamshire, niedaleko Newark. Mary Green zmarła w 2001 r., była poddana kremacji w Grantham[1]. Z drugiego małżeństwa nie miała dzieci. Siostra Mary, Frances Green, poślubiła Jana Zygmunta Klimczaka, oficera technicznego z Dywizjonu 305, który był bratankiem pułkownika Mączewskiego. Jego syn John Klimczak to zastępca dyrektora biznesowego w hrabstwie West Midlands[1][13].
Wywód genealogiczny - druga żona Władysława Mączewskiego:
| 4. ? | ||||||
| 2. John Green | ||||||
| 5. ? | ||||||
| 1. Mary Green (1911-2001) | ||||||
| 6. ? | ||||||
| 3. ? | ||||||
| 7. ? | ||||||
Źródło[6]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.png){kind=small}
