Samar

Samar (Sm, łac. samarium) – pierwiastek chemiczny, lantanowiec. Nazwa pochodzi od samarskitu (Y,Ce,U,Fe)₃(Nb,Ta,Ti)₅O₁₆ – minerału, z którego został wyizolowany w 1879 r. przez francuskiego chemika Paula Lecoq de Boisbaudrana.

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Samar

promet ← samar → europ
– ↑ Sm ↓ Pu 62 Sm
Wygląd
srebrzystobiały
Widmo emisyjne samaru
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	samar, Sm, 62 (łac. samarium)
Grupa, okres, blok	–, 6, f
Stopień utlenienia	II, III
Właściwości metaliczne	lantanowiec
Właściwości tlenków	średnio zasadowe
Masa atomowa	150,36 ± 0,02[uwaga 1][1]
Stan skupienia	stały
Gęstość	7353 kg/m³
Temperatura topnienia	1072 °C[2]
Temperatura wrzenia	1794 °C[2]
Numer CAS	7440-19-9
PubChem	23951
Właściwości atomowe Promień • atomowy 185 (obl. 238) pm Konfiguracja elektronowa [Xe]4f66s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 24, 8, 2 (wizualizacja powłok) Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda 1,17 1,07 Potencjały jonizacyjne I 544,5 kJ/mol II 1070 kJ/mol III 2260 kJ/mol
Właściwości fizyczne Ciepło parowania 166,4 kJ/mol Ciepło topnienia 8,63 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 563 Pa (1345 K) Konduktywność 9,56×105 S/m Ciepło właściwe 200 J/(kg·K) Przewodność cieplna 13,3 W/(m·K) Układ krystalograficzny rombowy Twardość • w skali Mohsa 2,5 Prędkość dźwięku 2130 m/s (293,15K) Objętość molowa 19,98×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 144Sm 3,07% stabilny izotop z 82 neutronami 145Sm {syn.} 340 dni w.e. 145Pm 146Sm {syn.} 1,03×108 lat α 2,529 142Nd 147Sm 14,99% 1,06×1011 lat α 2,310 143Nd 148Sm 11,24% 7×1015 lat α 1,986 144Nd 149Sm 13,82% 1×1016 lat α 1,870 145Nd 150Sm 7,38% stabilny izotop z 88 neutronami 151Sm {syn.} 90 lat β− 151Eu 152Sm 26,75% stabilny izotop z 90 neutronami 154Sm 22,75% stabilny izotop z 92 neutronami
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-04] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H228, H261, H373 Zwroty P P210, P231+P232, P422 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[3] 0 0 0
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Samar występuje w skorupie ziemskiej w ilości 7,9 ppm. Został odkryty w 1853 r. przez szwajcarskiego chemika Jeana Charles’a Galissard de Marignaca podczas analizy spektroskopowej dydymu.

Najważniejszym minerałem samaru jest monacyt (Ce,La,Th,Nd,Y,Pr,Sm)PO₄ – występujący często w złożach okruchowych jako piasek monacytowy.

Uwagi

1. Znane są próbki geologiczne, w których pierwiastek ten ma skład izotopowy odbiegający od występującego w większości źródeł naturalnych. Masa atomowa pierwiastka w tych próbkach może więc różnić się od podanej w stopniu większym niż wskazana niepewność. Zob. Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.

Przypisy

1. ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
2. David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-31, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
3. Samarium (nr 84433) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-10-04]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Kontrola autorytatywna (pierwiastek chemiczny):

• LCCN: sh85117001
• GND: 4179010-8
• BNCF: 38281
• NKC: ph174621
• J9U: 987007553579605171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: science/samarium
• Treccani: samario
• Universalis: samarium
• SNL: samarium
• Catalana: 0140967
• DSDE: samarium