Kalendarium historii Ełku

W całości kursywą oznaczone są wydarzenia polityczne dotyczące całych Mazur, Prus lub państw, sprawujących w danym czasie władzę nad miastem, które wywarły znaczny wpływ na dzieje miasta oraz stanowią punkt odniesienia do wymienionych w kalendarium wydarzeń o znaczeniu lokalnym.

Kalendarium

Panowanie krzyżackie do 1454

• 1283 – ostateczna klęska wojsk jaćwieskich pod Prawdziskami, tereny obecnego powiatu ełckiego przeszły pod władzę Krzyżaków
• 1390 – pierwsza wzmianka o Ełku - spotkanie wielkiego mistrza Konrada von Rotenstein z Wielkim Księciem Witoldem

Zamek w Ełku

• 1398-1406 budowa zamku na wyspie Jeziora Ełckiego z polecenia komtura Bałgi Ulricha von Jungingena^[1] (według kroniki Hartknocha zamek miał powstać już w 1272, a według kroniki pruskiej w 1276)
• 1409 – wzmianka o prokuraturze w Ełku
• 1415
  • Krzysztof von Czewitz - pierwszy znany z nazwiska prokurator w Ełku
  • zastawienie zamku u księcia mazowieckiego^[2]
• 1420 – Ełk przechodzi do komturii ryńskiej
• 1422 – traktat melneński - podział ziem pojaćwieskich i ostateczne wytyczenie granic między Zakonem Krzyżackim a Wielkim Księstwem Litewskim
• 1425 – lokacja wsi wielkiego mistrza Pawła von Russdorfa
• 1435 – Ełk otrzymuje prawa miejskie – akt nadania praw miejskich nosi datę 1445 (zapewne jest błąd w zapisie) oraz przywilej jednego jarmarku rocznie
• 1450 – wielki mistrz Ludwik von Erlichshausen odbiera przysięgę hołdowniczą w językach polskim i pruskim^[3]

Ełk pomiędzy Polską a państwem krzyżackim - wojna trzynastoletnia

Akt oddania się stanów pruskich królowi Polski Kazimierzowi IV Jagiellończykowi i Koronie Królestwa Polskiego, 1454, Archiwum Główne Akt Dawnych

• 1454
  • przyłączenie się miasta do Związku Pruskiego, na którego prośbę król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk ogłosił inkorporację Prus do Królestwa Polskiego, czego efektem Ełk po raz pierwszy w historii został częścią państwa polskiego
  • zburzenie zamku w czasie wojny trzynastoletniej^[2]
• 1455
  • zajęcie zamku i miasta przez Krzyżaków
  • 24 listopada - zajęcie zamku przez wolnych mazurskich chłopów i wybicie załogi, Ełk ponownie w Polsce
• 1456 – zamek i miasto ponownie zajęte przez Krzyżaków
• 1459 – zamek i miasto zostały zajęte przez wojska polskie pod dowództwem Jana Skubali
• 1462 – zamek i miasto ponownie zajęte przez Krzyżaków

Ełk lennem Korony Królestwa Polskiego – 1466-1657

• 1466 – w traktacie pokojowym II pokoju toruńskiego wymieniono Ełk, miasto zostaje częścią Prus Zakonnych, będących lennem króla Polski
• 1469 – powołanie pierwszej parafii w Ełku
• 1470 – budowa drewnianego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Katarzyny
• 1483 – Ełk otrzymuje dodatkowo 65 łanów, razem z wcześniejszymi nadaniami posiada łącznie 1398 ha ziemi
• 1497 – odbudowa zamku krzyżackiego zniszczonego w wojnie trzynastoletniej^[2]
• 1499 – Ełk - zwany wsią, liczyło około 600 mieszkańców posiada kościół, karczmę i szkołę
• 1502 oraz 1508 – zamek zamieszkiwało 38 osób, posiadał on jedno działo, 10 hakownic i 4 rusznice

Obszar Prus Książęcych od 1525 roku

• 1513 – pierwszy herb Ełku na pieczęci miejskiej ławy sądowej, przedstawiający jelenia wyskakującego z lasu
• 1520, 10 marca - Ełk atakowany przez oddział Mazowsza (w trakcie ostatniej wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521)
• 1525
  • sekularyzacja Prus
  • Ełk z diecezji warmińskiej przechodzi do diecezji pomezańskiej
• 1533 – ustanowienie w Ełku Sądu Krajowego
• 1536 – Książę Albrecht sprowadził do Ełku drukarza Jana z Sącza, przejął on nazwisko „Malecki” - „Maletius” i został pastorem w Ełku, prowadził także jedną z trzech drukarni na terenie Prus
• 1537 – Książę Albrecht prowadząc wizytację powstałych kościołów protestanckich odwiedził Ełk
• 1539 – miasto posiadało 24 karczmy
• 1540 – powstanie prawdopodobnie najstarszego cechu w Ełku – garncarzy^[4]
• 1541 – w związku z negocjacjami z Polską dotyczącymi sporów granicznych w Ełku przebywał książę Albrecht^[3]
• 1544 – Jan Malecki otrzymał majątek Regielnica, gdzie założył drukarnię, którą przejął po nim jego syn Hieronim

Tablica upamiętniającą dawną Akademię Mazurską i jej pierwszego rektora Hieronima Maleckiego

• 1546 – syn Jana Maleckiego - Hieronim został rektorem założonej przez ojca szkoły z wykładowym językiem polskim (jeszcze w 1802 wykładano w niej 10 godzin języka polskiego, zajęcia odwołano w 1810)
• 1547-1551 budowa kościoła (do 1584 kazania wygłaszane były tylko po polsku, później na zmianę; kościół w 1837 został zamknięty, ponieważ groził zawaleniem)
• 1551-1558 – okres działalności drukarni zorganizowanej przez Jana i Hieronima Maleckich
• 1557 – otwarcie dekanatu
• 1559, 1563 i 1572 Ełk nawiedziły epidemie dziesiątkujące ludności miasta
• 1560 – przywilej ks. Albrechta^[4] (jeden targ tygodniowo, nieco później dodatkowo 3 jarmarki rocznie)
• 1568 – wznowiono cech szewców, mógł jednak istnieć jeszcze wcześniej
• 1570 – Ełk po raz pierwszy został zaznaczony na mapie Prus
• 1576 – pierwsza wzmianka o Ełku jako mieście (mapa Caspara Hennebergera)
• 1584 – pierwsze kazanie po niemiecku – dotychczas wygłaszane były tylko w języku polskim
• 1595 – Henneberger ponownie wymienił Ełk jako miasto
• 1599 – szkoła założona przez Hieronima Maleckiego otrzymała status książęcej
• ok. 1600 – Ełk posiadał 50 karczem (w 1539 r. miał ich 24) i zaledwie ok. 800 mieszkańców^[4] (ludność zdziesiątkowały zarazy w 2 połowie XVI wieku)
• 1617 – wydanie statutu cechu piekarzy, przywilej ten ostatecznie regulował działalność rzemieślników i uprawomocniał istniejące już wcześniej cechy
• 1618 – unia personalna między Prusami Książęcymi a Marchią Brandenburską, miasto zostało częścią państwa Brandenburgia-Prusy, w którym część pruska pozostała polskim lennem
• 1625 – wybuch epidemii w mieście
• 1638 – wizyta profesora Uniwersytetu w Królewcu Celestyna Myślenty, opracowanie i wydanie przez niego programu nauczania dla szkoły w Ełku^[3]
• 1639 – wizyta króla Polski Władysława IV Wazy^[3]. Królowi towarzyszyli m.in. kanclerz wielki litewski Albrycht Stanisław Radziwiłł i królewna polska Anna Katarzyna Konstancja.
• 1651 – pożar kościoła i biblioteki kościelnej
• ok. 1651 – przy kościele powstał przytułek, (szpital) pełniący rolę schroniska dla chorych i niedołężnych pozbawionych opieki rodziny
• 1653 – wybuch epidemii w mieście
• 1655
  • Ełk został zajęty przez Szwedów, nałożenie wysokich kontrybucji
  • Szwedzi kwaterując w mieście splądrowali kościół i zrabowali złote naczynia liturgiczne

Herb Ełku od 1669 roku

Herb Szczytna odkupiony w 1669 od władz Ełku

• 1656
  • 8 października – bitwa pod Prostkami
  • 9 października – Tatarzy splądrowali i spalili miasto (min. budynek kościoła), 448 osób uprowadzono w jasyr, 32 zamordowano (ocalał zamek wraz z ludnością, która się w nim schroniła)^[1]

Ełk w państwie pruskim

Państwo prusko-brandenburskie - 1657-1701

Ełk na rycinie z XVII w.

• 1657 – uniezależnienie Prus Książęcych od Polski, Ełk częścią całkowicie niezależnego państwa Brandenburgia-Prusy
• 1659 – zaraza zdziesiątkowała mieszkańców Ełku
• 1669
  • 23 sierpnia - nowy przywilej miejski nadany przez elektora Fryderyka wraz z nowym herbem przedstawiającym Janusa - bóstwo rzymskie^[1]
  • sprzedaż starego herbu miasta władzom Szczytna
• 1670 – zarządzenie zabraniające zasiadania w sądzie i radzie miasta Ełk osobom nie będącym narodowości niemieckiej
• 1684 – najstarszy znany widok miasta i zamku
• 1688, 19 marca - pożar miasta - spłonęły: ratusz (a wraz z nim wszystkie akta miasta), kościół, szkoła i 80 domów
• 1700-1703 – wydanie przywilejów dla tkaczy, kuśnierzy oraz kowali, przywileje regulowały pracę rękodzielników, równocześnie ostatecznie potwierdzając wcześniejsze istnienie tych cechów

Królestwo Prus

XVIII wiek

• 1701, 18 stycznia - koronacja Fryderyka I na króla Prusów, początkująca germanizację ludności Prus i prześladowania dominującej na Mazurach i w Ełku ludności polskiej
• 1704-1707 – budowa siedziby „szkoły książęcej”, po epidemii dżumy do szkoły zgłosiło się zaledwie 16 uczniów, w 1915 r. ich liczba wzrosła do 94
• 1709-1710 – miasto nawiedziła dżuma, która pochłonęła ponad 1000 ofiar
• 1713 – wydanie przywileju dla szewców
• 1715 – założenie gminy żydowskiej^[5]
• 1716 – wprowadzenie powłócznego (podatku od włóki, czyli posiadanej ziemi) na terenie okręgu ełckiego w miejsce dotychczasowych podatków
• 1717 – nakaz Fryderyka Wilhelma I, by obsadzać stanowiska nauczycieli ludźmi znającymi język niemiecki
• 1720
  • założenie szkoły miejskiej^[4]
  • na terenie obecnego powiatu ełckiego istniało 8 parafii ewangelickich (Ełk, Ostrykół, Pisanica, Lisewo, Grabnik, Stare Juchy, Kalinowo, Straduny)
• 1721 – Ełk odwiedził król Fryderyk Wilhelm I^[3]
• 1723 – zakończono zakładanie katastru (ksiąg gruntowych)
• 1724 – zakaz osiedlania się ludności z Polski i Litwy przy równoczesnej kolonizacji niemieckiej
• 1732 – miasto liczyło 1053 mieszkańców
• 1740 – pierwsze oddziały wojska zostały zakwaterowane w Ełku, dając początek późniejszemu garnizonowi^[4]
• 1745 – odbudowa ratusza
• 1756 – urodził się znany historyk Ludwig von Baczko - późniejszy profesor Uniwersytetu Królewieckiego
• 1756-1762 – okupacja Ełku przez wojska rosyjskie w czasie wojny siedmioletniej (1756-1763)
• 1764 – otwarcie pierwszej w Ełku apteki

Współczesne główne wejście na cmentarz założony w 1788

• 1788
  • cmentarz znajdujący się przy kościele obok rynku zostaje przeniesiony za rzekę Ełk (na miejsce obecnego cmentarza katolickiego za rynkiem)^[6].
  • do Ełku przybywał gen. Heinrich Johann Günter, który do 1795 r. pełnił funkcję komendanta miasta, oddając miastu wiele zasług
• 1794 – przemarsz powstańców kościuszkowskich w drodze na Prusy
• 1798
  • Ełk odwiedzili Fryderyk Wilhem III i Luiza Pruska^[3]
  • język polski w szkole prowincjonalnej przestaje być językiem wykładowym i był nauczany tylko jako fakultet
• 1800 – założenie polskiego seminarium nauczycielskiego pod kierownictwem stryja Gustawa Gizewiusza – Tymoteusza^[4]

1801-1871

• 1801 – powstaje Inspektorat Duszpasterski w Ełku, na jego czele stoi superintendent - pierwszy był Tymoteusz Gizewiusz^[7]
• 1806 – zajęcie miasta przez wojska rosyjskie
• 1807 – zajęcie Ełku przez wojska napoleońskie, miasto zapłaciło 7000 talarów kontrybucji, w zamku gościł marszałek Francji Michel Ney
• 1808 – powstanie samorządu miejskiego, przejmującego uprawnienia od państwowej Rady Zarządzającej
• 1812 – pierwsi Żydzi legalnie osiedlili się w Ełku
• 1813
  • szkoła prowincjonalna została przekształcona w gimnazjum
  • 14 stycznia - wkroczenie wojsk rosyjskich na czele z carem Aleksandrem I, uroczyście witany przez ludność miasta przy Polskiej Bramie^[3]
• od 1815 – nabożeństwa w Ełku i powiecie były odprawiane najpierw w języku niemieckim, a później po polsku
• 1818
  • ustanowienie nowych granic powiatu ełckiego, znacznie rozszerzającego jego zasięg (włączono Straduny, Stare Juchy, Klusy i Kalinowo), w 1818 r. Ełk liczył 2304 mieszkańców, 1837 r. - 3140, w 1852 r. - 4262 mieszkańców
  • utworzenie Ewangelicko-Luterańskiego Stowarzyszenia Modlitewnego dekretem króla Fryderyka Wilhelma^[8]
• 1819-1822 – kolejne pożary zniszczyły 267 domów w Ełku oraz ponad 100 budynków gospodarczych, a także ratusz wraz ze wszystkimi dokumentami
• 1820-1822 – przebudowa szkoły książęcej
• 1821 – w Ełku zamieszkiwało 56 katolików, w 1845 r. w mieście i powiecie było ich ok. 100, podlegali oni parafii w Świętej Lipce, w 1905 r. w Ełku mieszkało 573 katolików, w 1910 r. - 752, w 1933 r. - 638
• 1824 – bunt uczniów w szkole książęcej spacyfikowany przez dyrektor Rosenhegna
• 1825 – na wyspie u ujściu rzeki Ełk do jeziora zaczęło działać kąpielisko miejskie
• 1826 – powstała wypożyczalnia książek (w 1840 r. liczyła 2000 tomów)
• 1827 – Johann Guise sporządził plan miasta i zamku
• 1828 – w obawie przed runięciem zamknięty został ratusz miejski

Szkoła książęca (1830)

• 1829 – Gustaw Gizewiusz ukończył gimnazjum miejskie
• 1831, 1837, 1844, 1853, 1854 – epidemia cholery zdziesiątkowała ludność miasta (łącznie ponad 1200 ofiar)
• 1833, 25 czerwca - pożar zamku^[1]
• 1837 – założenie cmentarza żydowskiego w Ełku^[5]
• 1840
  • od uderzenia pioruna spłonęła więża kościoła, w 1847 r. zbudowano nowy kościół, który został wyświęcony w 1950 r.
  • 10 października - ukazał się pierwsze wydawane w Ełku pismo - „Lycker gemeinnützige Unterhaltung Blatt”, wydawcą był Wilhelm Mentzel (ok. 200 abonentów), od 1842 r. wydał po polsku „Przyjaciela Ludu Łeckiego”, który w 1843 r. miał 280 abonentów
• 1841
  • wybrukowano ulicę Główną (obecną Wojska Polskiego)^[7], położono też chodnik i założono rowy ściekowe
  • 16 czerwca - odsłonięto pomnik gen. Güntera (przy obecnej ul. W. Polskiego), zlikwidowanego w 1945 r.^[7]
• 1842-1844 – w tych latach ukazał się wydawane przez Wilhelma Menzla czasopismo „Przyjaciel Ludu Łeckiego"

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, zbudowany w 1850

• 1845
  • 5 czerwca - wizyta króla Fryderyka Wilhelma IV w celu zobaczenia rozmiarów klęski spowodowanej przez epidemie cholery^[3], Ełk został nazwany przez niego „pięknym miasteczkiem”
  • budowa utwardzonej drogi Ełk – Pisz
• 1847
  • Fryderyk Wilhelm IV wyasygnował na budowę kościoła w Ełku 10892 talary
  • założenie gminy synagogalnej^[5]
• 1848-1851 – budowa synagogi przy Bahnhofstrasse^[5][9]
• 1850
  • poświęcenie nowego kościoła ewangelickiego
  • miasto Ełk liczyło 3898 mieszkańców
• 1852, 17 sierpnia - do Ełku przybyli wydelegowani przez biskupa warmińskiego przedstawiciele stowarzyszenia św. Wojciecha (stowarzyszenie to prowadziło m.in. akcję rekatolizacji Prus) z zamiarem założenia stacji misyjnej w Ełku
• 1853
  • 22 maja - założenie katolickiej placówki misyjnej decyzją biskupa warmińskiego Josepha Ambrosiusa Geritza^[10]
  • objęcie stanowiska prokuratora w Ełku przez Adalberta Falka^[11]
• 1854
  • 15 października - na zakupionej przy drodze do Prostek działce, położonej za rzeką Ełk, oddelegowany przez biskupa warmińskiego kapłan Mikołaj Rachoń rozpoczął budowę drewnianego kościoła
  • wyświęcenie najstarszej wciąż istniejącej parafii rzymskokatolickiej w Ełku – parafii św. Wojciecha^[10]
• 1856
  • powstała pierwsza szosa prowadząca do Wystrucia
  • początek wydawania w Ełku pierwszego na świecie drukowanego tygodnika w języku hebrajskim Ha-Magid (pol. Kaznodzieja) przez Lazara Lipmanna Silbermanna^[5]
• 1857-1859 r. - budowa nowego budynku gimnazjum za kościołem przy obecnej ulicy Armii Krajowej

Gimnazjum przy obecnej ul. Armii Krajowej (1859)

• 1858
  • na terenie powiatu ełckiego istniało już 31 majątków i 180 wsi (38 949 mieszkańców)
  • 27 września - urodził się Michał Kajka – poeta oddany obronie języka polskiego i zachowaniu tożsamości Mazurów (zm. 22 września 1940 r. w Orzyszu, pochowany został w Ogródku)
• 1859, 27 września - oddano do użytku gmach gimnazjum przy obecnej ul. Armii Krajowej
• 1860 – powstała szkoła rzemieślnicza, która wykorzystywała pomieszczenia szkoły ludowej, zajęcia prowadzono w niedzielę
• 1864 – założono żydowskie wydawnictwo-stowarzyszenie Meḳiẓe Nirdamim (pol. Budzący Uśpionych)^[12]
• 1865 – zarządzenie władz pruskich o usunięciu języka polskiego ze szkół, do czego jednakże nie doszło
• 1867 – budowa nowego ratuszu przy obecnej ulicy Wojska Polskiego (wówczas Hauptstrasse)

Dworzec kolejowy współcześnie

• 1868, 8 grudnia - otwarcie linii kolejowej Ełk – Królewiec, jako jedna z pierwszych linii kolejowych na terenie Prus
• 1869-1905 – okres najbardziej intensywnych prac melioracyjno-wodnych na terenie powiatu ełckiego, obniżenie poziomu wód w części jezior i osuszenie bagien, prace melioracyjne prowadzono również po 1905 r. ale nie na taką skalę

W granicach Niemiec

Królestwo Prus częścią Cesarstwa Niemieckiego – 1871-1918

• 1871
  • 18 stycznia - Król Prus Wilhelm I Hohenzollern został cesarzem niemieckim, Królestwo Prus staje się częścią Cesarstwa Niemieckiego
  • Ełk otrzymał połączenie z Grajewem^[7], obok tego rozwijała się sieć kolei wąskotorowych
  • 1 lipca - otwarto linię Ełk - Prostki, mającej łączyć Ełk z Białymstokiem, odcinek do Białegostoku wybudowano kilka lat później
• 1873, 24 lipca - wprowadzenie nakazu nauczania w języku niemieckim
• 1876 – pierwszy telegraf w Ełku
• 1878 – założenie Ochotniczej Straży Pożarnej w Ełku

Gmach sądu z 1880 roku, obecnie szkoła

• 1879
  • w Ełku umieszczono siedzibę Sądu Krajowego, początkowo znajdowała się w zamku do czasu wybudowania nowego budynku
  • otwarcie połączenia kolejowego Ełk-Gołdap^[7]
• 1880
  • Ełk liczył 6671 mieszkańców, w 1910 r. - 13 428, w roku 1925 – 15 159, w 1937 r. - 16 020
  • oddano do użytku gmach sądu (obecnie Szkoła Podstawowa nr 2)^[4]
• 1881, 1 października - otwarcie nowej poczty przy obecnej Armii Krajowej, budynek spełnia tę rolę do dziś^[7]
• 1884 – wybudowano koszary piechoty przy obecnej ul. Kościuszki w 1887/88 r. koszary kawalerii
• 1885, 16 listopada
  • Ełk otrzymał połączenie z Olsztynem przez Pisz
  • przeniesienie wydawnictwa Meḳiẓe Nirdamim z Ełku do Berlina^[12]
• 1886 – powstała szosa Ełk – Grabnik – Wydminy – Giżycko
• 1888 – w zamku zaczęło funkcjonować więzienie

Katedra św. Wojciecha

• 1889 – usypanie grobli łączącej wyspę zamkową z zachodnim brzegiem jeziora
• 1890
  • założenie folwarku miejskiego
  • Ełk liczy 9981 mieszkańców w tym 1300 Polaków (13%), powiat ełcki - 54 804 mieszkańców, w tym 39 000 Polaków (71%)^[13]; Ełk jest najludniejszym miastem Mazur
• 1892 – kupiec Albrecht jako pierwszy otworzyła sklep na dzisiejszej ul. Armii Krajowej (Bahnhofstrasse)
• 1893 – rozpoczęcie budowy nowego murowanego kościoła (obecna Katedra św. Wojciecha), wyświęconego w 1895 r.
• 1895
  • Ełk otrzymał połączenie drogowe z Królewcem przez Klusy, Orzysz, Giżycko
  • ukończenie budowy wieży ciśnień

Panorama Ełku ok. 1900 r.

• 1896
  • 1 stycznia - ukazanie się „Gazety Ludowej”, wychodzi od 1901 r.
  • grudzień - założenie Mazurskiej Partii Ludowej
• 1898
  • powstała gazownia miejska
  • utworzenie rozmównicy telefonicznej z publicznym aparatem abonenckim

Dawne seminarium nauczycielskie, współcześnie siedziba Zespołu Szkół nr 1

• 1900
  • Ełk został ósmym co do wielkości miastem Prus Wschodnich
  • ukończenie budowy hali sportowej przy obecnej ul. Kościuszki 29^[14]
• 1902 – budowa seminarium nauczycielskiego przy drodze na Orzysz
• 1903
  • rozpoczęto wydawanie w Ełku pisma Poselstwo prawdy przez G. Kuczewskiego
  • 19 sierpnia - konsekracja kościoła pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika i Przemienienia Pańskiego^[15][10]

Kościół Chrześcijan Baptystów

• 1904
  • oddanie do użytku wodociągów miejskich
  • 1 kwietnia - liczba rzemieślników w Ełku wynosiła 947
  • 16 września - objęcie posady sędziego okręgowego przez Franza Schlegelbergera, piastował to stanowisko do 1908
• 1905 – powstanie projektu budowy linii wąskotorowej o szerokości torów 1000 mm poprzedzony analizą geologiczną, klimatyczną, gospodarczą i wojskową na zlecenie starosty ełckiego Carla Suermondta^[16]
• 1905^[17][18] lub 1908^[19] - zbudowanie Kościoła Chrześcijan Baptystów

Most na jeziorze ełckim

Budynek Sądu Rejonowego przy Parku Solidarności

• 1906 – powołanie przez królewieckie i berlińskie władze kolejowe towarzystwa akcyjnego budowy ełckiej wąskotorowej kolei dojazdowej Lycker Kleinbahn Aktiengesellschaft^[16]
• 1907 – powstały zakłady mięsne przy ulicy Gdańskiej
• 1909
  • powstało liceum dla dziewcząt „Goetheschule”
  • 26 maja - oddano do użytku budynek seminarium nauczycielskiego, wybudowany na zakupionej w 1903 r. 4,5 hektarowej działce za wieżą ciśnień
• 1910
  • powstała szkoła rzemieślnicza
  • budowa mostu łączącego miasto z zamkiem na wyspie („Suermondt-Brücke”), dotychczasowy drewniany groził zawaleniem^[4], wykonawca firma Windschild & Langelott z Drezna
  • niecałe 50% ludności powiatu ełckiego posługiwało się na co dzień językiem polskim, podobna liczba posługiwała się na co dzień językiem niemieckim
• 1911 – budowa kamienicy na rogu obecnych ulic Mickiewicza i Małeckich, będącej obecnie siedzibą Sądu Rejonowego w Ełku
• 1912
  • budowa szpitala miejskiego, rozbudowanego w latach 1924-1925
  • zakończono budowę gmachu starostwa (Landratsamtu) przy ulicy Szkolnej (Schulestraße) – przy obecnej ul. Marszałka Piłsudskiego^[20]
• 1913
  • 23 października - otwarto ruchu kolei wąskotorowej na trasie Ełk-Laski-Borzymy i odgałęzieniu Laski-Zawady-Tworki^[16]
  • działalność w mieście podjęli niemieccy Badacze Pisma Świętego – zorganizowali tu serie wykładów^[21].

I wojna światowa

Pocztówka propagandowa upamiętniająca wizytę cesarza Wilhelma II w 1915

Zrujnowane centrum miasta wskutek I wojny światowej

• 1914
  • otwarcie linii kolejowej wąskotorowej do Turowa^[20]
  • w Ełku stacjonowało ponad 2000 żołnierzy, w 1918 r. garnizon zmniejszył się do 600 żołnierzy, w 1929 i 1930 r. również oni opuścili miasto
  • 19 sierpnia - Ełk został zdobyty przez wojska rosyjskie
  • 10 września - zajęcie Ełku bez walki przez wojsko niemieckie
  • 7 października - wojska rosyjskie ponownie zdobyły Ełk i zostają w mieście do 13 października 1914 r.
  • 7 listopada - kolejny raz Ełk został zajęty przez armię rosyjską
• 1915
  • 14 lutego - ostateczne wyzwolenie Ełku spod okupacji rosyjskiej w wyniku ofensywy lutowej, wizyta cesarza Wilhelma II
• 1916-1917 – budowa lotniska przy drodze na Sędki
• 1917 – założenie klubu sportowego Sportvgg. Masovia Lyck^[22]
• 1918
  • powstała szkoła handlowa
  • 5 października - wznowienie ruchu kolei wąskotorowej po wojnie^[16]

Ełk częścią Republiki Weimarskiej i III Rzeszy – 1918-1945

Gmach Szkoły Artystycznej

• 1919
  • 5 marca - wprowadzenie stanu wyjątkowego
  • budowa kamienicy przy obecnej ul. Armii Krajowej 21, będącej obecnie siedzibą Szkoły Artystycznej^[23]
• 1920
  • wynajęcie na potrzeby władz miejskich części opuszczonych przez wojsko koszarów
  • podział szkoły miejskiej na męską i żeńską
  • połączenie szkoły handlowej ze szkołą rzemieślniczą
  • założenie spółki mieszkaniowej zajmującej się budownictwem indywidualnym, w ramach jej działalności powstaje osiedle na Zatorzu za gazownią miejską
  • 11 lipca – plebiscyt w Ełku, który poprzedziły prześladowania polskiej ludności; 8339 głosów za przyłączeniem do Prus Wschodnich (Niemiec), 7 głosów za Polską
  • 1920–1946 proboszczem parafii w Ełku został Karol Fox, który m.in. sprowadził do Ełku siostry Elżbietanki i w miejscu dawnego kościoła wybudował prowadzoną przez nie ochronkę dla dzieci
• 1921 – rozprowadzanie w mieście ulotek z antyżydowskimi hasłami przez niemieckie organizacje skrajnie prawicowe^[9]
• 1922
  • powstanie oddziału Banku Krajowego Prowincji Wschodniopruskiej
  • otwarcie nowego budynku szkoły rolniczej przy szosie do Stradun
  • 1922-1925 odbudowa spalonego w 1914 r. kościoła ewangelickiego przy ob. ulicy Armii Krajowej
  • powołanie wicekonsulatu RP w Ełku, mieszczącego się w budynku przy Bismarckstraße 20 (obecnie ul. Mickiewicza 20)

Etykieta ełckiej nalewki z lat 30., u dołu napis Lyck, Masurens Hauptstadt, czyli Ełk, stolica Mazur

• 1923, grudzień - założenie w Ełku Masurenbundu (Związku Mazurów)
• 1925
  • 10 lutego - uroczyste wyświęcenie odbudowanego kościoła ewangelickiego przy ob. ulicy Armii Krajowej
  • 11 października - uroczyste otwarcie nowego ratusza, usytuowanego obok kościoła (władze miasta wprowadziły się już 3 września tegoż roku)
• 1926
  • 19 września - pierwsze Dni Turystyki, zorganizowane z myślą o przyciągnięciu turystów do Ełku zamiast do konkurencyjnego Giżycka, w 1927 r. powtórzono je jako Tygodnie Turystyki (od 26 czerwca do 5 lipca)
  • budowa obecnego Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego^[8]
  • 1926-1927 r. otwarcie strzelnicy nad rzeką Ełk z trzydziestoma stanowiskami strzeleckimi (jej pozostałości zostały zlikwidowane w trakcie zagospodarowania terenów przylegających do rzeki)
• 1928, 26 lipca - uruchomienie połączenia telefonicznego z Białymstokiem
• 1930 – budowa stadionu miejskiego za gazownią nad rzeką, funkcjonował on do 1947 r., kiedy to przeniesiono go w obecne miejsce, pozostałością po pierwotnej lokalizacji jest dzisiejsza ulica Sportowa

Plan trasy Lycker Kleinbahn z 1938

• 1932
  • czerwiec - wizyta Adolfa Hitlera w ramach kampanii wyborczej w Prusach Wschodnich^[3]
  • 27 sierpnia - otwarcie nowego gmachu połączonych szkół gimnazjum i szkoły realnej, w przebudowanym seminarium przy drodze na Orzysz za wieżą ciśnień (Ernst - Mortiz - Arnd - Schule)
  • przeniesienie wicekonsulatu RP w Ełku do budynku przy Luisenplatz 2 (obecnie ul. 3 Maja 10)
• 1933
  • objęcie władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera i wzmożenie prześladowań ludności polskiej
  • rozpoczęto budowę osiedla za cmentarzem wzdłuż torów kolejowych
• ok. 1935 – nabożeństwa po polsku odprawiane były w kościołach pow. ełckiego tylko raz w miesiącu
• 1935 – największy przedwojenny sukces ełckiego piłkarstwa – awans Masovii Lyck do trzeciej rundy (1/16 finału) Pucharu Niemiec po zwycięstwach 7:3 z Tilsiter SC i 1:0 z VfB Königsberg^[24]
• 1938
  • zmiany nazw większości wsi powiatu ełckiego z polsko brzmiących na niemieckie w ramach germanizacji nazw w Prusach, w tym nazwy ówczesnej wsi, a obecnie dzielnicy Ełku z Sybba (pol. Szyba) na Walden^[25]
  • 8 listopada - w „noc kryształową” spalono synagogę i splądrowano żydowskie sklepy^[26][9]
• 1939
  • Ełk liczy około 17500 mieszkańców
  • 25 czerwca - zmiana nazwy obecnej ulicy Wojska Polskiego z Kaiser Wilhelm Straße (ul. Cesarza Wilhelma) na Straße der SA (ul. SA)^[27]
  • 16 sierpnia - powołanie do wojska rezerwistów, na terenie powiatu rozmieszczane są jednostki wojskowe

II wojna światowa

Kwatera żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej na Cmentarzu Komunalnym i Wojskowym

• 1939, wrzesień - z lotniska w Ełku prowadzone były naloty na Polskę (m.in. na Warszawę)
• 1940 – w koszarach ełckich ulokowano jeńców francuskich, wykorzystywano ich do prac melioracyjnych
• 1943, listopad - likwidacja ełckiego szefa gestapo, podążającego do Bogusz, przez Polaków z Grajewa
• 1944
  • sierpień - częściowa ewakuacja Ełku
  • 22 października-6 listopada - ewakuacja ludności z trzydziestokilometrowego pasa przyfrontowego (w tej strefie znajdował się Ełk)
• 1945
  • 20 stycznia - ewakuacja pozostałych mieszkańców powiatu ełckiego
  • 21 stycznia - z Ełku wycofały się oddziały Volkssturmu
  • 22 stycznia - ewakuacja personelu i taboru kolejowego do Kętrzyna, ostatni pociąg odjechał o 20:30
  • 23 stycznia - Rosjanie dotarli do Orzysza, odcinając drogę części ewakuujących się mieszkańców powiatu ełckiego
  • 24 stycznia - zajęcie Ełku przez Armię Radziecką

Ełk w granicach Polski

Okres PRL-u

Siedziba powołanego w 1945 roku Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego (obecnie I Liceum Ogólnokształcącego)

• 1945
  • 6 kwietnia - przyjęcie władzy cywilnej w powiecie z rąk komendantury radzieckiej przez pierwszego starostę ełckiego Władysława Niksę
  • 25 kwietnia - mianowanie pierwszego powojennego burmistrza Ełku, został nim Fryderyk Jeroma
  • czerwiec - przesiedlenie na teren powiatu ełckiego 770 rodzin repatriantów i przesiedleńców w liczbie 3200 osób^[28]
  • 21 czerwca - przejęcie budynku przy ul. Słowackiego 2 przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego i organizacja w piwnicach aresztu na osiem cel^[29]
  • 7 lipca - uchwała Rady Ministrów o wyłączeniu z Okręgu Mazurskiego (d. Prusy Wschodnie) powiatów ełckiego, oleckiego i gołdapskiego i powierzeniu administracji nad nimi wojewodzie białostockiemu^[28]
  • 18 lipca - pierwsze posiedzenie Powiatowej Rady Narodowej w Ełku
  • 7 sierpnia - konferencja w Ełku z udziałem przedstawicieli władz, urzędów i instytucji społecznych, na której doszło do oficjalnego przekazania powiatów pod zarząd wojewody białostockiego^[28]
  • 15 sierpnia - początek stacjonowania w Ełku sztabu V Mazurskiej Brygady Saperów
  • 1 września - utworzenie Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego^[30]
  • 28 września - pierwsze posiedzenie Miejskiej Rady Narodowej w Ełku

Siedziba powołanego w 1946 roku Gimnazjum Gospodarstwa Wiejskiego, obecnie Budynek A Zespołu Szkół nr 6

• 1946
  • 1 maja - założenie najsłynniejszego ełckiego klubu sportowego – Kolejowego Klubu Sportowego Ełk^[31]
  • 2-3 maja - podpisanie Aktu założenia Biblioteki Powiatowej^[32]
  • założenie przy stacjonującym w Ełku 62. Pułku Piechoty Wojskowego Klubu Sportowego Mazur Ełk^[33]
  • 1 września - zmiana nazwy Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego na Państwowe Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące^[30]
  • 8 września - pierwsze derby Ełku w oficjalnych polskich rozgrywkach piłkarskich. Spotykały się nieistniejące już kluby WKS Mazur Ełk i WKS Artylerzysta Ełk, wynik nieznany
  • 15 września - powołanie trzyletniego Gimnazjum Gospodarstwa Wiejskiego (obecnie Zespół Szkół nr 6) przy ul. Kajki 2^[34]
  • zima - powstanie Miejskiej Szkoły Muzycznej^[35]
  • liczba mieszkańców Ełku pod koniec tego roku wzrosła do 6000, była to głównie ludność napływowa z Polski i terenów zabużańskich - tzw. „repatriantów”, w 1954 r. Ełk zbliżył się do stanu sprzed II wojny, mając 16 630 mieszkańców, 13 lat później było ich 25 136
• 1947
  • 19 stycznia - sfałszowane wybory do Sejmu, z okręgu wyborczego nr 20 z siedzibą w Ełku posłami zostali wybrani Bolesław Podedworny, Gustaw Paszkiewicz, Eugenia Krassowska, Adolf Dąb i Aleksandra Orłowska^[36]
  • budowa drewnianego mostu na rzece Ełk (przedłużenie ul. Garnizonowej)
  • 7 lipca - utworzenie Państwowego Gimnazjum Krawieckiego (obecnie Zespół Szkół nr 3)^[37]
  • sierpień - utworzenie Państwowego Gimnazjum Handlowego w Ełku (obecnie Zespół Szkół nr 5)^[38]
  • porażka WKS Mazur Ełk w barażach o awans do I ligi piłkarskiej z drużynami Legii Warszawa, Piechura Siedlce i Sokoła Ostróda^[39]
  • rozpoczęcie działalności przez polskojęzycznych Świadków Jehowy^[21]
• 1948
  • 1 września - utworzenie Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego w miejsce Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego^[30]
  • 15 listopada - utworzenie Rejonowej Komendy Uzupełnień w Ełku (obecnie Wojskowa Komenda Uzupełnień w Ełku)^[40]
• 1949
  • 2–4 grudnia - w wynajętej sali Powiatowej Komendy Służby Polsce w Ełku odbyło się zgromadzenie obwodowe Świadków Jehowy, na którym obecnyh było około 120 osób, głównie z powiatu ełckiego^[21]
• 1950 – odsłonięcie pomnika W hołdzie poległym Polakom za wiarę i ojczyznę przed Kościołem Najświętszego Serca Pana Jezusa
• 1951 – zastąpienie gazowego oświetlenia ulic oświetleniem elektrycznym

Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła przed przebudową

• 1953 – rozwiązanie klubu KS Ełk (byłego WKS Mazur Ełk)
• 1954 – utworzenie Powiatowego Archiwum w Ełku podlegającego Wojewódzkiemu Archiwum Państwowemu w Białymstoku, terenem działania archiwum zostały powiaty: ełcki, gołdapski, grajewski i olecki^[41]
• 1955
  • rozszerzenie granic miasta, przyłączenie Szyby
  • zmiana nazwy klubu KKS Ełk na Mazur Ełk, pod którą funkcjonuje do dziś
  • powstanie pierwszego nowego budynku po II wojnie światowej^[42]
• 1957 – powołanie Parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła, jedynej w mieście prawosławnej parafii

Pomnik Michała Kajki

• 1958
  • maj - miasto odwiedził kardynał Stefan Wyszyński^[3]
  • 13 sierpnia - pierwszy w powojennej historii miasta piłkarski mecz międzynarodowy. Spotkały się Mazur Ełk i HSV Nürnberg, wynik: 4:1
  • opuszczenie budynku obecnego I Liceum Ogólnokształcącego przez klasy podstawowe^[30]
  • 28 września - w setną rocznicę urodzin odsłonięty został pomnik Michała Kajki – mazurskiego poety i obrońcy języka polskiego^[43]
• 1959, 26 lutego - powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Świt”^[44]
• 1960 – uchwała Rady Miasta powrócono do pierwszego herbu - skaczącego jelenia zamiast Janusa
• 1961, jesień - porażka Mazura 0:8 na Stadionie Miejskim w 1/16 finału Pucharu Polski z najbardziej utytułowanym wówczas polskim klubem piłkarskim, ówczesnym mistrzem kraju Ruchem Chorzów^[45]
• 1962 – powołanie drugiej najstarszej wciąż istniejącej parafii rzymskokatolickiej w Ełku – Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa
• 1965
  • 23 czerwca - nadanie Liceum Ogólnokształcącemu imienia Stefana Żeromskiego i obchody 20-lecia szkoły^[30]
  • odsłonięcie obelisku z napisem W 20 rocznicę powrotu ziemi mazurskiej do Polski, w hołdzie walczącym i poległym o polskość tej ziemi, o jej wyzwolenie i utrwalenie władzy ludowej w parku w centrum miasta
• 1967, 22 kwietnia - obchody dwudziestolecia istnienia Zasadniczej Szkoły Odzieżowej Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła w Ełku (obecnie Zespół Szkół nr 3) i nadanie szkole imienia Jana i Hieronima Małeckich^[37]
• 1968
  • druga porażka Mazura Ełk w 1/16 finału Pucharu Polski na własnym boisku, tym razem ze spadkowiczem z piłkarskiej I ligi, Gwardią Warszawa, w karnych 4:6 (po dogrywce było 0:0)^[46]
  • początek budowy tzw. Osiedla Kopernika, będącego częścią osiedla Centrum^[44]

Ełckie Centrum Kultury

• 1969, 1 września - powołanie Zasadniczej Szkoły Budowlanej dla Pracujących^[47]
• 1970 – zakończono budowę Miejskiego Domu Kultury (dzisiejszego Ełckiego Centrum Kultury)
• 1971 – sporządzenie aktu erekcyjnego pod budowę szkoły przy ul. Sikorskiego^[38]
• 1972
  • 30 marca - oddano do użytku ostatniego bloku w ramach budowy tzw. Osiedla Kopernika^[44]
  • przeniesienie zajęć Zespołu Szkół Zawodowych Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc chłopska” (obecnie Zespół Szkół nr 5) do nowego budynku przy ul. Sikorskiego^[38]
  • początek budowy osiedla Północ I^[44]

Herb Ełku w latach 1967-1999

• 1972-1974 – przebudowa ul. Wojska Polskiego
• 1973, 20 lipca - uruchomienie komunikacji miejskiej^[48]
• 1975
  • 1 czerwca - wejście w życie nowego podziału administracyjnego Polski, Ełk znajduje się w granicach województwa suwalskiego, likwidacja powiatu ełckiego
  • 16-25 lipca - odbyły się w Ełku 29. Mistrzostwa Polski Juniorów w Boksie
• 1976
  • w wyniku reformy administracyjnej Archiwum w Ełku zostało oddziałem Wojewódzkiego Archiwum w Suwałkach^[41]
  • likwidacja więzienia w zamku ełckim

Osiedle Północ II

• 1977
  • zmiana poniemieckich numeracji domów
  • 10 września - w Ełku zakończył się drugi etap 34. Tour de Pologne, mający start w Łomży
  • 11 września - w Ełku zaczął się trzeci etap 34. Tour de Pologne, mający metę w Kętrzynie
• 1978
  • 5 lutego – katastrofa kolejowa pod miastem, w wyniku której zginęło 5 osób, a 15 zostało rannych^[49]
  • powstanie pierwszego bloku mieszkalnego na osiedlu Północ II, przy ulicy Warszawskiej 5^[50]
  • początek budowy osiedla Kochanowskiego^[44]
  • Ełk pod względem populacji zostaje wyprzedzony przez Łomżę i Suwałki, wszystkie trzy miasta mają po ok. 36 000 mieszkańców
• 1979, 1 września - zmiana nazwy Zasadniczej Szkoły Budowlanej na Zespół Szkół Budowlanych BZB w Ełku^[47]

Szkoła Podstawowa nr 3 im. Henryka Sienkiewicza w Ełku wybudowana w latach 1982–1984

• 1981 – nadanie Zespołowi Szkół Zawodowych (obecnie Zespół Szkół nr 5) imienia Karola Brzostowskiego^[38]
• 1982
  • 16 stycznia - powstała Międzyzakładowa Spółdzielnia Mieszkaniowa^[51]
  • początek budowy osiedla im. Antoniego Bogdanowicza^[51]
• 1984, 29 maja - podpisanie aktu erekcyjnego pod budowę osiedla Konieczki^[52]
• 1985 – budowa dwóch pierwszych bloków mieszkalnych przy ul. Bahrkego na Konieczkach^[52]
• 1986
  • wiosna – Mazur Ełk przegrał walkę o awans do piłkarskiej drugiej ligi w ostatniej kolejce z Hutnikiem Warszawa
  • początek prac budowlanych na osiedlu Jeziorna^[51]
  • odsłonięcie pomnika Walczącym o Polskość przy skrzyżowaniu ulic Wojska Polskiego i Zamkowej^[53]
  • jesień - oddanie do użytku oczyszczalni mechaniczno-biologicznej^[54]
• 1987
  • rozpoczęcie budowy nowego szpitala miejskiego na osiedlu Baranki
  • październik - oddanie do użytku Ośrodka Sportów Wodnych przy ul. Grunwaldzkiej^[33]

Budowa osiedla Jeziorna w 1989

• 1988
  • oddanie do użytku budynku przy ul. Grodzieńskiej 10 na osiedlu Północ II, tzw. Okrąglaka, i powstanie Spółdzielczego Domu Kultury^[44]
  • 1 września - powołanie Parafii pw. bł. Rafała Kalinowskiego w Ełku obejmującej swym zasięgiem osiedla Jeziorna i Baranki^[55]
• 1989
  • 1 lipca - powołanie Parafii pw. Chrystusa Sługi obejmującej swym zasięgiem Konieczki^[56]
  • przyjęcie Liceum Ogólnokształcącego w poczet Uczestników Klubu Przodujących Szkół^[30]
  • miasto osiąga liczbę 50 000 mieszkańców

III Rzeczpospolita

Kościół NMP Królowej Apostołów

• 1990
  • 27 maja - pierwsze wybory samorządowe w Ełku w III RP, prezydentem miasta został Adam Puza
  • 26 czerwca - założenie zielonoświątkowego Zboru Ewangelicznych Chrześcijan w Duchu Apostolskim
  • 30 października - powstało II Liceum Ogólnokształcącego i zmiana nazwy Zespołu Szkół Budowlanych BZB w Ełku na Zespół Szkół nr 2 w Ełku^[47]

Gmach Wyższego Seminarium Duchownego

• 1991
  • 1 lipca - wydzielenie z Parafii pw. Najświętszego Serca Jezusowego Parafii pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty obejmującej zasięgiem osiedle Północ I^[57], Parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów obejmującej Osiedle Północ II^[58], Parafii pw. św. Tomasza Apostoła obejmującej ulicę 11 Listopada^[59] i Parafii pw. bł. Karoliny Kózkówny obejmującej osiedle Grunwaldzkie^[60]
  • październik - rejestracja Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej „Mazury” w Ełku^[61]
  • 26 grudnia - wyświęcenie Kościoła Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów przez biskupa Józefa Wysockiego^[58]

Kościół św. Tomasza Apostoła z 1992 roku

• 1992
  • 25 marca - utworzenie diecezji ełckiej^[62], biskupem został Wojciech Ziemba
  • 16 kwietnia - założenie Wyższego Seminarium Duchownego w Ełku
  • 29 czerwca - powołanie Parafii pw. Ducha Świętego obejmującej zasięgiem osiedla Bogdanowicza i Kochanowskiego^[63] i Parafii pw. Opatrzności Bożej obejmującej Zatorze^[64]
  • przystąpienie miasta z programem Ełk - miasto ekologiczne do realizacji strategii Zielonych Płuc Polski^[65]
  • 1 września - zmiana nazwy Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego na I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego^[30]
• 1993
  • 21 stycznia - powołanie Parafii wojskowej pw. św. Krzysztofa
  • przyznanie miastu Nagrody Forda za ełcki program ekologiczny^[65]
  • początek generalnego remontu Katedry św. Wojciecha w celu dostosowania do funkcji kościoła katedralnego^[15][10]
• 1994
  • 13 maja - ustanowienie katedry św. Wojciecha Sanktuarium Diecezjalnym Matki Bożej Fatimskiej decyzją biskupa Wojciecha Ziemby^[10]
  • 3 października - nadanie Zespołowi Szkół nr 2 imienia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego^[47]
  • Zdzisław Fadrowski został prezydentem Ełku
  • zakup wieży ciśnień przez Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej „Mazury” w Ełku^[61]
• 1995
  • powstanie Cmentarza Komunalnego nr 2 przy ul. Towarowej z powodu malejącej liczby miejsc na starym cmentarzu
  • lipiec - włączenie Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Ełku do struktur grajewskiego MLEKPOL-u
  • pierwszy Kabareton Mulatka w Ełckim Centrum Kultury^[66]

Powiat ełcki od 1999 roku

• 1996, 8 czerwca - nadanie Zespołowi Szkół Rolniczych imienia Macieja Rataja^[34]
• 1997, 30 września - zmiana nazwy Zespołu Szkół Odzieżowych w Ełku na Zespół Szkół nr 3 w Ełku^[37]
• 1998
  • lato - przeniesienie klubu piłkarskiego Płomień Woszczele do Ełku i zmiana nazwy na KS Płomień Ełk^[67]
  • 27 września - wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Kościoła św. Rafała Kalinowskiego^[55]
  • reelekcja Zdzisława Fadrowskiego
  • jesień - pierwsze piłkarskie derby pomiędzy Mazurem a Płomieniem zakończone zwycięstwem Mazura 2:1

Herb Ełku od 1999 roku

• 1999
  • 1 stycznia - reforma administracyjna Polski: utworzenie powiatu ełckiego w granicach nowego województwa warmińsko-mazurskiego
  • styczeń - wydzielenie z Mazura Ełk sekcji bokserskiej i początek jej funkcjonowania jako odrębnego podmiotu pod nazwą Miejski Klub Bokserski Mazur Ełk^[33]
  • 8 czerwca - wizyta papieża Jana Pawła II, na mszy w Ełku był obecny m.in. prezydent Litwy Valdas Adamkus^[3][68]
  • 31 sierpnia - zawieszenie ruchu kolejowego na odcinku Ełk-Olecko
  • zmiana herbu Ełku
  • podpisanie umowy partnerskiej z niemieckim miastem Nettetal^[69][70]
  • zakończenie remontu Katedry św. Wojciecha^[15][10]

Pływalnia w Ełku, stan na 2013 rok

Plac Jana Pawła II

• 2000
  • 12 stycznia - oddanie do użytku krytego basenu
  • 3 kwietnia - zawieszenie ruchu kolejowego na odcinku Ełk-Pisz
  • 8 czerwca - odsłonięcie pomnika Jana Pawła II według projektu prof. Czesława Dźwigaja
  • 4 października - nadanie parkowi między ulicami Małeckich a 3 Maja nazwy Park Solidarności
  • 15 grudnia - opuszczenie koszar wojskowych przez ostatnie oddziały Wojska Polskiego^[4]
  • 16 grudnia – ingres nowego biskupa ełckiego Edwarda Samsela do katedry ełckiej
• 2001
  • otworzenie Centrum Studiów Bałtyckich w Ełku, pierwszego zamiejscowego punktu kształcenia Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
  • powstanie Centrum Edukacji Ekologicznej^[71]
  • 11 czerwca ustanowiono rekord Guinnessa w polskiej edycji, kategoria "Żywy pociąg", w ustanowieniu rekordu brało udział 2837 osób^[72][73]
  • renowacja obelisku przy ul. Mickiewicza oraz zmiana napisu z W 20 rocznicę powrotu ziemi mazurskiej do Polski, w hołdzie walczącym i poległym o polskość tej ziemi, o jej wyzwolenie i utrwalenie władzy ludowej na Poległym za wolną i niezawisłą Polskę
  • 24 grudnia - poświęcenie Kościoła Chrystusa Sługi na Konieczkach^[56]

Miejska Biblioteka Publiczna w Ełku od 2003 roku

• 2002
  • 1 stycznia - powierzenie przejętej przez Urząd Miasta Ełckiej Kolei Dojazdowej do prowadzenia Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji w Ełku i nadanie nazwy Ełcka Kolej Wąskotorowa^[16]
  • otwarcie nowego szpitala miejskiego na Barankach
  • zwycięstwo Janusza Nowakowskiego w drugiej turze wyborów prezydenckich^[74]
• 2003
  • 17 kwietnia – Jerzy Mazur został mianowany przez papieża Jana Pawła II biskupem diecezji ełckiej
  • przeniesienie Miejskiej Biblioteki Publicznej do budynku przy ulicy Armii Krajowej 17B^[75]
• 2004
  • 31 marca - mecz piłkarskich reprezentacji U-19 Polska-Litwa na stadionie miejskim, zakończony remisem 1:1
  • 1 maja - Polska została członkiem Unii Europejskiej
• 2005
  • 20 stycznia - powołanie katolickiej parafii św. Faustyny Kowalskiej
  • luty - wznowienie ruchu kolejowego na odcinku Ełk-Olecko
  • 21 sierpnia - na ełckiej plaży miejskiej odbył się największy w historii miasta koncert - Hity na czasie, z udziałem przeszło 40 tys. osób, a transmisję na żywo w TVP2 oglądało ok. 4 mln widzów^[76][77]
  • 10-11 września - obchody stulecia istnienia Kościoła Chrześcijan Baptystów w Ełku^[18], pomimo wątpliwości odnośnie do daty powstania obiektu (1905 lub 1908)
  • 25 października - ustanowienie Kościoła Chrystusa Sługi Diecezjalnym Sanktuarium Miłosierdzia Bożego^[56]
• 2006
  • 12 maja - początek budowy nowego Kościoła bł. Karoliny Kózkówny^[60]
  • otwarto Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy
  • 26 listopada - zwycięstwo Tomasza Andrukiewicza w drugiej turze wyborów prezydenckich^[78]

Wiadukt na granicy Ełku i Siedlisk

• 2007
  • plany poszerzenia granic miasta o część terenów gminy Ełk, w tym o wsie Konieczki, Siedliska^[79] oraz początek konfliktu władz miasta z władzami gminy Ełk
  • 15 września - oddanie do użytku Hali Sportowo-Widowiskowej^[80]
  • październik - konsultacje społeczne w sprawie poszerzenia granic miasta^[81]
  • 28 października - pobłogosławienie Kościoła Opatrzności Bożej na Zatorzu przez biskupa ełckiego Jerzego Mazura^[64]
  • grudzień - oddanie do użytku zmodernizowanej kamienicy przy ul. Armii Krajowej 21, będącej odtąd siedzibą Szkoły Artystycznej^[23]
• 2008
  • początek budowy Miejskiej Strefy Rozwoju Techno-Parku w Ełku
  • pierwsze Mazurskie Międzynarodowe Zawody Balonowe, największe zawody balonowe w Europie Środkowo-Wschodniej
  • 21 lipca - początek strajku głodowego w Urzędzie Gminy Ełk przeciw planom poszerzenia granic miasta^[82]
  • 28 lipca - negatywne zaopiniowanie wniosku o poszerzenie granic administracyjnych miasta Ełk przez MSWiA^[83] i upadek projektu
  • 16 września - przez ulice 11 listopada, Wojska Polskiego, Mickiewicza, Dąbrowskiego, Armii Krajowej, Kilińskiego oraz Grajewską przebiegła trasa trzeciego etapu 65. Tour de Pologne^[84], wydarzenie zgromadziło 10 tysięcy kibiców

Kompleks boisk Orlik 2012 przy Zespole Szkół nr 2

• 2009
  • luty - podpisanie umowy partnerskiej z włoskim miastem Galatone^[85]
  • liczba stałych mieszkańców Ełku wynosi 57251, 1770 osób zameldowanych jest w mieście czasowo
  • maj - zamknięcie lokomotywowni
  • 25 maja - wizyta Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Ełku^[86][87]
  • 1 czerwca - otwarcie pierwszego w Ełku kompleksu boisk Orlik 2012 przy Zespole Szkół nr 2 na osiedlu Północ II z udziałem ministra sportu Mirosława Drzewieckiego^[88][89]
  • podpisanie umowy partnerskiej z norweskim miastem Lørenskog^[90]
  • 27/28 listopada - Gala Boksu Zawodowego w hali sportowo-widowiskowej w Ełku z udziałem Rafała Jackiewicza i Krzysztofa Włodarczyka, transmitowana na żywo przez Polsat Sport i Polsat^[91][92]

Stadion Miejski po modernizacji

• 2010
  • 28 marca - w ełckiej hali MOSiR odbyło się zgromadzenie specjalne Świadków Jehowy pod hasłem: „Pozostały czas jest skrócony”^[93]
  • 8 czerwca - sprzedaż kompleksu zamkowego prywatnemu przedsiębiorcy za 1,75 mln zł^[94]
  • 1 lipca - wznowienie ruchu kolejowego na odcinku Ełk-Pisz
  • 13 września - uroczyste otwarcie inwestycji „Budowa, rozbudowa i modernizacja bazy szkolnictwa zawodowego gastronomiczno-hotelarskiego z dostosowaniem do standardów unijnych w Zespole Szkół nr 6 im. Macieja Rataja w Ełku”^[34]
  • 16 października - uroczyste otwarcie Sali Królestwa Świadków Jehowy przy ul. Władysława Szafera 1^[95][96]
  • 19 października - nadanie Szkole Podstawowej w Chełchach koło Ełku imienia Lecha Kaczyńskiego^[97]; jest to pierwsza placówka oświatowa w Polsce nosząca imię prezydenta, który zginął w katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku^[98]
  • 21 listopada - reelekcja Tomasza Andrukiewicza na prezydenta Ełku^[99]

Ełckie Centrum Kultury po modernizacji zakończonej w 2012 roku

• 2011
  • 31 marca - miasto liczyło 59 044 mieszkańców^[100] i jest 76. miastem Polski pod względem populacji, za Będzinem a przed Zgierzem
  • kwiecień - początek budowy amfiteatru za Ełckim Centrum Kultury^[101]
  • przyłączenie osiedla Grunwaldzkiego do miejskiej sieci wodociągowej^[102].
  • 31 lipca - zamknięcie po kilkudziesięciu latach działalności ostatniego kina w Ełku - Polonii^[103][104]
  • 25 września - wizyta premiera RP Donalda Tuska na budowie północnej obwodnicy Ełku^[105]
  • 12 października - otwarcie sklepu Castorama^[106]
  • 18 października - wręczenie Siegfriedowi Lenzowi tytułu honorowego obywatela Ełku^[107]
  • 21 października - otwarcie nowego kina w Ełckim Centrum Kultury^[108][109]
  • 27 grudnia - uruchomienie sezonowego lodowiska przy stadionie miejskim
  • 9 grudnia - decyzja Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o rozpoczęciu działalności Mazurskiej Szkoły Wyższej

Kamienica przy ul. Małeckich 3 po modernizacji w latach 2011–2012, dawna siedziba Muzeum Historycznego

Obwodnica Ełku, fragment północno-wschodni

Rondo Saperów, powstałe w 2012 roku

• 2012
  • 25 stycznia - protest ok. 200 osób pod Urzędem Miasta przeciwko umowie międzynarodowej ACTA
  • luty - zakończenie modernizacji Ełckiego Centrum Kultury^[110]
  • 27 kwietnia - oficjalne otwarcie części rekreacyjnej stadionu miejskiego
  • maj - podpisanie umowy partnerskiej z rosyjskim miastem Oziorsk (pol. Darkiejmy)^[111]
  • 11 maja - otwarcie Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w podełckich Siedliskach^[112]
  • 31 maja - oficjalne otwarcie nowego stadionu lekkoatletycznego przy Zespole Szkół nr 1 z udziałem minister sportu Joanny Muchy^[113]
  • 8 czerwca
    • otworzenie na czas trwania Euro 2012 ełckiej strefy kibica przy plaży miejskiej^[114][115]
    • zmiana wezwania parafii św. Faustyny Kowalskiej na bł. Jana Pawła II, mocą decyzji biskupa ełckiego Jerzego Mazura
  • wykopaliska archeologiczne przy ełckim zamku krzyżackim^[116][117]
  • 23 lipca - otwarcie ostatniego, północnego, odcinka obwodnicy miasta Ełku^[118]
  • 28 sierpnia - powstanie Muzeum Historycznego w Ełku^[119]
  • 22 września - otwarcie amfiteatru za Ełckim Centrum Kultury^[120]
  • początek budowy pierwszych bloków mieszkalnych na Szybie^[121]
  • 2 października - otwarcie skateparku przy ulicy Parkowej^[122]
  • 18 października - uroczyste otwarcie Parku Naukowo-Technologicznego^[123]
  • 9 grudnia - wznowienie bezpośrednich połączeń kolejowych z Wrocławiem przez Poznań^[124]
  • grudzień - likwidacja Skweru Zesłańca Sybiru przy ul. Armii Krajowej, budząca niezadowolenie mieszkańców miasta

Herb powiatu ełckiego

• 2013
  • 1 stycznia - likwidacja połączenia kolejowego z Oleckiem^[125]
  • 23 lutego - wizyta wicepremiera i ministra gospodarki Janusza Piechocińskiego^[126]
  • 26-27 lutego - protest przeciw planom likwidacji Zespołu Szkół Mechaniczno-Elektrycznych w Ełku i włączenia do Centrum Kształcenia Ustawicznego i Zawodowego^[127][128], którym towarzyszyły kontrowersje w związku z atrakcyjnym położeniem budynku szkoły
  • 28 marca - ustanowienie herbu i flagi Powiatu ełckiego^[129]
  • 18 maja - pierwsza w historii Ełku Noc Muzeów^[8]
  • 23 maja - nadanie Szkole Podstawowej nr 5 im. Marii Konopnickiej^[130]
  • 4 grudnia - otwarcie parku handlowego Tu i Teraz w odnowionym budynku dawnego szpitala miejskiego^[131]

Galeria handlowa Brama Mazur

• 2014
  • 1 marca – Muzeum Historyczne zostaje operatorem kolei wąskotorowej^[132]
  • 7 czerwca - Jan Paweł II został patronem Ełku, mszę św. kończącą peregrynację obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w diecezji ełckiej celebrował arcybiskup warmiński Wojciech Ziemba, a okolicznościową homilię wygłosił Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski^[133]
  • 28 lipca - uroczyście otwarto wyremontowany dworzec kolejowy, budynek zyskał nową podświetloną elewacją, wraz z podniesieniem dachu wzorem wyglądu przedwojennego^[134]
  • 13 sierpnia - otwarcie największej galerii handlowej w mieście o nazwie Brama Mazur^[135]
• 2015
  • 16 listopada - poświęcenie i uruchomienie Cmentarza Komunalnego nr 3 w Bartoszach koło Ełku, W pierwszym etapie przygotowano teren do pochówków o powierzchni 1,5 ha, na którym udostępniono łącznie 5 tys. miejsc grzebalnych, w tym 60 miejsc w kolumbariach. Docelowo cmentarz może zostać powiększony do 18 ha^[136].
  • 25 listopada - przeniesienie Gimnazjum nr 2 do budynku przy ulicy Koszykowej 1^[137].
• 2016
  • 1 maja - uruchomienie systemu Ełcka Karta Seniora^[138]
  • 5 października – uwarzenie pierwszej warki przez Mazurski Browar^[139]

Zamieszki, pocz. 2017

• 2017
  • 1 stycznia - zamieszki i starcia z policją po zabójstwie 21-latka przez Tunezyjczyka^[140] W wyniku ekscesów zniszczono dwa lokale gastronomiczne, mienie miejskie, zatrzymano kilkadziesiąt osób z ponad 300 uczestniczących w zbiegowisku^[141].
  • 8 sierpnia - miasto Ełk było na pierwszym miejscu w rankingu miast województwa warmińsko-mazurskiego i 47 w kraju z dodatnim saldem migracji ludności^[142].
  • 1 września - w związku z reformą oświaty od roku szkolnego 2017/2018 nastąpiła zmiana granic obwodów szkolnych, przekształcenie Gimnazjum nr 2 w Szkołę Podstawową nr 1
  • 30 listopada - zakończenie działalności medycznej 108 Szpitala Wojskowego^[143],
  • 1 grudnia - uroczysta inauguracja udzielania świadczeń zdrowotnych przez 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie - Filia w Ełku^[144]

Mural upamiętniający stulecie odzyskania niepodległości na jednej z kamienic

• 2018
  • 12 marca - rozpoczęcie remontu linii kolejowej 219 na odcinku Szczytno-Ełk
  • 20 czerwca - otwarcie plaży miejskiej przy ulicy Maksymiliana Kolbego
  • 17–19 sierpnia – kongres Świadków Jehowy pod hasłem „Bądź odważny!” w Hali Sportowo-Widowiskowej w Ełku
  • 10 września - przeniesienie Muzeum Historycznego do dworca stacji Ełk Wąskotorowy, uruchomienie Parku Odkrywców Kolei, zakończenie modernizacji obiektów na stacji wąskotorowej w I etapie
  • 11 listopada - w ramach obchodów setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę odsłonięto pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego^[145]
  • 9 grudnia - pierwsza przysięga wojskowa żołnierzy formowanego w Ełku 44 batalionu lekkiej piechoty^[146] wchodzącego w skład 4 Warmińsko-Mazurskiej Brygady Obrony Terytorialnej im. kpt. Gracjana Fróga ps. „Szczerbiec”^[147]
  • 28 grudnia - otwarcie restauracji sieci McDonald`s

• 2019
  • 9-10 kwietnia - manewry wojsk NATO pod kryptonimem „Bull Run – 9” połączone z pokazem sprzętu w Ełku^[148]
  • 16–18 sierpnia – Kongres Świadków Jehowy pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!” w Hali Sportowo-Widowiskowej w Ełku^[149][150]