Remove ads
McDonald’s Corporation (wym. [məkˈdɒnldz ˌkɔːpᵊrˈeɪʃᵊn]) – amerykańska sieć barów szybkiej obsługi, sprzedająca głównie burgery, frytki i napoje.
 | |
 Restauracja McDonald’s na warszawskiej Białołęce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data założenia |
15 maja 1940 |
| Prezes |
Enrique Hernandez Jr. (chairman) |
| Dyrektor |
Chris Kempczinski (CEO) |
| Zatrudnienie |
375 tys. osób (2016) |
| ISIN | |
| Symbol akcji | |
| Dane finansowe | |
| Przychody |
24,622 mld USD (2016) |
| Wynik operacyjny |
7,745 mld USD (2016) |
| Wynik netto |
4,686 mld USD (2016) |
| Aktywa |
31,024 mld USD (2016) |
| Kapitał własny |
2,2043 mld USD (2016) |
Położenie na mapie Chicago  | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
Położenie na mapie Illinois  | |
 41°50′06″N 87°56′40″W | |
| Strona internetowa | |
Przedsiębiorstwo zostało założone 15 maja 1940 r. w San Bernardino w Kalifornii przez braci Richarda i Maurice’a McDonaldów. Od 1953 r. firma udziela franczyz. Prawną formę dla systemu franczyzowego (McDonald’s Systems, Inc.) stworzył 15 kwietnia 1955 r. Ray Kroc, który później przejął firmę.
W 1960 r. przedsiębiorstwo zmieniło nazwę na McDonald’s Corporation. Jako spółka publiczna jest ono notowane na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (NYSE) od 5 stycznia 1966 r. W 2007 r. McDonald’s dysponował 31 tysiącami barów szybkiej obsługi w ponad 119 krajach na całym świecie[1].
Muzeum McDonald’s w San Bernardino. Założone w lokalizacji pierwszego baru braci McDonaldów (zburzonego w 1971 r.)
Najstarszy funkcjonujący do dziś McDonald’s, otwarty w 1953 r. w Downey
McDonald’s w Saugus w Stanach Zjednoczonych
Wnętrze baru McDonald’s w Tomaszowie Mazowieckim
Remove ads
Większość barów (nazywanych przez firmę restauracjami) McDonald’s serwuje dania zarówno dla gości zajmujących stoliki, jak i kierowców samochodów (McDrive), jednak w lokalach usytuowanych w centrach miast zwykle nie ma możliwości dokonania zakupu drive-through. Jest też wiele barów McDrive, w których przyjmuje się zamówienia wyłącznie od kierowców i nie ma stolików – zwykle przy autostradach, stacjach benzynowych lub centrach handlowych. Pod marką McCafe prowadzona jest także sprzedaż produktów kawiarnianych. Istnieje szereg barów „tematycznych”, na przykład Rock-and-Roll McDonald’s. Niektóre nowsze bary są jednocześnie miejscami rozrywki (McDonald’s Playlands lub PlayPlaces). Model biznesowy McDonald’s Corporation różni się nieco od modelu innych sieci fast food.
Oprócz zwykłych opłat franczyzowych i procentu od sprzedaży dochodem McDonald’s są również czynsze, częściowo powiązane ze sprzedażą; w Stanach Zjednoczonych McDonald’s jest zawsze właścicielem nieruchomości, na której znajduje się bar będący przedmiotem umowy franczyzowej. Harry J. Sonneborn, jeden z założycieli McDonald’s, powiedział: Prowadzimy działalność gospodarczą w dziedzinie nieruchomości. Jedynym powodem, dla którego sprzedajemy hamburgery, jest to, że przynoszą największy dochód płatnikom czynszu[2]. W Europie model jest odmienny: na przykład w Wielkiej Brytanii McDonald’s jest właścicielem jedynie około 30% placówek, także w Polsce franczyzobiorcy często najmują powierzchnię od innych podmiotów.
Remove ads
Rozmowy na temat uruchomienia w Polsce barów McDonald’s były prowadzone już pod koniec lat 70. XX wieku[3]. Pierwszy bar otwarto 17 czerwca 1992 r. w Warszawie na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej, w dobudowanej od strony północnej części Spółdzielczego Domu Handlowego „Sezam”[4]. Koszt budowy wyniósł milion dolarów. W dniu otwarcia ustanowiony został rekord świata w liczbie transakcji: dokonano ich 13 300[5] (rekord ten został pobity sześć miesięcy później w Katowicach: 13 600 zamówień[potrzebny przypis]).
Bar w Sezamie zamknięto 1 października 2014 roku, a nowy oddział firmy znajduje się w budynku obok[6].
W grudniu 2019 r. w 435 polskich lokalach tej sieci, znajdujących się w ponad 150 miejscowościach, zatrudnionych było ponad 24 tysiące pracowników[7]. W Polsce McDonald’s rozwija się na zasadzie franczyzy, w grudniu 2019 roku właścicielami 380 barów (87%) byli polscy franczyzobiorcy[8]. W kwietniu 2024 roku liczba McDonald's w Polsce wzrosła do 550 lokali[9].
Remove ads
Przedsiębiorstwu zarzuca się wykorzystywanie pracy dzieci oraz wyzysk pracowników w zakładach dostawczych[10]. Latem 2000 roku w Hongkongu opublikowano raport na temat nieprawidłowości w pięciu chińskich zakładach dostawczych, które wytwarzały figurki do zestawów dla dzieci „Happy Meal”[11]. Opisano w nim pracę dzieci oraz fakt fałszowania dokumentów poprzez dodawanie lat małoletnim pracownikom. Za 8 godzin pracy przysługiwało wynagrodzenie w wysokości około 1,5 euro – zatrudnieni musieli pracować jednak nawet 15 godzin dziennie, a gdy było dużo zamówień, nie otrzymywali dnia wolnego. Koncern początkowo nie przyznawał się do zarzutów. Gdy udowodniono, że ponad setka dzieci w wieku 12–13 lat pracowała tam po 12 godzin dziennie, a sprawą zainteresowały się media, McDonald’s wysłał do fabryk kontrolę. Ostatecznie koncern miał wstrzymać wszystkie zamówienia z tych fabryk i powierzyć je innym przedsiębiorstwom[10].
Remove ads
McDonald’s, a także inne przedsiębiorstwa z branży fast food, są na celowniku organizacji zajmujących się obroną praw zwierząt (np. PETA). Organizacje te zarzucają przedsiębiorstwu, że zwierzęta przeznaczone na ubój są przetrzymywane w bardzo złych warunkach, często bez wybiegu. Twierdzą, że byki kastrowane są bez środków przeciwbólowych, a do pasz dodawane są hormony i antybiotyki[12], aby zwierzęta szybko rosły i wcześniej mogły zostać odprowadzone do rzeźni. Podają też, że przekarmione osobniki często nie dożywają terminu uboju[13].
Firmie stawiane są też zarzuty o niechęć do związków zawodowych oraz reklamowanie swych produktów jako wartościowych i pożywnych[14].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads