Ełk Wąskotorowy
stacja kolejowa Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ełk Wąskotorowy – stacja kolejowa wąskotorowa Ełckiej Kolei Wąskotorowej, dawniej styczna dla stacji Ełk kolei normalnotorowej, w Ełku przy ulicy Wąski Tor 1, w powiecie ełckim, w województwie warmińsko-mazurskim, w Polsce. Uruchomiona została 23 października 1913 roku[1]. Od 1945 roku do 10 czerwca 2001 roku stacja była czynna w ruchu pasażerskim i towarowym pod zarządem PKP, gdzie funkcjonowała Sekcja Ełckiej Kolei Dojazdowej, następnie od maja 2002 roku wyłącznie z ruchem sezonowym turystycznym[2] pod zarządem MOSiR Ełk, a następnie Muzeum Historycznego w Ełku[3]. Dwa perony, jeden do obsługi pociągów pasażerskich, drugi dla wystawy taboru[4][5][6].
 nr rej. A-847 | |
 Dworzec Ełk Wąskotorowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
| Data otwarcia |
1913, 2002 |
| Data zamknięcia |
10 czerwca 2001 |
| Poprzednie nazwy |
Lyck Kleinbahnhof |
| Rodzaj |
stacja |
| Dane techniczne | |
| Liczba peronów |
2 |
| Liczba krawędzi peronowych |
2 |
| Kasy |
|
| Linie kolejowe | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ełckiego  | |
Położenie na mapie Ełku  | |
 53°49′35,5″N 22°21′48,1″E | |
Dworzec murowany z roku 1913, składa się z dwóch brył[7]. Pierwsza mniejsza część służyła kolei do obsługi stacji, były tam m.in.: kasa biletowo-bagażowa, poczekalnia, pomieszczenia dyżurnego ruchu, zawiadowcy stacji[8].
Druga część piętrowa, podpiwniczona, mieszkalna, początkowo z dwoma, a po przebudowie w latach 50. XX wieku z czterema mieszkaniami[9].
Budynek wielokrotnie przebudowywany. W latach 1995–2017 w budynku funkcjonowała wystawa poświęcona kolei[10][11][12][13], Po ostatnim remoncie zakończonym w roku 2018 siedzibę ma tutaj Muzeum Historyczne w Ełku[14][15], które w całości zajmuje budynek.
Dworzec przed remontem z roku 2018, od strony torów.
Dworzec przed remontem z roku 2018, od przejścia podziemnego i torów stycznych.
Dworzec przed remontem z roku 2018, od strony torów.
Dworzec przed remontem z roku 2018, poczekalnia.
Dworzec przed remontem z roku 2018, pomieszczenie dyżurnego ruchu, tablica kluczowa.
Dworzec po remoncie od strony parkingu.
_Lichen99.jpg)
_Lichen99.jpg)
Budynek z roku 1913. Głównie parterowy, a w części piętrowy, murowany o konstrukcji tzw. muru pruskiego. W skład obiektu wchodziła hala napraw, warsztat mechaniczny[16], kuźnia[17], stolarnia, stacja nawęglania[18], pomieszczenia socjalne, kancelaria i noclegownia. Więźba dachowa drewniana, dach kryty dachówki ceramiczną, wcześniej papą. Obecnie część pomieszczeń ma zmienione przeznaczenie. Budynek wielokrotnie przebudowywany. Ostatnia przebudowa miała miejsce w roku 2011[19][20].
Po prawej budynek parowozowni po remoncie z roku 2011.
Tory i urządzenia przy parowozowni.
_Lichen99.jpg)
_Lichen99.jpg)
Stacja charakteryzuje się rozbudowanym układem torowym. W latach 1950–1951 na ełckiej kolei wąskotorowej zmieniono prześwit toru z 1000 mm na 750. Przy tej okazji zmieniono kilometraż linii kolejowej[21]. Początek kilometrowania 0,0 znalazł się w osi budynku dworca. Na stacji istniał trójkąt do obracania parowozów[22][23][24][16], który został częściowo rozebrany. W latach 1989–1992 na całej kolei wąskotorowej została przebudowana nawierzchnia, w tym również częściowo układ torowy na stacji Ełk Wąskotorowy[25]. Pojawiły się m.in. rampy dla wagonów transporterowych[26], ruch towarowy przy pomocy tego typu taboru prowadzono od 1992 roku[25].
Tor pierwszy, peron.
Tor o prześwicie 1435 mm, na którym zorganizowana jest wystawa taboru.
Tor o prześwicie 1435 mm, na którym zorganizowana jest wystawa taboru.
_Lichen99.jpg)
_Lichen99.jpg)
_Lichen99.jpg)
_Lichen99.jpg)
_Lichen99.jpg)
| lp. | numer toru | rodzaj | prześwit [mm] | uwagi |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 | główny zasadniczy | 750 | tor przy peronie, wyprawianie i przyjmowanie pociągów pasażerskich |
| 2 | 2 | główny dodatkowy | 750 | |
| 3 | 3 | odstawczy | 750 | |
| 4 | 4 | postojowy | 750 | |
| 5 | 5 | dojazdowy do garażu | 750 | |
| 6 | 6 | objazdowy | 750 | |
| 7 | 6a | odstawczy | 750 | |
| 8 | 7 | na rampę czołową | 750 | |
| 9 | 8 | odstawczy | 750 | |
| 10 | 9 | do rampy czołowej | 1435 | styczny do stacji normalnotorowej, wystawa taboru[28] |
| 11 | 11 | przeładunkowy | 750 | wystawa taboru |
| 12 | 13 | przestawczy transporterowy | 750 | wystawa taboru |
| 13 | 15 | trakcyjny odstawczy | 750 | |
| 14 | 17 | trakcyjny warsztatowy | 750 | zakończony wewnątrz parowozowni |
| 15 | 19 | trakcyjny wyjazdowy | 750 | zakończony wewnątrz parowozowni |
| 16 | 21 | trakcyjny na kanał | 750 | zakończony wewnątrz parowozowni, kanał oczystkowy |
| 17 | 23 | trakcyjny odstawczy | 750 | |
| 18 | 25 | trakcyjny podnośnikowy | 750 | |
| 19 | 79 | do rampy przestawczej transporterowej | 1435 | styczny do stacji normalnotorowej, wystawa taboru |
| 20 | bez numeru | do bocznicy BMCB | 1435 | styczny do stacji normalnotorowej, wystawa taboru |
Obecny układ torowy podzielony jest na dwa okręgi nastawcze. W skład pierwszego okręgu wchodzi 12 rozjazdów zwyczajnych (7 lewych i 5 prawych), a w drugim 8 rozjazdów zwyczajnych (3 lewe i 5 prawych). Drugi okręg nastawczy obsługuje parowozownię wraz z okolicznymi budowlami. Rozjazdy wchodzące w drogę przebiegu pociągów zabezpieczone są zamkami trzpieniowymi. Część rozjazdów nie została wymieniona i funkcjonują od początku, są to urządzenia firmy Krupp[29]. W stacji znajduje się skrzyżowanie toru normalnego i wąskotorowego[30][31] jednak w wyniku modernizacji stacji Ełk rozebrano tor dojazdowy do stacji Ełk Wąskotorowy, w efekcie czego uniemożliwiono wjazd taboru normalnotorowego.
Na stacji funkcjonował skansen pszczelarski i pracownia rzeźby[35]. Bezpośrednie dojście ze stacji normalnotorowej stanowi monitorowane przejście podziemne.
W ramach projektu finansowanego z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014–2020[36] utworzony został Park Odkrywców Kolei, w którym zostały zainstalowane urządzenia, pozwalające ukazać zasady fizyki, które wykorzystywane są w pracy kolei wąskotorowej[37]. Wśród tych urządzeń znajdują się:
- karuzela z przekładniami, górka rozrządu, tłok pneumatyczny, magnetyczne piłki,
- wielokrążek, elektromotywa, silnik parowy, wyścig drezyn,
- huśtawka przegubowa ze sprężyną na łożysku tocznym, magnetyczne obręcze[38][39].
Uporządkowano także ponad 1 ha terenu stacji, m.in. poprzez likwidację zbędnych budowli i urządzeń[40].
Całkowita wartość projektu to ponad 4 mln, z czego:
- 3,4 mln zł – (78%) poziom dofinansowania całej inwestycji,
- 791 491,97 – (22%) wkład własny miasta Ełk[41]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
